Consortium als contractgever en financier

Tot nu toe hebben wij aangenomen dat de overheid optreedt als contractgever en financier. Het is ook mogelijk dat een consortium deze taken op zich neemt. De overheid heeft de rol van toezichthouder. Bij een consortium als contractgever en financier zullen de publieke transactiekosten lager worden of zelfs grotendeels komen te vervallen. Tijdsinconsistentie zal vermoedelijk een minder grote rol spelen bij het consortium, evenals de discretionaire bevoegdheid gedurende de looptijd van het contract. De vraag is echter wat gaat er gebeuren na afloop van het contract? Omdat het fenomeen tot nu toe niet veel voor komt laten we het verder beschouwing. Wel verdient het aanbeveling bij vervolg onderzoek aandacht besteden aan de potentiële mogelijkheden.

2.5 Conclusie

Incomplete contracten

Individuele en collectieve contracten voor natuur en landschapbeheer zijn incomplete contracten. Binnen dergelijk contractuele relaties is sprake van een gespecificeerde beslissingsmacht en een niet-gespecificeerde beslissingsmacht. De gespecificeerde beslissingsmacht wordt gedefinieerd door de wet- en regelgeving in Nederland en het contract zelf. De niet-gespecificeerde beslissingsmacht - ook wel residuele beslissingsmacht genoemd - heeft consequenties voor de verdeling van de voor- en nadelen van tussen contractgever en contractnemer - voortvloeiend uit het contract - die nog niet geregeld zijn of nu nog niet voorzien zijn. Op basis van de theorie en literatuur mag worden verondersteld dat een convenant meer mogelijkheden biedt voor het kunnen beschikken over de residuele beschikkingsmacht en voor het naar zich naar zich toe kunnen trekken van het residu-inkomen door de contractnemers.

Eigenschappen

Individuele en collectieve contracten voor natuur- en landschapbeheer hebben over het algemeen de volgende eigenschappen:

• Ze worden vrijwillig afgesloten;

• Het coördinatiemechanisme is overwegend het handboek. Dit betekent dat de coördinatie in hoofdzaak wordt geregeld door regels, voorschriften en waarborgen.

• De motivatie-elementen voor deze contracten bestaan a mix van externe motivatie (financiële compensatie, controle op de naleving) en interne motivatie (altruïsme, betrokkenheid, en dergelijke). Hierbij wordt aangetekend dat over de motivatie relatief

weinig bekend is.

• De set overeenkomsten van individuele en collectieve contracten voor natuur- en landschapbeheer zijn overwegend expliciet;

• De set overeenkomsten van individuele en collectieve contracten zijn tot op heden niet erg flexibel.

Uit de toetsing - op basis van de theorie en literatuur - blijkt dat de verschillen tussen deze eigenschappen van individuele en collectieve contracten gering zijn. Het coördinatie- en motivatiemechanisme is voor de genoemde contractvormen vrijwel het hetzelfde. Voorts zijn individuele en collectieve contracten expliciet. Meestal zijn beheerscontracten weinig flexibel. Door gebruik te maken van een convenant kan de flexibiliteit voor een collectief contract vergroot worden.

Rol van club als intermediair

Op basis van de theorie en literatuur blijkt dat zowel een individueel contract als een collectief contract met een club als intermediair kunnen zorgdragen voor de voorziening in collectieve goederen, zoals natuur en landschap. De ‘hold-up’ en ‘lock-in’ effecten kunnen beter beperkt worden door een collectief contract met een club als intermediair. De countervailing power is bij collectief contract met een club als intermediair groter dan bij een individueel contract. Zowel de private als de publieke transactiekosten zijn bij collectief contract met een club als intermediair lager. Voorst kan een MC of ANV een alternatief zijn voor overheidsinterventie.

Design principes voor het beperken van falen

Op basis van de theorie en literatuur - blijkt dat een collectief contract met een club als intermediair naar verwachting voor een groot aantal kernelementen positieve effecten heeft in vergelijking met een individueel contract. De design principes signalering, screening en zelfsectie uitgevoerd door een club - zoals een MC of ANV - zullen effectiever zijn, omdat deze organisatie hun leden beter kennen en boeren-leden hun reputatie in de club niet in de waagschaal willen stellen. Dit effect wordt versterkt door de reputatieopbouw van de MC of ANV. Deze willen hun ‘reputational capital’ niet in de waagschaal stellen. Voor incentive contracten en het werken met een waarborgsom zijn nauwelijks verschillen te verwachten tussen een individueel en een collectief contract.

Monitoring, passende sancties en een conflictoplossend mechanisme zijn onmisbaar voor het realiseren van credible commitment en wederzijds geloofwaardig vertrouwen. Bij een collectief contract kunnen de uitvoering en de kosten hiervan voor een belangrijk deel naar MC of ANV worden geschoven. Voor de MC en ANV zijn ze onmisbaar om te komen tot een credible commitment voor de naleving van de overeenkomst tussen overheid en de MC en ANV.

De incentives om een reputatie op te bouwen en te handhaven - en daarmede de waarde van de reputatie - zijn voor een MC of ANV groter dan voor een individuele agrariër die een individueel contract af sluit. Een MC of ANV heeft immers meer transacties en een bij generatieverlappende opbouw ook een langere tijdshorizon. Daardoor is opbouwen van reputatie voor een dergelijk club belangrijker dan voor een individuele contractnemer.

Beoordelingscriteria voor beleidsanalyse

Op basis van de theorie en literatuur is naar verwachting de legitimiteit van een collectief contract gebaseerd op een convenant groter dan bij de overige contractvormen. Het gebruik van collectief contract in de vorm van een convenant kan een positief effect hebben op de

participatiegraad vergeleken met een ‘take it or leave it’ collectief contract. Wel dient er dan voldoende aandacht te worden besteed aan de flexibiliteit. Een grotere participatiegraad kan op zijn beurt bijdragen aan een betere (institutionele en ecologische) effectiviteit en doelmatigheid.

Door het beperken van de compartimentering en de grotere schaalomvang is de ecologische effectiviteit van collectieve contracten naar verwachting groter dan bij individuele contracten. Met een collectief contract kan een efficiëntere allocatie worden bereikt. De private transactiekosten zijn het hoogste bij individuele contracten. Bij een collectief contract zijn er ook private transactiekosten, maar zijn lager door schaaleffecten en expertise samengebundeld in de MC of ANV. In totaal zijn deze kosten vergeleken met een individueel contract dus lager. De publieke transactiekosten zijn bij een collectief contract lager. Er hoeft immers maar met één organisatie een contract te worden afgesloten en niet met tientallen individuele agrariërs. Naar verwachting zullen de inkomenseffecten van de twee onderscheiden contracten niet veel uiteen lopen.