6.1 Aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt
Inzicht in de huidige aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt in Zeeland is te ontlenen aan de Spanningsindicator Arbeidsmarkt van UWV.
Deze wordt berekend door het totaal aantal openstaande vacatures te delen door het aantal bij UWV ingeschreven niet-werkende werkzoekenden die korter dan een half jaar werkloos zijn. Figuur 6.1 toont inzicht in de krapte op de arbeidsmarkt in Nederland en Zeeland.
Figuur 6.1 Spanningsindicator UWV (Nederland en Zeeland)
Bron: UWV, bewerking Etil
De figuur hierboven laat zien dat Zeeland in de periode eind 2017-eind 2019 een relatief zeer krappe arbeidsmarkt kende. Oftewel, de vraag naar arbeid was groter dan het aanbod van arbeid. Werkgevers hebben dan veel vacatures die ze niet kunnen vullen. De figuur toont eveneens de impact van de coronapandemie op de arbeidsmarkt in Nederland en Zeeland, waarbij de coronacrisis in Zeeland duidelijk zorgde voor een minder gespannen arbeidsmarkt. Desalniettemin is er in Zeeland, ook gedurende de coronapandemie, sprake van krapte op de arbeidsmarkt.
Interessant in dit licht is om in te zoomen op de krapte op de arbeidsmarkt naar sectoren.
In periode 2017-2019 kende Zeeland zeer krappe arbeidsmarkt.
Corona zorgde voor minder gespannen arbeidsmarkt.
Figuur 6.2 Spanningsindicator UWV naar beroepsklasse (kw 1, 2021 Nederland en Zeeland)
Bron: UWV, bewerking Etil
Figuur 6.2 laat zien dat de krapte op de arbeidsmarkt naar sectoren verschilt in Zeeland ten opzichte van Zeeland. Zo is voor zowel werkgevers in Zeeland als Nederland moeilijk om werknemers te vinden voor technische beroepen, al is er op landelijk niveau sprake van een forsere spanning op de arbeidsmarkt. In Zeeland is er naast technische beroepen vooral sprake van een gespannen arbeidsmarkt voor ICT-beroepen, beroepen in zorg en welzijn en in de agrarische sector.
In de figuur hieronder wordt nog verder ingezoomd, namelijk op het niveau van beroepen.
Figuur 6.3 Spanningsindicator UWV naar beroepsgroep, top 10, 1e kw 2021 (Zeeland)
Bron: UWV, bewerking Etil
Bovenstaande figuur geeft aan dat op het niveau van specifieke beroepen werkgevers enerzijds vooral op zoek zijn naar hoger opgeleiden binnen de sector zorg en welzijn en anderzijds naar technisch personeel.
In Zeeland is sprake van krapte op de arbeidsmarkt voor beroepen in techniek, ICT, zorg en welzijn en de agrarische sector.
6.2 Verwachte arbeidsmarktperspectieven
Om inzicht te krijgen in de verwachte arbeidsmarktperspectieven naar opleiding kan gebruik worden gemaakt van de Indicator Toekomstige Arbeidsmarktperspectief (ITA) van schoolverlaters en werkzoekenden.
Deze indicator is gelijk aan een deling van het verwachte aanbod door de verwachte vraag tot 2024.
Naarmate de waarde van de ITA hoger ligt, is er sprake van een slechter arbeidsmarktperspectief. Een waarde tussen 1,01 en 1,05 duidt op een evenwichtssituatie. Een kwalitatieve beschrijving van de ITA. ITA ≤ 0,85 wordt als “zeer goed” getypeerd, ITA > 0,85 en ≤ 1,00 als “goed”, ITA >
1,00 en ≤1,05 als “redelijk”, ITA > 1,05 en ≤ 1,15 als “matig” en ITA >
1,15 als “slecht”.
Figuur 6.4 toont de toekomstige arbeidsmarktsituatie in 2024 naar onderwijsniveau in Nederland en Zeeland.
Figuur 6.4 ITA toekomstige arbeidsmarktsituatie in 2024 naar onderwijsniveau (Nederland en Zeeland)
Bron: ROA, bewerking Etil
Op basis van figuur 6.4 wordt duidelijk dat er duidelijk verschillen zijn in het arbeidsmarktperspectief van verschillende opleidingsniveaus. Op master/doctorniveau is het arbeidsmarktperspectief zeer goed; zelfs beter dan op landelijk niveau. Naar het opleidingsniveau afneemt, worden de arbeidsmarktperspectieven slechter. Voor afgestudeerden met een bachelorsdiploma zijn de arbeidsmarktkansen goed. Voor jongeren met een mbo4-diploma zijn de perspectieven op de arbeidsmarkt redelijk.
Voor de niveaus mbo3 en mbo2 zijn de arbeidsmarktkansen echter matig.
Voor deze twee niveaus geldt dat het voor Zeeuwse jongeren moeilijker zal zijn om aan een baan te komen dan voor jongeren elders in Nederland.
Het is daarom relevant verder in te zoomen op de arbeidsmarktkansen naar mbo-niveau en studierichting (zie figuur 6.5).
In algemene zin geldt voor Zeeland: hoe lager het opleidingsniveau, hoe slechter de kansen op de arbeidsmarkt.
Figuur 6.5 ITA toekomstige arbeidsmarktsituatie in 2024 naar mbo-niveau en mbo-richting (Zeeland)
* Als er geen score is weergegeven is het aantal werkenden te klein om betrouwbare uitspraken te kunnen doen.
Bron: ROA, bewerking Etil
De figuur hierboven toont dat er grote verschillen zijn in de arbeidsmarktperspectieven voor verschillende studierichtingen op mbo-niveau. De verwachte arbeidsmarktperspectieven zijn matig tot slecht voor:
Mbo4 – economie en maatschappij (ITA: 1,07) – matig
Mbo2 – zorg en dienstverlening (ITA: 1,1) – matig
Mbo4 – zorg en dienstverlening (ITA: 1,11) – matig
Mbo2 – economie en maatschappij (ITA: 1,2) – slecht
Mbo3 – economie en maatschappij (ITA: 1,31) – slecht
De verwachte arbeidsmarktperspectieven zijn redelijk tot (zeer) goed voor:
Mbo3 – techniek en ICT (ITA: 1,04) – redelijk
Mbo3 – zorg en dienstverlening (ITA: 1,04) – redelijk
Mbo2 – techniek en ICT (ITA: 0,99) – goed
Mbo4 – techniek en ICT (ITA: 0,094) – goed
Mbo4 – landbouw en natuur (ITA: 0,86) – zeer goed
De figuur hieronder (6.6) toont een uitsplitsing voor het hoger onderwijs naar onderwijsrichting.
Arbeidsmarktkansen mbo’ers in Zeeland zijn slecht voor:
mbo2 en 3 economie en maatschappij en (zeer) goed voor:
mbo2 en 4 techniek en ICT en mbo4 landbouw en natuur.
Figuur 6.6 ITA toekomstige arbeidsmarktsituatie in 2024 naar hoger onderwijs en onderwijsrichting (Zeeland)
* Als er geen score is weergegeven is het aantal werkenden te klein om betrouwbare uitspraken te kunnen doen.
Bron: ROA, bewerking Etil
De figuur hierboven toont aan dat de arbeidsmarktkansen voor een master binnen zorg en onderwijs (ITA: 0,72) en een bachelor in ICT en techniek (ITA: 0,82) zeer goed zijn. Voor masterniveau economie en maatschappij (ITA: 0,9) en bachelor zorg en onderwijs (ITA: 0,98) zijn de perspectieven op de arbeidsmarkt goed.
Arbeidsmarktkansen voor afgestudeerden in Zeeland op bachelor en masterniveau zijn (zeer) goed.