7 . 1 Kara kteri sti e k v a n h et gebied
Een belangrij k kenmerk wordt d e grote mate van functiemenging die in het gebied za l worden gereal iseerd : het noordelijke gebied wordt gekenmerkt door een fij nmazig geheel van winkels, lichte horeca, bed rijven, mobiliteits
voorzieningen en wonen . Dat betekent een levendig gebruik van de ru imte en de aanwezigheid van mensen op al lerlei momenten van de dag en de week. In de blokken van eresent-West en -Noord zal boven de pl int worden gewoond, waarmee ook in de avonduren sociale ogen op het plein gericht zullen zijn. Ook in de straten ten noorden van h et plein is de woonfunctie geïntens iveerd . De belangrij kste wijziging aan de zuidzijde van het spoor betreft de komst van ROe Aventus. Ook deze fu nctie b rengt meer levendig
heid met zich mee. H et ROe zal met haar komst het im ago van het gebied , dat er nu gedeeltelij k nog wat 'ongebruikt' bij ligt, ten goede komen. De aanwezigheid van zoveel extra mensen biedt een gunstig draagvlak voor (horeca )voorzieningen in de buurt en well icht zal het ROe zelfs ten gunste van (de opleiding van ) haar leerlingen een horecavoorziening in het stati
onsgebouw openen.
Het stationgebouw zelf zal , zoal s de plannen er nu voor staan , behouden blijven (c.q. h erbouwd worden); het toekomstig gebruik is echter nog niet defin itief vastgesteld .
Het Station splein zal een besloten karakter krijgen, aangenaam voor gebrui
kers , passanten en reizigers. I n de plint van erecsent-West en -Noord zij n voorzien ingen gepland, hetgeen een belangrij ke moge l ij kheid tot informele sociale controle biedt. Jammer is, dat de plint van het Belasting kantoor, aan de oostzijde, een d ergelij ke invulling niet heeft gekregen. Des te meer reden om h ieraan b ij de beide andere bouwblokken voldoende aandacht te beste
den.
Ook de inrichting van de openbare ruimte, zowel van h et toekomstig Stati
onsplein als van h et plein aan de zuidzijde van het spoor, voor h et ROe, leidt naar de karakteristiek van een aantrekkelij k gebied : de geplande meu
bilering, de hoogteverschillen, waterpartijen en de maatvoering zullen rust en ruimte uitstralen en u itnodigen tot gebru i k en verblijf.
Het n ieuwe busstation is zeker een aanwinst voor het stationsgebied. H et is een overzichtelij k en ruim opgezette stationshalte, die ruimte biedt aan maximaal ongeveer 1 00 bussen per uur in de spits.
De stationsomgeving wordt daarnaast gekenmerkt door en kele factoren die een zeker risico met zich meedragen . Dat betreft in de eerste plaats de aanwezigheid van e n d e voorzien ingen voor dak- en thu isloze n , dealers en verslaafden, binnen een straal van 500 meter. Hoewel d e voorzieningen zich concentreren aan de noordzijd e (Stationsstraat) waa ieren de gebruikers uit over een veel ruimer gebied aan de noordzijde, maar ook aan d e zuidzijde van het spoor. D e coffeeshop direct over het spoor draagt hiertoe zeker ook bij.
Pagina 38 Resultaten uitgangsanalyse Stationsgebied Apeldoorn DSP - groep
Hoewel de verwachtingen over de toekomst overwegend positief zij n , zal het stationsgebied i n d e komende j aren echter allereerst vooral gekenmerkt worden door een grote bouwput. Terwij l m omenteel het stationsple i n , de gel ij kvloerse spoorovergan g , de perrontunnel en het zu idelijke gelegen ter
rein nog redel ij k begaanbaar zij n , za l dat in de voorl iggende ja ren in toene
mende mate n iet meer het geval zij n , ofwel op geheel gewij zigde man ier.
Dat zal een belangrij ke invl oed hebben op de routes voor (brom )fietsers en voetgangers, op de overzichte l ij kheid en de bereikbaarheid van voorzienin
gen (denk bijvoorbeeld aan het NS l oket en de fietsensta lling) en de sociale
en verkeersveiligheid. D it vraagt veel aandacht, omdat de zich steeds wijzi
gende situatie ris ico's oplevert in de sfeer van overlast, desoriëntatie en onveil igheid .
Aandacht verdient bijvoorbeeld de samenhang tussen de werkzaam heden die de bereikbaarheid van het station , de perrons en de noord-zuid verbin
ding betreffen . De verp laatsing van toe- en d oorgangen betekenen steeds wijzigingen in routes voor fietsers en voetgangers , die in alle geva llen goed geleid en veilig moeten zij n . Met het s laan va n de bouwput op het Station
plein zelf bijvoorbeel d , zal d e tij d e l ij ke fietsensta l l ing moeten word en ver
plaatst ( naar Cresent-West) en zal van daar een veranderde looproute, wel
l icht achter het station langs, worden gelegd naar de verplaatste kaartj esverkoop ( naar de oostzij d e ) .
Ook de tunnels vormen vooralsnog e e n risicofactor. Niet alleen va nwege zich wijzigende routes en doorgangen. Ook de aantrekkelij kheid en de vei
l igheid van de tunnels vragen om zorgvu ldige uitwerking. U it het onderzoek bleek weer een s dat tunnels n iet tot de verbeelding spreken als het om de ve il igheidsbeleving gaat. Een aantrekkelij ke maatvoeri n g , materiaal- en kleurgebru ik en goede verl ichting zij n al de m in ste vereisten . Daarnaast dient de vormgevi ng van d e tunnelmo nden zorgvuldig bekeken te worden evenals die van de vide in de nieuw te bouwen tunnel . De aansl uiting van de perrontu nnel op het plein is nog ni et geheel d u idelijk. Er l igt wel iswaar een ver uitgewerkt voorstel van Prora il (decem ber
2003)
maar de positionerin g en maatvoering v a n de trap(pen ) en de eventuele lift (elem enten die u i t veil igheidsoogpunt van groot belang zij n ) is nog onderwerp van d iscussie tus
sen partijen .
7.2 H u i d ige ve i l i g h e i dssituatie
De h u id ige veilig heidss ituatie is langs drie wegen onderzocht. Er is met ru im tien personen (betrokkenen/belanghebbenden/gebru ikers) een schouw uit
gevoerd , er zij n d iverse interviews gehouden met de meest direct betrokken partijen en de cijfers van NS en de pol itie zij n geanalyseerd .
Subjectieve veiligheid
In het stationsgebied worde n onveiligheid sgevoelens opgeroepen door de aanwezigheid van 'enge personen': dealers, verslaafden en dak- en thuislo
zen . H u n routes strekken zich uit van d e Stationsstraat en de Hoofdstraat aan de n oordzij d e van het s poor tot aan de Laan van de Mensenrechten en verder de
1 e
Wormenseweg op aan de zu id zijde hiervan .E r zij n ook 'enge plekken' . D eze zij n i n het stationsgebied voor een deel drugsgerelateerd , deels worden ze opgeroepen doordat sommige gebieden, vooral in de avo n duren, sociale ogen ontberen . Dit geldt b ijvoorbeeld voor het busstation ten noorden , en voor het P +R-terrein ten zuiden van het
Pagina 39 Resultaten uitgangsanalyse Stationsgebied Apeldoorn DSP - groep
spoor. Slechte of onregelmatige verl ichti ng komt ook de vei l igheidsgevoe
lens n iet ten goede. Dit is onder and ere het geval op het eerste perron , bij de e ntrees van de perrontu n nel en onder de bebouwi n g aan de N ieuwend ij k . Vandalisme draagt ook a a n deze gevoe lens bij , zoals rond d e on bewaakte fietsensta l l i n g aan zowel de noord- als de zu idzijde van het spoor. Versn ip
pering van ru i mte, een veelheid aan details, verwijzi ngen en ongedefin ieerd ruimtegebru i k zij n eveneens bronnen voor onoverzichtelijkheid en daarmee onve i l igheidsgevoelens.
Objectieve veiligheid
Op basis van h et cijfermateriaal van pol itie en K LPD/spoorwegpol itie is de feitelij ke cri minal iteit in beeld gebracht. Opval lend is vooral het relatief om
vang rijke aantal geval len van bedreiging en fysiek geweld , zowel op en di
rect rond het station als in de wijdere omgeving daar omheen . Daarnaast vindt ook veel diefstal , zakkenrollerij en tasjesroof plaats en is het aantal geva l len van a uto- en vooral (brom )fietscrim i n a l iteit nogal hoog . Deze over
last is in de afgelopen jaren fors toegenomen . M eldingen van vandalisme, daarentegen , zij n er het laatste jaar aanzien l ij k m inder b i n nengekomen bij de politie, d a n enkele jaren eerder.
Hotspots van crim inaliteit zij n de Hoofdstraat, Stationsstraat, Stationsplein, het station zelf en de
1e
Wormenseweg .Verkeersveiligheid
Het g rootste knelpunt doet zich momenteel voor op de kruising van de Laan van de Mensenrechten en de spoorovergang voor fietsers en voetgangers ten westen van het station . Ook de kru ising van de Soph ialaan en de Mo
lendwarsstraat is een gevoel ig punt, omdat h ier gedurende de gehele dag sprake is van veel busverkeer.
7.3 Aa n pa k tot n u toe
Hoewel de g e meente via diverse insteken aand acht h eeft voor de sociale veiligheid e n d it ook terug te vinden is i n beleidsdocu menten , bestaat er op dit m oment nog geen specifiek beleid voor het stationsgebied. De huidige aanpak kent d rie componenten :
ru imtelij k ;
• op toezicht gericht;
• op 'schoon en heel' gericht.
Ruimtelijk
Apeldoorn is vooral sterk in de ruimtelij ke aanpak. Zo is het toetsen van ruimtelij k ontwerpen op veiligheidsaspecten meer en meer gangbare praktij k geword e n .
De belangrij kste documenten die naar e e n ru imtelijke aanpak verwijzen zij n : d e B i n n e n stadsvisie
201 0,
waarin m et name op kwal iteit wordt ingezet.De belangrij kste keywords daarin zij n : openheid, functiemenging, leven
digheid, a antrekkelijkheid en zorgvuldige vormgev i n g ;
• de 4 o p d it gebied betrekking hebbende Bestemmi ngsplan nen, waarin vei l igheidsparag rafen zij opgenome n ;
h e t Actieplan Veil igheid
2003-2006,
waarin de speerpunten van d e veiligheidsaanpak zij n benoemd, die in een wij kgerichte benadering zu llen worden u itgewerkt en waarin ook het stationsgebied aparte aandacht krij gt.
Pagina 4 0 Resultaten uitgangsanalyse Stationsgebied Apeldoorn DSP - groep
Pagina 41
Daarnaast werkt Apeldoorn met enkele vei ligheids-instrumenten:
• de Veiligheidshandleiding Apeldoorn ;
• het Pol itieKeurm erk Veilig Wonen.
Ook is een Virtual Real ity programma ontwikkeld, toegepast op het ontwerp voor het stationsgebied .
Tot slot zij n d iverse vei l igheidsadviezen opgesteld voor versch illende ont
werponderd elen in h et plangebied , d ie grotendeels in de Toetsgroep Station Noord behandeld zij n , en voor het overige deel di rect door de gemeentelijke projectleiding zij n aangevraagd ..
Toezicht
Politie en stadswachten bieden met name aan de noordzijde van het spoor toezicht, en d it wordt door de m eeste betrokkenen als bevred igend wordt ervaren. Politiebegeleiding tijdens bijzondere evenementen wordt als posi
tief en voldoende bestempeld.
Connexxion kent voor de uren overdag pleintoezicht, 's avonds is er echter n iemand van het vervoerbed rijf voor toezicht op het busstation aanwezig. De NS heeft geen toezichthouders op het station. Wel is er een contract met een beveiligingsbedrijf dat 's avonds op twee tijdstippen voor sluiting van restauratie, loket en wachtru imte op het perron langs komt.
Het formeel toezicht in de open bare ruimte is dus goed op poten gezet;
rond de ov-voorzieningen kan h et echter nog beter.
De zelfstandig ondernemers die op en rond het station aanwezig zij n (kiosk
houder, restaurateur, beheerder fietsenstal l ing, loketbeambte en de e ige
naar van de snackbar) leveren een gunstige bijdrage aan het sem i-formele toezicht. Het verdient aanbeveling dit in ere te houden en verder te verster
ken . Op dit moment sch iet het veiligheidsgevoel van met name h et restaura
tiepersoneel nog ernstig tekort en valt aan u itbreiding van de openingsuren nog niet te d enken.
Schoon en heel
De wij kserviceteams van de gemeente zij n primair verantwoordelij k voor onderhoud en beheer van de openbare ruimte. Aan de noordzijde van het spoor bestaat daarnaast een 'veegproj ect verslavingszorg' om d e residuen van dra n k- en d rugsgebruik in de openbare ruimte te min imal iseren.
De gemeente heeft afspraken met Connexxion over onderhoud en beheer van bestrating en voorzien ingen op het busstation.
Voor de veiligheid en goed onderhoud en beheer tijdens de bouwwerk
zaamheden heeft de gemeente in P PS-constructies afspraken m et aanne
mers en projectontwikkelaars gemaakt.
NS voert op het station 3 x per week inspecties uit en voert een actief her
stelbelei d. E r b estaat een centraal meldpunt voor schademeldingen.
Resultaten uitgangsanalyse Stationsgebied Apeldoorn DSP - groep