Conclusies en samenvatting

Het doel van dit proefschrift was het onderzoeken van de moleculaire processen betrokken bij de ontwikkeling en progressie van enchondromen en conventionele centraal-gelegen chondrosarcomen, inclusief de subgroepen van M. Ollier gerelateerde tumoren en die gelokaliseerd in de botten van vingers en tenen.

Hoewel er duidelijk klinische verschillen te vinden zijn tussen deze subgroepen (M. Ollier gerelateerd, tumoren gelokaliseerd in de botten van vinger en tenen en de solitaire tumoren elders) zijn er geen duidelijke verschillen op moleculair niveau. Tumoren geassocieerd met M. Ollier zijn op moleculair niveau niet significant verschillend van solitaire tumoren. In het

geval van de tumoren van vingers en tenen vertoonde een gedeelte van de tumoren een verminderde PTHLH eiwitexpressie.

Ons doel was het verder verduidelijken van een stapsgewijs model voor tumorvorming en het identificeren van diagnostische en progressie gerelateerde moleculaire kenmerken. Er is een model voor tumorvorming gemaakt, waarin de veranderingen aangaande maligne transformatie, progressie en die gerelateerd aan slechtere prognoses, zoals gevonden in dit proefschrift zijn verwerkt (Figuur 8.1). Gerelateerd met transformatie is een verhoogde eiwitexpressie van JUNB gevonden in laaggradige chondrosarcomen ten opzichte van enchondromen. Een slechtere prognose (en hogere histologische graad) gaat gepaard met hogere expressie niveaus van eiwitten in de PTHLH regelkring, alsmede hogere expressie van glycolyse geassocieerde genen gecombineerd met verlaagde expressie van oxidatieve fosforylering gerelateerde genen.

De analyse van de genomische veranderingen gecombineerd met de uitgebreide RNA niveau analyse leidde tot de identificatie van de kandidaat genen RPS6 en CDK4. Deze genen maken deel uit van verder onderzoek, om hun rol in de pathogenese van

In this way I would like to show my appreciation to everybody for their help with the completion of this thesis. It would not have been possible without all the people that were there to support me, to cheer me up when I was down, or just for the fun of it. Many discussions, and small talk, kept me going and therefor I acknowledge my room mates from p1-34/p1-39 as well as those who kept me company during lunch and tea breaks.

And of course there are those who did not work with me, family and friends, who listened to me even without understanding anything I said.

Leida B. Rozeman werd geboren op 8 april 1977 te Bilthoven. Na het behalen van het VWO diploma aan het “College Blaucapel” te Utrecht in 1995, begon zij in september 1995 met de studie Biologie aan de Universiteit van Utrecht. Zij liep stages bij Biologie, afdeling “ontwikkelings biologie” onder begeleiding van Dr. W. Dictus met als onderwerp “connexin-30 and –38 expression in Xenopus Leavis” en bij Geneeskunde, afdeling “Medische genetica” onder leiding van Prof. Dr. C. Wijmenga, met als onderwerp “Small nucleotide polymorphisms in Diabetes Melitus type II”. In juni 2000 behaalde zij haar doctoraal.

Van januari 2001 tot en met december 2004 voerde zij het hier beschreven promotieonderzoek uit bij de afdeling Pathologie van het Leids Universitair Medisch Centrum, onder leiding van Dr. J.V.M.G. Bovée en Prof. Dr. P.C.W. Hogendoorn.

J.H. van Tilburg, C. Wijmenga, H. van Bakel, L. Rozeman, P.L. Pearson, T.W. van Haeften. Relationship of beta2-adrenergic receptor polymorphism with obesity in type 2 diabetes.

Diabetes Care. 2003; 26(1): 251-252

L.B. Rozeman, P.C.W. Hogendoorn, J.V.M.G. Bovée. Diagnosis and prognosis of chondrosarcoma of bone. Expert Rev Mol Diagn. 2002; 2(5): 461-472

J.H. van Tilburg, L.B. Rozeman, H. van Someren, C.A. Rigters-Aris, J.P. Freriks, P.L. Pearson, L.A. Sandkuijl, T.W. van Haeften, C. Wijmenga.

The exon 16-3t variant of the sulphonylurea receptor gene is not a risk factor for Type II diabetes mellitus in the Dutch Breda cohort. Diabetologia. 2000; 43(5): 681-682

H.M. van Beerendonk, L.B. Rozeman, A.H.M. Taminiau, R. Sciot, J.V.M.G. Bovée, A-M. Cleton-Jansen, P.C.W. Hogendoorn. Molecular analysis of the INK4A / INK4A-ARF gene locus in conventional (central) chondrosarcomas and enchondromas: Indication of an important gene for tumor progression. J Pathol. 2004; 202(3): 359-66

L.B.Rozeman, L. Sangiorgi, I.H. Briaire-de Bruijn, A-M. Cleton-Jansen, P. Mainil-Varlet, F Bertoni, P.C.W. Hogendoorn, J.V.M.G. Bovée. Enchondromatosis (Ollier disease, Maffucci syndrome) is not caused by the PTHR1 mutation p.R150C. Hum Mutat. 2004; 24(6): 466-43 L.B.Rozeman, L. Hameetman, A-M. Cleton-Jansen, A.H.M. Taminiau, P.C.W. Hogendoorn, J.V.M.G. Bovée. Absence of IHH and retention of PTHrP signalling in enchondromas and central chondrosarcomas. J Pathol. 2005; 205(4): 476-82

L.B. Rozeman, L. Hameetman, T. van Wezel, A.H.M. Taminiau, A-M. Cleton-Jansen, P.C.W. Hogendoorn, J.V.M.G. Bovée. cDNA Expression Profiling of Central Chondrosarcomas: Ollier Disease resembles Sporadic Tumors and Alteration of Energy Metabolism with Increasing Grade. J Pathol. 2005; 207(1): 61-71

L.B. Rozeman, K. Szuhai, C. Rosenberg, H.J. Tanke, A.H.M Taminiau, A.M. Cleton-Jansen, J.V.M.G. Bovée, P. C. W. Hogendoorn. Array-CGH of central chondrosarcoma: identification of RPS6 and CDK4 as candidate target genes for genomic aberrations. Submitted

L. Hameetman, L.B.Rozeman, M. Lombaerts, J. Oosting, A.H.M. Taminiau, AM. Cleton-Jansen, J.V.M.G. Bovée, P.C.W. Hogendoorn. Peripheral chondrosarcoma progression shows decrease in Indian Hedgehog (IHH) signaling and putative TGF-β mediated proliferation.

Submitted

L.B.Rozeman, Y.M. Schrage, J.V.M.G. Bovée, P.C.W. Hogendoorn. Maffucci syndrome. In: M. Ruggieri, I. Pascual-Castroviejo, C. Di Rocco (eds). Neurocutaneous disorders. New York-Vienna: Springer-Verlag. Submitted

Figure 3.2: Light micrograph showing the immunohistochemical nuclear and cytoplasmic localization of INK4A/

p16. (A) Positive staining of INK4A/p16 in a grade II conventional central chondrosarcoma. (B) Some tional central chondrosarcomas showed focal positive INK4A/p16 staining. (C) Fifteen per cent of the conven-tional central chondrosarcomas were entirely negative for INK4A/p16 staining; the inset shows the internal posi-tive control of the tumour (endothelial cells)

Figure 4.1: Immunohistochemical staining for the PTHR1 protein. Sample 22.1, an enchondroma of the phalanx,

showing positive PTHR1 expression in both nucleus and cytoplasm of tumor cells. The endothelial cells, serving as an internal control, also show PTHR1 expression. A: 50x, B: 100x.

Figure 5.2: Lack of PTHLH expression in a subset of phalangeal chondrosarcomas. (A) PTHLH expression is

absent in a phalangeal chondrosarcoma, with a positive internal control (inset), while (B) strong expression of PTHLH is found in grade II chondrosarcoma

Figure 5.3: Immunohistochemical staining for BCL2 and PTHR1 in low- and high-grade conventional central

chondrosarcoma. PTHR1 (A, B) and BCL2 (C, D) staining shows low intensity and a low percentage of positive cells in grade I conventional central chondrosarcomas (A and C, arrows), while increased staining is found in high-grade conventional central chondrosarcomas (B and D, grade III)

Figure 6.3: JunB protein expression in enchondromas and central chondrosarcomas. JUNB

immunohistochemi-cal (nuclear) staining demonstrates JunB expression to be absent or very low expressed in enchondromas (A), with positive internal controls (inset). Chondrosarcomas were positive in about 50% of the cases (B, grade I chondrosarcoma, with arrow pointing to double nucleus). Original magnification 40x

Figure 7.2: Hierarchical clustering of the four clones of chromosome 12 differentiating between grade II and

grade III chondrosarcomas. Two clusters, one containing mainly grade III (amplified) samples and the other one containing grade II chondrosarcomas, can be discerned