8.1
De belangrijkste conclusies uit deze studie
1. De drinkwatersector levert een belangrijke bijdrage aan de kwantiteit en kwaliteit van
NatuurNetwerk Nederland (NNN) en Natura 2000, in het bijzonder de duinwaterleidingbedrijven. 2. De drinkwatersector is beleidsverantwoordelijk voor enkele belangrijke natuurdoelen van EZ, in
het bijzonder het duinlandschap, dat tevens vrijwel geheel onder de habitatrichtlijn valt. De drinkwatersector is daarmee een belangrijke partner voor EZ. Continuïteit hiervan is belangrijk. 3. Flora en fauna in waterwingebieden zijn van hoge kwaliteit. Op een relatief bescheiden oppervlak
van 23.000 ha treffen we 75-95% van alle Nederlandse planten en dieren aan. Ook het aandeel Rode-lijstsoorten is hoog. Dit illustreert een grote variatie aan biotopen in waterwingebieden en gemiddeld genomen een hoge kwaliteit van het beheer.
4. Voor onder andere hogere planten, mossen en korstmossen leveren de
grondwaterbeschermingsgebieden grenzend aan de waterwingebieden nog een behoorlijke bijdrage aan de totale biodiversiteit. Bij de fauna is dit verschil minder groot.
5. De inzet voor natuur en professionalisering van het beleid door de drinkwatersector is sinds 2004 verder toegenomen. Dit geldt eigenlijk voor alle bedrijven, zowel de duinwaterbedrijven als de andere drinkwaterbedrijven. Een aantal van de bedrijven die in 2004 in de onderste categorieën stond (Brabant Water, Waterbedrijf Groningen en Oasen (toen nog Hydron Zuid Holland), heeft een inhaalslag gemaakt, de verschillen met de andere bedrijven zijn minder groot geworden. 6. De duinwaterbedrijven (PWN, Waternet, Dunea en gedeeltelijk Evides) onderscheiden zich nog
steeds van de overige bedrijven. Natuur is hier een belangrijk onderdeel van het beleid en er worden bijzondere inspanningen op het gebied van natuur geleverd, professioneel en deskundig. 7. Binnen de drinkwaterbedrijven zijn de verschillen in cultuur en werkwijze tussen waterwinning en
natuurbeleid de laatste tien jaar afgenomen. De sectoren ‘blauw’ en ‘groen’ zijn meer samen zijn gaan optrekken bij diverse projecten. Dat natuurbeleid integraal onderdeel van een
drinkwaterbedrijf is, is tegenwoordig meer algemeen geaccepteerd.
8. Er wordt gezocht naar functiecombinaties waterwinning en natuur en naar locaties voor nieuwe winningen. In deze zoektocht gaan de meeste discussies tussen terreinbeherende organisaties en de drinkwatersector over verdroging. Deze discussie verloopt moeizaam. Het echte zoeken naar win-winsituaties op hoger systeemniveau komt naar de mening van natuurorganisaties nog te weinig van de grond.
9. De kansenkaarten verduurzaming waterwinning voor drinkwater met ecosysteemdiensten zijn een eerste exercitie om in Nederland gebieden te kunnen aangeven waar de potenties het hoogst zijn om natuur en waterwinning voor drinkwater te versterken. Mogelijk kansrijk zijn plekken in Oost- Brabant, Centraal Overijssel, West-Utrecht en Zuid-Limburg.
8.2
Aanbevelingen
Alle aanbevelingen uit 2004 zijn in paragraaf 8.4 genoemd. De meeste daarvan zijn nog steeds relevant, al is het maar om de bereikte resultaten vast te kunnen houden. Hieronder staan daarom alleen aanvullende aanbevelingen genoemd die op basis van dit onderzoek gedaan zijn.
1. Op basis van dit rapport is er tevredenheid over de bereikte resultaten. Hoe houden we dat vast en versterken we dat? Continuering van de samenwerking tussen de drinkwaterbedrijven en alle relevante stakeholders is in ieder geval belangrijk. Er is tot nu toe geen gezamenlijk ambitieniveau geformuleerd over het maximaal benutten van functiecombinaties. In het kader van de Groene Tafel wordt wel gewerkt aan dit thema. De kunst is om dit zo concreet mogelijk op te stellen, zodat kan worden vastgesteld of het gewenste niveau wordt bereikt.
2. De moeizaam verlopende discussie tussen terreinbeherende organisaties en de waterwinsector over verdroging bij het zoeken naar functiecombinaties waterwinning en natuur zou verbeterd kunnen worden. Daarvoor zal nog meer in de samenwerking geïnvesteerd moeten worden. De Groene Tafel is daarbij een goede stap. Die oplossing ligt niet in het ‘afkopen’ van de verdroging, mogelijk wel in vergroten en verbinden van natuurgebieden.
3. De Nationale Databank Flora en Fauna is opgericht om alle natuurgegevens in Nederland bij elkaar te brengen. Alle provincies en grote natuurorganisaties doen daaraan mee. Slechts vier van de tien drinkwaterbedrijven hebben momenteel toegang tot deze databank. Dit kan een bijzonder nuttig hulpmiddel is zijn, zeker als veel gebruikgemaakt wordt van vrijwilligers die natuurgegevens verzamelen. Omgekeerd is ook gebleken dat niet alle gegevens van waterwingebieden in de NDFF zitten. Door vrijwilligers en groene bureaus te vragen hun gegevens door te geven, kan de drinkwatersector een waardevolle bijdrage aan de NDFF leveren, waar o.a. provincies, terreinbeheerders en waterschappen van mee profiteren.
4. Bij een aantal grondwaterbedrijven zou de communicatie over de functiecombinatie water en natuur op de website kunnen verbeteren (zie Tabel 11, paragraaf 5.3).
5. Ondanks de aanwezigheid van grondwaterbeschermingsgebieden hebben drinkwaterbedrijven in toenemende mate last van de uitspoeling van bestrijdingsmiddelen en mest naar het grondwater. Ook historische verontreinigingsbronnen vormen een bedreiging. Dit komt enerzijds doordat ook van buiten de 25 jaarzone middelen inmiddels het grondwater bereiken, anderzijds omdat ook in beschermingsgebieden niet alle middelen verboden zijn, bijvoorbeeld bij de lelieteelt. Ook medicijnresten vormen een toenemend probleem voor het drinkwater. Het is de rol van de overheden, verantwoordelijk voor een goede waterkwaliteit, om deze knelpunten te verkleinen. Drinkwaterbedrijven dragen hieraan bij via nationale en regionale projecten.
Literatuur
Adviesbureau Anantis Watersense. 2012 [cited 2015; Available from: http://www.projectwatersense.nl/
Boo, M. de 1993. Bloemen houden van water. Vewin Jaarbrochure grondstoffen, Rijswijk
Broekhoven, G., and H. Savenije. 2012. Moving forward with forest governance, ETFRN news; issue no. 53. Wageningen: Tropenbos International.
De Graaf, L. 2012. “Communication about medications for better patient transition. Needed: Format for switching.” Pharmaceutisch Weekblad no. 147 (8):14-15.
De Knegt, B., I. Woltjer, D.C.J. van der Hoek, C. Veerkamp, M. van der Aa, C.A.M. Hendriks, I. Staritsky, F. de Vries, H. Agricola, F. Veeneklaas, A. Koekoek, H. Goosen, J.P. Lesschen, E. van Boekel en P. Groenendijk (in voorbereiding). Kansenkaarten voor duurzaam gebruik van Natuurlijk Kapitaal in Nederland. Alterra-rapport.
Fernandes, Alvaro A. A., Alasdair J. G. Gray, and Khalid Belhajjame. 2011. Advances in Databases : 28th British National Conference on Databases, BNCOD 28, Manchester, UK, July 12-14, 2011, Revised Selected Papers. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
Geelen, L., et al., De Duinen gaan nat! Natte toekomst: uitdagingen voor beleid, beheer en onderzoek. Landschap, 2001. 18(3): p. 227-237.
IPO 2015. Natuur in de provincie. Eén jaar Natuurpact in uitvoering. Interprovinciaal Overleg. Voortgangsrapportage Natuur.
Jalink, M. en E. Dorland 2015. Waterwinning en natuur: een kansrijke functiecombinatie? Een eerste verkenning. Rapport KWR 2015.007 (rapport KWR in opdracht van Vewin en Staatsbosbeheer). Van Lienen, F., M. Scheurhoff (2015). Duurzaam gebruik van natuurlijk kapitaal voor schoon water in
Brabant. Planbureau voor de leefomgeving, Den Haag.
Ministerie van Economische Zaken 2013. Uitvoeringsagenda Natuurlijk Kapitaal: behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit. Kamerstuk 22-06-2013, Den Haag.
Ministerie van Economische Zaken 2014. Natuurlijk verder. Rijksnatuurvisie 2014. Den Haag, 55 p. Provincie Utrecht, Gebiedsdossier waterwinning Bethunepolder. 2011: Utrecht. 53 p.
SMK. Barometer Duurzaam terreinbeheer. 2015 [cited 2015; Available from: http://www.barometerduurzaamterreinbeheer.nl/30/home.html.
Zee, F.F. van der, N.W. Bos & R. Haveman 2003. Natuur bij Defensie in cijfers. Vakblad natuurbeheer 6: 104-109.
Zee, F.F. van der, R. Verhoeven, en L. Fliervoet 2005. De betekenis van de waterwinsector voor de natuur in Nederland - Een overzicht van de natuur bij drinkwaterbedrijven en een vergelijking van de verschillende drinkwaterbedrijven onderling. LNV - Directie Kennis. 46 p.