5.1: Inleiding
Nu we weten welke plichten school heeft bij het verwijderen van een leerling, waarom het niet de school niet lukt om een vervangende school te regelen bij de verwijdering van een leerling en tegen welke problemen de coaches aanlopen tijdens het begeleiden van jongeren die van school verwijderd worden, kunnen we beoordelen welk advies aan Vroege Vogels gegeven worden op basis van wet-, literatuur-, dossieronderzoek en interviews om de coaches een houvast te geven bij verwijdering van een leerling door school om te voorkomen dat deze onnodig thuis komen te zitten.
5.2 Resultaten van het onderzoek
Om te beginnen is de school verplicht om de jongere en diens ouders schriftelijk, en met een gegronde motivatie, mede te delen dat de jongere verwijderd wordt. In de schriftelijke mededeling moet ook duidelijk zijn dat de jongere of diens ouders bezwaar kan maken tegen dit besluit. De beslissing tot verwijdering valt onder het begrip van een besluit, zoals bedoeld in de Awb, en staat daarvoor open voor bezwaar en beroep. De bezwaarschriftprocedure tegen het besluit tot verwijdering loopt in grote lijnen gelijk aan de standaardprocedure, zoals bedoeld in de Awb. Zo dient de school de student of diens ouders te horen (hoorplicht) en dient de school binnen een periode van vier weken een beslissing op bezwaar te nemen. Deze termijn wijkt af van de termijn van de Awb. In de Awb is de beslistermijn zes weken en deze kan verlengd worden met zes extra weken, indien een adviescommissie ingeschakeld wordt. Daarnaast is de school verantwoordelijk voor het vinden van een vervangende school, die bereid is om de jongere over te nemen. Het is belangrijk om te onthouden dat een verwijdering van een leerling niet voltrokken is, totdat een vervangende school is gevonden. Ook is de school verplicht om een melding te maken bij de Onderwijsinspectie en tezamen met de onderwijsinspectie te bepalen hoe de leerling onderwijs blijft volgen.
Ondanks het feit dat de school verantwoordelijk is voor het vinden van een vervangende school, zien we in de praktijk dat scholen onvoldoende stappen nemen om een vervangende school of een dagbesteding te zoeken. In de praktijk zien we dat
de coaches in de meeste gevallen het voortouw nemen bij het zoeken van een vervangende school of een dagbesteding en dat scholen nalatig en laks zijn bij het regelen van de relevante administratie (zoals een toelatingsverklaring of een aanvraag indienen bij een andere school), het onderhouden van contact met de ouders en het in stand houden van de huiswerkregeling.
Er dient wel rekening gehouden te worden met het feit dat er simpelweg niet altijd plaats is en dat scholen met wachtlijsten kampen. Zeker speciaal onderwijs (Cluster 3/4 of VSO) heeft een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Ditzelfde geldt ook voor het vinden van dagbesteding. In Rotterdam-Zuid zijn er minder dagbestedingstrajecten dan nodig is. Daarbij kunnen niet alle gezinnen het veroorloven om een dagbesteding te financieren.
Uit dossieronderzoek blijkt dat de meeste problemen omtrent het proces tot verwijdering bestaan uit een combinatie van gebrek aan communicatie tussen de ouders en de school en laks- of nalatigheid van de school. Door deze beperkte communicatie ontstaan er onduidelijkheden bij het zoeken naar een vervangende school of dagbesteding, het ontvangen van een eventuele toelaatbaarheidsverklaring of het naleven van de huiswerkregeling. Het bevorderen van de onderlinge communicatie tussen alle betrokken partijen is daarom essentieel voor de verbetering van het proces. Zodra ouders op de hoogte zijn van het werk dat de jongeren moeten maken kan er ook thuis meer toezicht zijn op de naleving van de huiswerkregeling.
Gekeken naar de hierboven genoemde bevindingen en de resultaten van de interviews, kunnen we met betrekking tot de problemen bij verwijdering het volgende concluderen. In beginsel is er te weinig kennis van het proces tot verwijdering bij de coaches en de scholen. Dit zorgt ervoor dat scholen zich in sommige gevallen niet houden aan hun wettelijke verplichtingen. Daarnaast is er ook een bepaald niveau aan laks- of nalatigheid aan de kant van scholen en ouders in hun verplichtingen. Het is in het belang van de coach om een helder overzicht te hebben van de procedure en ieders rol. Zo kunnen zij ondersteuning en tegengas bieden waar dit nodig is.
5.3 Conclusie van het onderzoek
Uit dit onderzoek is naar voren gekomen dat er behoefte is aan een helder overzicht van de procedure. Het advies van dit onderzoek aan het project Vroege Vogels is dan ook om gebruik te maken van het beroepsproduct (zie bijlage I) dat bij dit onderzoek is geleverd. In dit product is de procedure tot verwijdering helder uitgewerkt. Met deze kennis dienen de jongerencoaches tegengas te geven aan scholen die zich niet houden aan het proces en ouders te steunen in het proces. Aan de hand van de verbeterpunten die zijn aangedragen door de coaches, blijkt dat zeker behoefte is aan een hand-out of een handleiding met hierin het overzicht van het proces, gepaard met een presentatie of een training.
Hierbij is het de bedoeling dat de coaches geïnformeerd zijn over de algemene procedure tot verwijdering, maar ook over de rol van school, ouders, leerplicht, de onderwijsinspectie en de jongere zelf. Daarnaast is het de bedoeling dat zij met deze informatie tegengas kunnen geven wanneer en partij afwijkt van de procedure. Mocht dit niet genoeg zijn, dient het product de informatie te bevatten om dit probleem op te schalen. Daarbij is het belangrijk om te weten bij wie de coaches aan de bel kunnen trekken en wat voor gevolgen dit heeft.
Tot slot is het essentieel dat de coaches zich richten op het bevorderen van de communicatie tussen de betrokken partijen in het proces tot verwijdering. Dit bevordert niet alleen het vinden van een vervangende school of dagbesteding, maar biedt ook de mogelijkheid om het beste uit een huiswerkregeling te halen en geeft de ruimte om de zelfredzaamheid van de jongeren en ouders te bevorderen.