Deze tekst gaat over het herkennen van gesproken taal door de computer. Hij komt uit ‘De Gelderlander’, een regionale krant.
Voor computer klinkt ‘nog één’ en ‘nog geen’ hetzelfde
Spraakherkenning is voor mensen een fluitje van een cent. Zozeer zelfs dat we het woord ‘spraakherkenning’ pas hebben uitgevonden toen we apparaten gingen bouwen die daartoe in staat zouden moeten zijn. In de praktijk blijkt de mens de machine op dat terrein echter nog steeds met straatlengten te kloppen, zo blijkt uit een onderzoek van psychologe Ellen Verheijen.
Door MARTIJN HOVER NIJMEGEN -
Je kunt allerlei redenen bedenken waarom het gemakkelijk zou zijn als mensen met hun machines konden communiceren zoals ze dat ook met hun medemensen doen. Tot voor enkele tientallen jaren leek dat echter hoogstens een wensdroom van sciencefictionschrijvers.
Maar onze apparatuur wordt wel steeds ‘intelligenter’. Dat betekent, zo menen informaticadeskundigen, dat op niet al te lange termijn automatisering niet langer beperkt zal blijven tot werkzaamheden die vooral brute dan wel domme kracht vereisen. Ook meer ‘intellectuele’ bezigheden kunnen dan door de computer worden overgenomen.
Dat zou bijvoorbeeld kunnen met de werkzaamheden van een secretaresse. Als aan de computer een microfoon zou zitten waar de baas een memo of brief zou kunnen inspreken, waarna de computer de tekst zou uittikken, zou dat een hoop tijd en moeite en, niet te vergeten, geld uitsparen. Zo’n secretaresse drukt immers maar op de post salariskosten.
Psychologe Ellen Verheijen heeft een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden en capaciteiten van de elektronische secretaresse.
De prestaties van de digitale spraakherkenners vallen voorlopig vies tegen, zo bleek uit haar onderzoek.
Haar onderzoek beperkte zich overigens tot het medisch vakgebied en meer in het bijzonder de pathologie, aldus Verheijen. “Het werk van een patholoog”, legt Verheijen uit, “bestaat eruit dat hij weefselmonsters die hem door andere specialisten zijn toegestuurd, onderzoekt op bijvoorbeeld de
Evaluation of the workshop Effectief studeren and the online course Snellezen – M.D. Otten
45 aanwezigheid van kankercellen. Tijdens zijn onderzoek spreekt de patholoog zijn bevindingen in een dictafoon waarvan het bandje later door een secretaresse wordt uitgetypt.” Meestal gaat daar wel een dagje overheen. Het zou dus heel handig zijn als de dictafoon kon worden aangesloten op een computer die de tekst meteen keurig op papier zou zetten. Dat zou tijd besparen en geld.
Consequenties
“Mijn onderzoek spitste zich vooral toe op twee aspecten van spraakherkenning”, aldus Verheijen. “Ten eerste bestaat de vraag of een spraakherkenningsprogramma inderdaad tijdwinst oplevert en daarnaast is interessant wat de consequenties zijn van het gebruik ervan.” Vooral dat laatste bleek van groot belang voor haar uiteindelijke waardering van het nut van digitale spraakherkenners. “Mensen zien computers vaak als onfeilbare machines, maar dat is niet terecht”, meent Verheijen. “Want ook al maken secretaresses fouten -vergissen is immers menselijk- de computer maakt er nog veel meer. Gemiddeld, hebben we ontdekt, maakt een medisch secretaresse bij het uitwerken van zo’n bandje 1 procent fouten. Voor spraakherkenningsprogramma’s ligt dat percentage tussen de twee en de tien.”
Alsof dat nog niet erg genoeg is, wreekt zich ook nog eens het feit dat computers in de grond der zaak nu eenmaal oerdomme apparaten zijn. Verheijen: “Het probleem met computers is, dat ze geen weet hebben van zoiets als ‘context’. Een computer kan weliswaar woorden aan hun vorm herkennen, maar heeft geen flauw benul van wat ze betekenen.”
“Neem de woorden ‘een’ en ‘geen’”, zo licht de psychologe toe. “Een groter verschil in betekenis is nauwelijks denkbaar. Maar in klank verschillen die twee woordjes nauwelijks van elkaar. Eén van de moeilijkste dingen bij spraakherkenning voor een computer is vast te stellen waar het ene woord ophoudt en het volgende begint. Dus als het woord vóór het woordje ‘geen’ bijvoorbeeld toevallig op een ‘g’ eindigt, kan het zijn dat de computer ‘één’ tikt waar ‘geen’ had moeten staan, of andersom. Het maakt nogal wat verschil of in het rapport van de patholoog bijvoorbeeld staat: ‘nog één kankercel’ of ‘nog geen kankercel’. Zo’n fout zou rampzalige gevolgen kunnen hebben.”
Een menselijke secretaresse kent dat probleem niet. Als zij iets niet kan verstaan, kan ze meestal uit de context opmaken of het wel of niet belangrijk is. “Gebleken is dan ook”, aldus Verheijen, “dat bij dat ene procent fouten die secretaresses gemiddeld maken, maar hoogst zelden flaters van dat kaliber zitten; meestal betreft het kleinigheden.”
Het onderzoek van Verheijen wijst uit dat secretaresses voorlopig niet voor hun baan hoeven te vrezen, al weet niemand hoe lang ‘voorlopig’ zal duren.
Verheijen denkt niet dat computers binnen korte termijn tot ware intermenselijke communicatie in staat zullen zijn.
Hoe laat is het? (Graag in uren, minuten en seconden noteren) ………
Beantwoord vraag 6 tot en met 10 met behulp van de tekst “Voor computer klinkt ‘nog één’ en ‘nog geen’ hetzelfde".
Evaluation of the workshop Effectief studeren and the online course Snellezen – M.D. Otten
46 6. Wat wordt in deze tekst gezegd over het verschil tussen mensen en computers bij spraakherkenning?
A Dat verschil is nog enorm groot. B Dat verschil is nog maar heel klein. C Er is geen verschil.
7. Welk mogelijk voordeel van het gebruik van een computer voor secretaressewerk wordt in de tekst genoemd?
A Een computer heeft minder tijd nodig. B Een computer is intelligenter.
C Een computer maakt minder fouten.
8. Welke conclusie over de digitale spraakherkenner trekt Ellen Verheijen op basis van haar onderzoek?
A De prestaties van de digitale spraakherkenners zijn nog niet zoals verwacht. B De toepassing van digitale spraakherkenners bespaart veel tijd en geld. C Digitale spraakherkenners zijn alleen handig op medisch vakgebied.
9. Waarom zijn computers ‘nu eenmaal oerdomme apparaten’? A Een computer begrijpt niet wat woorden betekenen.
B Een computer kan woorden niet aan hun vorm herkennen. C Een computer kent van sommige woorden de betekenis niet.
10. Wanneer zullen, volgens Ellen Verheijen, computers in staat zijn het werk van secretaresses over te nemen?
A Dat zal niet lang meer duren. B Dat zal nog wel een tijd duren. C Dat zal nooit gebeuren.
Evaluation of the workshop Effectief studeren and the online course Snellezen – M.D. Otten
47 Answers reading tests
Reading test 1: 1) D 2) C 3) C 4) C 5) A 6) A 7) B 8) B 9) C 10) B Reading test 2: 1) B 2) C 3) A 4) A 5) C 6) A 7) A 8) A 9) A 10) B
Appendix F Coding scheme
Coding scheme workshop Effectief Studeren
1e level : To which educational domain of Bloom’s taxonomy does the effects belong?
Code Explanation Example
Cognitive domain Intellectual abilities and skills Ben je van plan om technieken
als het geheugenpaleis, gebruik van fantasie en/of het gebruik van zintuiglijke waarnemingen toe te passen?
“Nee, omdat werkt niet voor mij, ik gebruik logische volgordes (alfabet/kleur/soort e.d.)”
Affective domain Students’ internalized interests,
attitudes, values, appreciations and behaviour.
Ben je na het volgen van de workshop “Effectief studeren” beter in staat effectief te leren? “Ja, omdat het heeft me een paar kleine tips gegeven maar vooral gemotiveerd om beter mijn best te doen.”
Evaluation of the workshop Effectief studeren and the online course Snellezen – M.D. Otten
48
Learning goal Code Explanation Example
Learning goal 1 Improve memory by remembering 30% more
Memory tricks Involves tricks to
improve memory such as the application of “geheugenpaleis, gebruik van fantasie en/of het gebruik van zintuiglijke
waarnemingen”.
Ben je van plan om technieken als het
geheugenpaleis, gebruik van fantasie en/of het gebruik van zintuiglijke
waarnemingen toe te passen?
“Ja, omdat het
geheugenpaleis werkte goed tijdens de training, maar vergt nog wel oefening.” Learning goal 2 Applying
more effective time management strategies
- This learning goal has
no code because it involves the other codes.
-
Learning goal 3 Learn new
annotation techniques,
such as mindmaps
Mindmap With regard to being
able and apply mindmaps.
Ben je van plan vaker mindmaps te maken voor je opleiding?
“Ja, omdat ze erg overzichtelijk zijn.” Learning goal 4 Double
reading speed (in combination with the online course)
Reading This code include the
effects on reading speed, reading comprehension, application of speed reading techniques and intentions to do the speed reading course.
Had je het idee dat je de tekst de tweede keer ook begreep?
“Ja, omdat meer geconcentreerd en ontspannen”
Ben je van plan om tijdens het lezen de Z-beweging met je vinger in het vervolg te gaan maken?
“nee, omdat ik het volgen van een pen/vinger irritant vind, het leidt af.”
Learning goal 5 Recognise procrastination
Procrastination Involves quotes about procrastination/study avoidance behavior.
Denk je dat je nu sneller studieontwijkend gedrag bij jezelf zult herkennen? “Ja omdat ik weet wel wanneer ik sog, alleen niet hoe ik dit kan verbeteren.” Learning goal 6 Set
feasible goals and create
optimal learning
environment
Planning It includes inter alia
planning, making effective to-do lists and “salami-methode”.
Denk je dat je nu in staat bent om een effectieve to-do lijst op te stellen? “Ja, omdat het model van Covey goed inzicht geeft in de urgentie van taken.”
Evaluation of the workshop Effectief studeren and the online course Snellezen – M.D. Otten
49 Learning goal 6 Set
feasible goals and create
optimal learning environment Learning environment It covers everything about creating an appropriate workplace for studying.
Ben je van plan om je studeeromgeving te veranderen?
“Ja, omdat een opgeruimde werkplek me relaxter lijkt.” 3e level : Does it have effect?
Code Explanation Example
Positive effect The workshop does have positive
effect. Some changes that improve studying or motivation to study.
Ben je van plan om tijdens het lezen de Z-beweging met je vinger in het vervolg te gaan maken?
“Ja, omdat het zo snel al een beter resultaat geeft en het leest rustiger.”
Negative effect The workshop does have negative
effect. Some changes that decreased effective studying.
Had je het idee dat je de tekst de tweede keer ook begreep?
“nee, omdat ik sneller las dan ik het begreep.”
Semi effect The workshop does have negative as
well as positive effects. In some way the workshop has changed studying or motivation positively as well as negatively. It could be helpful but not in the desired (studying) situation.
“Ik denk de woorden onthouden met een verhaaltje/fantasie erbij was heel effectief maar ik vraag me wel af hoe wij dat ooit kunnen toepassen op onze studie. Ja dat is een beetje het
jammere. Het zijn wel leuke ideeën maar ik denk dat lezen/snellezen meer toepasbaar is op onze studie.”
No effect The workshop does not have effect.
The participant was already able to study correctly, is enough satisfied or does not think he/she can/will change.
Denk je dat je nu in staat bent om zelf een goede mindmap te maken voor je opleiding?
“Ja is niet een moeilijk concept en kende het al.”
Unknown effect Unknown if the workshop does have
effect. Maybe, it could be in the future.
Ben je na het volgen van de workshop “Effectief studeren” beter in staat effectief te leren?
“Misschien- ik weet het nog niet” 4e level : What is the reason?
Code Explanation Example
(no/)Concentration/ distraction Speed reading technique and/or quite learning environment etc. improves concentration of participant. It helps not to be distracted. Or on the other hand, a technique works distracting.
Ben je van plan om tijdens het lezen de Z-beweging met je vinger in het vervolg te gaan maken?
“Ja, omdat meer geconcentreerd en ontspannen.”
Satisfaction A reason to start doing or not
begin with is someone already is satisfied or dissatisfied with
Ben je van plan om je studeeromgeving te veranderen?
Evaluation of the workshop Effectief studeren and the online course Snellezen – M.D. Otten
50
his or her situation. “Nee, omdat het al best oke is.”
Practice Having more exercises or
practice could be helpful.
Denk je dat je nu in staat bent om zelf een goede mindmap te maken voor je opleiding? “Nee, omdat ik had er graag mee geoefend, zeker omdat we vaak abstracte dingen moeten leren.”
Pre-knowledge or already able Participant already knows the
techniques or is already able to perform them.
Denk je dat je het
4-kwadranten model van Covey (doe, plan, delegeer, dump) je geholpen heeft en ook gaat gebruiken?
“Nee, omdat kende het al en gebruik het niet.”
(No) application/useful Participant see opportunities or
miss application to study, daily life or for specific target group.
Ben je van plan om technieken als het geheugenpaleis, gebruik van fantasie en/of het gebruik van zintuiglijke waarnemingen toe te passen?
“nee, omdat het moeilijk toe te passen is op onze studiestof.”
(No) Fun A reason to start doing or not
begin with is someone like or dislike it to develop/learn.
Ben je van plan om de online cursus Snellezen te gaan volgen?
“Ja, omdat het me leuk en verrijkend lijkt.”
(No) Stress Someone is feeling more
stressed or relaxed by implementing a technique of the workshop.
Denk je dat je het
4-kwadranten model van Covey (doe, plan, delegeer, dump) je geholpen heeft en ook gaat gebruiken?
“Nee, omdat het me eigenlijk meer stress geeft.”
(Un)organised/overview Someone thinks he or she is
(not) organised or techniques help him (not) to be organised or getting better overview.
Ben je van plan om je
studiegedrag te veranderen? “Ja omdat ik ben
ongeorganiseerd.” Ben je van plan vaker mindmaps te maken voor je opleiding?
“Ja, omdat ze erg overzichtelijk zijn.”
Reminder The workshop could be helpful,
not in the sense of the content of the workshop, but more as a reminder to study more diligently.
“Het was weer even een reminder van, he jullie doen eigenlijk helemaal niks en misschien moeten jullie misschien wel weer wat gaan doen eigenlijk. Dat was het gevoel dat ik een beetje had.”
Evaluation of the workshop Effectief studeren and the online course Snellezen – M.D. Otten
51
Possibility to change Someone thinks there is
possibility for improvement or thinks he or she is not able to change (his
personality/behavior).
Ben je van plan om de online cursus Snellezen te gaan volgen?
“Ja, omdat het mijn
leessnelheid en tekstbegrip kan verbeteren.”
Miss words Participant miss key words or
details in a text while applying speed reading techniques.
Had je het idee dat je de tekst de tweede keer ook begreep? “Nee (in ieder geval minder), omdat veel woorden direct weer verloren gingen.”
Results As proof for their statements,
arguments based on what is told or on the results of the exercises in the workshop.
Ben je van plan om je studiegedrag te veranderen? “Ja, omdat het op een andere manier duidelijk werkt." Coding scheme online course Snellezen
1e level : To which educational domain of Bloom’s taxonomy does the effects belong?
Code Explanation Example
Cognitive domain Intellectual abilities and skills Heb je het idee dat de online
cursus Snellezen ervoor
gezorgd heeft dat je minder tijd kwijt bent met het lezen van teksten?
“Ja, omdat Ik heb niet zo veel teksten om het op te proberen, maar ik heb wel het idee dat ik deze teksten sneller lees.”
Affective domain Students’ internalized interests,
attitudes, values, appreciations and behaviour.
Pas je de geleerde
snelleestechnieken nog steeds toe?
“Ja, omdat ik weet dat het me wel helpt.”
2e level Relate to which learning goal?
Learning goal Code Explanation Example
Main goal is to increase the reading speed up to 500 words per minute while retaining comprehension
Reading speed The rate of reading due
to the online course.
Heb je het idee dat de online cursus Snellezen ervoor gezorgd heeft dat je minder tijd kwijt bent met het lezen van teksten? “Ja, omdat ik nu bepaalde strategieën kan toepassen om een tekst sneller te
Evaluation of the workshop Effectief studeren and the online course Snellezen – M.D. Otten
52 scannen/ lezen.” Main goal is to increase
the reading speed up to 500 words per minute while retaining comprehension
Reading comprehension
It involves the quotes that referring to the reading comprehension due to the online course.
Heb je het idee dat je teksten op snelleestempo ook begrijpt? “Ja omdat ik me beter kan concentreren op de tekst.” Subgoal 1 Eliminate subvocalization
Subvocalization Subvocalization are all
the quotes that judge whether the participant could eliminate the voice in their head during reading.
Is het je gelukt om subvocaliseren te voorkomen? “Nee, omdat het stemmetje vrij koppig is. Ook al kan het niet alle woorden meedoen, wel zijn er altijd een aantal die ik nog hoor in mijn hoofd.”
Subgoal 2 Learn meta conduction techniques
Meta conduction technique(s)
Meta conduction techniques includes the techniques that use a visual guide such as Z-movement. Is het je gelukt om de snelleestechnieken onder de knie te krijgen?
“Ja, omdat mijn leestempo wel degelijk hoger is wanneer ik gebruik maak van de Z-beweging.” Subgoal 3 Increase visual
field
Visual field Visual field involves the
number of words per eye fixation that will be read.
Is het je gelukt om je visuele veld te vergroten?
“Nee, omdat ik denk dat ik vooral sneller met mijn ogen heen en weer ga, maar niet echt gebruik maak van het grotere visuele veld.”
Own (smart) goal Own goal Participants had to state
their own SMART-goal at the start of the online course and reflect on it whether they reached their goal in the questionnaire.
Wat was je eigen geformuleerde doel aan het begin van de cursus?
“Aan het eind van deze cursus lees ik met een snelheid van 600 woorden per minuut.”
Evaluation of the workshop Effectief studeren and the online course Snellezen – M.D. Otten
53 Heb je je eigen doel bereikt?
“Ja omdat ik over de 700 woorden per minuut las. Mijn tekstbegrip ging toen wel omlaag, maar bij de tussenmeting zag ik dat ik bij 550 wpm een beter tekstbegrip had. Dus dat is prima.” 3e level : Does it have effect?
Code Explanation Example
Positive effect The speed reading course does have
positive effect. Some changes that improve reading or motivation to read.
Heb je het idee dat de online cursus Snellezen ervoor gezorgd heeft dat je minder tijd kwijt bent met het lezen van teksten?
“Ja omdat ik in mijn
voortgangsdocument zie dat ik nu bijna 2x zo veel woorden per minuut lees dan bij die uitgangsmeting.”
Negative effect The speed reading course does have
negative effect. Some changes that decreased reading.
Heb je het idee dat je teksten op snelleestempo ook begrijpt? “Nee, omdat ik na afloop van de oefenteksten niet kan vertellen waar het over ging. Bij de tussen- en eindmeting weet ik beter waar de tekst over gaat omdat ik deze niet op een enorm hoog tempo lees.”
Semi effect The speed reading course does have
negative as well as positive effects. In some way the speed reading course has changed reading or motivation positively as well as negatively or partially effect.
Is het je gelukt om subvocaliseren te voorkomen?
“Nee, het is niet volledig gelukt, maar het lijkt al wel sterk te verminderen.