§A1: European Union & EFSA.
Het Europees Parlement luidt de noodklok over het geringe aantal bijen in Europa. Afgelopen zomer waren er veel minder bijen dan gebruikelijk, wat tot problemen leidde bij imkers, boeren en tuinders. Zonder bijen raken bloemen niet bevrucht, met als resultaat minder planten, groenten en fruit. De landbouwcommissie van het parlement vraagt de Europese Commissie om meer onderzoek, meer braakliggende grond en minder bespuiting tijdens de bloeitijd. (AD, 17 november 2008)
Europa heeft er behalve de economische crisis en het klimaat- en energievraagstuk nog een probleempje bij: de bijensterfte. Die raakt wereldwijd niet alleen gigantische aantallen bijenvolken, maar bedreigt ook de biodiversiteit, onze voedselproductie en uiteindelijk misschien onszelf. (20 november 2008)
De sterfte is niet alleen een groot probleem voor de landbouw, maar heeft tevens grote gevolgen voor de hele voedselketen en de broze biodiversiteit in Europa. "Dit probleem mag niet langer worden onderschat", zegt De Lange. Van de voedselproductie is 76 procent afhankelijk van bestuiving door bijen. Het Europees Parlement wil onder meer weten wat het effect is van gewasbestrijdingsmiddelen op de bijen. (Dagblad van het Noorden, 16 november 2011)
§A2: Dutch government & CTGB.
Wetten verbieden het gebruik van schadelijke bestrijdingsmiddelen, waar Nederland Europees koploper is in het gebruik van die middelen.(De Volkskrant, 29 september 2011)
De schadelijkheid voor bijen van deze nieuwe generatie insecticiden is aangetoond. Dit is een van de oorzaken van bijensterfte die we zelf kunnen wegnemen. We hopen het Nederlandse toelatingsbeleid wakker te schudden.' (AD, 11 juli 2009)
Door wetenschappers en imkers wordt landbouwgif gezien als de belangrijkste oorzaak van de sterfte, maar wegens economische belangen zou een verbod op de schadelijke middelen bij de Nederlandse overheid lastig liggen. (Noordhollands Dagblad, 14 maart 2011)
Er wordt veel over gesproken, maar de overheid doet nog niks. De macht van de chemische bedrijven is te groot.'' (Noordhollands Dagblad, 13 april 2013)
§B1: Bee keepers.
Voor de lokale imkers geldt bovendien dat een bijverdienste door de verkoop van honing flink achteruit loopt. (De Telegraaf, 25 juli 2009)
En zolang honing in de winkel en bij de imker nog voor een normale prijs te koop is en de verhuurprijzen van bijenvolken voor de bestuiving niet hard stijgen, behoeft er geen angst te zijn dat de honingbij zal uitsterven. Kees van Heemert (De volkskrant, 11 juli 2011)
Klaas van der Poel is imker. Hij meent dat neonicotinoïden niet alleen giftig zijn voor bijen, maar ook dodelijk voor heel veel andere insecten. Als we met het huidige gebruik doorgaan, zal dat leiden tot een regelrechte milieuramp. (De volkskrant, 5 juli 2011)
'Het gaat om een enorme schade bij een aantal imkers.' Vooral de grotere bedrijven in Limburg, Noord-Brabant en een aantal imkers in het noorden van het land zijn getroffen.(DeVolkskrant, 27 april 2010)
"Bijen zijn immers onmisbaar voor de natuur en de mens", stelt ze tijdens de open dag van het Bijenhuis aan de Grintweg, die wordt gehouden in het kader van de landelijke open imkerdag. "Ze leveren met het bestuiven van bloemen en gewassen een grote bijdrage aan de voedselproductie en biodiversiteit." (De Gelderlander, 16 juli 2012)
"Naast de insecticide zorgen ook de verschraling van de natuur en de terugloop in biodiversiteit voor grotere bijensterfte", aldus de Doesburgse imker Albert Lebbink. "Daardoor heb je steeds minder soorten stuifmeel en minder bloemen. Het kan zijn dat een bepaalde soort wilde bijen dan uitsterft." Gerard van der Kamp onderstreept wat de gevolgen hiervan zijn. "Zijn er minder bijen, dan kan er weer minder bestoven worden. Terwijl de bestuiving erg van belang is voor de vruchtafzetting." (De Gelderlander, 24 april 2012)
"Het imkervak is ook niet meer rendabel. Voorheen kon je een leuk zakcentje overhouden aan de honing, tegenwoordig kampen imkers met concurrentie van goedkope honing uit Zuid-Amerika. (De Gelderlander, 22 februari 2012)
Imkers zijn mensen met liefde voor de natuur. (De Gelderlander, 22 februari 2012)
Onder imkers is grote paniek uitgebroken. De bijen hebben een rampzalige winter doorgemaakt. Driekwart van de volken is dood als gevolg van ziekten. Door de bijensterfte komt wereldwijd een derde van de landbouwproductie in gevaar. (De Gelderlander, 14 februari 2008)
,,We zijn getuige van de ecologische instorting van al het leven dat in onze kinderjaren in velden, in hagen, in beken en in stroompjes voorkwam. (Noorhollands dagblad, 30 juli 2011)
Tot je beseft hoe belangrijk de bijen in de voedselketen zijn, zegt Brugman. Fruit- en bloembollenkwekers doen een beroep op de imkers voor de bestuiving van hun gewassen. Minder bijen betekent ook minder fruit, minder bloemen. En minder honing.(Noordhollands Dagblad, 14 april 2009)
De Nederlandse bijenhoudersvereniging (NBV) luidde al de noodklok en ook imker Wim Lansdaal waarschuwt voor de sterfte. ,,De bijensterfte is nu nog geen probleem, maar kan dat wel worden. Als alle bijen uitsterven kan dat ook gevolgen hebben voor de mensheid. De bijen verspreiden stuifmeel. Dat stuifmeel valt op vruchten en zonder stuifmeel kunnen vruchten niet bloeien.'' (Noorhollands Dagblad, 14 februari 2009)
Er komen steeds meer huizen, en minder bloemen.'' Imker Jo Mensen uit 't Veld vecht voor het leefgebied van de bij. Ook ziektes en een tekort aan jonge imkers zorgt ervoor dat de, voor de natuur zo essentiële bijenvolken worden bedreigd. De bijensterfte neemt alsmaar toe.(Noordhollands Dagblad, 23 februari 2009)
niets gezegd over bestrijdingsmiddelen in land- en tuinbouw. (Noorhollands Dagblad, 26 oktober 2012)
De Nederlandse bijenhoudersvereniging (NBV) luidde al de noodklok en ook imker Wim Lansdaal waarschuwt voor de sterfte. ,,De bijensterfte is nu nog geen probleem, maar kan dat wel worden. Als alle bijen uitsterven kan dat ook gevolgen hebben voor de mensheid. De bijen verspreiden stuifmeel. Dat stuifmeel valt op vruchten en zonder stuifmeel kunnen vruchten niet bloeien.'' (Noordhollands Dagblad, 24 februari 2009)
Toen twee jaar geleden de fruittelers de trom begonnen te roeren, omdat er te weinig bijenvolken, internationaal, beschikbaar waren voor de fruitteelt en dus de commercie om de hoek kwam kijken, ja toen kon onze Gerda ineens een miljoen vrijmaken voor onderzoek naar de bijensterfte. (De Gelderlander, 1 mei 2010)
§C1: Farmers and growers.
De Nederlandse fruitteelt wordt door bijensterfte bedreigd. Bijen sterven door insecticiden die de laatste jaren in gebruik zijn. LTO is hiervan echter niet overtuigd. (De Gelderlander, 2 mei 2009)
Van Wenum (LTO) is voorstander van verder onderzoek. Hij weet dat Nederland voor zo n 35 procent van ons voedsel afhankelijk is van de bij voor bestuiving. (Noordhollands Dagblad, 9 juni 2011)
Fruittelers bij LTO Nederland wimpelen de kritiek op bestrijdingsmiddelen af. (Noordhollands Dagblad, 1 juli 2009)
Problemen voor imkers, boeren en tuinders. Zonder bijen raken bloemen niet bevrucht. Resultaat: minder planten, groenten en fruit. (De Gelderlander, 20 november 2008)
§D1: Consumers.
Steeds meer consumenten hebben een eigen fruitboom. Altijd leuk als je je eigen fruit kunt plukken. Daarvoor is wel een goede bestuiving nodig, u weet wel: de bloemetjes en de bijtjes. In mijn tuin staan tien boompjes, maar ik heb er nog geen bij omheen zien vliegen. De bomen zijn inmiddels uitgebloeid, dus geen bestuiving. Dat wordt een magere oogst dit jaar. (De Telegraaf, 30 april 2011) Of de consument dat gaat merken? Nog niet. Dan praat je over ver in de toekomst. Maar het zou op lange termijn wel kunnen.'' (Noordhollands Dagblad, 23 februari 2009)
§E1: NGOs.
Hilversum Initiatiefnemers van de petitie Stop de bijensterfte hebben zondag de Bijenstichting opgericht. Zij deden dat in het radioprogramma Vroege Vogels. (Dagblad van het Noorden, 6 april 2010)
De stichting wil een einde aan de massale sterfte onder de bijen. (Dagblad van het Noorden, 6 april 2010)
De Bijenstichting roept de verantwoordelijke politici op om hun verantwoordelijkheid te nemen voor een gezonde voedselproductie. (De Telegraaf, 29 januari 2011)
De pas opgerichte Bijenstichting erkent dat de sterfte 'een complex probleem' is, maar zet vooral in op het uitbannen van pesticiden. (De Gelderlander, 17 april 2010)
Met Bayer is de Bijenstichting verwikkeld in een juridische strijd. ,,De dwerg tegen de reus, maar het gaat ons om rechtvaardigheid.'' (Noordhollands Dagblad, 12 april 2013)
De Bijenstichting is boos op het bestuur van de NBV, de landelijke bijenhoudersclub. In een brief van de NBV aan de informateurs Kamp en Bos wordt aandacht gevraagd voor de bijensterfte, maar niets gezegd over bestrijdingsmiddelen in land- en tuinbouw. ,,Jammer en kwalijk , zegt voorzitter Jaap Molenaar van de Bijenstichting. (Noordhollands Dagblad, 26 oktober 2012)
Van der Sluijs, zijn collega Tennekes maar ook de Bijenstichting en de Partij voor de Dieren roeren al enige tijd de trom over de gevaren van de neonicotinen onder de insecticiden. (Noordhollands Dagblad, 7 juni 2011)
De Bijenstichting krijgt een forse steun in de rug van honingproducent De Traay. Per verkochte pot Melvita-honing doneert Melvita tien cent aan de Bijenstichting. ... Met het geld wil de Bijenstichting meer initiatieven opzetten om het leefklimaat van de honingbij te verbeteren. ,,Deze steun is heel belangrijk , zegt voorzitter Jaap Molenaar van de Bijenstichting uit Kolhorn. ... De Traay en de Bijenstichting zijn bezorgd over de toekomst van de bij. ,,De bijensterfte gaat maar door en lijkt niet tot stilstand te komen , zegt Molenaar. ,,Het gaat nog altijd slechter met de honingbij en als we niets doen, zal de bij een bedreigde diersoort worden. (Noordhollands Dagblad, 13 december 2010)
Een van de oorzaken van de grote bijensterfte in Nederland is een gebrek aan stuifmeel en nectar door de intensieve landbouw. De bij is door de Bijenstichting uitgeroepen tot ambassadeur van het Jaar van de Biodiversiteit 2010. Want gaat het slecht met de bij, dan gaat het slecht met ons. Einstein zei tenslotte ooit dat als de bij uitsterft, de mensheid binnen vier jaar verdwijnt. (Noordhollands Dagblad, 15 april 2010)
Met haar rapport 'Bijensterfte, een recept voor honger' gaat Greenpeace actie voeren in negen Europese landen. De campagne is deze week begonnen en moet leiden tot een verbod op zeven bestrijdingsmiddelen. De grootste boosdoener van deze moderne middelen voor de bijen is volgens Molenaar imidacloprid. (Noordhollands Dagblad, 12 april 2013)
De overheid moet de toelating van imidacloprid als landbouwgif zo snel mogelijk heroverwegen. Dit zowel in het belang van de bijen als in het belang van de volksgezondheid. Dat zegt de Milieufederatie Noord-Holland naar aanleiding van nieuwe onderzoeken, waarover deze krant heeft bericht. (Noordhollands Dagblad, 11 april 2012)
GroenLinks en de Partij van de Dieren, die hebben opgeroepen tot een debat over en onderzoek naar de relatie tussen landbouwgif en de bijensterfte. Aanleiding voor de oproep is een uitzending van het tv-programma Zembla zaterdag. (Dagblad van het Noorden, 16 maart 2011)
Volgens Zembla heeft Nederland van alle Europese landen de grootste bijensterfte en maken natuurbeheerders zich grote zorgen over de gevolgen die dit heeft voor onze voedselketen. (Dagblad van het Noorden, 14 maart 2011)
§G1: BayerCropscience.
De controverse wordt opgestookt door fabrikant Bayer zelf. Die probeert de discussie weg te houden van de neonicotinen waarmee zij 1,25 miljard per jaar omzet. (De Volkskrant, 7 juni 2011) De meeste studies waarbij Bayer niet betrokken is, zien een rol voor neonicotinen, alle studies waarbij Bayer betrokken is trekken die rol in twijfel.' (De Volkskrant, 7 juni 2011)
In Duitsland trok de regering de toepassing van vergelijkbare insecticiden vorig jaar in, vanwege het aangetoonde verband met het verlies van 11.500 bijenvolken in het Rijndal. Producent Bayer, die zich stevig verzet tegen een Europees verbod op het middel, betaalde de imkers schadevergoeding, maar bekende geen schuld. (De Volkskrant, 8 mei 2009)
Bayer hoeft onderzoeksdocumenten over imidacloprid niet openbaar te maken, zeker voorlopig niet. ... Bayer staat alleen inzage toe en weigert kopieën. (12 april 2013)
In tien jaar tijd is het marktaandeel van deze middelen gegroeid van nihil tot 25 procent van de wereldinsecticidenmarkt. De financiële belangen zijn groot. De helft van deze markt is in handen van Bayer. (Noordhollands Dagblad, 4 februari 2011)
§H1: University of Utrecht.
Zijn tegenpool Jeroen van der Sluijs, onderzoeker nieuwe risico's van technologie aan Universiteit Utrecht: 'De varroamijt is al decennia in Nederland actief terwijl de bijensterfte pas de laatste jaren sterk stijgt. Neonicotinen zijn zeker niet de enige oorzaak van de sterfte, maar je kunt ze ook niet wegstrepen. Er zijn aanwijzingen dat langdurige blootstelling aan kleine doses bijen vatbaarder maakt voor parasieten en ziektes.' (De Volkskrant, 7 juni 2011)
Vorige week pleitten twee Utrechtse wetenschappers, Jeroen van der Sluijs en Henk Tennekes, in navolging van Duitsland, Frankrijk en andere landen voor een verbod op het gebruik van het insecticide Gaucho (met de werkzame stof Imidacloprid, een neonicotinoïde). Volgens Van der Sluijs en Tennekes blijkt uit meerdere onderzoeken een verband tussen het gebruik van het insecticide en de gevoeligheid van bijen voor de varroamijt en andere parasieten. (De Volkskrant, 8 mei 2009)
Nederland moet de nieuwe generatie insecticiden, de zogeheten neonicotinoïden, verbieden. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat dit soort insecticiden de snel stijgende bijensterfte veroorzaakt. Dat levert niet alleen veel schade op voor imkers, maar bedreigt ook de Nederlandse fruitteelt. Dat stellen de Utrechtse hoogleraar Jeroen van der Sluijs en toxicoloog Henk Tennekes. (De Gelderlander, 2 mei 2009)
In de VS zijn onderzoeken gedaan waaruit blijkt dat jonge kinderen zeven punten minder IQ hadden omdat hun moeders in de zwangerschap zeer kleine hoeveelheden van een vergelijkbaar bestrijdingsmiddel binnenkregen. ,,En collega Van der Sluijs (universitair docent nieuwe risico s in Utrecht) heeft er op gewezen dat Canadese collega s waarschuwen voor mogelijke invloed van het gif op de ontwikkeling voor Parkinson en Alzheimer. Dan ga je dat toch onderzoeken? (Noordhollands Dagblad, 30 juli 2011)
Imidacloprid komt voor Tennekes (Universiteit Utrecht) twee jaar geleden in beeld als hij in NRC leest over een Wagenings rapport over bijensterfte. ... We kunnen dus met kortdurende studies een schijnbaar aanvaardbaar risico s opstellen, ook voor de mens, maar je moet eerst onderzoeken welke superkleine hoeveelheden op termijn hun werk doen. Dat onderzoek wordt vaak niet gedaan. En zo worden risico s op de lange termijn schromelijk onderschat. (Noordhollands Dagblad, 30 juli 2011) Wetenschappers als prof. dr. Jeroen van der Sluis uit Utrecht betoogden juist dat de varroamijt als bijendoder zo succesvol is door de imidacloprid en willen daarom een verbod. (Noordhollands Dagblad, 26 mei 2011)
De Kolhorner baseert zich op onderzoeker Jeroen van der Sluijs van de Universiteit van Utrecht. De wetenschapper werkte mee aan een rapport dat de Rabobank deze week publiceerde. Wereldwijd dreigt een nijpend tekort aan bijen. Dat kan een groot deel van de voedselproductie in gevaar brengen, aldus het rapport. (Noordhollands Dagblad, 4 februari 2011)
Wetenschappers van de Universiteit Utrecht luiden de noodklok over de sterk toegenomen bijensterfte in Nederland. De oorzaak zou liggen in het toelaten van een nieuwe generatie insectenbestrijdingsmiddelen in ons land, zo melden de Utrechtse wetenschappers gisteren. De zogeheten 'neonicotinoide' middelen leiden volgens Frans onderzoek tot ineenstorting van de bijenstand. (Dagblad van het Noorden, 2 mei 2009)
§H2: University of Wageningen.
Suggestie: de Wageningers willen daar niet aan omdat ze onderzoek doen ten bate van toelating van Bayers gewasbeschermingsmiddelen. (De Volkskrant, 7 juni 2011)
Het artikel gaat in op de mogelijke oorzaken van de bijensterfte. 'Ik ben er van overtuigd dat de varroamijt de belangrijkste oorzaak is', zegt een onderzoeker uit Wageningen, maar hij legt niet uit hoe dan te verklaren is dat de varroamijt al meer dan 25 jaar in Nederland aanwezig is, terwijl de grote bijensterfte van de laatste paar jaren is. (De Volkskrant, 5 juli 2011)
De tegenstellingen blijken aanzienlijk genuanceerder te liggen. Bijenonderzoeker Tjeerd Blacquière van Wageningen UR: 'Wij werken aan de varroamijt omdat we daartoe opdracht hebben, van het ministerie van Landbouw (EL&I) en van de Europese Unie. (De Volkskrant, 7 juni 2011)
Maar wat nu als bijen écht schaars worden? Of uitsterven? Eten we dan nooit meer aardbeien of kersen? Frank Maas, fruitdeskundige aan Wageningen UR, denkt dat dit meevalt. Als de honingbij verdwijnt, zijn er nog andere insecten die het werk kunnen overnemen, zoals wilde bijen en hommels. (De Volkskrant, 7 juni 2011)
Nederland op 1,1 miljard euro per jaar. Dat is de waarde voor de groente-, fruit- en zaadtelers. (De Volkskrant, 7 juni 2011)
Bijna eenderde van de bijen overlijdt in de winter. Volgens de Verenigde Naties speelt gebruik van landbouwgif een rol. Wageningse onderzoekers die dit ontkennen, zijn volgens het actualiteitenprogramma Zembla gelieerd aan pesticidenfabrikanten. (De Volkskrant, 14 maart 2011) Toch is het idee van bloemrijke wegenbermen volgens Ruven niet nieuw. "Twintig jaar geleden is daar door een professor van de Universiteit Wageningen ook al voor gepleit."(De Gelderlander, 23 augustus 2012)
Brascamp hoopt dan ook op een positieve uitkomst van het initiatief van Wageningen UR en de Gasunie. De partijen gaan gezamenlijk onderzoek verrichten naar het leefgebied van bijen. Onderzocht wordt of het beplanten van gebieden boven gasleidingen een positief effect heeft op de bijenpopulatie. (De Gelderlander, 16 juli 2012)
Bijenonderzoeker Tjeerd Blacquière aan de Universiteit Wageningen, schrijver van de nationale 'visie bijenhouderij en insectenbestuiving', noemt het gif 'absoluut verontrustend'. "We moeten de test bij de toelating van bestrijdingsmiddelen in Nederland bekijken." (De Gelderlander, 1 juli 2009)
Steun van Wageningen kreeg hij aanvankelijk nauwelijks. ,,Wageningen moet de minister adviseren over het beleid ten aanzien van bestrijdingsmiddelen, maar er is een enorm dilemma. Vergeet niet dat de universiteit afhankelijk is van geldstromen, die voor een deel ook uit het bedrijfsleven komen.(Noordhollands Dagblad, 6 april 2013)
De belangrijkste adviseur van de overheid, Tjeerd Blacquiere, van de universiteit van Wageningen (Noorhollands Dagblad, 9 juni 2011)
Wetenschapper Tjeerd Blacquiere van Plant Research International (PRI, onderdeel van de Wageningse Universiteit, zei onlangs in het tv-programma Zembla dat hij zich geen zorgen maakt over de nieuwe generatie pesticiden in land- en tuinbouw. Al geeft hij toe - hij houdt zelf ook bijen - dat hij die samenhang met bijensterfte niet heeft onderzocht. (Noordhollands Dagblad, 8 juni 2011) Wetenschappers uit Wageningen en Leiden gaan de komende maanden oude collecties in musea afstoffen. De deskundigen willen antiek stuifmeel verzamelen, dat mogelijk meer kan vertellen over de oorzaken van de heersende bijensterfte. Het oude stuifmeel kan aantonen wat het favoriete voedsel van wilde bijen is. Mogelijk krijgen bijen door het uitsterven van plantensoorten niet meer genoeg te eten, denken de onderzoekers. (Noordhollands Dagblad, 14 april 2010)
André Schaffers, een autoriteit van de universiteit Wageningen, komt daar uitleggen waarom groenbeheerders moeten zorgen voor een grote variatie aan bloemen voor insecten, waaronder bijen. Hij staat daarbij ook stil bij de mogelijkheden van kostenbesparingen. (Dagblad, van het Noorden, 22 september 2011)
Vorig jaar leverde kennisinstituut Alterra van de universiteit Wageningen volgens Mansier een bruikbaar en belangrijk rapport af voor bijenhouders en beheerders van openbaar groen. Het bevat lijsten met bomen, struiken en planten die van belang zijn voor insecten.. (Dagblad, van het Noorden, 22 september 2011)
De afdeling Plant Research International van deWageningen Universiteit doet in opdracht van het ministerie van landbouw al jaren onderzoek naar de bijensterfte, en denkt eerder aan de varroamijt als belangrijkste 'bijenkiller'. (Dagblad van het Noorden,16 maart 2011)
§H3: other scientists and specialists.
Ook burgers kunnen met wat simpele maatregelen de bijen helpen, vertelt Arie Koster, die promoveerde op het onderwerp ecologisch groenbeheer in relatie tot bijen. Hij is alle verhalen over de bijensterfte goed zat. "Laten we het eens hebben over wat we er aan kunnen doen!" Hij voegde de daad bij het woord en richtte www.bijenhelpdesk.nl op. Deze bevat zeer uitgebreide informatie welke bloemen en planten bijen graag aanvliegen. Stokrozen bijvoorbeeld, of gele kamille en bosanemoon.(De Telegraaf, 25 juli 2009)
De Belgische professor en bijendeskundige Frans Jacobs van de Universiteit van Gent luidde twee jaar geleden al de noodklok. Een derde van de mondiale landbouwproductie komt in gevaar als bijen geen gewassen meer bestuiven. De bijensterfte kan volgens Jacobs 'een groter probleem worden dan de opwarming van de aarde'. Hij wijst erop dat bijen na runderen economisch gezien de belangrijkste 'landbouwdieren' zijn. (De Gelderlander, 17 april 2010)
De Belgische professor Frans Jacobs van de universiteit van Gent en vermaard bijendeskundige, luidt de noodklok. "Zonder bijen geen bestuiving en geen landbouw. (De Gelderlander, 14 februari 2008)