In juni 1999 duikt het idee van een varkensflat voor het eerst op in een onderzoek over de varkenshouderij in de 21e
eeuw van de Denktank Varkenshouderij waarin varkenshouders en wetenschappers (Wageningen UR) vertegenwoordigd zijn.20
Het Innovatienetwerk Groene Ruimte en Agrocluster is al sinds 1999 bezig met de ontwikkeling van agroparken voor ondermeer de Maasvlakte, de Amsterdamse Haven en zelfs China.21
Ook wordt in 1999 al melding gemaakt van de ontwikkeling van een gemengd bedrijf met een varkensflat en tuinbouwkas door v.d. Wijngaart's engineering services in samenwerking met IMAG5DLO (DLO5Instituut voor Dierhouderij en Diergezondheid). In hetzelfde jaar verschijnt een rapport getiteld ‘Megabedrijven in agrarisch Nederland'.
Op 3 oktober 2000 verschijnt er een rapport van de Nationale Raad voor Landbouwkundig Onderzoek (NRLO) waarin een agroproductiepark voor varkens in de Rotterdamse Haven wordt gepresenteerd.22
Naar aanleiding hier van stelt Brinkhorst geld beschikbaar voor een proef met een agroproductiepark. Dit is aanleiding tot felle positieve en negatieve reacties in de media.23
In mei 2001 vond een tentoonstelling in de Haagse galerie Stroom plaats waar het Rotterdamse architectenbureau MVRDV het idee van een agroproductiepark uitwerkt in de film Pig City.24
Hierin presenteert het bureau een gedetailleerd ontwerp voor 44 wolkenkrabbers van 600 meter hoog die alle 15 miljoen varkens die Nederland in 1999 telde kon huisvesten.25
Na de varkenspest, de mond5 en klauwzeercrisis breekt in het begin van 2003 de vogelgriep uit. De beelden van miljoenen dode dieren leidden tot een brede maatschappelijke discussie over de wenselijkheid van een intensieve veehouderij in Nederland.26 Hierdoor ging de
veehouderij in Nederland op allerlei fronten op zoek naar duurzame oplossingen. De komst van agroproductieparken was één van de genoemde alternatieven.27
18Trouw (2008) ‘Natuur lijdt onder uitstoot ammoniak; 'Een koe die niet buiten loopt, is de wereld op zijn kop'; Veeteelt’, 28 april. 19Trouw (2008) ‘Veehouderij over 15 jaar duurzaam; Verburg: Omslag onontkoombaar’, 16 januari; Trouw (2008) ‘Verburg wil consument winnen voor duurzame veehouderij; 'Meer milieuwinst en dierenwelzijn door innovaties'’, 16 januari; Limburgs Dagblad (2008) ‘Samen naar een nieuwe veehouderij’, 25 januari.
20NRC Handelsblad (1999) ‘Varkensbeleid verspilt, demotiveert', 16 januari; Denktank Varkenshouderij (1998) ‘Mythen en sagen rond de varkenshouderij’, rapportnummer 954489, Wageningen: Wageningen UR; Resource (4 maart) ‘De varkenswetgeving is volledig vastgedraaid’, 4 maart, URL: http://www.resource5online.nl/wb_artikel.php?id=7807 (2950452009).
21Trouw (2006) ‘Hollandse kennis voor nieuwe Chinese eco5stad’, 9 november; Smeets, P., M. van Mansfeld, Z. Chonghua, R.O. Loohuis, J. Broeze, S. Buijs, E. Moens, H. van Latesteijn, M. van Steekelenburg, L. Stumpel. W. Bruinsma, T. van Megen, S. Mager, P. Christiaens & H. Heijer (2007) Master plan. Greenport Shanghai Agropark. East head of Dongtan, Chongming Dao, Shanghai. People’s Republic of China, 10 oktober, rapportnummer 1391, Wageningen: Alterra; Breure, A.S.H., P.J.A.M. Smeets & J. Broeze (2008) Agrocentrum Westpoort: utopie of innovatie? Reflecties en leerpunten rond een systeeminnovatief project, 28 mei, rapportnummer 1394, Wageningen: Alterra; Trouw (2006) ‘De stad moet 'varkensflat' omarmen; Vleesindustrie’, 9
november.
22NRC Handelsblad (2000) ‘Varkens krijgen flat met terrasje’, 5 oktober.
23NRC Handelsblad (2000) ‘Brinkhorst wil proef doen met varkensflats’, 4 oktober. 24NRC Handelsblad (2001) ‘Een kuststad met 44 varkensflats’, 8 mei.
25NRC Handelsblad (2002) ‘In de karbonadefabriek ; Van eco5paradijs tot agripark’, 22 maart.
26 Sierk Spoelstra van de Animal Sciences Group van Wageningen UR in Lelystad in: NRC Handelsblad (2003) ‘De bewegingsvrijheid van een varken ; NIEUWE VEETEELT’, 14 juni.
Begin 2004 introduceert dr. Jan Broeze (Wageningen UR) de clustering van varkenshouderijen in agroparken als opvolger van de varkensflat. En ondanks de mislukking van een varkensflat in de Rotterdamse Haven door ophef en weerstand vanuit burgers tegen de agroproductieparken, gaan andere experimenten met vergelijkbare parken door. In oktober 2005 zijn er 14 experimenten gaande of staan op stapel.28 Deze agroparken kunnen bestaan uit
een clustering van gelijksoortige bedrijven op één terrein met gedeelde voorzieningen, maar er zijn ook zogenaamde bedrijfslandgoederen. Hierbij gaat het om een ruimtelijke bundeling van bedrijven die onderling zaken op elkaar afstemmen.
In 2005 verschijnt het invloedrijke rapport ‘Agrobusiness complexes’ (in de media kortweg: ‘rapport agroparken’) van het Innovatienetwerk Groene Ruimte en Agrocluster.29
In oktober 2006 bestaan er nieuwe plannen voor een agrocentrum, ditmaal in de Westzanerpolder bij Zaanstad, Amsterdam.30
Het InnovatieNetwerk heeft oud5burgemeester van Zaanstad, Henry Meijdam, gevraagd op zoek te gaan naar een geschikte locatie voor een varkensflat met verschillende etages. Het beoogde agrocentrum zal bestaan uit een bedrijf van mogelijk honderdduizenden varkens die met hun mest energie leveren, waar de tuinbouw gebruik van kan maken. Het afval van de tuinbouw levert op zijn beurt voedsel voor de varkens op. Daarbij zullen de dieren bij elkaar zoveel extra warmte genereren dat, door de verhoogde temperatuur, de varkens sneller groeien en dus ook eerder geslacht kunnen worden. In het gesloten systeem zal tevens een slachterij worden opgenomen waardoor het gehele proces onder een dak gehuisvest wordt.31
De provincie Noord5Holland voelde hier echter niets voor.32
Begin 2007 komen het ontwerp voor Agrocentrum Westpoort in de Amsterdamse Haven in het nieuws.33
Het agrocentrum zal bestaan uit drie lage flats met verschillende verdiepingen. De onderste verdiepingen zijn voor champignons, daarbovenop twee lagen stallen voor samen zo'n 114.000 varkens. En op de daken staan gesloten kassen voor groenteteelt. Op het terrein staan verder een slachterij, een installatie voor de verwerking van mest, en een zogeheten warmtekrachtkoppelings5installatie, die het biogas uit de mestverwerkingsinstallatie omzet in elektriciteit en warmte. Het plan wordt afgezet tegen het Nieuw Gemengd Bedrijf in Horst, dat op dat moment wacht op de uitkomsten van een Milieu Effect Rapportage (MER). 34 De bedenkers
van Agrocentrum Westpoort zijn in 2007 ook betrokken bij de ontwikkeling van een agropark en ‘ecocity’ in Dongtan, Cina, nabij Shanghai. Wegens gebrek aan investeringen vanuit Chinese ondernemers is een eerder masterplan voor een ‘agrorecreatiepark’ bij Changzhou niet uitgevoerd.35
Op 13 december 2007 wordt het burgerinitiatief ‘Stop fout vlees’ georganiseerd door Milieudefensie in het finale Kamerdebat hierover van tafel geveegd. De coalitie wil de bio5 industrie niet gedwongen saneren.36
In dezelfde maand stelt het College van Rijksadviseurs in een advies aan de ministers Cramer (VROM) en Verburg (LNV) dat megastallen voorlopig nog wel
28Trouw (2005) ‘Experimenten gaan door’, 5 maart; Trouw (2005) ‘Varken heeft er ook recht op om te aarden Agroparken’, 11 maart.
29NRC Handelsblad (2008) 'Limburg profiteert van megastallen', 27 september. 30De Telegraaf (2006) ‘Zaanstad in beeld voor varkensflat’, 25 oktober.
31De Telegraaf (2006) ‘Zaanstad in beeld voor varkensflat’, 25 oktober. 32De Telegraaf (2007) ‘Provincie: bezwaar tegen varkensflat’, 23 februari.
33 TransForum is een “voor vier jaar opgerichte Stichting in Zoetermeer die met aardgasgelden innovaties op het platteland en in de voedingsketen ondersteunt”, in: NRC Handelsblad (2007) ‘Industrieel boeren; Wageningse onderzoeker Peter Smeets bepleit agropark in de stad’, 3 februari.
34NRC Handelsblad (2007) ‘Industrieel boeren; Wageningse onderzoeker Peter Smeets bepleit agropark in de stad’, 3 februari. 35NRC Handelsblad (2007) ‘Industrieel boeren; Wageningse onderzoeker Peter Smeets bepleit agropark in de stad’, 3 februari;
De Telegraaf (2007) ‘Hollands agropark in China; Grootste ter wereld’, 10 november.
36Trouw (2007) ‘Saneren bio5industrie afgewezen; 'Het werkt niet, het mag niet en kost ook nog eens twintig miljard euro', 14 december.
in te passen zijn in het landschap, vooral in de aangewezen landbouwontwikkelingsgebieden. Volgens de rijksadviseurs heeft bijna niemand de schaalvergroting in de landbouw aan zien komen, waardoor stagnatie in de besluitvorming op de loer ligt. Nieuwe concepten als agroparken moeten volgens het College worden gestimuleerd.37
In mei 2008 start Milieudefensie een nieuwe actie tegen megastallen via de opening van de website www.stopveefabrieken.nl waarop tips staan om megastallen tegen te gaan.38