De Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij werkt aan een toonaangevende Nederlandse veehoude- rij in 2023 die met behoud van concurrentiekracht produceert met respect voor mens, dier, milieu waar ook ter wereld. Daarvoor zijn door de deelnemende partijen een zestal speerpunten geformu- leerd en een routeplan om daar te komen. Diverse projecten in KB VI hebben bijgedragen / dragen bij aan deze uitvoeringsagenda. Het project Interactieve ontwerpmethoden heeft de basis gelegd voor speerpunt 1: Systeeminnovaties. Dat betreft niet alleen de praktijkvoorbeelden, maar er zijn ook bijdragen geleverd aan het educatieaanbod Duurzame veehouderij Hoe? ZO! en Het Nieuwe Veehou- den. Het project Portfolio van Beloften is een andere, belangrijke pijler voor Systeeminnovaties dat voor de veehouderij is uitgewerkt in een (Limburgse) agenda voor veehouderij. Het project Collective action in cross-sectorale innovaties zoekt naar nieuwe ketens en nieuwe relaties tussen publieke en private partijen en Verduurzaming van de varkenshouderij is daarbinnen één van de casussen die kan bijdragen aan speerpunt 4: Energie, milieu en klimaat. Resultaten uit het project Management of Change in PPS Duurzame Zuivelketen zijn ook gepresenteerd aan de regiegroep Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij, en dragen bij aan speerpunt 5: Markt en Ondernemerschap.
4.3 (Inter)nationale samenwerking
Er wordt in diverse KB-projecten bilateraal samengewerkt met andere universiteiten en kennisinstellingen. Genoemd kunnen worden Universiteit van Amsterdam, VU-Athena, VU-Metamedica, TU Twente, TU Delft, Rotter- dam School of Management, Rathenau Instituut, KU Leuven (aio Coninx), Antwerpen University, St. Claude State University Minnosota en MAPP Kopenhagen,. Het merendeel van de internationale samenwerking vindt echter plaats via FP7-projecten, waarvoor KB VI de co-financiering levert.
In veel van de projecten is sprake van (verticale) samenwerking tussen universiteit, KB, BO en/of de praktijk. Dat heeft te maken met het feit dat nieuwe kennisontwikkeling in KB VI vaak plaatsvindt door bestudering van praktijkcases vanuit theoretische inzichten waarvoor samenwerking wordt gezocht met universitaire groepen. En de nieuw ontwikkelde kennis stroomt daarna direct weer terug naar BO-onderzoek en/of de prakijk. Onderzoek naar Regionale transities is daar een voorbeeld van. Een team onderzoekers van het kennisbasis-
project heeft een aantal regio’s onder de loep genomen met als doel opgedane ervaringen te documenteren en overdraagbaar te maken naar andere regionale projecten. In dit onderzoek is samengewerkt met de leerstoel- groep Knowledge, Technologie and Innovation vanwege hun (theoretische) inzichten over innovatieprocessen. Een tweede voorbeeld van verticale samenwerking is het project Entrepeneurial Learning & Innovation. In het kennisbasisonderzoek wordt gebruik gemaakt van diverse praktijkvoorbeelden waarin verschillende methodieken voor het faciliteren van co-innovatie processen wordt ingezet in andere landen. In dit project is de samenwerking tot stand gekomen met de leerstoelgroep Eductie en CompentieStudies (ECS) vanwege hun (theoretische) inzichten in leerprocessen. Op basis van reflectie van ECS op de verschillende casussen zijn hypotheses geformu-
leerd voor de casusstudies in 2012. Via het overkoepelende KB onderzoek en de samenwerking met ECS wordt nieuwe, generieke kennis ontwikkeld over co-innovatie- en leerprocessen die via deze (en andere) praktijkcasus- sen direct doorstroomt naar de praktijk.
Er is ook (horizontale) samenwerking met diverse andere universiteiten en kennisinstellingen buiten Wageningen UR, zowel nationaal en internationaal. De afgelopen jaren is op het terrein van systeeminnovatie vanuit KB VI een goede samenwerking opgebouwd met UvA en VU-Athena, en is de samenwerking met INRA geïntensiveerd. Zo zijn in 2012 met INRA afspraken gemaakt op het terrein van lerende netwerken voor farm advisors, waarvoor belangstelling is in Brussel, en wordt in 2013 een tweede SISA-worskhop georganiseerd op gebied van sys- teeminnovaties. Op het gebied van Food faciliteiten wordt al langere tijd in Europees verband samengewerkt met een groot aantal kennispartners, preferred partners zijn daarin INRA en de universiteiten van Kopenhagen, Leuven en Bologna. Op het gebied van Sociale innovatie wordt een strategische samenwerking opgezet met een aantal universitaire partners , waaronder Universiteit van Malmö, Universiteit van Munster en Glasgow Caladonian University en worden samen met SPOT’s (Kosice), CAL-XL (NL), Multistory (UK) en DEMOS (BE) een aantal netwerkactivteiten georganiseerd binnen het programma Europe for Citizens.
4.4 Impact van ontwikkelde kennis
Toepassing in Beleidsondersteunend onderzoek (BO)
Het onderzoek naar Transitieprocessen is maatschappelijk zeer relevant. Het past goed in het nieuwe topsecto- renbeleid van EZ waarin innovatie en ondernemerschap centraal staan. Het sluit aan bij BO thema’s die EZ bij Wageningen UR heeft belegd, zoals Verduurzaming veehouderij- en plantaardige produktieketens, Concurrentie- kracht agrocluster, Natuur, landschap & platteland en Internationale samenwerking. Doordat veel van de onderzoekers in dit KB thema ook in BO programma’s werken, is de doorstroming naar het beleidsonderzoek gegarandeerd.
Een aantal voorbeelden: de opgedane kennis over de rol van sociale media bij vernieuwing en initiatief, ontwikkeld in het (agenderende) KB-project ‘Social media: sourcing and influence’ zal in 2013 toegepast worden in het BO project Burgers en Beleid. De kennis zal ook worden benut in het opgestartte IPOP-project ‘Role of information and knowledge in green urban initiatives’, en op die manier doorstromen naar (lokale) overheden en intermediai- ren. Kennis over burgerinitatieven is toegepast in BO-onderzoek, WOT-onderzoek over actiegroepen en in een project samen met Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer Nederland over bottom-up initiatieven. De ontwikkelde kennis in het KB-project Interactieve herontwerpmethodieken is in het veehouderij domein onder meer toegepast in de BO-projecten Pluimvee met Smaak, Well-Fair Eggs, Konijnen op Koers en Vooruit met de Geit. In de glastuinbouw is de kennis ondermeer toegepast in het BO-programma Innovatieve Tuinbouw: Ontwerp en ontwikkeling innovatieve substraatloze teeltsystemen voor Chrysant. Onderzoek naar het verkennen van de mogelijke rollen en invloed van burgers in het ontwerpproces wordt in nauwe samenwerking uitgevoerd met het BO-programmaTeelt de Grond uit. De ontwikkeling van Management of Change in Duurzame Zuivelketen is in nauwe samenwerking uitgevoerd met BO programma Innovatie en ondernemerschap en het BO-programma Duurzame Veehouderij.
Soms werkt kennis ook door naar andere ministeries, zoals de kennis over burgers en landschap voor Ministerie BZK.
Toepassing door bedrijfsleven
Samenwerking met de praktijk vindt op diverse wijzen plaats. Door de nauwe relaties tussen KB VI en BO- en/of praktijkonderzoek zijn er op vele wijze verbindingen naar stakeholders bij overheden, marktpartijen en maatschap- pelijke organisaties. Resultaten vanuit KB VI stromen daardoor gemakkelijk door, veelal via meer toepassingsge- richt onderzoek in BO, naar de praktijk. Vice versa wordt KB VI op deze wijze inhoudelijk gevoed met opkomende vragen vanuit BO en de praktijk. Via E-news van KennisOnLine en het magazine Syscope wordt kennisdoorstro- ming ondersteund.
Een aantal voorbeelden: de ontwikkelde kennis in het KB-project Interactieve herontwerpmethodieken heeft in de glastuinbouw ook geleid tot een aantal projecten die (mede) zijn gefincierd door het bedrijfsleven: Paddenstoelen- bedrijf van de Toekomst, Vertaling van sterke groei op substraatsystemen naar reguliere praktijk, Chrysantenteelt op substraatbedden en een Teeltsysteem voor tomaat op mobiele teeltgoten. De ontwikkelde methodiek in het KB-project Portfolio van Beloften is in 2011 voor het eerst toegepast in een opdracht van provincie Limburg en de LLTB t.b.v. duurzame veehouderij. In 2013 zal de methodiek ook gebruikt gaan worden in een 2e praktijkcasus
in de glastuinbouw in Greenport Venlo. Het KB-project Collective action in cross-sectorale innovaties heeft bijgedragen aan de totstandkoming van de PPS Stadstuinbouw en PPS kleinschalige bioraffinage. Kennis van KB VI stroomt ook door naar andere stakeholders, zoals provincies, waterschappen, brancheorganisaties en het onderwijs. Een voorbeeld hiervan is kennis over social media voor Provincie Gelderland in het kader van hun nieuwe omgevingsvisie (Gelderland Anders). Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van educatiemateriaal over de Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij voor het veehouderijonderwijs.
5 Publicitaire output
In 2012 ligt het aantal wetenschappelijke publicaties op een hoger niveau dan in het voorgaande jaar. Er zijn veel publicaties in voorbereiding voor gerefereerde tijdschriften, en er zijn ook relatief veel artikelen geplaatst in proceedings (van congressen). Daarnaast wordt kennis toegankelijk gemaakt via diverse media, zoals lezingen en workshops. In 2011 is gestart met het plaatsen van berichtjes op E-news van KennisOnline. Deze berichtjes worden doorgaans goed overgenomen door andere nieuwsbrieven. Een selectie van de berichtjes zijn gebundeld in de KB VI brochure ‘Insprirende voorbeelden’.
Type 2012 In prep
Wetenschappelijke artikelen, gerefereerde tijdschriften 9 13
Wetenschappelijke artikelen, non-refereed (incl. congrespapers) 12 3
Boek 1
Type 2012 In prep
Hoofdstuk boek (non-refereed) 2 2
Artikel in bundel – proceedings 1
Vakpublicatie 3 Intern rapport 5 1 Extern rapport 5 Lezing / voordracht 28 Populariserende publicatie 10 1 Research proposal 1
Andere output
Type 2012 Poster 1 Websites 2 Software 1 Modellen 1 Database 3 Bijeenkomsten 6 Workshop 11 Flyer 1 Gastcollege 1Opbouw (internationaal) netwerk 4
Training 3
Blogs* Diverse
* Op gebied van sociale innovatie is een internationaal netwerk opgebouwd m.b.v. opiniërende bijdragen op social media.
Meer informatie is uiteraard ook te vinden op de portal van het LNV-onderzoek:
www.wageningenur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Projecten-EZ/Expertisegebieden/Kennisbasis-onderzoek/Transitie- Innovatie.htm