Het dorp Velp is onderdeel van de gemeente Rheden, die in totaal bestaat uit 7 kernen: Velp, Rheden, De Steeg, Ellecom, Dieren, Spankeren en Laag-Soeren.35 Velp had in 2013 17.723 inwoners, en is daarmee de grootste kern van de gemeente. Binnen de gemeente Rheden houdt men zich bezig met de positie van burgers op allerlei beleidsterreinen. In de interviews werd aangegeven dat de gemeente veel waarde hecht aan de participatie van burgers bij overheidsbeleid.36 De wethouder van burgerparticipatie zei hierover: “Voor creativiteit en vernieuwing heb je burgers hard nodig, en heb je ook nodig dat de gemeenten met haar medewerkers een kanteling doormaakt om dat (de samenwerking met burgers) ook echt mogelijk te maken.”37
Bij het project ‘ik buurt mee’ worden inwoners uit de dorpen uitgenodigd om mee te werken aan een sociale, prettige en veilige leefomgeving.38
Begin september 2014 ontving het bestuur van de gemeente Rheden van het COA het bericht dat binnen enkele weken een nieuw AZC gevestigd zou worden in Velp. Omdat het college zich hier niet in kon vinden maar wel openstond voor het opvangen van asielzoekers, is het het gesprek aangegaan met het COA om te zoeken naar andere mogelijkheden. Ondanks de druk vanuit het COA om zo snel mogelijk asielzoekers te huisvesten, heeft het college de tijd genomen om te komen tot een oplossing die voor beide partijen acceptabel was. Dit leidde tot het besluit om 240 vluchtelingen te ontvangen in een AZC in Velp. Terwijl het college bevoegd was om dit besluit zelfstandig te nemen, heeft de gemeenteraad, nog voordat het besluit openbaar werd, aangegeven unaniem achter het besluit te staan.39
Burgers zijn geïnformeerd door middel van brieven aan omwonenden en berichten in de krant en op de website van de gemeente. Ook op de Twitterpagina van de gemeente werd bericht over het nieuwe AZC. Enkele tijd later, op 26 november 2014, is een bewonersavond georganiseerd op een locatie dicht bij het AZC. Deze avond begon met een plenair gedeelte waar zowel de burgemeester als een voorzitter van COA een toespraak hielden. Enkele tegenstanders lieten zich tijdens dit protest horen en vertrokken vervolgens. Na het plenaire gedeelte was er voor iedereen de mogelijkheid om vragen te stellen aan de vertegenwoordigers van de gemeente en het COA, die daar ook rondliepen. Over het algemeen verliep de avond rustig, ondanks dat er zeker burgers waren die zich niet in het voorstel konden vinden.40 Op maandagmorgen 30 maart 2015 arriveerden de eerste bewoners van het AZC.41 35 Rheden (2016b), http://www.rheden.nl/Inwoners/Wonen_leefomgeving/Dorpen_en_buurten. 36 Persoonlijk interview 3. 37 Persoonlijk interview 5.
38 Ik buurt mee (2016), http://www.ikbuurtmee.nl/home/. 39
Persoonlijk interview 3.
40 Persoonlijk interview 3.
41 De Gelderlander (2015b), http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem-e-o/rheden/eerste-52-asielzoekers-
33
Half april 2016 werd de burgers van de gemeente Rheden medegedeeld dat het college bezig was met het vestigen van een tweede AZC in Velp.42 Naar eigen zeggen heeft het college in dit proces een 180 graden andere methode van burgerparticipatie gehanteerd. Zo zijn door de raad van tevoren uitgangspunten vastgesteld waaraan het nieuwe AZC zou moeten voldoen.43 Burgers hadden hierbij de mogelijkheid om in te spreken. Het uiteindelijke besluit werd via dezelfde kanalen bekend gemaakt als de eerste keer, met het verschil dat enkele dagen na de bekendmaking een inloopavond was georganiseerd. Deze avond was in twee blokken verdeeld. Van 18:00 uur tot 20:00 uur waren direct omwonenden, die per brief geïnformeerd waren, uitgenodigd en vervolgens was er tot 22:00 uur voor alle inwoners en belangstellenden de mogelijkheid om binnen te lopen. Op deze avond waren namens de gemeente alle collegeleden en enkele ambtenaren aanwezig. Ook was er een stand van het COA, van VluchtelingenWerk Nederland, van de Immigratie- en Naturalisatiedienst, van de Dienst Terugkeer en Vertrek, van een plaatselijke vrijwilligersorganisatie en van de wijkvereniging. Deze avond had een vredig verloop, de reacties van burgers waren opnieuw rustig.44 Het doel van het college is om in dit tweede AZC na de zomer van 2016 maximaal 204 vluchtelingen te ontvangen.45,46 Ook voor dit besluit was het college bevoegd te beslissen zonder toestemming van de raad.47 Ondanks dat stonden opnieuw alle raadsfracties achter het besluit.48 Daarnaast was de raad van tevoren betrokken bij het vaststellen van uitgangspunten voor een nieuw AZC.
In de analyse zal het eerstgenoemde AZC in Velp aangeduid worden met ‘Velp 1’, terwijl met ‘Velp 2’ verwezen wordt naar het AZC dat volgens de plannen in de loop van 2016 geopend zal worden.
5. Analyse
In de analyse wordt van de verschillende verwachtingen aangegeven in hoeverre de verzamelde data deze bevestigt of juist tegenspreekt. Naast verklaringen zoals geformuleerd in de verwachtingen, is gefocust op alternatieve verklaringen. Deze alternatieve verklaringen komen aan de orde in 5.6. Bij het beschrijven van de bevindingen, worden telkens eerst de verzamelde gegevens van de afzonderlijke plaatsen beschreven. Vervolgens wordt een vergelijking gemaakt tussen de gang van zaken in Heesch en die in Velp, waarna een constatering volgt over wat de afzonderlijke verklaring te zeggen heeft over de mate van conflict omtrent burgerparticipatie bij de komst van een nieuw AZC.
42 Rheden (2016c), persbericht: ‘Rheden krijgt tweede opvanglocatie’. 43
Rheden (2015), ‘Raadsvoorstel uitgangspunten voor opvang van vluchtelingen’.
44 Persoonlijk interview 3. 45 Persoonlijk interview 5.
46 Rheden (2016a), ‘B&W-voorstel vestiging van een (tweede) opvanglocatie voor asielzoekers’. 47 Persoonlijk interview 4.
48