Enkele ondernemers gebruiken hun parkeerterreinen als extra bron van inkomsten en stellen deze ter beschikking voor vervoerders of andere doeleinden, wanneer het parkeerterrein niet in gebruik is. Daarnaast zorgen ondernemers in sommige situaties voor een verbetering van de infrastructuur. Zo is de RAI in Amsterdam, via het master-plan 2030, betrokken bij de bouw van een tunnel buiten de ring, zodat vrachtwagens niet meer de stad in hoeven. De aanleg wordt natuurlijk georganiseerd door de betref-fende gemeenten, maar is wel bevorderd door de ondernemers.
Daarnaast verzorgt de RAI elke donderdag, in samenwerking met het Leger des Heils, maaltijden met het eten dat over is na beurzen. De maaltijden worden door koks voor-bereid en vervolgens rondgebracht. Ook werkt de RAI samen met de voedselbank en boeren voor buren. Daarnaast is er aan het einde van een beurs een ‘donation room’. Hier kunnen alle exposanten spullen doneren die niet meer gebruikt gaan worden. Vervolgens mogen goede doelen dan komen halen wat zij kunnen gebruiken. Om het contact met de buurt te bevorderen, nodigt de RAI buurtbewoners uit om achter de schermen te komen kijken onder de naam ‘RAI discovery’. Tijdens en na evenementen gaan medewerkers van de RAI de buurt in om op te ruimen. Tenslotte stelt de RAI ruim-tes ter beschikking voor groep 8 musicals en voorziet het bejaardentehuizen van een podium of decorstukken wanneer die nodig zijn. Al deze activiteiten zijn georganiseerd onder leiding van de MVO-manager.
Conclusie
Voor alle mensen geldt dat deelnemen aan T&R van grote waarde is. De relatie tussen welzijn en vrije tijd is breed onderzocht en bewezen. Eén van de basisbegrippen daar-bij is ‘geluk’. Vakantiegangers voelen zich over het algemeen beter tijdens hun va-kantie, in vergelijking met hun dagelijkse leven. Dit komt voort uit psychologisch wel-bevinden en psychologische groei (plezier
en ontspanning leiden tot een afname van stress en T&R biedt ruimte aan bezinning), actief bezig zijn, verbindingen met anderen (contact, gezelligheid, emotionele zeker-heid, liefde, sociale gebondenheid en een wij-gevoel), tevredenheid over bestedingen en troost. De respondenten aan de survey herkennen dit en geven aan dat hun klan-ten met name op zoek zijn naar ontspan-ning, plezier, inspiratie, sociaal contact en bezinning. Maa tschappelijk e w aar de v an toerisme en r ecr ea tie
Tabel 17. Overzicht scores uit de survey wat betreft de bijdrage van T&R aan
maatschappelijke waarden
Indicator Plek in Top-25 % Positieve invloed % Negatieve invloed
Werkgelegenheid 1 97% 0%
Inkomsten voor bedrijven, bewoners en overheid 2 96% 0%
Inkomsten voor toeleveranciers 3 95% 0%
Kwaliteit en kwantiteit van horeca 4 94% 6%
Kwaliteit en kwantiteit van recreatieve voorzieningen (musea,
pretparken ed.) 5 91% 2%
Vestigingsklimaat van de regio (voor bedrijven) 6 82% 2%
Routenetwerken voor fietsen, wandelen, varen, etc. 7 92% 2%
T&R maakt ons minder afhankelijk van andere sectoren
(Nega-tieve invloed: Regio te afhankelijk van T&R) 8 69% 21%
Kwaliteit van cultureel erfgoed 9 87% 3%
Bijzondere of toonaangevende evenementen 10 85% 2%
Trots van bewoners op de regio 11 92% 5%
Kwaliteit van natuurlijk erfgoed 12 68% 25%
Ontmoetingen tussen mensen 13 85% 4%
Diversiteit 14 71% 7%
Inclusiviteit 15 73% 4%
Kwantiteit en kwaliteit van publieke voorzieningen 16 59% 3%
Kennisontwikkeling en innovatie 17 75% 1%
Onderwijs en banen voor mensen met minder kansen 18 60% 2%
Kwaliteit en kwantiteit van detailhandel 19 83% 7%
Kansen medewerkers m.b.t. leren van vaardigheden 20 88% 1%
Carrièreperspectief 21 79% 0%
Sociale cohesie 22 58% 11%
Infrastructuur en mobiliteit 23 68% 15%
Kwaliteit van publieke ruimtes 24 77% 9%
Kwaliteit en kwantiteit van openbaar vervoer 25 65% 4%
De waarde van toerisme voor de leefom-geving is nadrukkelijk vertegenwoordigd in bovenstaande top 25 van waarden. De leefomgeving maakt enerzijds deel uit van het toeristisch-recreatief product en wordt er anderzijds door beïnvloedt. Daarmee heeft T&R direct invloed, positief en nega-tief, op de kwaliteit van leven van bewoners. Hoewel uit diverse bevolkingsonderzoeken (Friesland, Limburg, Zeeland) blijkt dat be-woners T&R overwegend steunen, sluiten zij de ogen niet voor de (potentieel) nega-tieve effecten.
Eén van de manieren waardoor T&R (direct) bijdraagt aan de leefomgeving is doordat
de toeristisch-recreatieve voorzieningen en horeca hun diensten en producten aanbie-den aan de inwoners van de regio (nr. 4 en 5). Vaak zijn de inwoners zelfs de vaste gasten. Deze inwoners vinden hier ontspanning en afleiding en het aanbod (mits van voldoen-de kwantiteit, kwaliteit en diversiteit) kan hun kwaliteit van leven en de waardering van hun leefomgeving verbeteren. De on-dernemingen/organisaties die deelnamen aan de survey benoemen hun actieve bij-drage aan het realiseren van routenetwer-ken voor fietsen, wandelen en varen (nr. 7). Wat betreft het organiseren van toonaan-gevende zakelijke en publieksevenementen
(nr. 10) wordt aangegeven dat enerzijds de Maatschappelijk
e w aar de v an toerisme en r ecr ea tie
aanwezigheid van toeristen en recreanten en de bijbehorende voorzieningen een re-gio interessant maakt om er evenementen te organiseren en dat, anderzijds, evene-menten weer bijdragen aan de aantrekke-lijkheid van de regio voor bezoekers.
De bijdrage van T&R aan detailhandel (nr. 19) wordt gecreëerd wanneer het daadwer-kelijk leidt tot een divers en kwalitatief aan-bod, of ervoor kan zorgen dat een bepaald gewenst aanbod niet verdwijnt. Deze keer-zijde wordt ook genoemd in de literatuur en de survey; wanneer er te veel bezoekers komen of de bezoekers niet passen bij het bestaande aanbod is de kans op overexploi-tatie groot. Denk daarbij bij het eenzijdig aanbod van bijvoorbeeld kaas- en souvenir-winkels in de binnenstad van Amsterdam. Voor de relatie tussen T&R en cultureel (nr. 9) en natuurlijk erfgoed (nr. 12) geldt dat het erfgoed enerzijds de regio aantrekke-lijk maakt voor toeristen en recreanten en dat T&R anderzijds kan bijdragen aan het in stand houden en toegankelijk maken van dit erfgoed. Denk aan inkomsten uit beste-dingen van bezoekers die gebruikt worden voor onderhoud, het in stand houden van ambachten en tradities, investeringen van-uit de sector in cultuur en natuur, T&R als rechtvaardiging voor overheidsinvesterin-gen in natuur en cultuur en vergroten van bewustzijn van de waarde van natuur en cultuur. Maar er is wel goed bestemmings-management nodig om te voorkomen dat
(te veel) T&R tot een te grote druk leidt op dit erfgoed en/of hoge(re) kosten voor on-derhoud. De sector onderkent dit en heeft oog voor bijvoorbeeld de ontwikkeling van toeristisch-recreatieve faciliteiten in lijn met de bestaande stijl of het cultureel erf-goed, afvalbeheer, circulair bouwen, en an-dere elementen van duurzaamheid.
Respondenten uit de survey en diverse be-wonersonderzoeken onderschrijven de po-sitieve bijdrage van T&R aan publieke voor-zieningen en infrastructuur (nr. 16). Zij zien dat T&R leidt tot meer investeringen en draagvlak voor nieuwe openbare facilitei-ten, zoals openbaar vervoer, gezondheids-zorg, politie en het wegennet, en dat er sy-nergie kan ontstaan tussen de behoeften van bezoekers en bewoners (denk bijvoor-beeld aan buslijnen voor toeristen die ook door bewoners gebruikt worden). Uiteraard is er ook weer een keerzijde: bezoekers kun-nen ook voor druk zorgen op deze voorzie-ningen. Het is zaak dat bezoekers worden meegenomen in de planning en het budget van de voorzieningen. Ook voor de kwaliteit van publieke ruimtes (nr. 24) geldt dat be-woners inzien dat de investeringen gedaan vanuit het oogpunt van T&R ook voor hen positief kunnen uitpakken. De aanwezig-heid van toeristen en recreanten leidt bo-vendien tot sfeer, levendigheid en gezellig-heid. Op plaatsen waar (te) veel toeristen zijn, kan de invloed echter weer omslaan van positief naar negatief.
Maa tschappelijk e w aar de v an toerisme en r ecr ea tie
T&R kan veel invloed hebben op het dage-lijks leven van bewoners van een regio68. Deze invloed reikt verder dan de leefomge-ving. T&R kan bijdragen aan (het gevoel van) veiligheid, trots, identiteit, inclusie, etc.128. T&R beïnvloedt op deze wijze
socio-cultu-rele aspecten zoals routines en gewoonten, maar zelfs diepere lagen zoals het wereld-beeld en het niveau van waarden129. Of deze invloed positief of negatief uitvalt hangt af van hoe T&R ontwikkeld wordt.