hulpplan, dan moet je dat ook kunnen en mogen doen vanuit de instelling waarvoor je werkt.
Je moet creatief zijn omdat je bij mensen binnen moet zien te komen en een klik moet krijgen. Want ze hebben zelf in eerste instantie geen hulpvraag, maar jij gaat ernaartoe met het gegeven dat er een probleem is. Vaak zijn er maar weinig mogelijkheden, maar je moet toch proberen om met oplossingen verder te komen. Ook dat vraagt creativiteit.
Het gebeurt ook vaak dat hulpverleners op huisbezoek gaan, juist omdat ze bijna geen oplossingen meer zien voor die cliënt. Ik ben bijvoorbeeld een keer bij een man geweest bij wie duidelijk werd dat hij tot voor kort z’n eigen bedrijfje had. Doordat hij niet meer kon werken, kwam hij in de schulden. Maar de spullen die hij had voor z’n bedrijfje, waren aardig wat waard. We bedachten toen dat we die op Marktplaats konden zetten, en zo kon hij zijn schuld afbetalen.
Een groot voordeel van huisbezoeken is dat meteen alle gegevens voorhanden zijn. Mensen hebben de papieren thuis liggen, vaak in een la of in tassen gestopt. Als ze op kantoor komen, hebben ze die spullen vaak niet bij zich. Bij een huisbezoek heb je dus veel sneller informatie, waardoor je ook vaak sneller ziet wat er mis is. Of het inkomen op orde is, en of er wel huurtoeslag is
aangevraagd. Je hebt het plaatje sneller compleet.
Wat is het vooral? Dat zaken praktisch hanteerbaar zijn of de mentale slag bij een cliënt, die door het huisbezoek bereidwilliger wordt om problemen op te lossen?
Beide. Het is voor de hulpverlener heel praktisch dat hij gelijk aan de gang kan. Het gebeurt ook dat een cliënt drie keer op een afspraak komt en het lukt diegene maar niet om zijn gegevens compleet aan te leveren; telkens mist er nog iets. Dan heeft het voor de hulpverlening op een gegeven moment geen zin meer, want je kan niet verder. Bij iemand thuis kun je direct aan de slag. Dat werkt positief, ook voor de cliënt. Die ziet dat er gelijk wat gebeurt en dat geeft meteen een hoop opluchting. Van hé, er gebeurt wat, er worden stappen gezet. En dan is hij zelf ook gemotiveerd om dingen te doen, want hij ziet dat het effect heeft en dat het ergens toe leidt.
Als mensen geen oplossing meer zien, wordt het probleem vaak alleen maar erger. Dat bekende verhaal van de post niet
openmaken. Als je je rekeningen niet meer kunt betalen, nou, dan hoef je al die brieven ook niet meer te bekijken. Want dat zijn vast nieuwe rekeningen of herinneringen. Daardoor is er geen overzicht meer en wordt de druk alleen maar groter. Als je dan, hoe
confronterend dat ook is, bij zo’n huisbezoek begint met het openen van die post, dan blijkt het vaak mee te vallen, of wordt het in ieder geval overzichtelijker. ‘Waar gaan we mee beginnen?’ Er worden stappen gezet, er wordt een start gemaakt.
En mensen hebben misschien het gevoel er niet meer alleen voor te staan.
Absoluut. Het is voor veel mensen ook heel moeilijk, omdat ze de problemen niet aan willen of niet willen zien. En voor anderen is het heel moeilijk om aan allerlei regelgeving te voldoen. Die ís vaak ook ingewikkeld, ze snappen het niet helemaal en denken: ‘Wat moet ik nou weer doen... en dat formulier, en... nou, laat maar.’ Mensen weten vaak niet dat je met zulke dingen naar het maatschappelijk werk of sociaal raadslieden kunt. En als je dan zegt: ga ermee naar het dienstencentrum, want daar kunnen ze je helpen, dan is het van ‘Oooh! Maar dat is fijn!’ Mensen
overwinnen dan hun angst om überhaupt naar zo’n instelling toe te gaan. Vinden het minder eng om veranderingen aan te gaan, omdat ze weten dat ze er verder mee komen.
Vind je dat er iets moet veranderen aan de bureaucratische rompslomp waar mensen soms mee te maken hebben?
Ja. Het is vaak veel en voor sommigen dus ook heel moeilijk. Wat ik erg leuk vind aan Eropaf is dat wij veel minder aan die
bureaucratische rompslomp doen. Of daar los van gaan. We zeggen niet: volgende week hebben we een afspraak en kom dan maar om tien uur, en voor die tijd moet je eerst nog dat en dat en dat doen. Nee, we krijgen een melding en we gaan er gelijk naartoe. Dus ben je de bureaucratie bijna vooruit. Dat vind ik een groot voordeel. Geen wachtlijsten, of pas dan en dan. Het is een Eropaf-zaak, we gaan ernaartoe. En je start gelijk met wat belangrijk is.
Nemen jullie bij huisbezoeken post en dergelijke mee?
Nee. In principe laten we de originelen altijd bij mensen thuis en schrijven we een paar belangrijke dingen op. En vaak is één huisbezoek voldoende om zaken op gang te krijgen. Bij
uitzonderlijke gevallen is een tweede huisbezoek nodig om ze over de streep te halen. Maar dat gebeurt bijna niet. Als het eerste contact is gelegd, dan heeft dat echt heel veel voordelen voor het vervolgtraject en kan dat op kantoor. Dat scheelt ook tijd. Je kunt bij zo’n bezoek ook zeggen: kom morgen even langs, dan kun je dit en dit nog even opzoeken en dan maak ik even een kopietje.
Hoe lang duurt een huisbezoek gemiddeld?
Ongeveer een uur. En dan ben je ook wel op, en de cliënt ook! Het is heel intensief, onder meer omdat je in een andere omgeving bent. Dat heeft wel wat, want zo ervaren mensen die voor het eerst naar het dienstencentrum komen dat dus ook. Bij zo’n huisbezoek gebeurt veel, je ziet veel en tegelijkertijd moet je in een uur tijd een zo uitgebreid mogelijke intake houden. Maar het is elke keer wel heel leuk om de puzzel compleet te krijgen. Je hebt bij de melding wel een beetje informatie gekregen, maar je weet toch niet wat je aan gaat treffen. Je gaat er vaak heel blanco heen, om te kijken wat er aan de hand is. En dan hoop je dat je die informatie hebt als je het bezoek afsluit.
Wordt er altijd bezocht zonder aankondiging?
Nee, het is wel met aankondiging. Wat we vaak doen is dan een brief schrijven, van we komen er dan en dan aan. Daar hoeven ze dan niet op te reageren, maar dan weten ze dat je komt. Dat maakt de kans wat groter dat je iemand thuis treft, dan wanneer je onverwacht komt.
Is op huisbezoek gaan werk dat voor iedereen geschikt is?
Het vraagt wel een bepaalde instelling van je. Je moet het leuk vinden en open staan voor nieuwe indrukken. Ik denk dat dat het belangrijkste is. En niet bang zijn. Ik vind dat als je maatschappelijk werker bent, dit gewoon bij je werk hoort. Het is een onderdeel van je functie. Ook zonder Eropaf moet je op huisbezoek. Dat levert soms verrassende dingen op. We hadden bijvoorbeeld een
keer een vrouw uit West. Ze was al een paar keer op kantoor geweest, maar schuldhulpverlening sloot het dossier uiteindelijk af omdat het niet liep. Er kwam niets tot stand, ze werkte niet mee. Toen zijn wij op huisbezoek gegaan. Ze zag er altijd heel netjes uit, met gelakte nagels en mooie haren. Bij het bezoek kwam ze ons beneden ophalen. Dan denk je: goh, wat keurig dat ze dat doet. Maar toen gingen we naar haar woning en dat was me toch smerig en verwaarloosd... Dat verbaasde ons enorm, ook omdat het blijkbaar zó anders kan zijn om iemand in de thuissituatie te zien. Want zij zag er mooi uit in die jurk en zo, maar het huis was tè vies. Er was geen kast, alles lag op de grond, en het was één bruin web, en er waren kakkerlakken in de keuken, schimmel in de douche... het was gewoon echt te erg. En dan denk je: ja, logisch dat er geen schuldhulpverlening tot stand komt. Hier is andere hulp nodig en die regel je dan ook. Zulke dingen kom je tegen en horen bij je werk.
Wat zijn de plannen van het meldpunt voor de toekomst?
We blijven bezig met verschillende pilots. We hebben er nu ook een met de NUON, om dreigende afsluitingen van gas en elektra bij mensen te voorkomen. Dat gaat ontzettend goed. We blijven alle ontwikkelingen nauwgezet volgen en bieden waar nodig ondersteuning aan de maatschappelijke dienstverlening en andere instanties, en we zorgen voor verbinding tussen cliënt en instelling. Voor de toekomst willen we dat vasthouden en uitbreiden. We zijn nog lang niet klaar.