Brug of spanningsveld?

De ontmoetingen met doula’s waren doorgaans hartelijk en leidden vaak tot goede inhoudelijke interviews. Het beeld wat ik kreeg van doula’s is dan ook één van een warm karakter, met passie voor het werk dat zij verrichten. Een aantal doula’s waren ‘birth activisten’ wat inhoudt dat zij opkomen voor de rechten van de kraamvrouw en een natuurlijke bevalling nastreven met zo min mogelijk (onnodige) interventies. Zo werken alle doula’s met een geboorteplan, waarbij de zwangere vrouw (en partner) hun wensen op schrijven en eventuele scenario’s bespreken die kunnen voorvallen. Zo bespreekt een doula met de zwangere vrouw haar verwachtingen,

47 eventuele angsten en wensen voor de bevalling. Wanneer er wordt afgeweken van het

geboorteplan zal de vrouw of haar doula zich hierover uitlaten en in overleg gaan met de

verloskundige of gynaecoloog. Dit was dan ook één van de top vijf redenen voor een vrouw om een doula te nemen, zoals beschreven in hoofdstuk vier. Op dit punt verschuift de ‘emotionele en fysieke steun’ waar een doula voor staat, naar het opkomen voor de wensen van hun cliënt. Dit kan een situatie zijn waar het volgens de gynaecoloog of verloskundige gewenst of noodzakelijk is om een medische interventie uit te voeren. Dit kan een spanningsveld oproepen onder de professionals omdat een doula niet-medisch is opgeleid en hier geen advies over mag geven zoals staat beschreven in de ‘gedragscodes’ op de NBvD website.

 De doula verricht geen handelingen die buiten haar deskundigheidsgebied vallen. Zij is kundig maar mag geen medische handelingen verrichten.

 De doula geeft geen informatie over medische zaken. Zij zal de cliënt aansporen deze informatie zelf te achterhalen bij de betreffende beroepsbeoefenaar.

 Algemene informatieverstrekking (en omgaan met vragen) door de doula moet passen in de context waarin de ondersteuning gegeven wordt.

(NBvD 2014)

Een geboorteplan is tenslotte een wensenplan en een voorbereiding op de bevalling, maar van te voren weet men nooit of het zo in realiteit zal verlopen. Zoals doula Joyce dit mooi

omschreef:

“bevallen is niet een lineair proces. Het is heel grillig en geen bevalling is het zelfde”(Joyce 2014).

Alhoewel een doula vaak rijk in ervaring is op het gebied van bevallen en in ieder geval de basis kent van de fysiologische veranderingen in het lichaam vanuit de doula opleiding (en wellicht ook vanuit andere cursussen/opleidingen), heeft zij de hoed op van een doula en mag zij deze kennis niet direct gebruiken door advies te geven aan zwangere vrouwen. Van belang is om niet een ‘spanningsveld’ op te roepen maar ‘een brug’ tot stand te brengen van goede

communicatie tussen dienstdoende medisch personeel en haar cliënt om bijvoorbeeld helder te krijgen in hoeverre de voorgestelde interventie noodzakelijk is. Tijdens de zwangerschap zal het erom gaan om de cliënt door te verwijzen met vragen naar de verloskundige voor advies. Mogelijk komt het in de praktijk voor dat dit een grijs gebied is voor doula’s en medisch

48 personeel. Waar ligt precies de lijn die een doula niet geacht wordt te overschrijden zodat er geen spanningsveld ontstaat waar geen van de partijen baat bij heeft?

Hieronder worden een aantal citaten van moeders met doula-bevalling weergegeven rondom dit grijze gebied:

“Een doula moet wel oppassen dat zij zich niet op het terrein begeeft van een verloskundige, gynaecoloog of andere professional. Dat lijntje is wel heel dun. Soms dacht ik nu ga je over de grens en dat moet je niet doen. Je krijgt dan een spanningsveld. Een verloskundige is niet gewend met een doula te werken, indien je ook op hun terrein komt levert dat spanning op. Dat was soms wel voelbaar” (Anke 2014).

“Ik zou eerder met vragen bij de doula terecht kunnen dan bij de verloskundige” (Marjolein 2014). “Ik zat al op 42 weken en ik was dus al overtijd en ook in dit geval was het fijn om twijfels en zorgen te uiten met mijn doula en zij reikte mij allemaal tips, zoals speciale theeën en massages” (Maartje 2014).

“ Mijn kindje lag niet goed en wij (de doula en ik) deden pogingen om het kindje te laten draaien. Alles doe je er aan om het kindje toch langs een natuurlijke weg geboren te laten worden (Saskia 2014).

Dit is een interessant discussiepunt, aangezien de doula vaak de positie van een

vertrouwenspersoon heeft voor de zwangere vrouw zullen haar meningen en invalshoeken zwaar wegen bij de vrouw. Echter draagt de doula geen enkele medische verantwoordelijkheid en is de verloskundige de eindverantwoordelijke. Hoe verloopt deze samenwerking tussen doula’s en medisch personeel? Door doula’s wordt deze samenwerking doorgaans omschreven als een goede samenwerking, waarbij de doula taken verlicht voor een verloskundige of medische personeel door haar continue aanwezigheid en aandacht voor de vrouw. Veelal kennen de

doula’s en verloskundigen elkaar, zodat zij weten wat zij aan elkaar hebben. Wanneer dit niet het geval is, is het een kwestie van goed aanvoelen en helder communiceren met elkaar zodat er een goed team rondom de barende vrouw gevormd kan worden, waarbij elkaars terrein en positie gerespecteerd worden.

Volgens doula Catharina, werkzaam in het AMC te Amsterdam, houdt doulaschap het volgende in:

“Teamwerk met alle zorgverleners. Ondersteunend op emotioneel gebied en informatie geven over het ziekenhuis en de protocollen en/of de eventuele medische interventies” (Catharina 2014).

49