9 Bijlagen
9.3 Bijlage: toetsing criteria Sunlight Foundation vergeleken projecten
Hieronder toetsen we alle punten van de Sunligt Foundation uit hoofdstuk 2 voor de gekozen Open Data-projecten. Wanneer een criterium voldoet, is dat aangegeven in groen. Als een criterium niet van toepassing is bij een Open Data-project, is het rood gekleurd.
Nr.
Open data-project Criterium
Data.gov Data.gov.uk Data.overheid.nl
1 Data must be complete
Publieke data wordt openbaar gemaakt. Het is een doorlopend proces om het compleet te maken en
houden.
Publieke data wordt openbaar gemaakt. Het is een doorlopend proces om
het compleet te maken en houden.
Op data.overheid.nl is data van verschillende beleidsterreinen
openbaar gemaakt, maar in vergelijking met de Amerikaanse en
Britse portalen lijkt het aantal datasets laag. Er kan waarschijnlijk
meer data openbaar gemaakt worden dan tot nu toe is gedaan. Het is echter moeilijk te achterhalen
of het compleet is, want het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties geeft aan dat zij organisaties actief te benaderen om datasets te plaatsen. In die zin
zou het zo volledig zijn als praktische mogelijk is.
2 Data must be primary
Bronorganisaties publiceren de data op de manier waarop zij het hebben
verzameld.
Bronorganisaties publiceren de data op de manier waarop zij het hebben
verzameld.
Bronorganisaties publiceren de data op de manier waarop zij het hebben
verzameld.
3 Data must be timely
Het portaal wordt constant bijgehouden. Datasets worden geactualiseerd indien nodig en kunnen
ook op aanvraag van gebruikers worden aangepast.
Het portaal wordt constant bijgehouden. Datasets worden geactualiseerd indien nodig en kunnen ook op aanvraag van gebruikers
Het portaal is niet actueel, er staat vermeld dat er een update plaats
gaat vinden in 2014. Er wordt daarom waarschijnlijk niet zo snel
62 Nr.
Open data-project Criterium
Data.gov Data.gov.uk Data.overheid.nl
worden aangepast.
4 Data must be accessible Ja, de data is openbaar voor iedereen en voor elk doel.
Ja, de data is openbaar voor iedereen en voor elk doel.
Ja, de data is openbaar voor iedereen en voor elk doel.
5 Data must be machine-processable Ja, alle data is gepubliceerd als digitaal bestand.
Ja, alle data is gepubliceerd als digitaal bestand.
Ja, alle data is gepubliceerd als digitaal bestand.
6 Data must be non-discriminatory Ja, via internet is het beschikbaar voor iedereen.
Ja, via internet is het beschikbaar voor iedereen.
Ja, via internet is het beschikbaar voor iedereen.
7 Dataformats must be non-proprietary
Ja, hoewel het ook wel eens voorkomt dat bestanden naast open formaat ook in PDF zijn opgenomen (ongeveer
één procent van de datasets).
Ja, veel datasets zijn in meerdere bestandsformaten
gegeven.
Ja, voornamelijk csv of xml.
8 Data must be license-free
Ja, geen copyright, patent, handelsmerk, of vertrouwelijke
(handels)informatie
Ja, geen copyright, patent, handelsmerk, of
vertrouwelijke (handels)informatie
Ja, geen copyright, patent, handelsmerk, of vertrouwelijke
(handels)informatie
9 Permanence Aantal datasets neemt alleen maar
toe, niet af.
Aantal datasets neemt alleen maar toe, niet af.
Nee, de links op het portaal werken niet allemaal meer.
10 Usage costs Er zijn geen kosten voor downloaden
berekend.
Er zijn geen kosten voor downloaden berekend.
Er zijn geen kosten voor downloaden berekend.
63
9.4 Bijlage: toetsing van de risico’s per project
Van alle risico’s die in hoofdstuk 4 zijn behandeld, is hieronder weergegeven in hoeverre deze een rol spelen per Open Data-project. In onderstaande tabel zijn de risico’s weergegeven en de aanwezigheid of hoe ermee wordt omgegaan bij de betreffende Open Data-projecten. De kleuren in de tabel geven aan of een risico speelt bij het project. Een rode kleur geeft aan dat het risico is voor de organisatie achter het Open Data-project. Een groene kleur geeft aan dat het risico waarschijnlijk niet van toepassing is voor deze organisatie.
Open data-project Risico
Data.gov Data.gov.uk Data.overheid.nl
1. Gebruikerswensen onduidelijk In de Verenigde Staten wordt dit als leerpunt aangegeven: als de
medewerkers van data.gov beter weten wat
gebruikers (ontwikkelaars, bedrijven, journalisten, onderzoekers) nodig hebben, dan kunnen zij beter voorzien in hun behoeften. Dit risico wordt dus zeker onderkend en herkend in de dagelijkse praktijk.
Bij data.gov.uk is men er op gespitst dat de informatie waar mogelijk behoefte aan is,
daadwerkelijk wordt gepubliceerd. Er wordt van uit gegaan dat er vraag is naar nagenoeg alle
overheidsinformatie. In die zin wordt er niet zozeer rekening gehouden met onduidelijke
gebruikerswensen, maar ligt de focus op zo veel mogelijk informatie beschikbaar maken.
In Nederland lijkt men zich minder druk te maken over het duidelijk definiëren van
gebruikerswensen. Dit druist volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in tegen de gedachte van Open Data: men wil dat data met zo min mogelijk restricties wordt hergebruikt. Het duidelijk maken van die wensen, zal al te veel kaders –en daardoor barriere- op kunnen werpen, waardoor innovatie en creativiteit mogelijk niet voldoende ruimte krijgen. 2. Open Data vraagt veranderingen bij organisaties In de Verenigde Staten is
met de Open Data-
beweging ook een nieuwe wijze van organiseren tot stand gekomen. Data.gov propageert het idee van
In Groot-Brittanie speelt dit ook een rol, de oude verhoudingen tussen organisaties en burgers verdwijnen. Voorbeelden van de problemen die
In Nederland is dit risico herkenbaar, want Open Data heeft impact op de manier waarop organisaties zijn ingericht. Door Open Data wordt er in feite een transitie
64 Open data-project
Risico
Data.gov Data.gov.uk Data.overheid.nl
Open Data (overigens niet alleen binnen de
landsgrenzen, maar ook ver daarbuiten). Open Data vraagt van alle partijen verandering, maar dit is niet zozeer als risico aangekaart, maar meer als een noodzakelijke
verandering wordt gezien. Open Data in de Verenigde Staten is ingezet doordat Barack Obama als
president het belang ervan onderstreepte met het ondertekenen van de DATA Act (the Digital Accountibility and Transparancy Act). Het is een opdracht geweest aan de overheid om dit
mogelijk te maken.
Open Data voor
overheidsorganisaties met zich meebrengt zijn niet gevonden. Net zoals in de Verenigde Staten is Open Data niet een
vrijblijvendheid, maar zullen
overheidsorganisaties manieren moeten vinden om data beschikbaar te maken voor burgers en om dus transparant te zijn.
verwacht van organisaties, die niet altijd makkelijk is. Zo komt het voor dat data nu als Open Data moet worden
aangeboden, terwijl er eerst voor deze informatie moest worden betaald. Ook zijn organisaties bezig met de nieuwe rol die zij moeten aannemen ten opzichte van Open Data: controlerende werkzaamheden veranderen wellicht nu Open Data voor iedereen vrij beschikbaar is. In Nederland is er tot nu toe nog veel weerstand bij
overheidsorganisaties die data openbaar moeten maken. Hiervoor wordt als argument vaak gegeven dat de huidige organisatorische en/of financiële structuren niet samengaan in een Open Data- beleid.
3. Aansprakelijkheid Data.gov is niet
aansprakelijk voor fouten in de data. Dit geldt ook als er basis van een dataset bijvoorbeeld een app is gebouwd die door
Data.gov.uk is niet aansprakelijk voor fouten of onvolledigheden van de data, net zoals data.gov.
In Nederland ligt
aansprakelijkheid anders dan in de andere projecten. Het publiceren van Open Data is niet geheel zonder
65 Open data-project
Risico
Data.gov Data.gov.uk Data.overheid.nl
gebruik kan leiden tot ongelukken. Er is geen sprake van
aansprakelijkheid als de kwaliteit van de data niet goed genoeg is, waardoor gebruikers vertrouwd hebben op onjuiste data. De enige uitzondering hierop is wanneer er fraude heeft
plaatsgevonden waardoor de datakwaliteit niet goed genoeg is.
Dit risico bestaat dus als er fraude heeft
plaatsgevonden, maar aansprakelijkheid is niet zozeer een groot issue voor data.gov.
vormen van aansprakelijkheid zijn beschreven in de
risicoparagraaf over dit onderwerp (4.4). Dit is de situatie zoals die in Nederland geldt. In Nederland is dit risico dus meer aanwezig dan bij de andere projecten.
4. Privacy Er mag geen
privacygevoelige informatie worden gepubliceerd op data.gov. dat geldt ook voor
informatie die indirect herleidbaar is tot
personen. Hiervoor vindt er een check plaats op het Mosaic-effect. Dit wil
Op data.gov.uk kan geen persoonlijke informatie worden geplaatst of informatie met
staatsgevoelige informatie. Voordat een dataset wordt gepubliceerd, vindt er een check plaats en wordt dit soort informatie
uitgesloten. In principe is
Wat betreft privacy is er in Nederland wet- en regelgeving (wet bescherming
persoonsgegevens) die geldt voor Open Data. Het publiceren van privacygevoelige informatie heeft grote consequenties.
66 Open data-project
Risico
Data.gov Data.gov.uk Data.overheid.nl
zeggen dat er wordt gekeken of de data in alle gevallen niet tot personen herleidbaar is. Zo kan het zijn dat in dunbevolkte gebieden bepaalde cijfers rechtstreeks tot individuen kan leiden, terwijl dezelfde cijfers in grote steden voldoende anonimiteit waarborgt.
verder alle informatie die is voortgebracht door overheidsorganisaties geschikt voor plaatsing. Privacyregels zijn minder duidelijk gesteld dan bij data.gov.
5. Provenance Er wordt gebruik gemaakt
van provenance en metadata. Naast de provenance is bij iedere dataset een e-mailadres weergegeven. Gebruikers kunnen daardoor altijd contact opnemen met de bron. (Als de data onvolledig of onjuist is, kan op deze manier contact worden gezocht door de gebruikers van de data.)
Er wordt gebruik gemaakt van provenance, maar het is tegelijkertijd de grootste uitdaging. Hiermee
herkent data.gov.uk povenance als risico. Er wordt gebruik gemaakt van metadata. Gebruikers van data van de site moeten altijd de bron vermelden, zodat in hun toepassingen ook terug te vinden is dat zij een dataset van data.gov.uk hebben gebruikt.
In de metadata wordt een bijsluiter geplaatst waarin wordt aangegeven hoe en waarvoor de data is verzameld.
6. Licenties van Open Data Op data.gov is licensing
aanwezig waarin
beschreven staat dat data vrij en zonder beperkingen
85 procent van de datasets heeft een Open License (of: Open Government License), zodat de data
Hier is in verschillende interviews anders op geantwoord. Vanuit de academische wereld wordt
67 Open data-project
Risico
Data.gov Data.gov.uk Data.overheid.nl
kan worden gebruikt. Data.gov. erkend risico’s bij niet opnemen van open licenties.
gratis en zonder
beperkingen kan worden gebruikt. Er is daarnaast ook een ‘code of conduct’ opgesteld regels voor ontwikkelaars die data van data.gov.uk gebruiken. Data.gov.uk erkend risico’s bij niet opnemen van open licenties.
aangegeven dat in Nederland nog geen goed gebruik wordt gemaakt van licenties. Het ministerie van Binnenlandse Zaken geeft juist aan dat er verschillende soorten licenties worden afgegeven, zoals bijvoorbeeld over auteursrecht. Ook geeft het ministerie aan liever geen voorschriften te geven, omdat dat niet past binnen Open Data. Het niet volgen van licenties wordt in Nederland niet als een groot risico gezien.
7. Verantwoordelijkheden De bronorganisatie is
verantwoordelijk voor de data. Daarnaast toetst data.gov nog op
kwaliteitspunten voordat het gepubliceerd wordt. Wanneer er fouten of onvolledigheden worden geconstateerd na publicatie, dan zal dat door gebruikers
teruggekoppeld moeten worden aan de
bronorganisatie.
Data.gov.uk geeft geen garanties dat datasets na verloop van tijd worden aangevuld. Wel zijn er kwaliteitchecks en – standaarden die worden gevolgd voordat data voor het eerst wordt
gepubliceerd.
In Nederland is de
overheidsorganisaties altijd zelf verantwoordelijk voor de data. Data.overheid.nl brengt Open Data bijeen, maar heeft geen verantwoordelijkheid als het gaat om de kwaliteit of actualiteit van de datasets.
68 Open data-project
Risico
Data.gov Data.gov.uk Data.overheid.nl
verschillende reglementen voordat het gepubliceerd kan worden. Quality of Information Act (O.L. 106-554). Organisaties die data aanleveren voor data.gov hebben bevestigd dat aan deze eis is voldaan.
Section 508 US Rehabilitation Act Alle informatie moet
voldoen aan de vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbare controlemaatregel en voldoen die door Federal Information Processing Standard (FIPS) en National Institute of Standards and Technology (NIST) zijn vastgesteld. Regels over tot
standaarden aangehouden waaraan datasets moeten voldoen. Hiermee wordt afgedwongen dat datasets accuraat en volledig genoeg zijn. Data.gov.uk geeft geen garanties dat datasets worden aangevuld. Code of Practice for Official Statistics, principle 4 (sound methods and assured quality)
bij bronorganisaties voordat het aangeleverd wordt aan data.overheid.nl, als bij BZK die verantwoordelijk is voor de publicatie van de data. Een kwestie in Nederland wat de datakwaliteit beïnvloedt, is dat het in Nederland lastig is om zonder restricties data te hergebruiken. Gegevens over download en gebruik van Open Data mogen niet worden bijgehouden, omdat dat in strijd zou zijn met restricties. Hierdoor kan er geen lering getrokken worden uit bijvoorbeeld de hoeveelheid gebruikers en hoe data wordt gebruikt.
69 Open data-project
Risico
Data.gov Data.gov.uk Data.overheid.nl
personen herleidbare informatie en nationale veiligheid Een verklaring over datakwaliteit is ook terug te vinden in de metadata. In die verklaring staat of er wordt voldaan aan de Information Quality Guidlines.
De overheidsorganisaties die de data vrijgeven zijn verantwoordelijk en aansprakelijk voor de data en de kwaliteit van de data, niet data.gov. Tabel 2: Toetsing van risico's Open Data