4. CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN
4.3. Betrouwbaarheid
Het uitgevoerde onderzoek is op zorgvuldige wijze verricht volgens de algemeen gebruikelijke inzichten en methoden. Het archeologisch onderzoek is erop gericht om de kans op het onverwacht aantreffen dan wel het ongezien vernietigen van archeologische waarden bij bouwwerkzaamheden in het plangebied te verkleinen. Aangezien het onderzoek is uitgevoerd door middel van een steekproef kan echter, op basis van de onderzoeksresultaten, de aan- of afwezigheid van eventuele archeologische waarden niet gegarandeerd worden.
Geraadpleegde bronnen
Alterra, 2005: Geomorfologische kaart van Nederland, 1:50.000, blad 38 W/O, Wageningen.
ANWB, 2005: ANWB Topografische Atlas Utrecht 1:25.000, Den Haag.
Berendsen, H.J.A. /E. Stouthamer, 2001: Geological – Geomorphological map of the Rhine-Meuse delta, the Netherlands, in H.J.A. Berendsen/E. Stouthamer (eds.), Palaeogeographical development of the Rhine-Meuse delta, the Netherlands, Assen, Addendum 1.
Centraal College van Deskundigen, 2010: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.2, Gouda.
Cohen, K.M./E. Stouthamer/H.J. Pierik/A.H. Geurts (2012) Rhine‐Meuse Delta Studies’ Digital Basemap for Delta Evolution and Palaeogeography. Dept. Physical Geography. Utrecht University.
Feiken, H., 2011: Plangebied de Stenen Poort, gemeente Houten, Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende/karterende fase). RAAP Notitie 4041.
Hessing, W.A.M./K. Klerks, 2007: Toelichting op de archeologische en cultuurhistorische beleidskaarten voor het grondgebied van de gemeente Houten, inventarisatie, onderbouwing en vertaling naar het ruimtelijk beleid, Vestigia rapport V335.
Kooistra, L.I., 1996: Borderland Farming, Possibilities and Limitations of Farming in the Roman Period and Early Middle Ages between the Rhine and Meuse, Amersfoort.
Moerman, S. / A.W.E. Wilbers, 2012: Plan van aanpak. De Stenen Poort in Houten, gemeente Houten, Noordwijk (Intern rapport, IDDS Archeologie).
SIKB, 2008: Archeologische standaard boorbeschrijving, Archeologie Leidraad, Gouda.
Stichting voor Bodemkartering, 1981: Bodemkaart van Nederland, 1:50.000, blad 38 Oost Gorinchem, Wageningen.
Vos, W.K., 2009: Bataafs platteland. Het Romeinse nederzettingslandschap in het Nederlandse Kromme-Rijngebied. Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam.
Vos, W.K., 2012: Houten – De Stenen Poort: quickscan opgravingsgegevens Tiellandt ten behoeve van de waardering van de restgeul in deelgebied 3. Hazenberg AMZ Publicaties 2012-06.
Websites
watwaswaar.nl www.ahn.nl/viewer www.bodemloket.nl www.kich.nl
Lijst van afkortingen en begrippen
Afkortingen
Archis Archeologisch Informatie Systeem AMK Archeologische Monumenten Kaart BP Before Present (Present = 1950) CHS Cultuurhistorische Hoofdstructuur GPS Global Positioning System
IKAW Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden KNA Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie mv maaiveld (het landoppervlak)
NAP Normaal Amsterdams Peil PvA Plan van Aanpak
PvE Programma van Eisen
RCE Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Verklarende woordenlijst
antropogeen door menselijke activiteit veroorzaakt of gemaakt artefact door de mens vervaardigd voorwerp
dekzand dikke laag zand, door de wind afgezet tijdens het de laatste ijstijd
donk rivierduin, ontstaan tijdens de laatste ijstijd, waarvan de top uitsteekt boven de holocene afzettingen
Edelmanboor een handboor voor bodemonderzoek
eerdgrond grond met een humushoudende minerale bovengrond van meer dan 50 cm, ontstaan door invloed van de mens, vaak gaat het om een esdek
horizont kenmerkende laag binnen de bodemvorming
humeus organische stoffen bevattend; bestaande uit resten van planten en dieren in de bodem
meanderende rivier rivier bestaande uit één kronkelende riviergeul
oeverwal ophoging van zandige sedimenten langs een riviergeul, afgezet bij hoogwater rivierkom laaggelegen vlakte achter een oeverwal
rivierduin heuvel ontstaan tijdens de laatste ijstijd door opwaaiend zand van uit een droge rivierbedding
silt zeer fijn sediment met grootte 0,002-0,063 mm
stroomgordel het geheel van afzettingen (stroombed en oeverwal) van een rivier stroomrug oude riviergeul die zodanig is opgehoogd met zandige afzettingen dat de
rivier een nieuwe loop heeft gekregen; blijven door inklinking van de komgebieden als een rij in het landschap liggen
terras door rivier ingesneden en verlaten bodem
vlechtende rivier rivier bestaande uit meerdere stroomgeulen die door elkaar heen lopen en regelmatig verschuiven
138000 138250 138500 138750 139000 139250 139500 139750
448000448250448500448750449000449250449500
º
Projectnummer: 35230912
Projectnaam: Houten, Warinenpoort Legenda
Plangebied
0 250 m
!
138250 138500 138750 139000 139250 139500 139750
4480004482504485004487504490004492504495
Terrein van archeologische waarde Terrein van hoge archeologische waarde
0 250 m
2496 2497
7 2499
5
! .
! .
! .
! .
! .
! .
! .
! .
! .
! .
! .
11511 11269
5
4
7 3
2 6
8 9
11 1
10
138675 138750 138825 138900 138975
448575448650448725448800448875
º
Projectnummer: 35230912
Projectnaam: Houten, Warinenpoort Legenda
!
.
Boringen
Monumententerreinen
0 50 m
Boring: 1
X: 138778,61
Y: 448694,28
Datum: 17-12-2012
Hoogte (m NAP): 2,3
0
Zand, matig grof, zwak siltig, grijsgeel, straatzand, scherp, opgebrachte grond, kalkrijk
170
Klei, sterk zandig, zwak humeus, donker grijsbruin, scherp, veel vlekken, omgewerkte grond, A-horizont, kalkrijk
160
Klei, uiterst siltig, grijs, scherp, C-horizont, kalkloos
130
Klei, matig siltig, zwak humeus, donker grijsbruin, geleidelijk, bodem, roestvlekken:
veel, kalkloos
120
Klei, matig siltig, grijs, geleidelijk, matig gevlekt, roestvlekken:
veel, kalkloos
90
Klei, matig siltig, licht grijsoranje, diffuus, veel vlekken, roestvlekken: veel, kalkloos
70
Klei, matig siltig, licht grijsoranje, geleidelijk, veel vlekken, roestvlekken: veel, kalkrijk
40
Klei, matig siltig, grijs, geleidelijk, weinig gevlekt, roestvlekken:
spoor, kalkrijk
30
Klei, matig siltig, lichtgrijs, geleidelijk, weinig gevlekt, roestvlekken: weinig, kalkrijk
-40
Klei, matig siltig, grijs, scherp, kleilagen, kalkrijk
-100
Klei, matig siltig, brokken veen, grijs, scherp, detrituslagen, kalkrijk
-120
Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, donkergrijs, gelaagd, scherp, erosieve basis, kalkloos
-160
Klei, matig siltig, sterk humeus, licht
Hoogte (m NAP): 2,4
0
Zand, matig grof, zwak siltig, grijsgeel, straatzand, scherp, opgebrachte grond, kalkrijk
200
Klei, sterk siltig, sporen baksteen, grijs, geleidelijk, omgewerkte grond, kalkloos
150
Klei, sterk siltig, grijs, geleidelijk, weinig gevlekt, roestvlekken:
weinig, kalkloos
130
Klei, sterk zandig, grijs, geleidelijk, matig gevlekt,
fosfaatvlekken: weinig, kalkloos
110
Klei, sterk zandig, lichtgrijs, geleidelijk, aan de basis zandig, zandlagen, kalkrijk
90
Zand, matig fijn, uiterst siltig, lichtgrijs, geleidelijk, kleilagen, kalkrijk
60
Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgrijs, kalkrijk
Hoogte (m NAP): 2,3
0
Zand, matig grof, zwak siltig, grijsgeel, scherp, opgebrachte grond, kalkrijk
190
Klei, sterk siltig, sporen baksteen, grijs, geleidelijk, omgewerkte grond, kalkloos
150
Klei, sterk siltig, grijs, geleidelijk, matig gevlekt, roestvlekken:
weinig, kalkloos
140
Klei, sterk siltig, licht bruingrijs, geleidelijk, veel vlekken, roestvlekken: veel, kalkloos
50
Klei, matig siltig, lichtgrijs, geleidelijk, aan de basis zandig, zandlagen, kalkrijk
30
Zand, matig grof, zwak siltig, brokken veen, lichtgrijs, zeer grof zand onderin, naar boven toe fijner, zandlagen, kalkrijk
-40
Boring: 4
X: 138897,81
Y: 448779,21
Datum: 17-12-2012
Hoogte (m NAP): 2,3
0
Klei, uiterst siltig, licht grijsbruin, scherp,
Klei, matig siltig, grijs, geleidelijk, weinig gevlekt, roestvlekken:
weinig, kalkloos
110
Klei, uiterst siltig, licht grijsoranje, geleidelijk, naar boven toe fijner, zandlagen, veel vlekken, roestvlekken:
veel, kalkrijk
80
Zand, matig fijn, uiterst siltig, lichtgrijs, geleidelijk, naar boven toe fijner, kleilagen, weinig gevlekt, roestvlekken: spoor, kalkrijk
50
Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgrijs, naar boven toe fijner, kalkrijk
30
Boring: 5
X: 138829,79
Y: 448817,45
Datum: 17-12-2012
Hoogte (m NAP): 2,3
0
Zand, matig grof, zwak siltig, grijsgeel, straatzand, scherp, opgebrachte grond, kalkrijk
160
Klei, sterk siltig, grijsbruin, scherp, veel vlekken, omgewerkte grond, roestvlekken:
veel, kalkloos
120
Klei, sterk siltig, matig grindig, bruinroest, geleidelijk, omgewerkte grond, kalkloos
80
Grind, fijn, zwak zandig, bruinrood, geleidelijk, roestvlekken: veel, kalkloos
40
Grind, fijn, sterk zandig, licht
Hoogte (m NAP): 2,3
0
Klei, sterk siltig, matig humeus, matig
Klei, sterk siltig, zwak humeus, zwak wortelhoudend, bruin, omgewerkte grond, kalkloos
190
Klei, sterk siltig, zwak wortelhoudend,
Klei, uiterst siltig, licht grijsoranje, scherp,
Zand, matig fijn, uiterst siltig, lichtgrijs,
Zand, matig fijn, uiterst siltig, grijs, geleidelijk, kleilagen, matig gevlekt,
fosfaatvlekken: weinig, kalkrijk
20
Zand, matig fijn, uiterst siltig, grijs, kleilagen, kalkrijk
10
Boring: 7
X: 138847,11
Y: 448727,62
Datum: 17-12-2012
Hoogte (m NAP): 2,3
0
Zand, matig grof, zwak siltig, grijsgeel, straatzand, scherp, opgebrachte grond, kalkrijk
190
Klei, sterk siltig, grijs, scherp, opgebrachte grond, kalkloos
150
Klei, sterk siltig, brokken veen,
Klei, sterk siltig, lichtgrijs, geleidelijk, matig gevlekt, roestvlekken: veel, kalkloos
60
Klei, sterk zandig, grijs, geleidelijk, naar boven toe fijner, zandlagen, kalkloos
0
Zand, matig fijn, uiterst siltig, lichtgrijs, geleidelijk, naar boven toe fijner, kleilagen, kalkrijk
-40
Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgrijs, naar boven toe fijner, kalkrijk
-70
Boring: 8
X: 138777,14
Y: 448744,8
Datum: 17-12-2012
Hoogte (m NAP): 2,1
0
Klei, sterk siltig, matig humeus, matig
Klei, sterk siltig, zwak humeus, sporen wortels, bruin, geleidelijk, C-horizont, kalkloos
120
Klei, uiterst siltig, licht grijsoranje, geleidelijk,
Zand, matig fijn, uiterst siltig, licht grijsgeel, geleidelijk, aan de basis kleiig, kleilagen, veel vlekken, roestvlekken: veel, kalkrijk
60
Klei, sterk zandig, grijs, scherp, zandlagen, weinig gevlekt, roestvlekken:
spoor, kalkrijk
-10
Zand, matig fijn, matig siltig, grijs, scherp, kalkrijk
-30
Klei, sterk zandig, lichtgrijs, scherp, zandlagen, kalkrijk
-55
Zand, matig fijn, zwak siltig, grijs, kalkrijk
Hoogte (m NAP): 2,1
0
Klei, sterk zandig, matig humeus, zwak baksteenhoudend, donkerbruin, opgebrachte grond, kalkrijk
190
Zand, matig grof, zwak siltig, bruinbeige, scherp, opgebrachte grond, kalkrijk
160
Klei, sterk siltig, zwak humeus, licht
Klei, uiterst siltig, licht grijsoranje, geleidelijk, veel vlekken, roestvlekken: veel, kalkrijk
50
Klei, sterk zandig, lichtgrijs, geleidelijk, zandlagen, weinig gevlekt, roestvlekken:
spoor, kalkrijk
20
Klei, sterk zandig, lichtgrijs, geleidelijk,
Klei, zwak zandig, grijs, scherp, aan de basis kleiig, zandlagen, kalkrijk
-100
Klei, matig siltig, zwak humeus, sporen wortels, donker grijsbruin, bioturbatie, kalkloos
-110
Boring: 10
X: 138819,79
Y: 448698,65
Datum: 17-12-2012
Hoogte (m NAP): 2,2
0
Klei, sterk zandig, matig humeus, brokken zand, brokken klei, donkerbruin, geleidelijk, opgebrachte grond, kalkrijk
180
Zand, matig grof, zwak siltig, grijsgeel, straatzand, scherp, opgebrachte grond, kalkrijk
150
Klei, sterk siltig, zwak humeus, donker grijsbruin, geleidelijk, veel vlekken, bodem, A-horizont, roestvlekken: veel, kalkloos
130
Klei, sterk siltig, donkergrijs, geleidelijk,
Klei, sterk siltig, lichtgrijs, scherp, aan de basis zandig, zandlagen, matig gevlekt, roestvlekken:
weinig, kalkrijk
60
Klei, matig siltig, licht grijsoranje, geleidelijk, veel vlekken, roestvlekken: veel, kalkrijk
-10
Klei, matig siltig, lichtgrijs, geleidelijk, zandlagen, weinig gevlekt, roestvlekken:
spoor, kalkrijk
-60
Klei, sterk zandig, grijs, scherp, zandlagen, kalkrijk
-110
Klei, matig siltig, brokken veen, sporen schelpen, grijs, scherp, detrituslagen, kalkrijk
-130
Klei, matig siltig, zwak humeus, resten planten, donkergrijs, scherp, erosieve basis, kalkloos
-170
Klei, matig siltig, sterk humeus, donkerbruin,
Hoogte (m NAP): 1,7
0
Zand, matig grof, matig siltig, matig humeus, matig
Klei, matig siltig, brokken zand, licht grijsoranje, scherp, veel vlekken, opgebrachte grond, kalkrijk
30
Klei, matig siltig, lichtgrijs, gelaagd, geleidelijk, matig gevlekt, roestvlekken:
weinig, kalkrijk
-60
Klei, matig siltig, lichtgrijs, geleidelijk, detrituslagen, kalkrijk
-120
Klei, matig siltig, matig humeus, donkergrijs, veenlagen, kalkloos
-130
Grind, zwak zandig
Grind, matig zandig
Grind, sterk zandig
Grind, uiterst zandig
zand
Zand, kleiïg
Zand, zwak siltig
Zand, matig siltig
Zand, sterk siltig
Zand, uiterst siltig
veen
Veen, mineraalarm
Veen, zwak kleiïg
Veen, sterk kleiïg
Veen, zwak zandig
Veen, sterk zandig
Klei, matig siltig
Klei, sterk siltig
Klei, uiterst siltig
Klei, zwak zandig
Klei, matig zandig
Klei, sterk zandig
leem
Leem, zwak zandig
Leem, sterk zandig
overige toevoegingen zwak humeus
matig humeus
sterk humeus
zwak grindig
matig grindig
sterk grindig
zwakke geur matige geur sterke geur uiterste geur
olie
geen olie-water reactie zwakke olie-water reactie matige olie-water reactie sterke olie-water reactie uiterste olie-water reactie
p.i.d.-waarde
>0
>1
>10
>100
>1000
>10000
monsters
geroerd monster
ongeroerd monster
overig
bijzonder bestanddeel
Gemiddeld hoogste grondwaterstand grondwaterstand
Gemiddeld laagste grondwaterstand
slib
water
Percentages en Mediaan Klasse Zandmediaan Uiterst fijn 63-105 µm Zeer fijn 105-150 µm Matig fijn 150-210 µm Matig grof 210-300 µm Zeer grof 300-420 µm Uiterst grof 420-2000 µm
Nieuwvormingen
(1=spoor, 2=weinig, 3=veel) Afkorting Nieuwvormingen FEC IJzerconcreties FFC Fosfaatconcreties FOV Fosfaatvlekken MNC Mangaanconcreties ROV Roestvlekken VIV Vivianiet VKZ Verkiezeling ZAV Zandverkittingen
Bodemkundige interpretaties Code Bodemkundige
interpretaties BOD Bodem BOV Bouwvoor ESG Esgrond GLE Gleyhorizont HIN Humusinspoeling INH Inspoelingshorizont KAT Katteklei
KBR Klei, brokkelig LOO Loodzand MOE Moedermateriaal OMG Omgewerkte grond OPG Opgebrachte grond OXR Oxidatie-reductiegrens POD Podzol
RYP Gerijpt TKL Top kalkloos TRP Terpaarde
UIT Uitspoelingshorizont VEN Vegetatieniveau
VNG Gelaagd vegetatieniveau VRG Vergraven
Bodemhorizont
Code Bodemhorizont Omschrijving BHA A-horizont Minerale
bovengrond BHAB AB-horizont Overgangshorizont BHAC AC-horizont Overgangshorizont BHAE AE-horizont Overgangshorizont BHB B-horizont Inspoelingshorizont BHBC BH-horizont Overgangshorizont BHC C-horizont Uitgangsmateriaal BHE E-horizont Uitspoelingshorizont BHEB EB-horizont Overgangshorizont BHO O-horizont Strooisellaag BHR R-horizont Vast gesteente
Sedimentaire karakteristiek, laaggrens Afkorting Afmeting
overgangszone
Code Kalkgehalte CA1 Kalkloos CA2 Kalkarm CA3 kalkrijk
Archeologische indicatoren (1=spoor, 2=weinig, 3=veel) Code Omschrijving
AWF Aardewerkfragmenten BST Baksteen
GLS Glas
HKB Houtskoolbrokken HKS Houtskoolspikkels MXX Metaal
OXBO Onverbrand bot OXBV Verbrand bot SGK Gebroken kwarts SLA Slakken/sintels SVU Vuursteen SXX Natuursteen VKL Verbrande klei VSR Visresten
Bijlage 5: Periodentabel
:
138750 138825 138900 138975 139050 139125
448575448650448725448800448875448950
'
archeologische indicatoren in boring restgeuloeverzone kronke
lwaard