2. samenwerking,
3. kennis, en 4. menskracht.
Hieronder gaan we dieper in op deze vier factoren.
1. Betrokkenheid van het beleid
Stakeholders geven aan dat er behoefte is aan het stroomlijnen van beleid op het gebied van de volksgezondheid, met als resultaat een duidelijke visie. Het is noodzakelijk dat het beleid uitstraalt dat volksgezondheid een belangrijk
onderwerp is. Met het beleid bedoelen we het openbaar lichaam op de BES- eilanden en VWS. Zo is het van belang dat stakeholders (waaronder beleidsmakers) het eens worden over wat de belangrijkste
gezondheidsproblemen zijn die aangepakt moeten worden. Ook is het belangrijk dat het beleid het belang van verbetering van de gegevensvoorziening
onderkent (zie ook paragraaf 5.1). Hierin worden stappen gezet; recent hebben beleidsmakers op de BES-eilanden de noodzaak tot verbetering onderschreven (Werkgroep Zorg Caribisch Nederland, 2014).
2. Samenwerking
Volgens stakeholders ontbreekt het veelal aan goede samenwerking en afstemming. Samenwerking en afstemming zijn essentieel om de beperkte capaciteit zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Voor een goede samenwerking en afstemming is het van belang om aan te sluiten bij lopende initiatieven. Daarnaast is samenwerking te overwegen met partijen uit Europees Nederland die ervaring hebben op de BES-eilanden.
3. Kennis
Op dit moment is volgens de stakeholders nog onvoldoende kennis aanwezig op de BES-eilanden voor het maken van een volksgezondheidsrapportage. Het gaat hierbij om vaardigheden als het analyseren van gegevens en de vertaling van deze gegevens naar betekenis voor het beleid. Belangrijk is ook de aanwezigheid van kennis over het hele proces rond het maken van een
volksgezondheidsrapportage. Begeleiding en ondersteuning vanuit partijen met ervaring op bovenstaande terreinen kan behulpzaam zijn bij het ontwikkelen van dit soort kennis. Er kan bijvoorbeeld gedacht worden aan ondersteuning in de vorm van (tele)conferenties en het organiseren van stakeholderbijeenkomsten. Bij begeleiding en ondersteuning door mensen van buiten de BES-eilanden is van belang dat de kennis ook overgedragen wordt op de lokale personen. Op die manier kunnen de lokale stakeholders op termijn steeds meer zelf doen.
4. Menskracht
Uit gesprekken met stakeholders blijkt dat er onvoldoende menskracht
beschikbaar is voor het maken van een brede volksgezondheidsrapportage. Door de capaciteit te vergroten, kan voorkómen worden dat mensen uit noodzaak meerdere petten op hebben met verschillende taken. Dit verkleint de kans dat bepaalde taken blijven liggen. Van belang is dat goed gekeken wordt naar welke kennis ontbreekt (zie vorige punt) en daarvoor (tijdelijk) geschikte mensen aan te stellen of in te huren. Voor de langere termijn kan gedacht worden aan het opleiden van lokale mensen, zodat minder menskracht van buiten de BES- eilanden nodig is.
5.3 Toekomst
In 2017 zou er volgens de Wet publieke gezondheid een eerste nota
volksgezondheid voor de BES-eilanden moeten zijn. Die zou gebaseerd moeten zijn op een brede volksgezondheidsrapportage. Op basis van onze bevindingen komen we tot de conclusie dat dit op deze termijn niet haalbaar is. Toch kan er nu actie worden ondernomen om voor 2017 een eerste
volksgezondheidsrapportage te maken. De daarop volgende rapportages kunnen dan stapsgewijs verbeterd worden. In de vorige paragrafen hebben we enkele aangrijpingspunten ter verbetering van de informatievoorziening en organisatie rond een volksgezondheidsrapportage voor de langere termijn beschreven. Met het oog op 2017 is het van belang om de aanwezige gegevens optimaal te benutten en af te stemmen met de informatiebehoefte van de lokale
stakeholders. Er kunnen kwalitatieve methoden worden ingezet om met
beeld te krijgen en prioriteiten te stellen. Naast inhoudelijke prioriteiten mag een visie op de toekomst van de informatievoorziening niet ontbreken.
Beschouwing
De BES-eilanden zijn sinds de transitie in 2010 vrijwel continu in ontwikkeling. Deze veranderingen vergen veel van het beleid, de professionals en de rest van de bevolking. De lokale overheid dient keuzes te maken: bijvoorbeeld waar het geld wel of niet aan wordt besteed. Een brede volksgezondheidsrapportage kan daarbij behulpzaam zijn. Dit type informatie helpt beleidsmakers bij het stellen van prioriteiten en het maken van keuzes in het volksgezondheidsbeleid. Het verbeteren van de gegevensvoorziening en het verbeteren van de organisatorische mogelijkheden voor het maken van een brede
volksgezondheidsrapportage zijn belangrijk, maar de volgende punten moeten daarbij niet uit het oog verloren worden:
Zorg voor een goede aansluiting bij de informatiebehoefte op de eilanden.
Zorg voor aansluiting bij lopende ontwikkelingen.
Zadel mensen niet met veel extra werk op en zorg dat de administratieve druk zo laag mogelijk blijft.
Zie het hele proces als een groeimodel. Koester lopende ontwikkelingen (verbeter eventueel de kwaliteit) en onderneem initiatieven om lacunes in de gegevensvoorziening op te vullen.
Iets wat goed werkt in Europees Nederland, hoeft niet goed te werken op de BES-eilanden (voorkom blauwdruk denken).
Literatuur
AIDS Support Group Saba (2012). ASGS Foundation Annual report. Creating an Epidemic of Health. Saba, Aids SupportGroup Saba.
Centraal Bureau voor de Statistiek (2014). "Bevolkingstrends
2014.Levensverwachting in Caribisch Nederland verschilt weinig met Nederland." from http://www.cbs.nl/nl-
NL/menu/themas/bevolking/publicaties/bevolkingstrends/archief/2014/2 014-bevolkingstrends-levensverwachting-caribisch-nederland-art.htm. Curconsult (2013). ''Samen verder bouwen''.Tweemeting Belevingsonderzoek
Caribisch Nederland.Het tweede vervolgonderzoek naar de beleving van de veranderingen door de burgers van Caribisch Nederland als gevolg van de gewijzigde staatkundige verhoudingen binnen het Koninkrijk. Curconsult.
Dekkers EHBM & Abbink F (2013). Uitvoeringstoets Neonatale Hielprikscreening in Caribisch Nederland 2013. Bilthoven, RIVM.
Gezondheidsraad (2012). Het Rijksvaccinatieprogramma in Caribisch Nederland. Den Haag, Gezondheidsraad.
Grievink L, Fuchs G, O'Niel J ,Van Sonderen E, Gerstenbluth I, Alberts JF. (2002a). The Bonaire Health Study. Methodology and main results. Curaçao, ISOG.
Grievink L, Fuchs G, O'Niel J, Van Sonderen E, Gerstenbluth I, Alberts JF. (2002b). The Sint Eustatius Health Study. Methodology and main results. Curaçao, ISOG.
Grievink L, Fuchs G, O'Niel J, Van Sonderen E, Gerstenbluth I, Alberts JF. (2002c). The Saba Health Study. Methodology and main results. Curaçao, ISOG.
Kloosterboer K (2013a). Kind op Bonaire. Kinderrechten in Caribisch Nederland, UNICEF Nederland.
Kloosterboer K (2013b). Kind op Sint Eustatius. Kinderrechten in Caribisch Nederland, UNICEF Nederland.
Kloosterboer K (2013c). Kind op Saba. Kinderrechten in Caribisch Nederland, UNICEF Nederland.
Meegdes J (2014). Advies: functie- en capaciteitsprofiel ziekenhuis Bonaire. Nu en in de toekomst [in press]. Utrecht, Capaciteitsorgaan.
Nibud (2014). Minimumvoorbeeldbegrotingen voor Bonaire.
PAHO (2012). The Netherlands Antilles. Health in the Americas, 2012 Edition: Country Volume. Pan American Health Organization, 2012.
Public Health Service Curaçao (2013a). Update Dengue Fever 2013, St. Maarten, St. Eustatius en Saba. Curaçao , Public Health Service Curaçao.
Public Health Service Curaçao (2013b). Update Dengue Fever 2013, Bonaire. Curaçao, Public Health Service Curaçao.
Schippers EI (2013). Standpunt op advies Gezondheidsraad
Rijksvaccinatieprogramma Caribisch Nederland. Brief aan de Tweede Kamer van de minsiter van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Den Haag, VWS.
Schwiebbe L, van Rest J, Verhagen E, Visser RWM, Kist-van Holthe J, Hirasing RA. (2011). "Childhood Obesity in the Caribbean" West Indian Med J 60(4): 442.
Swaan C.N., Gerstenbluth I, Halabi Y, Van den Kerkhof J.H.T.C. (2010). Infectieziekten in Caribisch Nederland. In: Staat van Infectieziekten in Nederland 2010. Bijkerk P, Van Lier EA, Swaan C.M., Kretzschmar M.E.E. Bilthoven, RIVM.
Van Lier EA, Oomen PJ, Giesbers H, Conyn-van Spaendonck MAE, Drijfhout IH, Zonnenberg-Hoff IF, de Melker HE (2014). Vaccinatiegraad
Rijksvaccinatieprogramma Nederland; verslagjaar 2014. Bilthoven, RIVM.
Werkgroep Zorg Caribisch Nederland (2014). Advies van de Werkgroep Zorg Caribisch Nederland aan de Minister van VWS. Saba, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Westerbeek A & Andriessen P (2013). Monitor op ontwikkelingen in de zorg. Trendrapport Caribisch gebied 2013. Utrecht, FWG.
Bronnen CBS Omnibus Gezondheid en aandoeningen http://statline.cbs.nl/StatWeb/selection/?DM=SLNL&PA=82291NED&VW =T Leefstijl http://statline.cbs.nl/StatWeb/selection/?DM=SLNL&PA=82292NED&VW =T Medische contacten http://statline.cbs.nl/StatWeb/selection/?DM=SLNL&PA=82293NED&VW =T
CBS Bevolkingsstatistiek Caribisch Nederland
Caribisch Nederland; bevolking (1 januari); geslacht, leeftijd
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=80534ned&D 1=0&D2=0&D3=0&D4=a&D5=l&HD=111214-
1546&HDR=T&STB=G1,G2,G3,G4
Caribisch Nederland; bevolking (1 januari); geslacht, leeftijd
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=80534ned&D 1=0&D2=0&D3=1-18&D4=1-3&D5=l&HD=111214-
1549&HDR=T&STB=G1,G2,G3,G4&CHARTTYPE=3
Caribisch Nederland; bevolkingsontwikkeling, geboorte, sterfte, migratie http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=80539ned&D 1=1,3&D2=0&D3=a&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T
CBS Gezondheidsenquête
a) Gezondheid aandoeningen beperkingen; persoonskenmerken
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=81173 NED&D1=0-1&D2=a&D3=0&D4=l&HD=110829-
0959&HDR=G3,G2,T&STB=G1
b) Leefstijl, preventief onderzoek; persoonskenmerken
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=81177ned&D 1=0,62&D2=0-2,4-12,26-
38&D3=0&D4=l&HDR=T&STB=G1,G2,G3&VW=T ZVK Caribisch Nederland
Gegevens uit registratiesysteem Zorgverzekeringskantoor Caribisch Nederland verkregen op schriftelijk verzoek.
Bijlage 1
Afkortingen
aids acquired immune deficiency syndrome / acquired
immunodeficiency syndrome
AMC Academisch Medisch Centrum
BES Bonaire, Sint Eustatius en Saba
BMR bof, mazelen en rubella (rodehond)
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek
CIb Centrum Infectieziektebestrijding
CN Caribisch Nederland
DKT-Hib difterie kinkhoest, tetanus en Haemophilus influenzae type B DKTP difterie kinkhoest, tetanus en polio
DSM Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ECDC European Centre for Disease Prevention and Control
GGD Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst
HIS huisartsinformatiesysteem
hiv human immunodeficiency virus
IGZ Inspectie voor de Gezondheidszorg
IQ intelligentiequotiënt
JGCN Jeugdzorg en Gezinsvoogdij Caribisch Nederland
PAHO Pan American Health Organization
PIENTER Peiling Immunisatie Effect Nederland Ter Evaluatie van het Rijksvaccinatieprogramma
PIVA Persoonsinformatievoorziening Nederlandse Antillen en Aruba RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
RVP Rijksvaccinatieprogramma
SMR Standardised Mortality Ratio
soa seksueel overdraagbare aandoening(en)
SVP-CN Stichting Verslavingszorg en Psychiatrie Caribisch Nederland TNO Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk
onderzoek
TOPV Trivalent oral polio vaccine
VTV Volksgezondheid Toekomst Verkenning(en)
Vumc VU medisch centrum
VWS Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Wpg Wet publieke gezondheid