Beschrijving van de (accumulaties van) karrensporen en afwateringsgreppels van  de zandweg

Karrensporen  1  /  WP  III‐S3018,  3031,  3033,  3038,  3039,  3040,  3041,  3042,  3043,  3044,  3045,  3046, 3048, 3049, 3065, 3237, 3247, 3262; WP VI‐S6028, 6043, 6044, 6049, 6050, 6051, 6068, 6069,  6072, 6073, 6074, 6075, 6079, 6080, 6081, 6082, 6152, 6154, 6163, 6167, 6168, 6169, 6173, 6174,  6175, 6176, 6177, 6179, 6180, 6181, 6182, 6186, 6192, 6193, 6194, 6195, 6196, 6198, 6199, 6200,  6201, 6203, 6204, 6205, 6207, 6208, 6209, 6210, 6211, 6215, 6216, 6217, 6218, 6219, 6220, 6222,  6223, 6225, 6226, 6227, 6256, 6275  Onderzoek   Accumulatie van karrensporen in het centrale deel van werkputten II, III en VI. De breedte  van deze accumulatie bedraagt minstens 24,68 m. Een recente verstoring die de noordzijde  van deze accumulatie snijdt, maakt het onmogelijk om te bepalen wat de exacte breedte van  deze  accumulatie  is.  De  karrensporen  zijn  ONO‐WZW  georiënteerd.  Op  sommige  plaatsen  waren  de  karrensporen  individueel  van  elkaar  te  onderscheiden.  Waar  de  kraan  de  bovenlaag  minder  diep  had  afgeschept,  vormden  de  karrensporen  grote,  bleekwitgrijze,  amorfe  vlekken.  De  bleekwitgrijze  vulling  is  te  interpreteren  als  stuifzand  dat  in  de  karrensporen  waaide.  Concentraties  van  brokken  dakpan  en  fragmenten  natuursteen  worden  geïnterpreteerd  als  opgevulde  depressies,  veroorzaakt  door  het  wegzakken  van  karren.  

Datering 

Periode I (ca. … ‐ eind 2de eeuw na Chr.)  Vondsten (selectie) 

‐6028‐1: Fragment van een spiraalfibula in koperlegering. 

‐6193‐1:  Wandfragment  van  een  niet  determineerbaar  type  vrijgeblazen  vaatwerk  in  blauwgroen glas. Datering: 50‐350 n. Chr. 

Fig.  8.5.  Karrensporen  1.  WP  VI‐S6028.  Vondstnummer  6028‐1.  Groot  fragment  van  een  spiraalfibula  in  koperlegering. 

Fig. 8.6. Karrensporen 1. WP VI‐S6193. Vondstnummer 6196‐1. Fragment glas (foto Peter Cosyns). 

  63

Karrensporen  2  /  WP  III‐S3072,  3079,  3086,  3087,  3088,  3089,  3090,  3091,  3092,  3095,  3096, 

3265; WP VI‐S6111, 6138, 6141, 6143, 6144, 6145, 6146, 6147  Onderzoek 

Cluster  van  een  tiental  karrensporen  met  WZW‐ONO  verloop.  Deze  cluster  vormt  samen  met karrensporen 3 en 4 een mogelijk tracé.  Datering  Periode I (ca. … ‐ eind 2de eeuw na Chr.)  Vondsten (selectie)  ‐3086‐1: Groot deel van een spiraalfibula in koperlegering.  ‐6144‐1: Fragment van een scharnierfibula in koperlegering (geelkoper).     

Fig.  8.7.  Karrensporen  2.  WP  III‐S3086.  Vondstnummer  3086‐1.  Grootste  deel  van  een  spiraalfibula  in  koperlegering. 

Fig.  8.8.  Karrensporen  2.  WP  VI‐S6144.  Vondstnummer  6144‐1.  Fragment  van  een  scharnierfibula  in  koperlegering. 

Karrensporen 3 / WP VI‐S6027, 6028, 6233, 6234 

Onderzoek 

Cluster van twee individueel van elkaar te onderscheiden karrensporen en een accumulatie  van  karrensporen  met  OZO‐WNW  verloop.  Deze  cluster  vormt  samen  met  karrensporen  2  en 4 een mogelijk tracé.  Datering  Periode I (ca. … ‐ eind 2de eeuw na Chr.)  Vondsten  Geen vondsten opgenomen voor rapportage.     

Afwateringsgreppels  weg  19  /  noordelijke  gracht:  WP  VI‐6148;  zuidelijke  gracht:  WP  III‐

3193, 3207, 3209; WP VI‐S6012, 6013, 6100 

Fig. 8.9. Afwateringsgreppels weg 19. Algemeen plan. Schaal 1:250.  Onderzoek 

Uit  het  onderzoek  op  de  site  Bellerochelaan  blijkt  dat  twee  grachten  die  de  zuidelijke  werkputten  in  oost‐westelijke  richting  snijden  afwateringsgreppels  van  een  weg  zijn.  Op  basis van hun oriëntatie zijn ze te koppelen aan karrensporen 2 en 3 (= tracé B). Binnenwerks  gemeten, liggen de grachten ca. 10 m van elkaar verwijderd.    Fig. 8.10. Afwateringsgreppels weg 19. WP VI‐S6148. Coupe. Schaal 1:30.  Datering  Periode I (ca. … ‐ eind 2de eeuw na Chr.). De vondst van een breed uitgehamerde fibula in  één  van  de  greppels  plaats  het/de  gebruik/opgave  van  de  zandweg  minstens  tot  het  einde  van van de 2de eeuw na Chr. 

Vondsten (selectie) 

‐6148‐1: Groot fragment van een breed uitgehamerde fibula (HEEREN & VAN DER FEIJST 2017,  type  48).  De  beugel  is  in  de  lengterichting  versierd  met  ingeponste  puntversiering.  De  versiering  op  de  beugel  laat  toe  het  type  te  vernauwen  tot  subtype  48b.  Koperlegering.  Datering: 170/200‐300 na Chr. 

  65

Fig.  8.11.  Afwateringsgreppels  weg  19.  WP  VI‐S6148.  Vondstnummer  6148‐1.  Fragment  van  een  fibula  in  brons. Schaal 1:1.  Beschrijving lagen  S6148‐coupe   a:  heterogeen, grijs zand  b:  heterogeen, witgrijs zand met bruine, humeuze vlekken  c:  donkergrijze vette lens  d:  homogeen, witgrijs zand; onderdeel van een windval 

Karrensporen  4  /  WP  II‐S2091,  2138,  2154;  WP  III‐3093,  3144,  3145,  3146,  3148,  3149,  3151, 

3152, 3153, 3154, 3155, 3156, 3157, 3158, 3161, 3162, 3169, 3171, 3172, 3179, 3180, 3181, 3199,  3217, 3252, 3227 

Onderzoek 

Cluster  van  individueel  van  elkaar  te  onderscheiden  karrensporen  en  accumulatie  van  karrensporen met OZO‐WNW verloop. Deze cluster vormt samen met karrensporen 2 en 3  een mogelijk tracé.       Fig. 8.12. Karrensporen 4. Algemeen zicht (witte smalle banden en amorfe vlekken). Opname vanuit ZW.  Fig. 8.13. Karrensporen 5. Algemeen zicht. Opname vanuit ZW.  Datering  Periode I (ca. … ‐ eind 2de eeuw na Chr.)  Vondsten  Geen vondsten opgenomen voor rapportage. 

Karrensporen  5  /  WP  III‐3138,  3139,  3147,  3197,  3200,  3201,  3202,  3205,  3210;  WP  VI‐S6103, 

6104, 6105  Onderzoek 

Cluster  van  individuele  karrensporen  en  accumulatie  van  karrensporen  met  een  NO‐ZW  verloop. Enkele karrensporen zijn terug te brengen tot een wheel track met een breedte van ca.  1,30  m  (WP  III‐S3197,  3205).  Deze  cluster  vormt  samen  met  karrensporen  6  een  mogelijk  tracé. 

Datering 

Periode I (ca. … ‐ eind 2de eeuw na Chr.) 

Karrensporen 6 / WP VI‐S6067, 6070, 6120, 6121, 6122, 6124, 6125, 6126, 6217, 6128 

Onderzoek 

Cluster  van  een  tiental  individuele  karrensporen  met  een  NO‐ZW  verloop.  Deze  cluster  vormt samen met karrensporen 5 een mogelijk tracé.  Datering  Periode I (ca. … ‐ eind 2de eeuw na Chr.)  Vondsten  Geen vondsten opgenomen voor rapportage.  Karrensporen 7 / WP I‐S1111, 1114, 1132, 1165, 1171, 1180, 1181, 1188, 1204, 1210, 1224, 1225,  1243  Onderzoek 

Tiental  delen  van  karrensporen  met  een  ZO‐NW  verloop.  In  deze  cluster  laten  zich  twee  wheel tracks met een breedte van ca. 1,30 m (WP I‐S1111, 1114, 1165, 1167), respectievelijk ca.  1,00 m (WP I‐S1124, 1125, 1132, 1171, 1180, 1181, 1188, 1210) onderscheiden. 

Datering 

Periode I (ca. … ‐ eind 2de eeuw na Chr.). Op basis van een scherf versierde terra sigillata in  S1181  kan  het  gebruik  van  de  zandweg  tot  minstens  het  einde  van  de  2de  eeuw  worden  geplaatst. 

Vondsten (selectie) 

‐1181‐1: Wandscherf van een Drag. 37. TRI SA. Eierlijst van Amator (cf. Fölzer 952). Pygmee?  Datering: eind 2de tot begin 3de eeuw (HULD‐ZETSCHE 1972). 

  67   Fig. 8.14. Karrensporen 7. WP I‐S1181. Fragment terra sigillata. Schaal 1:2.  Karrensporen 8 / WP II‐S2009  Onderzoek  Cluster van een tiental karrensporen. De overgrote meerderheid van de karrensporen heeft  een O‐W verloop; een drietal heeft een ONO‐WZW verloop. Deze cluster vormt samen met  karrensporen 9 een mogelijk tracé.  Datering  Periode I (ca. … ‐ eind 2de eeuw na Chr.)  Vondsten  Geen vondsten opgenomen voor rapportage. 

Karrensporen  9  /  WP  II‐S2004,  2006,  2007,  2008;  WP  III‐S3002,  3003,  3004,  3005,  3006,  3007, 

3008, 3009  Onderzoek 

Groep  van  een  vijftiental  karrensporen  met  een  O‐W  verloop.  Ze  vormt  samen  met  karrensporen 8 een tracé.  

Datering 

Periode III (4de eeuw‐begin 5de eeuw). De aanwezig van een scherf radjessigillata uit het einde  van de 4de eeuw‐begin 5de eeuw toont aan dat deze zandweg tijdens de Laat‐Romeinse tijd in  gebruik was.  

Vondsten (selectie) 

‐3008‐1: Wandscherf met radstempelversiering van een Chenet 320. ARG SA. De versiering is  van  het  type  UC‐165,  een  vrij  zeldzaam  type  rolstempel.  Dit  type  rolstempel  werd  tevens  meermaals  opgemerkt  op  de  site  Spegelaere  en  dan  specifiek  in  de  zwarte  laag.  Het  type  dateert IVd‐Va (determinatie: Wim Dijkman). 

Fig. 8.15. Karrensporen 9. WP III‐S3008. Fragment terra sigillata. Schaal 1:1.  Karrensporen 10 / WP IV‐S4506, 4507 

Onderzoek 

In de NO hoek van WP IV werden ten zuiden van laag 40 vier korte stukken karrensporen  met  een  O‐W  oriëntatie  aangetroffen.  Deze  werden  visueel  pas  zichtbaar  na  een  derde  verdieping van WP IV. 

8.4.1.3 Discussie 

Gezien de breedte van de zone met karrensporen, vertegenwoordigen deze tracés misschien  verschillende fasen van de Zandstraat. De Zandstraat was de Romeinse weg die Oudenburg  met Brugge verbond en vervolgens met Aardenburg (THOEN 1978, 75; THOEN & VANHOUTTE  2004,  53).  Deze  weg  lag  op  de  opduikende  pleistocene  dekzandrug.  Ook  later,  tijdens  de  (vroege)  middeleeuwen  vervulde  ze  nog  een  belangrijke  rol,  zoals  de  talrijke  sites  uit  die  periode  langs  de  Ettelgemsestraat  te  Oudenburg  (’t  Vrijboompje)  en  langs  verschillende  wegen  in  het  centrum  van  Ettelgem  getuigen  (Dorpsstraat,  Oude  Kerkstraat  en  Vijfwegstraat)  aantonen  (HOLLEVOET  1987;  PATROUILLE & VANHOUTTE  2002;  HOLLEVOET  2003).  

Karrensporen 1 t.e.m. 9 zijn de stratigrafisch oudste sporen op de site. In de opvulling van  deze  karrensporen  werd  zo  goed  als  geen  diagnostisch  materiaal  aangetroffen  en  laat  dus  geen scherpe afbakening toe. Deze fase kan tijdens de Hoge Keizertijd worden geplaatst. Het  zuidelijke deel van de zone met karrensporen werd op het einde van de 2de eeuw of het begin  van de 3de eeuw in loten opgedeeld. Het is mogelijk dat tijdens het in gebruik nemen van dit  gebied  de  zandweg  werd  verlegd  in  noordelijke  richting,  tot  ter  hoogte  van  de  Ettelgemsestraat. Een scherf radjessigillata in karrensporen 9 toont aan dat het gebied tijdens  de Late Keizertijd wellicht opnieuw als doorgangsweg fungeerde.  8.4.2 Grachten en greppels