3.4 Toekomstige situatie
Het toekomstige gebruik van het plangebied kan bepalend zijn voor het vervolgtraject (behoud in-situ of behoud ex-situ van archeologische waarden). De toekomstige inrichting van het plangebied kan gevolgen hebben op het in-/ex-situ behoud van de archeologische waarde.
In het plangebied is een wegconstructie van gevel tot gevel gepland. Tevens wordt in centrale deel van het traject een nieuwe streng naast het huidige riool aangelegd (zie bijlage 4, rode deel plange-bied). De totale oppervlakte van de verstoring is onbekend. De nieuwe riolering wordt aangelegd op een diepte van ca. 1,57 m beneden maaiveld.
3.5 Beschrijving van het historische gebruik
In het plangebied kunnen naast archeologische sporen ook historische relicten voorkomen die nog in het landschap zichtbaar zijn. Het gaat hierbij om historisch geografische relicten zoals nederzettings-vormen en wegen- en kavelpatronen. Veel van deze bewaard gebleven historische geografie geeft door de herverkavelingen in de tweede helft van de 20e eeuw een incompleet beeld van het historisch landschap. Historische kaarten van vóór de herverkaveling zijn een goede aanvulling op het huidige incomplete beeld. Voor de historische ontwikkeling is naast hethistorisch kaartmateriaal ook relevante achtergrondliteratuur geraadpleegd.
Historisch kaartmateriaal
De situatie van het plangebied is op verschillende historische kaarten als volgt:
3 www.bodemloket.nl.
Tabel I. Geraadpleegd historisch kaartmateriaal
Bron Periode Kaartblad Schaal Omschrijving plangebied Bijzonderheden/directe omge-ving
Militaire topografische kaart4 (nettekening)
1850-1864 44 Geer-tuidenberg
1:2.500 Weg Enkele huizen zijn al aanwezig
Militaire topografische kaart
Topografische kaart 1935 44C 1:25.000 Weg Langs de weg zijn meerdere
gebouwen gerealiseerd
Topografische kaart 1947 44C 1:25.000 Weg -
Topografische kaart 1958 44C 1:25.000 Weg In de omgeving zijn meerdere
gebouwen gerealiseerd
Topografische kaart 1969 44C 1:25.000 Weg -
Topografische kaart 1981 44C 1:25.000 Weg -
Op het beschikbare gedetailleerde historische kaartmateriaal is zichtbaar dat het plangebied al vanaf het midden van de 19e eeuw als weg in gebruik is. Deze situatie blijft ongewijzigd tot op heden. In de omgeving worden er in de loop van de jaren meerdere gebouwen gerealiseerd (zie figuur 4).
Rijks- en gemeentemonumenten binnen attentiegebied
Een rijksmonument is in Nederland een zaak (een bouwwerk of object, of het restant daarvan) die van algemeen belang is wegens de schoonheid, de betekenis voor de wetenschap of de cultuurhistori-sche waarde. Tot 2012 moest een monument 50 jaar of langer geleden zijn vervaardigd om in het kader van de Monumentenwet voor bescherming in aanmerking te komen. Per 1 januari 2012 is dit criterium vervallen. Een gemeente kan besluiten een bijzonder pand op de gemeentelijke monumen-tenlijst te zetten. Dit gebeurt als een pand geen nationale betekenis heeft, maar wel van plaatselijk of regionaal belang is. De gemeente legt haar monumentenbeleid vast in de gemeentelijke monumen-tenverordening.
Naast het gemeentelijk monument is er ook nog het Monumenten Inventarisatie Project (MIP). De MIP Gemeentebeschrijvingen vormen een verzameling beschrijvingen van de historischgeografische, sociaaleconomische, architectuurhistorische, bouwhistorische en stedenbouwkundige ontwikkelingen van gemeenten in de periode 1850-1940. Deze beschrijvingen zijn samengesteld in het kader van het Monumenten Inventarisatie Project (MIP). Dit project was een initiatief van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur om een landelijk overzicht te krijgen van de bouwkunst en stedenbouw uit de periode 1850-1940. Het MIP werd in de periode 1987-1994 uitgevoerd door de provincies en de vier grote steden, in samenwerking met de Rijksdienst voor de Monumentenzorg.
Binnen de 50 m attentiezone liggen geen rijksmonumenten, geen gemeentelijke monumenten en 24 MIP monument. De monumenten zijn gebouwd in de periode 1890-1950. Het betreft woonhuizen, winkels/woonhuizen, een café en een boerderij. De gebouwen hebben verschillende bouwstijlen.
4 Kadaster Topotijdreis (bron voor deze kaart en de hierop volgende kaarten in deze tabel).
Bouwhistorische gegevens
Het bouwdossier van de gemeente Moerdijk is niet geraadpleegd omdat het plangebied volgens het historisch kaartmateriaal de laatste 200 jaar onbebouwd is geweest.
Tweede Wereldoorlog
Om vast te stellen of mogelijke archeologische waarden uit de Tweede Wereldoorlog in het plange-bied aanwezig zijn, is een aantal publicaties geraadpleegd.5
Uit deze bronnen blijkt dat in het plangebied archeologische waarden uit de Tweede Wereldoorlog te verwachten zijn. Tijdens de oorlog hebben rondom het plangebied gevechtshandelingen plaatsge-vonden. Het plangebied was deel van operatieterrein ‘Moerdijk’. Het gebied ten zuiden van het Hol-lands diep was strategisch belangrijk vanwege de Moerdijkbruggen. Deze zijn op 6 november 1944 opgeblazen. In Zevenbergschen Hoek en Lage Zwaluwe hadden de Duitsers betonversperringen geplaatst die op 7 november met zo’n 2500 granaten vernield. Tevens hadden ze achter de versper-ringen tientallen mijnen ingegraven. Van de gevechtshandelingen kunnen binnen het plangebied nog resten worden verwacht.
Turfdatabank
Bij de provincie Antwerpen is een website beschikbaar die de veenwinningsgebieden in kaart heeft gebracht voor heel het gebied tussen Antwerpen - Turnhout - Geertruidenberg - Westmaas en Wil-lemstad. De website maakt deel uit van een internationaal project waaraan de provincies Antwerpen en Noord-Brabant deelnemen. Op de website zijn diverse kaartlagen te raadplagen zoals de veen-kaart, de moerconcessies (wanneer een gebied afgegraven werd), de turfvaarten, de zoutketen en de verdronken oorden.
Volgens de Turfdatabank-kaart ligt het gebied binnen ‘Barlake-Helkant’. Er zijn verder geen nadere gegevens bekend over deze ontginning.6 Ook in overige literatuur zijn er geen activiteiten die relate-ren aan de veenwinningen in Zevenbergschen Hoek bekend.7
De veenwinningsgebieden zijn ingedeeld op basis van hun landschapstypen. Het plangebied bevindt zich in een gebied genaamd ‘Rand van Hollandveen’. Dit gebied ligt ten zuiden van een gebied waar-in Hollandveen typerend is, vandaar de naam. In ‘Rand van Hollandveen’ is het pleistocene zand direct onder het veen aanwezig. Op enkele locaties is het pleistocene zand direct aan het oppervlak te vinden.8
Klic-melding
Om vast te stellen in hoeverre het plangebied onder het maaiveld verstoord is als gevolg van de reeds aanwezige ondergrondse infra is er een melding voor het plangebied gedaan. Uit de klic-gegevens blijkt dat in het noordelijke deel van het plangebied de kabels en leidingen naast de weg onder het trottoir ligt, met op een aantal plaatsen een oversteek. In het centrale deel van het plange-bied loopt het riool deels onder de weg. In het zuidelijke deel loopt de riolering door het midden van de straat. De rest loopt onder of vlak langs het trottoir, met op een aantal plaatsen een oversteek.
5 Amersfoort & Kamphuis, 1990/De Jong, 1969 – 1994/ikme.nl /Klep & Schoenmaker, 1995/Zwanenburg, 1990.
6 Turfdatabank
7 Leenders 2013a, 2013b
8 Leenders 2013b