In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op de openbare jenaplanschool voor basisonderwijs De Feniks te Zaandam.
3.1 Algemeen beeld
De inspectie concludeert dat het onderwijs op De Feniks van goede kwaliteit is. De school slaagt er in, vanuit een sterk pedagogisch georiënteerd
schoolconcept (jenaplanopvoeding- en onderwijs), te voldoen aan de (kern)doelen van het basisonderwijs. De leerlingen leren bovendien in voldoende mate de basisvaardigheden die bij eigentijds basisonderwijs behoren.
De positief beoordeelde kwaliteit van het onderwijs wordt mede bepaald doordat de leerlingen begeleid worden door een enthousiast, hardwerkend en vakbekwaam schoolteam. Dat geldt ook voor de schoolleiding. De leraren kennen niet alleen al hun leerlingen, maar zijn ook betrokken bij hun wel en wee en bij dat van hun ouders. De coördinatie van de leerlingenzorg wordt verzorgd door een vakbekwame intern begeleider.
Het schoolteam werkt vanuit de uitgangspunten en basisprincipes van het jenaplanonderwijs. Dat verklaart mede de goede resultaten op het gebied van de pedagogische aanpak en het schoolklimaat. Ook het omgaan met
verschillen tussen leerlingen en het dragen van verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces van leerlingen duiden op het adequaat toepassen van de jenaplanbeginselen.
Hieronder volgt een toelichting op het oordeel.
3.2 Toelichting
Leerresultaten van de leerlingen (opbrengsten)
De school maakt bij het vaststellen van de leeropbrengsten gebruik van landelijk genormeerde toetsen. Het gehanteerde leerlingenvolgsysteem levert voldoende gegevens op waarmee jaarlijks de leerprestaties van de leerlingen aan het einde van de basisschool vergeleken kunnen worden met scholen die een overeenkomstige leerlingenpopulatie hebben. De school laat in principe alle leerlingen aan deze toetsen deelnemen.
Op grond van de toetsuitslagen van drie achtereenvolgende leerjaren, concludeert de inspectie dat de eindresultaten, gezien de
achtergrondkenmerken van de leerlingen, op het verwachte niveau liggen.
Ook voor de tussentijdse opbrengsten geldt dat de resultaten op of rond het niveau liggen dat van de school verwacht mag worden. Wel merkt de inspectie op dat de leerresultaten voor rekenen en wiskunde in de leerjaren 4 en 6 onder druk staan.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek "Aan de Watering" Locatie De Feniks - 23-4-2007 12 De school brengt de sociale vaardigheden van de leerlingen aan het einde van de basisschoolperiode in kaart met behulp van een landelijk genormeerde toets.
Een extern bureau neemt deze toets af. De inspectie concludeert dat de sociale vaardigheden van de leerlingen boven het verwachte niveau liggen.
Helaas heeft de inspectie nog geen normering voorhanden om de
leeropbrengsten van de leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften (de zogeheten 'tweedeleerlijners') te beoordelen; vandaar in het kwaliteitsprofiel een score 5.
De inspectie stelt vast dat het onderwijsrendement, dat is de vlotte doorstroming van de leerlingen door de basisschool, in voldoende mate bijdraagt aan de kwaliteit van het onderwijs. Zo is er een beperkt aantal zogenoemde uitstromers naar het speciaal (basis)onderwijs. In beginsel
doorlopen alle leerlingen de school binnen de verwachte periode van acht jaar.
Zorg voor de kwaliteit van het onderwijs
De school evalueert regelmatig de kwaliteit van haar opbrengsten, en gaat systematisch de effecten na van het leren en onderwijzen. Daarbij hanteert de school (delen van) een school(zelf)evaluatie-instrument. De daaruit
voortvloeiende analyses leiden tot concreet ('smart') geformuleerde verbeteractiviteiten. Dat geldt zowel voor de korte- als de
langetermijnplanning. Deze planning is integraal beschreven in het Jaar Ontwikkel Plan 2006-2007. De inspectie is van mening dat er (te) veel verbeteractiviteiten beschreven zijn. Dat kan leiden tot overbelasting van het schoolteam. De directie geeft aan dat het werken aan de activiteiten grote verschillen in tijdbelasting betekent en als zodanig te rechtvaardigen zijn.
De inspectie complimenteert het schoolteam met de wijze waarop zij inspeelt op veranderingen in de samenstelling van de leerlingenpopulatie. Zo blijkt onder andere uit de analyse van het onderzoek naar het vermogen van de leerlingen (IQ-test: NIO-onderzoek) dat het gemiddelde niveau in de loop van de jaren is veranderd. Dat niveau bevindt zich onder het landelijk gemiddelde. De school heeft daar (nog) geen nadrukkelijke verklaring voor, hoogstens vermoedens, maar speelt op de gewijzigde omstandigheden in door meer nadruk te leggen op taalonderwijs, vooral op technisch en begrijpend leesgebied. Het team slaagt erin om op deze wijze de leerresultaten op niveau te houden.
In het schooljaar 2004/2005 heeft de school de opvattingen van ouders geïnventariseerd. Dit schooljaar zijn door middel van een enquête deze
gegevens opnieuw verzameld. Op één uitzondering na (het sanitair) scoren alle onderdelen meer dan voldoende, gemiddelde schoolscore is 7, 5. De directie zal de scores interpreteren en zo nodig betrekken bij het bijstellen van de prioriteiten in het kader van de zorg voor de kwaliteit.
Recente wetgeving
Onlangs is de wet- en regelgeving veranderd met betrekking tot: sociale veiligheid, en sociale integratie en burgerschap. In deze beschouwing en in het kwaliteitsprofiel beoordeelt de inspectie deze aspecten.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek "Aan de Watering" Locatie De Feniks - 23-4-2007 13 De inspectie beoordeelt het beleid voor sociale veiligheid als voldoende. Op school is een op schrift gesteld veiligheidsbeleid aanwezig. Een beleid dat gericht is op de preventie en de afhandeling van sociale onveiligheid en geweld. Daarbij is een (model)formulier voor het registreren van
(bijna)incidenten in alle klassenmappen van de leraren opgenomen. De directie is nog beperkt op de hoogte van de veiligheidsbeleving van de leraren en de leerlingen. Deze beleving dient tenminste eens in de twee jaar geïnventariseerd te worden
De inspectie heeft de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs voor de bevordering van actief burgerschap en sociale integratie als voldoende beoordeeld. Dat is gebaseerd op het feit dat zich in school vooralsnog geen risico's voordoen ten aanzien van intolerantie, extremistische ideeën of discriminatie. Het onderwijsaanbod van de school op dit domein wordt bij het volgende kwaliteitsonderzoek van de inspectie beoordeeld.
Het handelen van de leraren en het schoolklimaat
Uit het kwaliteitsprofiel blijkt dat de inspectie het pedagogisch en didactisch handelen van de leraren, en het schoolklimaat als positief beoordeelt.
In de school heerst een taakgerichte werksfeer. Er wordt in voldoende mate rekening gehouden met verschillen tussen leerlingen. Kortom, er wordt goed gedifferentieerd. De leraren leggen de leerinhouden duidelijk uit en geven nadrukkelijk les in denk- en leerstrategieën. De leraren werken bij het aanleren van de (cognitieve) basisvaardigheden met bestaande onderwijsleerpakketten (methoden). Deze methoden bepalen voor een belangrijk deel de inhoud en de werkwijzen. De methoden zijn eigentijds.
Helaas worden de computers nog in onvoldoende mate ingezet bij het ondersteunen van het onderwijsleerproces, ofwel bij de instructie en de verwerking van de leerinhouden.
Uit de gevoerde gesprekken met leerlingen en individuele leraren blijkt dat zij zich op school veilig voelen. De leraren spreken over een enkel incident dat goed is afgehandeld.
De inspectie karakteriseert het schoolklimaat op De Feniks als positief. Bij de eerste signalen van normoverschrijdend gedrag, bijvoorbeeld pestgedrag, grijpen de leraren adequaat in. De leerlingen kunnen zich goed vinden in de wijze waarop de leraren de leerlingen die zich niet aan de regels houden, tot de orde roepen. De school heeft duidelijke gedragsregels.
De leraren betrekken de leerlingen op een goede manier bij het uitvoeren van praktische en organisatorische taken. Er is aandacht voor samenwerkend leren;
ook helpen oudere leerlingen op sommige momenten de jongere leerlingen bij hun leren (tutorleren).
Wat de informatievoorziening betreft, geven de ouders in de enquête aan dat zij tijdig en in voldoende mate worden geïnformeerd. Zij worden ook in goede mate bij het onderwijs betrokken. Zo, is er in de school een ruimte waar regelmatig met ouders gesproken kan worden.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek "Aan de Watering" Locatie De Feniks - 23-4-2007 14 De inspectie concludeert dat de website van de school niet actueel is en daarmee als informatiebron onvoldoende functioneert.
Leerlingenzorg
Uit het kwaliteitsprofiel blijkt dat de leerlingenzorg op De Feniks een goede bijdrage levert aan de kwaliteit van het onderwijs. Met adequate
(hulp)middelen worden de leerlingen gevolgd in hun ontwikkeling. Bij
signalering van mogelijke problemen, volgt na gedegen analyse en diagnose - indien gewenst en noodzakelijk - een plan van aanpak. In eerste instantie is de groepsleraar degene die de extra zorg opzich neemt. Bij wat hardnekkige
problemen schakelen de leraren remedial teaching en ambulante begeleiding in.
Voor de zorgleerlingen maakt de intern begeleider in samenspraak met de leraren de handelingsplannen. Deze plannen voldoen aan de kwaliteitseisen die de inspectie daaraan stelt. De leerlingenzorg wordt met regelmaat en
systematisch uitgevoerd. De leraren gaan in voldoende mate na of de zorg wel effect heeft. Wat betreft de uitvoering van de handelingsplannen in het
klaslokaal én het nagaan of de leerlingenzorg wel voldoende effect heeft, valt nog winst te behalen.
De school begeleidt een aantal leerlingen met een leerlinggebondenfinanciering ('rugzakje'). De begeleiding van deze leerlingen is goed ingebed in het
zorgsysteem van de school.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek "Aan de Watering" Locatie De Feniks - 23-4-2007 15