Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op christelijke basisschool 'Het Kompas' en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel uit het vorige hoofdstuk.
Daarbij legt de inspectie mogelijke verbanden tussen de verschillende indicatoren onderling en voor zover relevant tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van basisschool 'Het Kompas' en eerdere inspectieonderzoeken.
3.1 Algemeen beeld
De inspectie concludeert dat het onderwijs op basisschool 'Het Kompas' van voldoende kwaliteit is. De resultaten van het onderwijs, het pedagogisch en didactisch handelen en het schoolklimaat dragen voldoende bij aan de kwaliteit van het onderwijs. Een sterk punt van de school is de aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling, onder meer door het 'maatjessysteem'. Maar er is verbetering nodig bij het verder professionaliseren van de zorg, bij de borging van het aanbod in groep 1 en 2 en de doorgaande lijn van de groepen 1/2 naar groep 3 en bij de ontwikkeling van een zelfstandige leerhouding bij leerlingen.
De school heeft een roerige periode achter de rug. Het afgelopen jaar vond een directiewisseling plaats. De taak van de intern begeleider is de afgelopen jaren door diverse personeelsleden ingevuld. Dit schooljaar is de school erin geslaagd een stabiele situatie te creëren, waarbinnen zij met inzet werkt aan haar onderwijskwaliteit.
'Het Kompas' staat nu voor de taak gerealiseerde kwaliteit vast te houden en de ambities die gelegen zijn in het adaptief onderwijs verder tot een gedragen pedagogische aanpak binnen de school te ontwikkelen.
Hieronder volgt een toelichting op het oordeel.
3.2 Toelichting
Resultaten van het onderwijs
De resultaten die leerlingen aan het einde van schoolperiode behalen, zijn over drie jaar voldoende in vergelijking met scholen met een gelijksoortige
leerlingenpopulatie. Op alle relevante tussenliggende momenten en terreinen brengt de school de leervorderingen in beeld met behulp van landelijk
genormeerde toetsen. De leervorderingen voor technisch en begrijpend lezen en rekenen/wiskunde gedurende de schoolloopbaan laten een overwegend positief beeld zien. Over het algemeen is het aantal leerlingen met lage sc ores (D en E) beperkt. Een enkele keer is echter de behaalde leerwinst
(vaardigheidsscore) onder de maat.
Het verdient aanbeveling de leervorderingen systematisch te analyseren over een langere periode (trendanalyses), zoals de inspectie ook bij het Jaarlijks Onderzoek in 2006 al aan de school in overweging heeft gegeven. Vooralsnog suggereren de nu beschikbare gegevens dat de school het accent legt op de zwakkere leerlingen, terwijl de vlot lerende leerlingen soms onvoldoende worden uitgedaagd.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'Het Kompas' - 13-3-2007 12 Twee indicatoren zijn niet beoordeeld. Zonder dat de school een landelijk genormeerd instrument gebruikt, kan de inspectie niet vaststellen of de sociale vaardigheden van de leerlingen op een niveau liggen dat verwacht mag
worden; de inspectie onthoudt zich daarom van een oordeel. Verder is de inspectie op dit moment nog niet in staat om een objectief oordeel te geven over de mate waarin leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften zich naar verwachting ontwikkelen. Ook dit aspect is daarom niet beoordeeld.
Het interne rendement beoordeelt de inspectie als voldoende. De laatste jaren waren er weinig zittenblijvers. Het percentage kinderen met een verlengde kleuterperiode is eveneens laag. De verwijzing naar het speciaal basisonderwijs wijkt niet af van het landelijk beeld.
Onderwijs en leren
De kwaliteit van het leerstofaanbod is voor groep 3 tot en met groep 8 op hoofdlijnen in orde. De methoden voor de basisvaardigheden beantwoorden aan de kerndoelen voor deze leergebieden. Uit de lesobservaties, de
weekplanning en gesprekken met leraren blijkt dat de basisvaardigheden, met uitzondering van enkele leerlingen met een aparte leerlijn, worden aangeboden tot en met het niveau van groep 8 basisonderwijs. De te behandelen leerstof van de basisvaardigheden wordt door de leraren consequent vastgelegd en de groepsadministraties zijn geharmoniseerd. Voor aanvankelijk lezen hanteert 'Het Kompas' een methode, die past bij de ambitie van de school om adaptief te werken. De mogelijkheden die de methode biedt om vroeg in het schooljaar aan te sluiten bij de leerbehoeften van de leerlingen, worden door de school benut.
De inspectie constateert dat het aanbod in de groepen 1 en 2 nog in
onvoldoende mate is geborgd. Dit is een verbeterpunt voor 'Het Kompas'. Een goede borging zou ook onderbouwen dat er sprake is van een doorgaande lijn vanaf groep 1 en 2 naar groep 3. Door het hanteren van een vastgestelde werkwijze op basis van de tussendoelen beginnende geletterdheid en
gecijferdheid bij de ontwikkeling van activiteiten en een controle op het aan de orde komen van taal- en rekendoelen, kan de school de aansluiting van de leerstof op het onderwijs in groep 3 borgen. Deze werkwijze heeft de school nog niet vastgesteld, maar in een gesprek met de inspectie heeft de school aangegeven dit punt een hoge prioriteit te geven in haar ontwikkeling.
De sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen krijgt structurele aandacht.
Bijzonder op 'Het Kompas' is het maatjessysteem. Een leerling, die instroomt in groep 1, krijgt een leerling uit groep 4 of 5 toegewezen. Deze leerling blijft vier jaar lang zijn of haar maatje. Dit systeem treedt in werking wanneer de
driejarige leerling komt kennismaken. Elke keer als de leerling komt 'oefenen' wordt er een activiteit met het maatje uitgevoerd.
Elke eerste week van de maand organiseert de school een maatjesweek. Door de hele school zoeken de maatjes elkaar op om met elkaar een activiteit te doen. De school beoogt met dit systeem een bijdrage te leveren aan een veilige school met een goed pedagogisch klimaat. Hoewel de inspectie het
schoolklimaat niet expliciet onderzocht heeft, blijkt uit gesprekken met de leraren en de leerlingen en op basis van een schriftelijke enquête onder ouders, dat er sprake is van een voldoende veilig schoolklimaat.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'Het Kompas' - 13-3-2007 13 In de groepen is het didactisch handelen van voldoende kwaliteit. De leraren leggen duidelijk uit en hanteren de beginselen van het adaptief onderwijs, zoals verlengde instructie. De leerstof wordt in voldoende mate afgestemd op de leerbehoeften van de leerlingen, onder andere door verdiepings- en
verrijkingsstof.
De kwaliteit van de instructie in strategieën voor denken en leren heeft de inspectie als voldoende gewaardeerd. De werkwijze om leerlingen
leesstrategieën aan te leren heeft een stimulerende invloed op de ontwikkeling en het uitwisselen van oplossingstrategieën tussen leerlingen onderling.
Alertheid is echter wel geboden dat het onderwijs in leer- en denkstrategieën deel uitmaakt van de instructiecompetenties van de leraren van alle groepen.
De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het handelen van de leraren om de leerlingen in staat te stellen verantwoordelijkheid te dragen voor de organisatie van het eigen leerproces nog als onvoldoende. Maar de school heeft wel een begin gemaakt met zelfstandig werken en leren. Er zijn didactische
hulpmiddelen ingevoerd om het zelfstandig werken van leerlingen mogelijk te maken, zoals het stoplicht en de weektaak. Het zelfstandig werken is nog in ontwikkeling, zodat leerlingen op dit moment niet structureel sturing kunnen geven aan hun leerproces of daarvoor verantwoordelijkheid kunnen dragen.
Met het oog op de leerlingenpopulatie van de school, waarbij een deel van de leerlingen zich de leerstof snel eigen maakt, biedt het mogelijkheden leerlingen extra uit te dagen.
Zorg en begeleiding
De structuur van de zorg en begeleiding is op basisniveau adequaat
vormgegeven. Leerlingen die hulp nodig hebben worden gesignaleerd en de instrumenten die daarvoor voorhanden zijn, zijn afgestemd op de
leerlingenpopulatie.
Voor leerlingen die tijdelijk extra hulp nodig hebben, worden handelingsplannen gemaakt zodat gericht hulp gegeven wordt. Er worden periodiek
leerlingenbesprekingen gehouden die er ook voor zorgen dat de extra hulp voor leerlingen na een vakantie indien nodig voortgezet kan worden. In deze
besprekingen wordt bepaald of de zorg door de eigen groepsleraar of buiten de groep door de remedial teacher geboden wordt.
Desondanks beoordeelt de inspectie de kwaliteit van de leerlingenzorg op twee indicatoren onvoldoende. Dat zijn duidelijke aandachtspunten voor verbetering.
Voor alle leerlingen die extra hulp nodig hebben wordt een individueel
handelingsplan opgesteld. De opzet van de aangetroffen handelingsplannen is grotendeels adequaat (een operationele doelomschrijving; de middelen en organisatie). De inspectie constateert echter dat de school nog in onvoldoende mate nagaat wat de mogelijke oorzaken zijn van de tegenvallende
leerresultaten of het geconstateerde gedragsprobleem. Om dit goed uit te kunnen voeren is verdere professionalisering nodig, zowel bij de intern begeleider als - in mindere mate - bij de leraren. Als in de handelingsplannen het resultaat van zo'n analyse wordt opgenomen, kan ook een veel
specifiekere uitwerking worden gegeven aan de afspraken over het handelen van de groepsleraar of de remedial teacher. De inspectie constateert dat in de huidige handelingsplannen veelal een heldere analyse van het probleem ontbrak, evenals een voldoende uitgewerkte handelingsplanning voor de betrokken leraren.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'Het Kompas' - 13-3-2007 14 Als er een duidelijke probleemanalyse voorhanden is en het doel en de
uitvoering van de activiteiten in lijn daarmee goed zijn vastgelegd, wordt het ook eenvoudiger om tot een goede evaluatie van de handelingsplannen te komen. De kwaliteit van die evaluatie beoordeelt de inspectie op basis van het huidige onderzoek als onvoldoende. Als er bij de evaluaties meer aandacht komt voor de oorzaken van het al dan niet halen van de beoogde doelen van de hulp, kan ook een groeiend inzicht ontstaan over de effectiviteit van de geboden hulp.
Tenslotte acht de inspectie in het kader van zorg en begeleiding nog een verbeterimpuls nodig in de vorm van nadere afspraken over het handelen van de leraren bij leerlingen met een eigen leerlijn. Ook is het van belang dat de school de fases in het zorgproces beter uitlijnt.
Zorg voor kwaliteit
De kwaliteitszorg is in 2006 beoordeeld in het jaarlijks onderzoek (JO). Deze oordelen zijn nog steeds van toepassing op de huidige stand van zaken. De evaluatie van het leren en onderwijzen, de informatie over gerealiseerde kwaliteit voor belanghebbenden en de werkwijze om kwaliteit te borgen zijn evenals vorig jaar voldoende. Inzicht in de leerlingenpopulatie en de evaluatie van resultaten van leerlingen vormen nog aandachtspunten voor de school.
De inspectie heeft de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs voor bevordering van actief burgerschap en sociale integratie als voldoende beoordeeld. De school heeft haar aanbod afgestemd op de risico's voor ongewenste opvattingen, houdingen en gedragingen van leerlingen rond dit thema. Aangezien dit een aspect is dat op de scholen in het algemeen in ontwikkeling is, zullen visie, planmatige aanpak en evaluatie van het onderwijs gericht op burgerschap en integratie nog nader worden uitgewerkt.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'Het Kompas' - 13-3-2007 15