In dit hoofdstuk zal antwoord worden gegeven op de volgende deelvraag:
Welke vaardigheden hebben de bewindvoerders van Stichting CAV nodig om cliënten die onder beschermingsbewind staan om te laten gaan met de digitale overheid in hun weg naar financiële zelfredzaamheid?
Om deze deelvraag te kunnen beantwoorden, zijn vier bewindvoerders geïnterviewd. Tijdens de interviews is gevraagd naar de vaardigheden die bewindvoerders nodig hebben om cliënten die onder beschermingsbewind staan om te laten gaan met de digitale overheid in hun weg naar financiële zelfredzaamheid. Daarnaast is voor het beantwoorden van deze deelvraag gebruik gemaakt van literatuuronderzoek.
Het laatste onderdeel van de interviews had betrekking op de vaardigheden die
bewindvoerders nodig hebben om cliënten financieel zelfredzaam te laten worden en hen om te laten gaan met de digitale overheid. Uit de interviews is gebleken dat
bewindvoerders een aantal vaardigheden essentieel vinden om de financiële zelfredzaamheid van cliënten tot stand te brengen.
6.1.1 Ken de cliënt
De drie respondenten geven in de interviews aan dat mensenkennis belangrijk is om als bewindvoerder cliënten te begeleiden naar de omgang met de digitale overheid en de financiële zelfredzaamheid. Het blijkt essentieel om als bewindvoerder de cliënt(en) te kennen op het moment dat het traject naar financiële zelfredzaamheid wordt gestart. Als bewindvoerder kun je dan een goede inschatting maken of de cliënten in staat zijn om het traject succesvol af te ronden. Zo gaf respondent E een voorbeeld dat zij cliënten heeft met een IQ van 60. Zij willen niet financieel zelfredzaam worden maar doen zich wel slimmer voor dan dat zij zijn en komen ook slimmer over dan dat ze zijn. Dat is een valkuil voor bewindvoerders. Bewindvoerders voelen zelf de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat cliënten er niet alleen voor komen te staan, terwijl ze daar eigenlijk niet toe in staat zijn. Respondent E zegt hier het volgende over:
“Als je niet verder kunt kijken dan de woorden van je cliënt, kan het zo zijn dat iemand zich door een proces heen bluft. En dat je denkt dat hij het zelf kan maar over anderhalf jaar weer op de stoep staat.”
Sommige cliënten overschatten zichzelf en dat kan voor zowel de bewindvoerder als de cliënt zelf gevolgen hebben. Ook respondent B geeft in het interview aan dat het
belangrijk is om je cliënt te kennen. Dat bewindvoerders kennen de cliënt, welke vaardigheden cliënt beheert en wat de beperkingen van cliënten zijn. Zo weten bewindvoerders waar cliënten tegenaan zouden kunnen lopen tijdens het traject naar financiële zelfredzaamheid en wat zij nodig hebben om met de digitale overheid om te kunnen gaan. Het hebben van een goede vertrouwensband tussen bewindvoerder en cliënt ondersteunt daarbij, geeft respondent G aan. Op het moment dat je als
bewindvoerder een goede vertrouwensband hebt met je cliënt, stelt de cliënt zich open en weet je als bewindvoerder precies wat wel en niet werkt in bepaalde situaties en hoe cliënten kunnen reageren.
6.1.2 Geduld
Naast mensenkennis is het voor twee respondenten ook belangrijk om als bewindvoerder geduldig te zijn. Bewindvoerders kunnen niet van een cliënt verwachten dat in één keer alles goed gaat wanneer zij gevraagd zijn iets zelf te doen. Zeker niet als een cliënt iets nog nooit heeft gedaan of daar altijd al moeite mee heeft gehad. Het is namelijk niet voor
niets dat iemand onder beschermingsbewind staat. Het is dan taak voor de
bewindvoerder om de cliënt dusdanig veel aandacht te geven zodat de zaken die de cliënt nog niet beheerst, wel zelfstandig uitgevoerd kunnen worden. Bij een langdurig traject kan dit vragen om een geduldige aanpak en houding van de bewindvoerder. 6.1.3 Motiveren
In het interview met respondent E komt tevens naar voren dat bewindvoerders cliënten moeten kunnen motiveren. De weg naar financiële zelfredzaamheid kan een moeilijk en lang proces zijn. Tijdens dat traject zal niet alles in één keer goed gaan bij cliënten. Om toch het geloof te houden bij cliënten, zullen bewindvoerders cliënten moeten motiveren. Respondent E zegt daarover:
“Juist de mensen die het zelf willen leren maar zien dat het fout gaat, kunnen terugvallen en denken dat ze het niet kunnen en het nooit gaat lukken. Als je als bewindvoerder dan niet de gedachten van cliënt zo kan draaien dat het wel gaat lukken, dan ga je er ook niet komen.”
Het motiveren van cliënten doet respondent E door het grote doel op te splitsen in meerdere kleine doelen waardoor de kans op overwinningen groter is. Kleine overwinningen motiveert cliënten om door te gaan met het volgende doel.
6.2 Benodigde vaardigheden volgens de literatuur
In de interviews zijn een aantal, voor bewindvoerders, belangrijke vaardigheden benoemd om cliënten zo goed mogelijk te begeleiden in hun weg naar financiële zelfredzaamheid. De praktijkervaring van bewindvoerders kan worden gekoppeld aan de theorie. Er is literatuur geschreven over de beste manieren en technieken om cliënten weer financieel zelfredzaam te maken.
6.2.1 Motiverende gespreksvoering
Om de financiële zelfredzaamheid van cliënten te bevorderen, dient niet alleen de cliënt maar ook de bewindvoerder beschikken over bepaalde vaardigheden. Om dit doel te bereiken dienen bewindvoerders het gedrag van cliënten te kunnen veranderen.
Gedragsverandering bij cliënten geeft een positieve invloed op de uiteindelijke financiële zelfredzaamheid en het kunnen omgaan met de digitale overheid. Om die
gedragsverandering te bereiken, kan door bewindvoerders ‘motiverende gespreksvoering’ worden ingezet.
Motiverende gespreksvoering is een op de cliënt gerichte, directieve methode. Het doel van motiverende gespreksvoering is dat de cliënt gemotiveerd wordt tot verandering door cliënt zelf in beweging te krijgen. Door middel van deze gespreksvoering helpt een
bewindvoerder de cliënt om uiteindelijk financieel zelfredzaam te worden. De grondslag van motiverende gespreksvoering is dat de verhouding tussen cliënt en bewindvoerder gelijkwaardig is (coöperatief) en dat de eigen motivatie en mogelijkheden van de cliënt geactiveerd worden (evocatief).25
Bovenstaande grondslag kunnen bewindvoerders laten zien door te werken vanuit vier uitgangspunten die de basis zijn van waaruit de bewindvoerder gesprekken voert met de cliënten die financieel zelfredzaam willen worden. De vier uitgangspunten zijn26: