7. Kwaliteit van het onderzoek
7.2 Belemmeringen en beperkingen van het onderzoek
Creswell & Poth (2018, p. 79) bevelen tussen vijf en vijfentwintig interviews aan voor een
fenomenologische studie. Vanwege de relatief korte tijdsduur van dit onderzoek werd gestreefd naar vijf tot zeven interviews. Echter is het, ondanks verschillende pogingen om respons te krijgen, niet gelukt om binnen de gestelde termijn minimaal vijf respondenten te vinden.
Om een grondig en diepgaand begrip van het onderzochte fenomeen te bereiken, wordt gestreefd naar saturatie, geven Kuper, Lingard & Levinson (2008) aan. Deze saturatie treedt op wanneer interviews met nieuwe deelnemers niet langer nieuwe thema’s oproepen. Visse (2012, p. 27) geeft aan dat saturatie van een fenomeen bereikt kan worden met ongeveer twaalf diepte-interviews. Uiteindelijk hebben twee kinderverpleegkundigen van het Prinses Máxima Centrum en één kinderverpleegkundige die in een ander ziekenhuis in Nederland heeft gewerkt, aan dit onderzoek meegedaan. Tijdens deze studie is nog geen saturatie bereikt en dit is van invloed op de betrouwbaarheid van de
Voor dit onderzoek hebben alleen kinderverpleegkundigen zich aangemeld in de leeftijdscategorie 35 tot 55 jaar en met een Westerse en Nederlandse culturele achtergrond. Dit maakt mogelijk de
onderzoeksresultaten voor kinderverpleegkundigen van een andere leeftijdscategorie of met een andere culturele achtergrond minder invoelbaar.
Mijn eigen ervaring als kinderverpleegkundige
Mijn eigen ervaring zorgde ook voor blinde vlekken. Ik merkte dat mijn focus tijdens de interviews regelmatig terugging naar de mate van steun die mijn respondenten hebben ervaren van collega’s, juist omdat ik die destijds zo gemist heb. Volgens Finlay (2011, p. 140-141) is dit onderdeel van IPA, maar is het wel van belang dat de onderzoeker zich bewust is van de eigen subjectiviteit. Ik heb geprobeerd hier open vragen over te stellen, maar ik denk dat ik hierin soms sturend ben geweest. Over second
victimhood bij verpleegkundigen in het algemeen is al veel beschreven in de biomedische en
verpleegkundige literatuur, maar hoe deze ervaring door kinderverpleegkundigen wordt beleefd, is nog onderbelicht. Ik wilde hier graag aandacht voor hebben in de interviews. Hierin zit wellicht ook een blinde vlek. Hoewel in de interviews wel naar voren kwam dat het erg heftig is om bij een incident met een kind betrokken te zijn, is het misschien niet te vergelijken met andere specialismen binnen de verpleegkunde. Daar over nadenkend kwam ik tot de conclusie dat het er niet om gaat wat nu erger is voor de betrokken verpleegkundige, maar dat elke situatie zijn eigen context heeft met zijn eigen gevoeligheden en emoties. Dat werken op een kinderafdeling soms moeilijk is en heftige emoties kan oproepen, zeker wanneer de kinderverpleegkundige betrokken is bij een incident, is heel duidelijk geworden.
Literatuur
Baart, A. & Carbo, C. (2014). De zorgval (2e druk). Amsterdam: Uitgeverij Thoeris.
Bowen, G. A. (2006). Grounded theory and sensitizing concepts. International Journal of Qualitative
Methods, 5(3), 12-23. doi:10.1177%2F160940690600500304
Breij, C. [Claudia de Breij]. (2012, 10 februari). Claudia de Breij - Mag ik dan bij jou [YouTube]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=o5uvsEs79hM
Butler, J. (2009). Frames of War: When is Life Grievable? London: Verso.
CBS. (2017, 12 mei). Drie keer zoveel verpleegkundigen als artsen. Geraadpleegd op 21 februari 2019, van https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/19/drie-keer-zoveel-verpleegkundigen-als- artsen
Clarkson, K. [Kelly Clarkson]. (2009, 2 oktober). Kelly Clarkson - Because Of You (Official Video) [YouTube]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=Ra-Om7UMSJc
College van Bestuur Universiteit voor Humanistiek (2016). Hoofdlijnen van beleid management onderzoeksdata Universiteit voor Humanistiek.
Commissie Ethiek V&VN. (2011). De morele lading van individuele professionaliteit. Geraadpleegd op 3 mei 2019, van
https://mijn.venvn.nl/Websitedocumenten/Openbare%20documenten/Corporate/De%20morele %20lading%20van%20individuele%20professionaliteit.pdf
Creswell, J., & Poth, C. (2018). Qualitative Inquiry and research design: Choosing Among Five
Approaches (4th ed). SAGE Publications.
Crowther, S., Ironside, P., Spence, D., & Smythe L. (2017). Crafting stories in hermeneutic
phenomenology research: A methodological device. Qualitative Health Research, 27(6), 826- 835. doi:10.1177%2F1049732316656161
Dahlberg, K., Dahlberg, H., & Nystrom, M. (2008). Reflective lifeworld research (2nd ed.). Lund: Studentlitteratur.
De Niet, G. (2012) Implementeren en het verpleegkundig team. Visie als fundament. Tijdschrift voor
Evidence Based Practice, 10 (2), 15–19. doi: 10.1007/s12468-012-0016-5
Dickson-Swift, V., James, E., Kippen, S., & Liamputtong, P. (2007). Doing sensitive research: what challenges do qualitative researchers face? Qualitative Research, 7(3), 327–353.
Dierckx de Casterlé, B., Verhaeghe, S., Kars, M., Coolbrandt, A., Stevens, M., Stubbe, M., Deweirdt, N., Vincke, J., & Grypdonck, M. (2011) Researching lived experience in health care:
Significance for care ethics. Nursing ethics, 18(2), 232-242. doi:10.1177%2F0969733010389253
Dodds, S. (2007). Depending on care: Recognition of vulnerability and the social contribution of care provision. Bioethics, 21(9), 500-510. doi:10.1111/j.1467-8519.2007.00595.x
Dodds, S. (2014). Dependence, Care, and Vulnerability. In: Mackenzie, C., Rogers, W., & Dodds, S. (Eds.), Vulnerability: New essays in ethics and feminist philosophy (pp. 181-203). Oxford University Press.
Dos Santos, R., & Moreira, M. (2014). Resilience and death: The nursing professional in the care of children and adolescents with life-limiting illnesses. Ciencia E Saude Coletiva, 19(12), 4869– 4878. doi: 10.1590/1413-812320141912.18862013
Dukhanin, V., Edrees, H., Connors, C., Kang, E., Norvell, M., & Wu, A. (2018). Case: A Second Victim Support Program in Pediatrics: Successes and Challenges to Implementation. Journal
of Pediatric Nursing, 41, 54-59. doi:10.1016/j.pedn.2018.01.011
Finlay, L. (2011). Interpretative Phenomenological Analysis. In L. Finlay (Red.), Phenomenology for
therapists. Researching the lived world (pp. 139-147). Chichester: John Wiley & Sons.
Goodin, R.E. (1985). Protecting the Vulnerable: A Reanalysis of Our Social Responsibilities. Chicago: University of Chicago Press.
Guba, E., & Lincoln, G. (1989). Fourth Generation Evaluation. Beverly Hills: Sage.
Haerkens, M. (2016). Human factors and team performance (Proefschrift). Radboud Universiteit Nijmegen, Nijmegen.
Huizenga, H. (2007). Grote Beer. In H. Huizenga, Spiegels. Soest: Uitgeverij Boekscout.
Jones, J. & Treiber, L. (2012). When Nurses Become the “Second” Victim. Nursing Forum, 47(4), 286-291. doi:10.1111/j.1744-6198.2012.00284.x|
Kind en Ziekenhuis. (1995). Handvest Kind & Ziekenhuis. Geraadpleegd op 26 februari 2019, van https://www.kindenziekenhuis.nl/over-
kz/handvest/default.asp?guid=FD50ED6A795E4186BA97953D79D14CCF
Kittay, E. F. (1998). Dependence, equality, and welfare. Feminist Studies, 24(1), 32-43. doi: 10.2307/3178616
Kittay, E. F. (1999). Love’s Labor: Essays in Women, Equality and Dependency. New York: Routledge.
Kittay, E. F. (2002). Caring for the Vulnerable by Caring for the Caregiver: The Case of Mental Retardation. In R. Rhodos, M. Battin & A. Silvers (Red.), Medicine and social justice (pp. 290-300). New York: Oxford University Press.
Kittay, E. F. (2008). The Global Heart Transplant and Caring across National Boundaries. The
Southern Journal of Philosophy, 46(1). 138-165. doi:10.1111/j.2041-6962.2008.tb00160.x
Kittay, E. F. (2011). The Ethics of Care, Dependence, and Disability. Ratio Juris, 24(1). 49–58. doi: 10.1111/j.1467-9337.2010.00473.x
Kittay, E. F., Jennings, B., & Wasunna, A. A. (2005). Dependency, Difference and the Global Ethic of Longterm Care. Journal of Political Philosophy, 13(4), 443-469. doi: 10.1111/j.1467-
9760.2005.00232.x
Kuper, A., Lingard, L., & Levinson, W. (2008). Critically appraising qualitative research. BMJ, 337, a1035. doi: https://doi.org/10.1136/bmj.a1035
Leget, C. (2013) Zorg om betekenis. Over de relatie tussen zorgethiek en spirituele zorg, in het
bijzonder in de palliatieve zorg. Amsterdam: Humanistics University Press.
Leget, C. (26 Augustus 2015). Notitie over de Utrechtse zorgethiek. Geraadpleegd op 17 februari 2019, van https://static.zorgethiek.nu/wp-content/uploads/2015/09/Notitie-over-de-Utrechtse- zorgethiek-definitief-2015.pdf
Leget, C. (2019) Afstudeeronderzoek master ZeB (Werkboek). Utrecht: Universiteit voor Humanistiek. Lewis, E., Baernholdt, M., & Hamric, A. (2013). Nurses' Experience of Medical Errors: An Integrative
Literature Review. Journal of Nursing Care Quality, 28(2), 153–161. doi: 10.1097/NCQ.0b013e31827e05d1
Lucassen, P. & Olde Hartman, T. (2006). Kwalitatief onderzoek. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Maben, J., Adams, M., Percei, R., Murrells, T., & Robert, G. (2012). ‘Poppets and parcels’: the links
between staff experience of work and acutely ill older peoples’ experience of hospital care.
International Journal of Older People Nursing, 7(2), 83–94. doi: 10.1111/j.1748‐
3743.2012.00326.x
Mackenzie, C., Rogers, W., & Dodds, S. (2014). Introduction: What Is Vulnerability, and Why Does It Matter for Moral Theory? In C. Mackenzie, W. Rogers & S. Dodds (Eds.), Vulnerability -
New Essays in Ethics and Feminist Philosophy (pp. 1-29). New York: Oxford University
Manser, T. (2009). Teamwork and patient safety in dynamic domains of healthcare: a review of the literature. Acta Anaesthesiologica Scandinavica, 53(2), 143-151. doi: 10.1111/j.1399- 6576.2008.01717.x
Markus, A. (z.j.). Spiegelbeeld [Schilderij]. Geraadpleegd op 4 mei 2019, van https://ansmarkus.nl/winkel/giclees/spiegelbeeld-beeldformaat-50x150cm/
Marion, J. L. (1994). What love knows. In J. L. Marion (Red.), Prolegomena to charity (pp. 153–169). New York: Fordham University Press.
Marion, J. L. (2002). Being given. Toward a phenomenology of givenness. Stanford: Stanford University Press.
Moors, K., Symons, C., Van Der Meeren, E., De Witte, K., & Evers, G. (2001). Burnout bij Vlaamse
verpleegkundigen (Onderzoeksrapport). Katholieke Universiteit Leuven, Leuven.
Overheid.nl. (2019). Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg. Geraadpleegd op 2 mei 2019, van https://wetten.overheid.nl/BWBR0006251/2019-04-02
Prinses Máxima Centrum (z.j.). Ons verhaal. Geraadpleegd op 26 februari 2019, van https://www.prinsesmaximacentrum.nl/nl/over-ons/ons-verhaal
Rag'n'Bone Man [Rag'n'Bone Man]. (2016, 21 juli). Rag'n'Bone Man – Human (Official Video) [YouTube]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=L3wKzyIN1yk Schrøder, K., Lamont, R., Jørgensen, J., Hvidt, N. (2018). Second victims need emotional support
after adverse events: even in a just safety culture. BJOG, 126, 440-442. doi: 10.1111/1471- 0528.15529
Scott, S. D., Hirschinger, L. E., Cox, K. R., McCoig, M., Brandt, J., & Hall, L. W. (2009). The natural history of recovery for the healthcare provider “second victim” after adverse patient events.
Quality and Safety in Health Care, 18, 325–330. doi: 10.1136/qshc.2009.032870
Sharma, S., Reimer-Kirkham, S., & Cochrane, M. (2009). Practicing the Awareness of Embodiment in Qualitative Health Research: Methodological Reflections. Qualitative Health Research,
19(11), 1642–1650. https://doi.org/10.1177/1049732309350684
Smith, J. A., Jarman M., & Osborn, M. (1999). Doing Interpretative Phenomenological Analysis. In: Murray, M. & Chamberlain, K. (Eds.), Qualitative Health Psychology: Theories and Methods. (pp. 218-241). London: SAGE publications.
Struijs, A., & Van de Vathorst, S. (2009). Dilemma’s van verpleegkundigen en verzorgenden.
Tronto, J. C. (1993). Moral boundaries: A political argument for an ethic of care. Abingdon: Taylor & Francis ltd.
V&VN et al. (2015). Beroepscode van verpleegkundigen en Verzorgenden. Leidraad voor je handelen
als professional. Utrecht: V&VN.
Vakgroep Zorgethiek (2015). Notitie over de Utrechtse zorgethiek. Geraadpleegd op 5 juli 2019, van https://static.zorgethiek.nu/wp-content/uploads/2015/09/Notitie-over-de-Utrechtse-zorgethiek- definitief-2015.pdf
Van Dartel, H. (2017). Goed verplegen. Leerboek ethiek voor verpleegkundigen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Van der Meide, H. (2015). Het onthullen van ervaringen. Fenomenologie als kwalitatieve onderzoeksbenadering: Deel I van een tweeluik. Kwalon, 20(1), 21-28.
Van Heist, A. (2006). Menslievende zorg. Een ethische kijk op professionaliteit (2e druk). Kampen: Klement.
Van Heist, A. (2011). Professional Loving Care. An Ethical View of the Healthcare Sector. Leuven: Peeters Publishers.
Van Manen, M. (2015). Writing in the dark: Phenomenological Studies in Interpretive Inquiry. New York: Routledge.
Van Nistelrooij, I. & Visse, M. (2018). Me? The invisible call of responsibility and its promise for care ethics: a phenomenological view. Medicine, Health Care and Philosophy, 22, 275-285, doi: 10.1007/s11019-018-9873-7
Van Nistelrooij, I., Visse, M., Spekkink, A., & de Lange, J. (2017). How shared is shared decision- making? A care-ethical view on the role of partner and family. Journal of medical ethics,
43(9), 637-644. doi:10.1136/medethics-2016-103791
Van Wijngaarden, E., Leget, C., & Goossensen, A. (2017). Ethical uneasiness and the need for open- ended reflexivity: the case of research into older people with a wish to die. International
Journal of Social Research Methodology, 21(3), 317-331, doi:
10.1080/13645579.2017.1399621
Van Wijngaarden, E., Van der Meide, H., & Dahlberg, K. (2017) Researching Health Care as a Meaningful Practice: Toward a Nondualistic View on Evidence for Qualitative Research.
Qualitative Health Research, 27(11) 1738-1747, doi: 10.1177%2F1049732317711133
Vanbelle, E., De Witte, H., Moerenhout, E., Vandenbroeck, S., Vanhaecht, K., & Godderis, L., (2013). Burn-out in de zorg: afbakening en overzicht van oorzaken en gevolgen. In M. Van der Borght
(Red.), Handboek HR in de zorg - Beleid en praktijk (pp. 1-19). Brussel: Polieia. Geraadpleegd op 30 april 2019, van
https://www.zorgneticuro.be/sites/default/files/general/HR_zorg_burnout%20Politeia.pdf Verkerk, M. & Dijstra, G. (2003). Goede zorg voor kinderen met kanker en hun ouders, een
zorgethische beschouwing. Pedagogiek, 23(3), 241-253.
Visse, M. (2012). Openings for humanization in modern health care practices (Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam). Geraadpleegd op 6 juli 2019, van
https://www.researchgate.net/profile/Merel_Visse/publication/301285269_Openings_for_hum anization_in_modern_health_care_practices/links/570f549908aee328dd655732.pdf?origin=pu blication_detail. doi:10.13140/RG.2.1.1788.2001
VMS Veiligheidsprogramma. (2009). Praktijkgids Veilig incident melden. Geraadpleegd op 14 februari 2019, van https://www.vmszorg.nl/wp-
content/uploads/2017/07/web_2009.0106_praktijkgids_vim.pdf
Walker, M. (2001). Moral Repair and Its Limits. In T. Davis & K. Womack (Eds.), Mapping the
Ethical Turn: A Reader in Ethics, Culture, and Literary Theory (pp. 110-127). Charlottesville:
University of Virginia Press.
Winning, A., Merandi, J., Lewe, D., Stepney, L., Liao, N., Fortney, C., & Gerhardt, C. (2017). The emotional impact of errors or adverse events on healthcare providers in the NICU: The protective role of coworker support. Journal of Advanced Nursing, 4, 172–180, doi: 10.1111/jan.13403
Wolf, Z. R. (2005). Stress management in response to practice errors: critical events in professional practice. PA-PSRS Patient Safety Advisory, 2, 1-4. Geraadpleegd op 21 februari 2019, van http://patientsafety.pa.gov/ADVISORIES/documents/200512_07.pdf
Wu, A. (2000). Medical error: the second victim. The doctor who makes the mistake needs help too.
BMJ (Clinical research ed.), 320(7237), 726-727. Geraadpleegd op 4 februari 2019, van
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1117748/
ZonMW. (2016). Voorbeeld ingevuld DMP. Geraadpleegd op 22 februari 2019, van