Het onderzoek voor anjer bestond uit drie soorten activiteiten:
• Theoretische verkenning energiebesparingsmogelijkheden m.b.v. modelsimulaties • Rookproeven met luchtblaassysteem
• Discussiebijeenkomsten met anjertelers en Freesia- en alstroemeriatelers.
5.1
Modelsimulaties
In 2010 is binnen het project Het Nieuwe Telen Alstroemeria een verkenning van de mogelijkheden voor energiebesparing bij Anjer gedaan met behulp van het kasklimaat simulatiemodel KASPRO (De Zwart, 1996) (Bijlage V). De berekeningen lieten zien dat door gebruik te maken van Temperatuurintegratie, een dubbel scherm en door verhogen van de RV setpoint vanwege luchtcirculatie, er een energiebesparing mogelijk was van 4 m3 aardgasequivalenten (a.e.) per m2 per jaar (24%
ten opzichte van de referentieteelt als door telers omschreven).
De instellingen voor deze simulaties in KASPRO zijn met anjerkwekers nogmaals onder de loep genomen en aangepast. Er is gekeken naar de potentiele energiebesparing van temperatuur integratie en een 2de beweegbaar energiescherm,
in plaats van èèn beweegbaar scherm en een vaste folie als scherm, zoals in de eerdere simulaties. Daarnaast is er gekeken wat de invloed is van jong gewas op het bedrijf, omdat bij jong gewas de temperatuur duidelijk hoger is. In jong gewas wordt dan wel weer gebruik gemaakt van een vast foliescherm, dat in overjarig gewas niet gebruikt wordt. De berekeningen zijn met deze veranderingen opnieuw uitgevoerd. De resultaten van de berekeningen zijn weergeven in Tabel 7. De berekende energiebesparing met aangepaste instellingen en een aanpassing op jong en oud gewas valt met andere getallen min of meer hetzelfde uit als eerdere berekeningen in KASPRO. Een besparing in absoluut energieverbruik van meer dan 5 m3 a.e. per m2, zoals vooraf verwacht met deze aanpassingen, lijkt echter niet haalbaar. De meeste winst
is te bereiken met een beweegbaar 2de energiescherm i.p.v. een folietent, omdat dit langer en dus vaker gebruikt kan
worden en ook in de hele kas (ook op het oude gewas). Er was geen overeenstemming over of met buitenluchttoevoer ook een positief effect op de kwaliteit bereikt kan worden in een folietent of onder een 2de scherm en dit is dus niet
meegenomen in de berekening.
Tabel 7. Energieverbruik bij simulatie in KASPRO van de referentieteelt met door kwekers herziende instellingen.
referentie
teelt 2de beweegbaar energiescherm Temp integratie combinatie
jong gewas 26.2 23.8 24 22.5
oud gewas 18.9 13.9 15.9 11.4
bedrijf (40/60) 21.8 17.9 19.1 15.8
5.2
Rookproeven met luchtblaassysteem
Rookproeven zijn een handig hulpmiddel gebleken om te visualiseren hoe de lucht in de kas zich verplaatst nadat het verblazen wordt met verschillende luchtblaasystemen.
Op 7 februari 2012 is daarom bij anjerkweker Marcel Grootscholten een bijeenkomst gehouden waarbij middels rookproeven is gekeken en gediscussieerd over wat de ideale plaats zou zijn voor een slurf voor toevoer van droge buitenlucht, wat de ideale luchtuitblaasrichting zou zijn voor een anjergewas, wat het effect is van ventilatoren op verschillende standen op de beweging van lucht in de kas, en of in een folietent (jong gewas) lucht kan worden ingeblazen en of dit zinvol zou zijn.
5.2.1 Uitvoering en resultaten rookproeven anjer
De figuren hieronder tonen de verdeling van de rook kort nadat deze geblazen is met behulp van verschillende systemen.
Figuur 21. Rook blazen tussen het gewas om de luchtbeweging tussen het gewas in een folietent te bekijken en discussie met anjerkwekers.
Figuur 23. Rook blazen vlak bij de ventilator op een midden-stand.
De proeven hebben de volgende observaties opgeleverd:
1. De kasventilator blies de lucht naar de achtergevel en de lucht blijft daar lang hangen. De ventilatoren aan de achtergevel pikte de lucht maar langzaam op om weer naar voren te blazen. In deze kassituatie was dit waarschijnlijk niet ongunstig voor de verdeling van de temperatuur omdat de aanvoerleidingen voor de verwarming over het pad liepen.
2. In de folietunnel liet de rook zien dat er gelijkmatige langzame omhooggaande luchtbeweging tussen het gewas was. Boven de warme buis (het vroor buiten) steeg de rook duidelijk sneller op.
3. Een 15 cm slurf in de folietunnel verdeelde de rook goed bij jonge planten (2 rijen ver) maar blies tunnel enigszins op. 4. In oud gewas lag de 15 cm slurf, met een gaatje tussen twee rijen bakken, eerst op de grond langs het bed. Dit gaf
een goede doordringing door het hele bed.
5. In oud gewas lag de slurf daarna in het midden van bed, tussen de planten. Dit was relatief eenvoudig te doen en verdeelt de lucht ook goed.
De proeven zijn gefilmd zodat de observaties ook daarna op juistheid gecontroleerd kunnen worden en voor presentaties beschikbaar zijn. Er is tijdens de rookproeven en erna met de telers uitvoerig gediscussieerd.
5.2.2 Conclusies rookproeven anjer
Geconcludeerd is dat het toevoeren van droge buitenlucht van onderuit door een anjergewas goed mogelijk is. Er lijkt een goede doordringing van droge lucht door het hele bed mogelijk gezien de ervaringen met de rookproef. De plaatsing van een slurf van voldoende diameter lijkt goed mogelijk, maar over de meest waarschijnlijke positie was discussie.
In een folietent was de invloed van de verwarmingsbuis op luchtbeweging goed zichtbaar, maar de buitentemperatuur ten tijde van de proef was -10 oC, dus de buis was ook erg warm. Ondanks de hoge buistemperatuur en lokaal sterke
luchtbeweging was er tussen het gewas in het midden van het bed een zeer langzame luchtstroom.
5.2.3 Perspectief implementatie buitenluchttoevoer anjer
Op 5 april 2012 is er een workshop gehouden over toevoer van droge buitenlucht waarin Anjerkwekers met Freesia kwekers en een alstroemeriakweker discussie hebben gevoerd en presentaties door onderzoekers zijn gegeven over ervaringen en onderzoek op dit gebied.
De anjerkwekers zien de investering in een buitenluchttoevoer systeem als een struikelblok. De besparing op gas geeft onvoldoende investeringsruimte, dus moet er ook een voordeel op kwaliteit en/of productie zijn. Hierover is lang gepraat en blijven de meningen uiteen lopen. Een deel van de kwekers wil dit wel eens zien en realiseert zich dat de investeringsruimte ook van de gasprijs afhangt. Een ander deel ziet onvoldoende mogelijkheden voor verbetering van de kwaliteit en productie om hier verder naar te kijken.
Over slurven in het pad, zoals in de proef bij Tesselaar, zijn de anjerkwekers niet heel enthousiast vanwege het vele gewaswerk. De kwekers wachten met belangstelling de resultaten af van de proeven die nu lopen met verschillende gewassen en verschillende techieken, maar de anjerkwekers hebben op dit moment niet de ambitie om voor te lopen op dit gebied, gezien het relatief lage gasverbruik van de huidige teeltwijze en de vele twijfels over het te behalen voordeel op kwaliteit en productie.