Zoals in de vorige hoofdstukken is aangegeven, heeft de individuele arbeidsovereenkomst tussen werkgever en werknemer een belangrijke rol in de bepaling in hoeverre de werkgever instructies kan opstellen. Ook speelt de collectieve arbeidsovereenkomst in de
schoonmaakbranche een rol doordat arbeidsvoorwaarden vanuit deze overeenkomst doorwerken in de individuele arbeidsovereenkomst. Gezegd kan worden dat zowel de
individuele arbeidsovereenkomst als de collectieve arbeidsovereenkomst geanalyseerd dienen te worden ten aanzien van het instructierecht. In de navolgende paragrafen komen deze twee overeenkomsten aan bod en komt dus de eerste onderzoekspunt ter sprake.
4.1.1. De individuele arbeidsovereenkomst
Wanneer een werknemer in dienst treedt bij UMCG Services BV zal een contract worden opgesteld. Zodra de werkgever en de werknemer het contract hebben ondertekend, en de startdatum zoals vermeld in het contract is bereikt, kan de werknemer aan de slag bij UMCG Services.
In het standaardcontract van UMCG Services bevinden zich een aantal bepalingen die betrekking hebben op de arbeid die door de werknemer zal worden verricht.86 Daarnaast zijn er een aantal
bepalingen die zien op de duur van de overeenkomst, functie van de werknemer en het loon van de werknemer. Hieronder zullen de bepalingen van het standaard UMCG Services contract worden belicht.
4.1.1.2. Bepalingen individuele arbeidsovereenkomst
| Werkingssfeer
In deze bepaling wordt onder meer bepaald dat de bepalingen uit de collectieve
arbeidsovereenkomst in het schoonmaak-‐ en glazenwassersbedrijf integraal onderdeel worden van de individuele arbeidsovereenkomst tussen UMCG Services en de werknemer. Daarbij zijn ook de bepalingen vanuit het Reglement Ziekteverzuim van UMCG Services onderdeel gaan uitmaken van de individuele overeenkomst wanneer de werknemer het contract ondertekend.
In de individuele arbeidsovereenkomst die UMCG Services hanteert tussen UMCG Services en haar medewerkers worden onder andere de volgende bepalingen opgenomen:
Duur overeenkomst, functie, werkduur en werktijden, loon en vakantiegeld, pensioen, werkzaamheden, ter beschikking gestelde bedrijfskleding, materialen, geheimhouding, informatieverstrekking en de opschortende voorwaarde.
Zoals kan worden gezien geeft de individuele arbeidsovereenkomst een aantal
arbeidsvoorwaarden waaronder de werknemer zal gaan werken in dienst van UMCG Services. De onderwerpen van de arbeidsvoorwaarden zijn in de arbeidsovereenkomst af en toe wat kort weergegeven. Daarentegen zijn bepaalde onderwerpen vervat in arbeidsvoorwaarden die uitgebreid aan bod komen in de arbeidsovereenkomst. In de individuele arbeidsovereenkomst komen geen arbeidsvoorwaarden voor die zien op de fitheid en gezondheid van de werknemer tijdens het werk. Ook wordt niet ingegaan op het feit dat er voor de
schoonmaakwerkzaamheden in het Universitair Medisch Centrum Groningen een maximaal toelaatbare BMI waarde vereist is voor het goed kunnen uitoefenen van de werkzaamheden. In zijn geheel wordt in de arbeidsovereenkomst niet ingegaan op onderwerpen die te maken hebben met de gezondheid en fitheid van de werknemer.
4.1.2. De collectieve arbeidsovereenkomst
De collectieve arbeidsovereenkomst bevat arbeidsvoorwaarden die doorwerken in de
individuele arbeidsovereenkomst. Doordat de bepalingen in de collectieve arbeidsovereenkomst doorwerken in de individuele arbeidsovereenkomst moet ook rekening worden gehouden met de arbeidsvoorwaarden uit de collectieve arbeidsovereenkomst.
UMCG Services valt met haar werkzaamheden binnen de schoonmaakbranche waardoor zij aanspraak kan maken op de collectieve arbeidsovereenkomst die geldt in het schoonmaak-‐ en glazenwassersbedrijf.87 Deze CAO is tot stand gekomen tussen enerzijds de
Ondernemersorganisatie Schoonmaak-‐ en Bedrijfsdiensten (OSB) gevestigd te ’s-‐Hertogenbosch en anderzijds FNV Bondgenoten en CNV Vakmensen, beiden gevestigd te Utrecht. Alle
voornoemde verenigingen zijn als rechtspersonen erkend en zijn bevoegd tot het aangaan van CAO’s op grond van haar Statuten en zijn de voornoemde collectieve arbeidsovereenkomst aangegaan. De collectieve arbeidsovereenkomst in het schoonmaak-‐ en glazenwassersbedrijf 2014-‐2016 is algemeen verbindend verklaard tot in ieder geval 31 december 2015.88 Doordat de
collectieve arbeidsovereenkomst algemeen verbindend is verklaard zullen de bepalingen doorwerken in de individuele arbeidsovereenkomst tussen werkgever en werknemer. Zelfs wanneer de werkgever en/of werknemer geen lid zijn van de aangesloten werkgevers-‐ of werknemersorganisatie. De AVV-‐bepalingen werken automatisch en dwingend door in de individuele arbeidsovereenkomst. Een werknemer kan dus nakoming vorderen van zowel bepalingen uit de individuele arbeidsovereenkomst als de collectieve arbeidsovereenkomst.
In het navolgende zullen een aantal bepalingen uit de collectieve arbeidsovereenkomst worden besproken.
4.1.2.1. Bepalingen collectieve arbeidsovereenkomst
| Artikel 2 + 3 CAO
In het tweede artikel van de collectieve arbeidsovereenkomst is opgenomen dat de werkgever alle afspraken die vermeld staan in de cao na zal moeten komen. In het derde artikel staat hetzelfde beschreven, alleen geldt dit ten aanzien van de werknemer. De werknemer dient alle afspraken beschreven in de cao na te komen.
Naast voorgaand artikel besteedt de collectieve arbeidsovereenkomst aandacht aan onder andere de volgende onderwerpen: het aangaan/beëindigen van de arbeidsovereenkomst, functie-‐ en loongroepen, vakantie, uitkering bij arbeidsongeschiktheid, overlijden en
onwerkbaar weer, reistijden-‐ en reiskosten, opleiding en ontwikkeling en overige bepalingen, zoals geschillencommissie, bedrijfstakpensioenfonds en inwerkingtreding cao.
In het algemene deel van de collectieve arbeidsovereenkomst staan geen bepalingen omtrent zwaarlijvigheid, gezondheid en fitheid in de schoonmaakbranche. Net als in de individuele arbeidsovereenkomst van UMCG Services wordt niet ingegaan op onderwerpen die te maken hebben met de gezondheid en fitheid van de werknemer.
CAO-‐delen
Naast het algemene deel van de collectieve arbeidsovereenkomst in het schoonmaak-‐ en glazenwassersbedrijf zijn er cao-‐delen te vinden die gelden ten aanzien van specifieke sectoren binnen de schoonmaak-‐ en glazenwassersbranche. Er zijn drie cao-‐delen te vinden in de cao, te weten: cao-‐deel voor specialistische reiniging, cao-‐deel voor administratieve, ondersteunende en leidinggevende functies en het cao-‐deel voor hotels.
Het cao-‐deel voor specialistische reiniging geeft naast de CAO aanvullende voorwaarden. Dit deel geldt voor de segmenten glazenwaswerkzaamheden aan gebouwen, reiniging en onderhoud
87 RAS, ‘Collectieve arbeidsovereenkomst in het schoonmaak-‐ en glazenwassersbedrijf 2014-‐2016’, ’s-‐Hertogenbosch 2014 88 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Staatscourant 2012 nr. 14830, 28 september 2012, UAW nr. 11352, www.cao.minszw.nl (zoek op onderwerpen – overzichten cao/avv)
aan gevels, werkzaamheden na calamiteiten (brand, water, storm, stof), productieafdelingen in de voedselindustrie en de overige industrie. Dit cao-‐deel is niet van toepassing op UMCG Services omdat zij niet niet valt onder de kenmerken van artikel 2 van dit cao-‐deel.89
Het cao-‐deel voor administratieve, ondersteunende en leidinggevende functies geeft aanvullende voorwaarden omtrent referentiefuncties en minimumsalarissen. Dit cao-‐deel is ook voor UMCG Services en haar medewerkers niet van toepassing omdat dit deel niet geldt voor de schoonmaakmedewerkers van UMCG Services. De werknemers van UMCG Services vallen hier niet onder.
Het cao-‐deel voor hotels is tevens niet van toepassing voor UMCG Services omdat niet valt onder het hotelgedeelte.
Bijlagen CAO
Naast het algemene deel van de collectieve arbeidsovereenkomst en de cao-‐delen bevinden zich in de cao een aantal bijlagen. Deze (dertien) bijlagen geven extra informatie over een aantal belangrijke zaken die gelden binnen de onderneming. Een aantal bijlagen kunnen als volgt worden genoemd:
Dagloon, Loontabellen, Model arbeidsovereenkomst voor arbeid met uitgestelde prestatieplicht, Geschillencommissie RAS, Beroepsprocedure Functie-‐indeling, Overzicht bijdragen in de
opleidingskosten 2014 en een Overzicht wettelijke verlofregelingen.
Ook deze bijlagen in de CAO geven geen beperkingen ten aanzien van het opstellen van instructies door UMCG Services, met name gericht op het voorkomen van zwaarlijvigheid dat zou kunnen leiden tot disfunctioneren en een verhoogd ziekteverzuim ten opzichte van
werknemers met een normaal gewicht. De bijlagen voorzien niet in een regeling waarbinnen de mogelijke instructies zouden moeten vallen. De bijlagen geven alleen een minimum, richtlijn of algemene informatie over de bovenstaande onderwerpen.
4.1.3. Collectieve arbeidsovereenkomst Arbeid en Gezondheid
Naast de collectieve arbeidsovereenkomst in het Schoonmaak-‐ en Glazenwassersbedrijf bestaat er de collectieve arbeidsovereenkomst arbeid en gezondheid voor het Schoonmaak-‐ en
Glazenwassersbedrijf 2014-‐2017.90 Deze Arbo CAO is gesloten tussen dezelfde partijen als de
collectieve arbeidsovereenkomst.
Net als de collectieve arbeidsovereenkomst is de Arbo CAO een minimum overeenkomst,
waarbij geldt dat minimaal de bepalingen uit de CAO toegepast dienen te worden. Afspraken ten voordele van partijen, met minimum van de cao-‐bepalingen, mogen wel gemaakt worden.
In de Arbo CAO zijn de uitgangspunten voor zowel de werkgever als de werknemer
opgenomen.91 Een van de uitgangspunten voor de werkgever is dat de werkgever het recht
erkent van de werknemer op een veilige arbeidsplaats. De werkgever zal de nodige maatregelen treffen om arbeidsplaats veilig te maken. Daarbij zal de werkgever ervoor zorgen dat de
werknemer de aan zijn/haar toegekende werkzaamheden de hiervoor aangepaste voorlichting, instructies en onderricht krijgt, die noodzakelijk is om het werk veilig en gezond uit te kunnen voeren. Daarnaast dient de werkgever de werknemers op de hoogte te stellen van de te onderkennen specifieke gevaren welke tijdens het werk kunnen ontstaan. De werkgever zal toezicht houden op naleving van de voorschriften omtrent het veilig en gezond werken.
Ook de Arbo CAO ziet niet op arbeidsvoorwaarden die zijn gericht op de gezondheid en fitheid van de werknemers van UMCG Services.
89 Art. 2 CAO-‐deel voor specialistische reiniging, onderdeel van de collectieve arbeidsovereenkomst in het schoonmaak-‐ en glazenwassersbedrijf 2014-‐2016
90 RAS, ‘Collectieve arbeidsovereenkomst Arbeid en Gezondheid voor het Schoonmaak-‐ en Glazenwassersbedrijf 2014-‐2017’, ’s-‐ Hertogenbosch 2014