Interview Anouk Visser, projectmedewerker huiselijk en seksueel geweld 31 mei 2017
Locatie: hoofdkantoor Movisie Duur interview: 61 minuten Fien:
Kan je wat vertellen over jouw werkzaamheden bij Movisie? Anouk:
Ik werk hier al bijna drie en half jaar aan de slag als projectmedewerker en ik werk hier in het team huiselijk en seksueel geweld en Movisie breed is een kennisinstituut voor kennis
ontwikkeling over sociale vraagstukken dus we hebben een team op vrijwillige inzet en op sociale zorg en op vakmanschap en op effectiviteit en ik doe ook wel wat in de crosssectie tussen meerdere teams, maar primair zit ik in het team huiselijk en seksueel geweld, dus ik hou me heel veel bezig met seksueel grens overschrijdend gedrag en hoe bepaal je nou wat is oké, wat is niet oké, hoe bepaal je dat wat moet je vervolgens doen. Gaat het wel of niet over de grens en dat doe ik zowel voor huiselijk geweld als voor seksueel geweld, ik ben ook heel veel bezig met monitoring en dan gaat het bijvoorbeeld over een monitoring instrument dat wij voor opleidingen hebben gemaakt, hbo’s mbo’s en wo’s. De vraag geven wij onderwijs over de onderwerpen waar we echt onderwijs moeten geven en moeten we daar nog iets bijhalen. Ik ook heel veel onderzoek naar de effectiviteit van erkende interventies en dat is eigenlijk een soort van kwaliteitskeurmerk. Erkenningscommissies beoordelen op
werkzaamheid en er zijn een aantal interventies die zijn bedacht door de praktijk en als je daar doorheen komt dan heb je een soort keurmerk dat van jou interventie in ieder geval verwacht wordt dat die effecten gaat sorteren.
Fien
En dat zijn vooral cursussen? Wat voor soort interventies? Anouk:
Het zijn voornamelijk interventies, er worden weleens dingen aangemeld die op de grens liggen van cursus of interventie.
Fien:
Een beetje opleidingsachtig? Anouk:
Nee het moet een interventie zijn die gedrag hetzij voorkomt of gedrag veranderd. Het gaat voornamelijk over gedragsinterventies.
Fien:
En dat heeft dan ook betrekking op huiselijk geweld?
Anouk: Onder andere. Maar ook op andere thematiek, zoals justitie bijvoorbeeld. Het is heel breed
Fien: Is dat dan ook naar bepaalde organisaties toe? Zoals de Politie die dan jullie kennis gebruiken?
03:29 Anouk: Dat is breder en gaat verder dan die kenniscommissies, Movisie is primair een kennis instituut met als doel kennis verzamelen, verspreiden, implementeren wanneer er wordt gesproken van een kennis lemniscaat dat is een soort infinity symbool waar bij wij kennis ophalen uit de praktijk waarbij bijv iemand een hele goeie aanpak heeft bedacht om huiselijk geweld tegen te gaan in de praktijk vervolgens gaan we dat hier beschrijven, hoe ziet dat er allemaal uit. Toetsen en uiteindelijk weer verspreiden want er zijn andere gemeentes die er misschien wat mee kunnen en dan ga je eigenlijk de resultaten van die implementatie weer analyseren en zo kun je eigenlijk altijd door blijven gaat met schakelen tussen praktijk en theorie
Fien: En hoe komen mensen uit de praktijk dan bij jullie terecht?
Anouk: Movisie is binnen het sociale domein redelijk bekend. Met name voor de sociale professionals in wijkteams en dergelijke die hebben meestal wel gehoord van Movisie en onze communicatie experts doen daar iets slims in als je bijvoorbeeld huiselijk geweld Googeld dan is een van je topresultaten Movisie
Fien: de factsheets over huiselijk geweld staan dan ook boven aan maar dat is niet jullie main focus
Anouk: dat is een onderdeel van het grotere geheel, met de factsheets verdienen we ons geld in die zin niet mee maar, het zijn niet de grote inkomsten maar wel de handige tools die de praktijk heel veel gebruikt en heel veel nodig heeft. Want die vertaalslag maken wij, er zijn tientallen rapporten met bijvoorbeeld cijfers over huiselijk geweld, niet iedereen gaat die onderzoeken doorlezen.
Fien: En dan op huiselijk geweld zijn er heel veel verschillende soorten en daar implementeer en monitoren jij dus kennis voor.
Anouk: Implementeren van kennis ja, monitoren is meer dat wij voor instrumenten monitoren, veder ontwikkelen en daar onze kennis weer aan ophangen.
Stel nou dat een opleiding ons monitoringsinstrument leren signaleren invult en ze komen er achter op stap drie van de meldcode doe we eigenlijk nog helemaal niks in het onderwijs dan komen ze op een dashboard terecht en zien ze oh we scoren slecht op stap drie, daar hangt dan weer een tekst van ons aan vast waarin wordt uitgelegd dat stap drie wel heel erg belangrijk is want daarin leer je dit en dit, kijk ook eens naar deze factsheet of dit boek zodat je leert hoe jou studenten huiselijk geweld bespreekbaar kunnen maken.
Fien: Dat zijn dan HBO V opleidingen, sociaal maatschappelijk werk?
Anouk: onder andere, de meldcode is verplicht voor een aantal beroepsgroepen en die
opleidingen zijn ook verplicht om op te leiden in de stappen van de meldcode, want je moet je professionals praktijk bekwaam gaan maken. 7:25
Fien: Gebaseerd op de meldcode geven jullie ook trainingen zoals relatiewijs en leren signaleren?
Anouk: Nee trainingen zijn er soms aangehangen, we hebben een los trainingsbureau ons team werkt er wel heel erg veel mee omdat we hebben een training met meldcode een training met teachers om de docenten op te leiden zodat ze zij hun studenten weer kunne opleiden. RelatieWijs is een losse interventie, een losse methodiek waar we de meldcode in verwerkt hebben.
Fien: en de trainingen zijn een aanvulling daarop?
Anouk: het is geen aanvulling maar een manier om het uit te voeren. De meldcode zegt je moet het signaleren, moet het bespreekbaar kunnen maken en goed kunnen handelen erop maar er wordt weinig gezegd over hoe je dat moet gaan doen, er wordt alleen gezegd dat je het moet gaan doen. RelatieWijs is ontwikkeld om uit te leggen hoe doe je dat, hoe signaleer je dat, hoe beoordeeld je dat, hoe ga je dat gesprek aan en wat zijn logische acties afhankelijk van welke situatie er speelt.
Fien: Is daar ook veel vraag naar?
Anouk: Ja we hebben dat ontwikkeld omdat we merkte dat er veel behoefte aan was bij professionals. Toen de meldcode kwam merkte we dat heel actief signaleren. Op congressen kwam ook vaak het onderwerp voorbij hoe signaleer ik huiselijk geweld. 1,2 jaar later kwamen we op het volgende punt en dat was dat mensen het hadden gesignaleerd en wat doe ik er nou mee en hoe maak ik het bespreekbaar want het is gewoon een heel lastig onderwerp om te bespreken. Als je een gezin binnenkomt omdat er schulden spelen of heel wat anders en jij ziet iets, hoe ga je dan netjes zeggen volgens mij is er wat anders aan de hand. Dit hoeft geen of of maar kan ook en en zijn.
Fien: En daarom zijn jullie ook vooral gefocust op sociale wijkteams, waarom?
Anouk: Dat is puur op RelatieWijs dat is primair ontwikkeld voor de wijkteams, Veilig Thuis medewerkers zijn hierin gespecialiseerd. Die moeten dit kunnen, die krijgen puur de huiselijk geweld zaken maar wijkteam medewerkers die komen uit heel veel verschillende hoeken. Ze zijn lang niet allemaal even handelingsbekwaam in huiselijk geweld.
Fien: Omdat ze heel breed zijn opgeleid?
Anouk: Sommige zijn tot WMO consulent opgeleid, wijkverpleegkundige, opbouw. In veel wijkteams moet er nu met generalisten worden gewerkt en moet iedereen alles een beetje kunnen en moet er soms dus ook met thema’s worden gewerkt die eigenlijk qua opleidingen en ervaring niet zo heel erg veel met elkaar te maken hebben.
Fien: Maar het zijn toch wel vaak de mensen die relatief meer tijd bij de mensen thuis doorbrengen en Veilig Thuis wordt dan pas later ingeschakeld.
Anouk: Nou meestal wel al tijdens, niet pas als er iemand met een mes staat te zwaaien. Fien: Veilig Thuis neemt dan de regie?
Anouk: Niet per se de regie ze hebben wel de expertise, afhankelijk van welke expertise er al aanwezig is in een wijkteam. Het kan heel goed zijn dat een wijkteam het zelf oppakt omdat de expertise aanwezig is. 11:45 en dan hoeft VT geeneens echt in beeld te komen. Er komt
wel net een wijziging aan, een aanscherping van de meldcode en die zegt, in ernstige gevallen moet je melden, niet in alle gevallen.
Fien: Als je kinderen bij zijn betrokken?
Anouk: Nee alleen als het acuut structureel onveilig is, acuut en structureel komt uit het MDA++ en vanuit een visiedocument over veiligheidstaxatie en risico taxatie en introduceren eigenlijk de die structurele en acute onveiligheid, ja als een beschrijving van zeer ernstige situatie waar eigenlijk in veel gevallen ook veel politie bij wordt gehaald en waar ook vaak ene melding bij VT gedaan wordt. Tot nu toe ben je niet verplicht om te melden. Je mag (als wijkteam) zeggen we hebben de expertise en pakken dit op. Dit afwegingskader gaat
zometeen toewerken naar: in principe mag je het zelf oppakken, niks aan de hand, maar in een paar gevallen moet je een melding doen omdat het vaak gevallen zijn die, hoe hard we ook ons best doen iedere keer weer terugkomen. Op die manier kan VT in ieder geval monitoren hoe vaak ze al terug gekomen zijn en of er op een gegeven moment toch wat andere hulp nodig is.
Fien: Denk je dat het dan weleens voorkomt dat zo’n sociaal wijkteam met de beste
bedoelingen die er zijn zo’n zaak oppakt en beschrijft als uit de hand gelopen situaties en dan toch iets mist en pas later die expertise wordt ingeschakeld?
Anouk: Als je de wachtlijsten mag geloven is het net andersom. Fien: Oh oke, er wordt dus heel snel overgeschakeld
Anouk: Juist wel omdat mensen zich dus niet altijd handelingsbekwaam voelen.
Maar daar zit wel een nuancering in dat over het algemeen mensen elkaar niet zullen slaan in het bijzijn van een professional. Als professional merk je op dat er dingen spelen en heb je vaak de zogenoemde onderbuikgevoelens, dat er iets speelt. Wellicht zijn er signalen, iemand die continu zegt, het is niet gezellig thuis en het loopt allemaal niet zo lekker en soms ben ik liever bij mn moeder. Allemaal indirect, er zullen ook slachtoffers er tussen zitten die zeggen, ik ben slachtoffer maar er zijn veel gevallen waarbij mensen die signalen geven maar waarbij je niks zeker weet. Dan kan je wel in de situatie komen waar jij het over hebt dat iemand doodblijft modderen en dat je als hulpverlener eerst iets meer zekerheid wilt hebben voordat je richting veilig thuis stapt. Dan kan het zijn dat je pas te laat of erg laat in het moment concludeert, hier gaat toch wel met betrekking tot geweld een stukje mis. 15:15
Fien: Het kan ook een structureel probleem zijn maar dat is natuurlijk wel heel anders dan een geval dat wordt beschrijven als intimate terrorism, wat op eerste opzicht heel moeilijk valt waar te nemen.
Anouk: Wat er in de literatuur wordt gedaan is heel erg duidelijk het onderscheid maken tussen situationeel en intimate terrorism en wat in een artikel (Emery, 2011) wordt
omschreven en ook volgens mij meer waarheid inzit is dat het een iets meer glijdende schaal is en dat heeft te maken met de hoeveelheid macht die gebruikt, ingezet en misbruikt wordt omdat gene wat je gedaan wilt krijgen gedaan krijgt en hoe meer je richting intimate terrorism komt, hoe meer het vanuit bepaalde escalerende situaties gebeurd hoe meer je richting
common couple violence zit. Maar als je bijvoorbeeld heel kritisch naar jezelf kijkt, zal je vast ook wel ooit een opmerking hebben gemaakt waarvan je weet dat je partner iets anders doet dan dat ie anders gedaan zou hebben, heel snel iets aan manipulatie.
Fien: Ja dat klopt, het zijn ook allemaal menselijke gevallen waarbij heel veel andere factoren bij betrokken zijn.
Anouk: precies, Er is dus meer een glijdende schaal dan iemand gebruikt het wel of iemand gebruikt het niet. Alleen Intimate terrorism vraagt wat anders, als het aan het uiteinde zit dan wanneer het puur een escalerende situatie is waarvan mensen niet weten hoe ze het anders moeten aanpakken.
Fien: Dan kan je andere behandelingen zoals mediation inschakelen.
Anouk: Een hele gevaarlijke wanneer het om intimate terrorism gaat. Wat je met mediation doet is naar een gezamenlijk grond gaan van we willen wel of niet verder met elkaar en zo willen we niet met elkaar omgaan. Bij intimate terrorism heb heel vaak te maken met een antisociale persoonlijkheidsstoornis, richting narcisme het zijn vaak hele innemende,
charmante mensen, dus wat er gebeurd is dat er tijdens mediation, is een therapeut, die is ook menselijk is, in veel gevallen met name als je dus iets minder ervaren bent met dingen als intimate terrorism, eigenlijk worden ingenomen door zo’n man. Meestal zijn het ook, mannen, 90% van de intimate terrorist zijn mannen. Het percentage ligt veel hoger dan bij CCV. De vrouw komt dan eigenlijk in een heel kwaad daglicht te staan, alsof ze standaard de
slachtofferrol inneemt en eigenlijk de vrouw wanneer eer sprake is van intiamte terrorism alleen maar moelijker en lastiger maken. Je geeft hem nog meer middelen en instrumenten om haar te kunnen onderdrukken.
Fien: Het wordt ook weleens gezegd dat je eigenlijk als sociaal hulpverlener, niet echt aan waarheidsvinding daarin moet doen, je wilt natuurlijk wel weten wat er gebeurd maar daar moet je je daar niet te veel mee gaan bemoeien.
Anouk: Je bent geen politie. Wat op dit moment misschien even de beste vergelijking is, is hoe ze dat bij het CSG doen die dit goed gescheiden hebben. Als je verkracht bent bel je de politie en die brengen jou naar het ziekenhuis om sporenonderzoek te laten doen door een speciale forensisch arts, ze hebben alles geprotocolleerd, eerst wordt er forensisch onderzoek gedaan en eventuele medische verzorging toegepast, tenzij deze zorg acuut was werd dit eerste gedaan, dan pas sporen veiligstellen en vanaf daar ging je naar de hulpverlening maar ook pas na een aangifte want die kan beïnvloed worden door hulpverlening. Ze hebben dit heel strikt gescheiden en daardoor kan de politie zich ook richten op waarheidsvinding en kan de psychische hulpverlening zich richten op het voorkomen van trauma. Een sociaal
hulpverlener is geen politie en hoeft ook niet aan waarheidsvinding te doen. Ze hoeven het niet te doen, maar het is soms wel handig om te weten wat er is gebeurd.
Fien: Het is heel snel ook normatief: jij goed, jij fout, slachtoffer, daders dat moet zoveel mogelijk worden vermeden.
Anouk: Sowieso zijn wij vanuit Movisie en vanuit RelatieWijs huiverig om slachtoffer, pleger denken te gebruiken. Vooral omdat 90% om situationeel/koppel geweld gaat en daar vaak geen strikt slachtoffer pleger onderscheid wordt gemaakt. Bij het kleinere groepje intimate terrorism is het vaak wel vaak een heel duidelijke slachtoffer en pleger, en een slachtoffer die soms gewelddadig verzet pleegt. Die dus gewelddadig reageert om te proberen het geweld te eindigen. Maar in die hoek heb je veel duidelijker onderscheid tussen dader en een pleger. In
situationeel koppel geweld, common couple violence is het vaker toch een soort van dynamiek. 22:13
Fien: Er zitten voor en nadelen aan het plakken van een label situationeel koppel geweld, common couple violence of intimate terrorism. Zodra je dat gaat doen heb je natuurlijk ook de kans dat je het verkeerd doet. Wordt er hiermee gewerkt? Hulpverleners willen natuurlijk zo snel mogelijk weten wat is hier aan de hand, hoe kunnen we dit het beste samen oplossen en wat is de volgende stap.
Anouk: Tot nu toe heb ik niet het idee dat het onderscheid echt strak gemaakt wordt. Wellicht bij VT wel. Ik weet het niet zeker maar ik ga er eigenlijk vanuit in de vrouwen opvang ook. Juist omdat in de vrouwenopvang primair de slachtoffers van Intiamte Terrorism zitten, want die hebben ook te maken met doodsbedreigingen etc. Maar je gemiddelde sociaal
hulpverlener in het wijkteam zal nooit zo bij het onderscheid stil staan. 23:21.
Wat je natuurlijk ten alle tijden wil voorkomen is dat er doden vallen en de meest accurate voorspelling van het wel of niet gedood worden door een partner is nog steeds die van het slachtoffer is. Het label niet te hanteren als wel een check te doen door beide partners onafhankelijk, individueel van elkaar te spreken. Wat dat is natuurlijk wat bij intimate terrorism echt een ding dat wanneer je ze samen spreekt heb je te maken met een vrouw die angstig is en haar antwoord zal aanpassen omdat haar man ernaast zit. Bij een check apart vragen, denk je dat je onveilig bent, heb je hulp nodig om voor veiligheid te zorgen dan ben je al heel veel verder en daar heb je dat label niet per se voor nodig. Alleen er zijn een paar basisprincipes die je moet aanleren, onder andere wanneer er geweld speelt dat je ze ook onafhankelijk los van elkaar spreekt en dit niet per se aankondigt anders heb je natuurlijk een man die dit kan gaan beïnvloeden van te voren.
Fien: Zijn dit volgens jou ook de dingen die sociaal hulpverleners als moeilijk ervaren? Aangeven dat je ze allebei apart wilt spreken, zijn dit de zogenoemde moeilijkere gesprekken?
Anouk: We hebben het in RelatieWijs nu als richtlijn opgenomen voor het handelen, dat je in sommige gevallen ook moet zorgen dat je de partners ook los van elkaar spreekt. Ik twijfel of ze vaak tot dit punt komen. Deels door signalering, er zijn nog steeds mensen die er heilig van overtuigd zijn dat huiselijk geweld in hun buurt niet gebeurt en deels doordat ze dus
handelingsverlegen zijn. Om even terug te komen op het punt vanuit welke basis begin je nou zolang je nog niet weet of het SCV of IT is, ik zou ervoor pleiten om juist, ik zou het label vermijden om dat je met het label eigenlijk kiest om juist slachtoffer pleger in te delen en daarmee heel vaak voorbij gaat aan eventueel slachtofferschap van een man en hem direct in een pleger rol drukt.
Fien: en dit hem ook heel vaal niet motiveert tot verandering. Anouk: Nee absoluut niet.
Fien: Denk je dat daardoor mannen vaker niet willen meewerken, een situatie moeilijk werkbaar wordt en de hulpverlening zich alleen op de vrouw wordt gericht?
Anouk: Het gaat om het moment, wat je wel ziet is dat hulpverlening wel opgang komt maar