2. Dossiers
2.4 Analyse van de nieuwe dossiers per discriminatiecriterium
Zogenaamde “raciale” criteria: 782 dossiers
Unia noteert in 2017 een stijging van 12% voor het aantal dossiers over de zogenaamde raciale criteria (782) ten opzichte van 2016.
Het grootste deel van de dossiers gaat over het aanzetten tot haat op het internet (24.9%).
Daarna volgt het domein werk met 24% van de dossiers. Tot slot openden we 19.9% van onze dossiers over raciale criteria in het domein goederen en diensten , gevolgd door
samenleving (10,7%), politie en justitie (9,5%) en onderwijs (6,4%).Iets meer dan de helft van de dossiers over cyberhate speelt zich af op Facebook. In het domein werk gaat het vooral over pesterijen met een discriminatoir karakter (30,9%),over de weigering om aan te werven (21,3%) of over problemen bij ontslag (13,3%). Tot slot gaan de dossiers in het domein goederen en diensten over problemen met huisvesting, namelijk de weigering om een woning te laten bezoeken of te verhuren (50%), maar ook scheldpartijen in winkels of toegangsweigeringen in discotheken, cafés…
Grafiek 49: Nieuwe dossiers ‘Unia bevoegd’ in 2017 – zogenaamd raciale criteria per domein (n=782)
195; 24,9%
188; 24,0%
156; 19,9%
84; 10,7%
74; 9,5%
50; 6,4%
20; 2,6% 10; 1,3% 5; 0,6% Media
Werk
Goederen en diensten
Samenleving
Politie & Justitie
Onderwijs
Diverse activiteiten
Sociale zekerheid
Andere/onduidelijk
38
Grafiek 50: Evolutie van het aantal dossiers zogenaamd raciale criteria per domein (sinds 2013)
Antisemitisme en negationisme
In 2017 telt Unia 56 gerapporteerde feiten over negationisme en antisemitisme. In 2016 piekte het aantal gemelde feiten (109). In 2017 daalde dat aantal dus terug naar zijn vroegere niveau.
Bij ruim een derde van die feiten gaat het om negationisme. De afgelopen 5 jaar zijn deze het meest gestegen. Daarnaast gaat bijna 1 op de 5 gemelde feiten over verbale agressie en bedreigingen en 1 op de 7 over cyberhate.
2013 2014 2015 2016 2017
Media 159 209 204 177 195
Werk 131 158 147 169 188
Goederen en diensten 104 171 116 164 156
Samenleving 48 85 77 60 84
Politie & Justitie 59 59 41 64 74
Onderwijs 39 33 43 40 50
Diverse activiteiten 18 23 18 20 20
Sociale zekerheid 8 13 8 2 10
Andere/onduidelijk 5 7 7 2 5
0 50 100 150 200 250
39
Grafiek 51: Evolutie van meldingen antisemitisme (2008-2017)
Grafiek 52: Evolutie van meldingen antisemitisme – detail (sinds 2013)
66
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
2013 2014 2015 2016 2017
Verbale agressie, bedreigingen 20 26 9 12 11
Brieven, artikels 4 6 9 4
Audiovisuele media 0 3 3 3
Internet 23 41 20 51 8
Geweldplegingen 4 6 3 4 4
Beschaddigingen, vandalisme 2 5 2 3 1
Negationisme 25 31 12 22 21
Andere 7 12 4 5 3
Onderwijs 3 1
0
40
Roma en woonwagenbewoners
In 2017 heeft Unia 15 dossiers geopend over Roma en woonwagenbewoners (4 minder dan in 2016).
In de afgelopen 5 jaar openden we nog nooit zo weinig dossiers hierover. Hoewel we vooral een daling noteren in het domein media/Internet, blijven we net daar vorig jaar het meeste dossiers openen.
Tabel 4: Evolutie van meldingen incidenten tegenover Roma en woonwagenbewoners per domein (sinds 2013)
Handicap: 516 dossiers
In 2017 opende Unia 516 nieuwe dossiers op basis van handicap, ofwel 23% van het totale aantal dossiers. Dit betekent een stijging van 6% ten opzichte van 2016. De afgelopen 5 jaar springt de stijging van het aantal dossiers voor dit criterium in het oog (+98,5%).
27,7 % van de dossiers openden we in de domeinen werk en goederen en diensten, gevolgd door het domein onderwijs (23,8%). Deze evolutie is eigen aan het criterium handicap. Terwijl er 5 jaar geleden nog een duidelijk overwicht was van dossiers in de sector goederen en diensten, met
2013 2014 2015 2016 2017
Media 22 25 11 6 7
Goederen en diensten 10 9 4 5 1
Diverse activiteiten 1 1 2 1 1
Samenleving 5 2 4 5 4
Politie & Justitie 2 5 3 2 1
Werk 3 5 1 0 0
Sociale zekerheid 2 0 3 0 0
Andere/onduidelijk 4 4 2 0 1
Onderwijs 3 1 3 0 0
Total général 52 52 33 19 15
41
voornamelijk problemen over de toegankelijkheid van het openbaar vervoer en de huisvesting , openen we nu proportioneel meer dossiers in de domeinen werk en onderwijs en in mindere mate in de domeinen diverse activiteiten en samenleving. In die zin zien we bij handicap hetzelfde patroon als bij de zogenaamde “raciale” criteria: de
discriminaties spelen zich af in veel sectoren. Die tendens wordt niet vastgesteld voor de andere criteria die zich veeleer tot een welbepaald domein lijken te beperken (leeftijd/werk,
gezondheidstoestand/werk, seksuele geaardheid/samenleving…).
Wat werk betreft, gaan de dossiers vooral over de organisatie en de arbeidsomstandigheden (31,5%), ontslagen (21,7% ) en vermoedelijke discriminatie bij de aanwerving (17,5% van de dossiers
werk/handicap).
Binnen het domein goederen en diensten zien we voornamelijk problemen met de toegankelijkheid van het openbaar vervoer (26,6% van de dossiers over goederen en diensten /handicap), de
huisvesting (18,9%) en de gezondheid en de zorgverstrekking (13,3%). Andere domeinen
vertegenwoordigen elk ongeveer 1 op de 10 dossiers, namelijk de toegankelijkheid van de openbare diensten, de financiële diensten, de handelszaken en de horecazaken.
In het domein onderwijs springt vooral het gebrek aan redelijke aanpassingen in het oog en openen we vooral dossiers voor het secundair en het basisonderwijs (respectievelijk 38,2% en 27,6% van de dossiers over onderwijs/handicap).
Al bij al gaat het vooral om lichamelijke handicap (34,1%), gevolgd door sensorische, auditieve of visuele beperkingen (15%) en diverse psychische aandoeningen (14,9%). We merken een aantal markante zaken op per sector. In de sector werk gaat bijna 1 op de 10 dossiers over een chronische ziekte. In de sector onderwijs gaan de meeste dossiers over leerstoornissen (37,7%) en diverse psychische aandoeningen (37,7%) veeleer dan over lichamelijke (7,3%) of sensorische handicap (9,8%).
42
Grafiek 53: Nieuwe dossiers ‘Unia bevoegd’ in 2017 – handicap per domein (n=516)
Grafiek 54: Evolutie van het aantal dossiers handicap per domein (sinds 2013)
143; 27,7%
Goederen en diensten Onderwijs
Diverse activiteiten Samenleving Sociale zekerheid Politie & Justitie Media
Andere/onduidelijk
2013 2014 2015 2016 2017
Goederen en diensten 92 125 135 161 143
Werk 67 64 67 106 143
Onderwijs 63 86 90 127 123
Sociale zekerheid 18 12 32 17 18
Diverse activiteiten 15 38 29 32 41
Politie & Justitie 17 15 10 15 15
Samenleving 9 19 16 15 22
Media 6 6 2 9 9
Andere/onduidelijk 2 6 3 5 2
0
43
Geloof of levensbeschouwing: 319 dossiers
Unia opende 319 dossiers over geloof of levensbeschouwing in 2017 (14,2% van de dossiers). Dit is een daling van 18,2% ten opzichte van 2016. De sterkste daling wordt genoteerd voor de domeinen media/internet en samenleving. Terwijl we daar in 2016 nog een uitgesproken stijging zagen in de nasleep van de aanslagen in Frankrijk en in België.
Niettemin blijft het domein media/internet alweer de belangrijkste sector (39,5% van de dossiers over overtuigingen, waarvan de helft voor Facebook). Daarna volgen werk (25,7%), onderwijs (11%) en goederen en diensten (10,3%). In het domein onderwijs blijft het dragen van de hoofddoek de belangrijkste reden om een dossier te openen. Wij merken op dat alleen in het domein politie en justitie meer dossiers werden geopend in 2017 voor het criterium geloof of levensbeschouwing. Die stijging heeft naar alle waarschijnlijkheid te maken met het klimaat dat is ontstaan na de aanslagen in Brussel en in Zaventem op 22 maart.
Wanneer we de afgelopen 5 jaar bekijken, zien we verschillen. Terwijl de stijging van het aantal dossiers op basis van geloof of levensbeschouwing (+22,2%) lager ligt dan de globale toename van het aantal dossiers (+53,3%), geldt dit niet voor de sectoren werk en goederen en diensten
(voornamelijk voor huisvesting), die dus ook op langere termijn problematisch blijven.
Tot slot hebben - net als in de voorgaande jaren - 85% van de dossiers over geloof of levensbeschouwing te maken met islam.
Grafiek 55 : Nieuwe dossiers ‘Unia bevoegd’ in 2017 – geloof of levensbeschouwing per domein (n=319)
Goederen en diensten
Politie & Justitie
Samenleving
Diverse activiteiten
Sociale zekerheid
44
Grafiek 56: Nieuwe dossiers ‘Unia bevoegd’ in 2017 – geloof of levensbeschouwing per geloofsovertuiging (n=319)
Grafiek 57: Evolutie van het aantal dossiers geloof of levensbeschouwing per domein (sinds 2013)
271; 85,0%
30; 9,4%
10; 3,1% 5; 1,6% 3; 0,9%
Islam
Andere / onduidelijk
Christendom
Jodendom
Niet-confessioneel
2013 2014 2015 2016 2017
Media 139 125 181 158 126
Werk 64 67 46 88 82
Onderwijs 36 35 35 39 35
Goederen en diensten 16 15 26 45 33
Samenleving 15 30 24 31 15
Diverse activiteiten 9 10 10 13 9
Politie & Justitie 6 7 7 11 16
Andere/onduidelijk 8 4 1 1 0
Sociale zekerheid 0 3 0 4 3
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
45
Leeftijd: 149 dossiers
In 2016 was het aantal dossiers over het criterium leeftijd met 78% gestegen, onder meer door de grote persaandacht voor twee dossiers (Dovy Keukens en Belgocontrol) en dankzij een
sensibiliseringscampagne over dit thema. Hoewel we verwachtten dat het aantal dossiers over leeftijd in 2017 terug zou dalen, zagen we een stabilisering. Het aantal dossiers is dan ook nagenoeg hetzelfde gebleven (149, ofwel 5 meer dan in 2016). Net als de voorgaande jaren gaan de dossiers voor het criterium leeftijd in de eerste plaats over werk (72,5%). Het gaat hierbij voornamelijk over discriminatie bij de aanwerving (63,9%).
Dit lijkt het bestaan van een aanzienlijke onderrapportering van discriminatie op grond van leeftijd te bevestigen en erop te wijzen dat dit criterium van de antidiscriminatiewetgeving door het grote publiek nog maar weinig is gekend. Het is daarnaast ook moeilijk om discriminatie te bewijzen. Ook dat leidt tot onderrapportering.
In het domein goederen en diensten openden we 14,8% van de dossiers over leeftijd, meer specifiek over (het aangaan van) verzekeringen.
Wat de leeftijd zelf betreft, gaat ongeveer 4 op de 10 dossiers over personen van 45 tot 64 jaar, (voornamelijk in de sector werk) en in 1 op de 10 dossiers gaat het over mensen van 65 jaar of ouder.
Voor deze leeftijdscategorie gaat het vooral om weigeringen om een verzekering af te sluiten of om te hoge premies (ofwel in het domein goederen en diensten).
Grafiek 58: Nieuwe dossiers ‘Unia bevoegd’ in 2017 – leeftijd per domein (n=149)
108; 72,5%
22; 14,8%
7; 4,7%
5; 3,4% 3; 2,0% 2; 1,3% 1; 0,7% 1; 0,7% Werk
Goederen & diensten Diverse activiteiten Onderwijs Sociale zekerheid Media
Politie & justitie
Samenleving
46
Grafiek 59: Evolutie van het aantal dossiers leeftijd per domein (sinds 2013)
Grafiek 60: Nieuwe dossiers ‘Unia bevoegd’ in 2017 – leeftijd per leeftijdscategorie (n=149)
2013 2014 2015 2016 2017
Werk 57 60 45 104 108
Goederen & diensten 22 25 19 26 22
Andere 14 14 16 14 19
0 20 40 60 80 100 120
17
31 29 13
28 6
25
0 5 10 15 20 25 30 35
[65 ans en meer]
[55-64 jaar]
[45-54 jaar]
[35-44 jaar]
[25-34 jaar]
[0 - 24 jaar]
Niet bepaald
47
Seksuele geaardheid: 84 dossiers
In 2017 heeft Unia 84 nieuwe dossiers geopend over seksuele geaardheid, ofwel 3,7% van het totale aantal dossiers. Wanneer we naar de afgelopen vijf jaar kijken, zien we dat dit aantal zeer stabiel blijft.
Net als in de voorgaande jaren gaat een groot deel van de dossiers over het domein Samenleving (31%). Vrij vaak gaat het om haatdelicten in de openbare ruimte of in de buurt (pesterijen, slagen en verwondingen …). Daarna komen de dossiers in de sector media/internet: vooral uitlatingen op het internet en op de sociale media (21,4%).Tot slot situeren 20,2 % van de dossiers zich in het domein werk . Ook de verhoudingen tussen die verschillende sectoren blijven in de afgelopen 5 jaar heel stabiel.
Een grote meerderheid van de dossiers (83,3%) gaat over mannen.
Grafiek 61: Nieuwe dossiers ‘Unia bevoegd’ in 2017 – seksuele oriëntatie per domein (n=84)
26; 31,0%
18; 21,4%
17; 20,2%
8; 9,5%
5; 6,0%
5; 6,0% 3; 3,6% 2; 2,4% Samenleving
Media
Arbeid en werkgelegenheid
Goederen en diensten
Politie en justitie
Diverse activiteiten
Onderwijs
Sociale bescherming
Grafiek 62: Evolutie van het aantal dossiers ‘seksuele oriëntatie’ per domein (sinds 2013)
Vermogen: 129 dossiers
In 2017 heeft Unia 129 nieuwe dossiers geopend (5,7% van het totaal aantal dossiers) over het criterium vermogen. Dit criterium gaat over de oorsprong van de inkomsten van een melder en heeft in 2017 de op één na grootste relatieve stijging gekend (+34,4%), net na het criterium gezondheidstoestand (+52,9%).
77,5% van de nieuwe dossiers gaan over de categorie goederen en diensten waarbij 83% van deze dossiers gaat om de toegang tot huisvesting en 8% om dienstverleningen van banken en
verzekeringen.
Voor de meeste van die dossiers gaat het om uitkeringen van het OCMW (34,98%),
werkloosheidsuitkeringen (10,1%) of tegemoetkomingen voor personen met een handicap (8,5%) die door privé-eigenaars of makelaarskantoren niet als bron van inkomsten worden aanvaard.
48
2013 2014 2015 2016 2017
Samenleving 24 21 42 31 26
Media 20 23 22 30 18
Arbeid en werkgelegenheid 19 20 13 20 17
Goederen en diensten 12 8 8 16 8
Politie en justitie 7 5 2 1 5
Onderwijs 7 1 2 3 3
Diverse activiteiten 2 2 1 3 5
Andere/onduidelijk 3 0 1 0 0
Sociale bescherming 0 0 1 0 2
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
49
Grafiek 63: Nieuwe dossiers ‘Unia bevoegd’ in 2017 – vermogen per domein (n=129)
Gezondheidstoestand: 133 dossiers
In 2017 heeft Unia 133 nieuwe dossiers geopend over het criterium gezondheidstoestand, ofwel 5,9% van het totale aantal nieuwe dossiers. Dit is het criterium waarvoor niet alleen op 1 jaar (+52,9%) maar ook op 5 jaar (+125,4%) de meest opvallende relatieve stijging wordt vastgesteld.
De dossiers situeren zich vooral op het domein werk (61,7%), gevolgd door goederen en diensten (20,3%). In 35,4% van de dossiers in het domein werk, wordt Unia gecontacteerd na een ontslag en in 28% van de dossiers over problemen met de organisatie of de arbeidsomstandigheden. In het
domein goederen en diensten gaat het meestal over de weigering van afsluiten van verzekeringen.
58,6% van de 133 dossiers gaan over de lichamelijke toestand (ziekte, ongeval,...), onder andere 13 dossiers over kanker en 7 dossiers over aids. 23,3% van de dossiers hebben betrekking op psychische aandoeningen.
100; 77,5%
10; 7,8%
8; 6,2%
4; 3,1% 3; 2,3% 3; 2,3% 1; 0,8% Goederen en diensten
Onderwijs
Arbeid en werkgelegenheid Samenleving
Sociale bescherming
Media
Diverse activiteiten
50
Grafiek 64: Nieuwe dossiers ‘Unia bevoegd’ in 2017 – gezondheidstoestand per domein (n=133)
Grafiek 65: Evolutie van het aantal dossiers gezondheidstoestand per domein (sinds 2013)
82; 61,7%
27; 20,3%
8; 6,0%
5; 3,8% 5; 3,8% 4; 3,0% 2; 1,5% Werk
Goederen & diensten
Onderwijs
Samenleving
Sociale zekerheid
Politie & justitie
Media
2013 2014 2015 2016 2017
Werk 42 34 33 56 82
Goederen & diensten 23 17 20 19 27
Andere 18 11 11 12 24
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
51