Algemene ervaringen met handhaving

Bijna twee op de drie Nederlanders zijn zeer tevreden of redelijk tevreden over de handhaving van coronagedragsregels. Ongeveer een kwart van de Nederlanders is ontevreden over de handhaving van coronagedragsregels (19% is niet erg tevreden, 4% is helemaal niet tevreden).

Figuur 5.2 Wanneer u de periode maart tot en met november 2020 overziet, in hoeverre bent u dan tevreden met de handhaving van de coronagedragsregels? (n=1.637)

Waarom bent u <…> met de handhaving van de coronagedragsregels? Zeer tevreden / redelijk tevreden:

• “Er is gehandhaafd op de regels. Dat vind ik belangrijk. Als er geen handhaving is, zijn de regels vrij nutteloos.”

• “Goed zichtbaar, actief, steeds in gesprek.”

• “Omdat er goed gewaarschuwd werd en niet snel bekeurd in mijn omgeving, daarmee voldoet men vind ik aan de beoogde effecten.”

• “Relschoppers krijgen wel straf, maar als je in alle redelijkheid de regels moet overtreden krijg je niet direct een boete.”

Niet erg tevreden / helemaal niet tevreden:

• “Veel te slap. Overtreders moeten en masse op de bon worden geslingerd.”

• “Te hard optreden tegen regels, die kant noch wal raken. Tegenstrijdigheden.”

• “Er werd niet eenduidig opgetreden.”

• “Er werd op verschillende plaatsen op verschillende manieren mee omgegaan.”

Drie op de vier Nederlanders hebben niet gemerkt dat er actief werd gehandhaafd op coronagedragsregels door boa’s en politieagenten (74%). Van degenen die dit wel hebben gemerkt, is dit het meest opgevallen in de derde periode (half september tot en met november 2020). Handhaving is nauwelijks opgemerkt in de tweede periode (juni tot half september 2020).

Tabel 5.1 Heeft u gemerkt dat er actief werd gehandhaafd op coronagedragsregels door boa’s en politieagenten? (meerdere antwoorden mogelijk; n=1.637)

%

Ja, gedurende de gehele periode vanaf maart tot en met november 2020 7% Ja, gedurende de eerste lockdown (maart tot en met mei 2020) 9% Ja, gedurende de versoepeling van coronagedragsregels (juni tot half september 2020) 2% Ja, gedurende het weer strenger worden de coronagedragsregels (half september tot en

met november 2020) ^12%

Nee 74%

Van de burgers die hebben gemerkt dat er actief werd gehandhaafd op coronagedragsregels door boa’s en politieagenten (26%, zie vorige figuur), heeft ruim de helft in de loop der tijd verschillen

11% 52% 19% 4% 15%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

zeer tevreden redelijk tevreden niet erg tevreden helemaal niet tevreden weet ik niet / geen mening

gemerkt in de manier waarop is gehandhaafd (14% zag duidelijke verschillen, 40% zag enkele verschillen). Een kwart zag nauwelijks of geen verschillen (25%) en een op de vijf kon hierop geen antwoord geven (20%).

Figuur 5.3 Wanneer u de periode maart tot en met november 2020 overziet, heeft u dan verschillen gemerkt in de manier waarop de coronagedragsregels zijn gehandhaafd? (n=421)

14%

40% 25%

20%

Ja, duidelijke verschillen Ja, wel enkele verschillen

Nee, nauwelijks of geen verschillen Moeilijk te zeggen/ geen antwoord

Welke verschillen heeft u gemerkt in de manier waarop de coronagedragsregels zijn gehandhaafd? • “Agenten en boa’s corrigeren nu consequent.”

• “Er werden soms verschillende dingen gedaan terwijl wat er aan de hand was hetzelfde was. Consistentie dus.”

• “Het is minder streng geworden.”

• “Ik merk dat er nu strenger wordt gehandhaafd en dat vind ik alleen maar goed.”

Voor het merendeel van de Nederlanders was het op elk moment duidelijk welke

coronagedragsregels er waren en op welk gedrag zij konden worden aangesproken door handhavers (respectievelijk 79% en 78% is het hiermee eens). Driekwart van de Nederlanders heeft veel waardering voor het optreden van de handhavers (75%). Een bijna net zo grote groep Nederlanders denkt dat er een vaste groep burgers is die zich niet aan de coronagedragsregels houdt (72%). Het verlagen van de boete van 395 naar 95 euro heeft er voor het grootste deel van de Nederlanders niet voor gezorgd dat zij soepeler omgingen met de coronagedragsregels (84%) en bijna de helft (45%) is het niet eens met de stelling dat het handhavend optreden door

politieagenten en boa’s zorgt voor een betere persoonlijke naleving.

Figuur 5.4 Bent u het eens of oneens met de volgende stellingen? (n=1.637)

79% 78% 75% 72% 19% 17% 12% 10% 4% 13% 12% 15% 15% 19% 19% 14% 11% 4% 8% 7% 5% 6% 45% 17% 10% 67% 84% 2% 4% 8% 17% 47% 64% 12% 8% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Het was voor mij op elk moment duidelijk welke coronagedragsregels er waren

Het was voor mij op elk moment duidelijk op welk gedrag ik aangesproken kon worden door boa’s

en politieagenten

Ik heb veel waardering voor het optreden van politieagenten en boa’s bij het handhaven van de

coronagedragsregels

Het is een vaste groep burgers dat zich niet aan de coronagedragsregels houdt

Door het handhavend optreden van boa’s en politieagenten houd ik me beter aan de

coronagedragsregels

Boa’s en politieagenten hebben sinds de uitbraak van het coronavirus in maart 2020 minder aandacht voor andere problemen in mijn buurt Boa’s en politieagenten in mijn buurt treden vaak

niet op als ze een overtreding van de coronagedragsregels zien

Door onduidelijkheid over coronagedragsregels had ik minder begrip voor het handhavend

optreden door boa’s en politieagenten Nadat de boete werd verlaagd van 395 naar 95

euro ging ik soepeler om met de coronagedragsregels

Ongeveer zes op de tien Nederlanders vinden dat de coronagedragsregels strenger gehandhaafd moeten worden (62%), dat de wijze van handhaven consequenter moet worden toegepast (57%) en dat er meer moet worden bekeurd en minder gewaarschuwd (55%).

Ongeveer de helft van de Nederlanders vindt niet dat handhavers minder aandacht moeten besteden aan de handhaving van coronagedragsregels (46%). Eén op de zeven Nederlanders vindt van wel en vindt dat handhavers meer aandacht moeten besteden aan het aanpakken van wat zij echte problemen noemen (14%).

Figuur 5.5 Bent u het eens of oneens met de volgende stellingen? (n=1.637)

62% 57% 55% 14% 21% 19% 19% 33% 13% 8% 21% 46% 4% 17% 5% 7% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

De coronagedragsregels moeten strenger worden gehandhaafd

De wijze van handhaven (bekeuren of waarschuwen) moet consequenter worden

toegepast door boa’s en politieagenten Er moet minder worden gewaarschuwd en meer

worden bekeurd

Boa’s en agenten moeten minder aandacht besteden aan het handhaven van de coronagedragsregels en meer aan het aanpakken

van echte problemen

In heel Nederland geldt vanaf zaterdag 23 januari 2021 een avondklok. Dat betekent dat iedereen tussen 21.00 uur ’s avonds en 04.30 uur ’s ochtends moet binnen blijven. Het is verboden om zonder geldige reden op straat te zijn. Als men toch zonder geldige reden naar buiten gaat, dan riskeert men een boete van 95 euro. Ten tijde van de dataverzameling voor deze burgerenquête was de avondklok net ingesteld. Dit valt buiten de onderzoeksperiode maar het is als casus gebruikt om zicht te krijgen op het draagvlak (voor handhaving) en naleving van een nieuwe coronagedragsregel.

Negen op de tien Nederlanders blijven vanwege de avondklok thuis (89%). Ongeveer de helft van de Nederlanders vindt dat de overheid voldoende heeft nagedacht over hoe de avondklok moet worden gehandhaafd (46%). Vier op de tien Nederlanders verwachten niet dat er een hoge pakkans is wanneer zij de avondklok overtreden (39%). Eenzelfde aandeel houdt zich aan de avondklok vanwege het risico op een boete (39%). Bij bijna de helft van de Nederlanders speelt het risico op een boete geen rol bij het volgen van de avondklok (47%).

Figuur 5.6 Bent u het eens of oneens met de volgende stellingen over de avondklok en de handhaving ervan? (n=1.637) 89% 46% 39% 39% 4% 18% 15% 11% 6% 18% 26% 47% 18% 20% 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Vanwege de avondklok blijf ik ’s avonds thuis De overheid heeft voldoende nagedacht over hoe

de avondklok moet worden gehandhaafd door politieagenten en boa’s

Ik verwacht niet dat er een hoge pakkans is wanneer ik de avondklok overtreed Vanwege het risico op een boete, ga ik me aan de

avondklok houden