Het uitgebreide archeologische onderzoek van de site Sint-Janspoort heeft een schat aan informatie opgeleverd over de geschiedenis van dit deel van het centrum van Kortrijk, voor alles onherroepelijk zal verdwijnen bij de bouw van het woon- en winkelcomplex. De gegevens die bij de archeologische terreinverkenning aan het licht waren gekomen werden ruimschoots aangevuld, hoewel niet overal de verwachtingen werden ingelost.
Dit was zo in zone I, de zone van het Sionklooster, waar de verwachte kloosterkerk niet werd teruggevonden. Misschien is de in opstand bewaarde muur uit zone Ia de zuidgevel van deze kerk, maar dit is niet met zekerheid te zeggen en in dit geval betekent het dat de overige resten van de kerk zijn weggegraven bij de aanleg van de kelder onder het schoolgebouw. In zone Ia waren er verder een groot aantal recentere verstoringen (kelders, beerputten) aanwezig die oudere resten hebben vernietigd. Enkel in de noordwestelijke hoek kon (een deel van) een bijgebouw van het klooster worden blootgelegd, maar de functie blijft onbekend. Zone Ib leverde, naast de verwachte pandgang, de begraafplaats en de bijhorende begravingen, een veelvoud aan funderingen die duiden op een ingewikkelde, afwijkende kloosterplattegrond. Dit was eveneens het geval in zone Ic, waar naast resten van het klooster ook oudere sporen van bewoning langsheen de Sionstraat werden teruggevonden. Een andere conclusie is dat het kloosterareaal zich veel verder uitstrekte dan verwacht en dat er nog heel wat sporen bewaard zullen zijn in het niet bedreigde deel ten westen en ten noorden van zone I.
Zone II beantwoordde wel aan het verwachtingspatroon: hier kon een groot deel van de massieve middeleeuwse stadsmuur en de Predikherentoren opgegraven worden, waardoor een exacte lokalisatie ervan in het huidige stadsweefsel mogelijk is. Mazoutvervuiling zorgde er jammer genoeg voor dat enkel de zijde extra muros kon onderzocht worden.
De vele restanten van ambachtelijke leerlooiersactiviteit (houten kuipen, run, hoornpitten) die binnen de tamelijk beperkte ruimte van zone III bewaard waren, betekenden een onverwachte meevaller. Ze vertegenwoordigen bijna alle aspecten van het proces van leerlooien en het grote aantal kuipen duidt erop dat dit gedurende een lange periode een belangrijke activiteit was in dit deel van de stad.
De bevindingen van een eerste fysisch-antropologische studie van de skeletresten tonen aan dat hieruit heel wat gegevens kunnen afgeleid worden over leeftijd, geslacht en lichaamsbouw van de verschillende individuen. Een uitgebreidere studie zal echter nodig zijn om een volledig beeld te krijgen van de gezondheidstoestand van deze mensen. Ook voor het materiaalonderzoek is een eerste aanzet gegeven, maar om tot duidelijke conclusies te komen is verder wetenschappelijk onderzoek van de artefacten gewenst.
6. BIBLIOGRAFIE
- ACKE B., TROMMELMANS R., DE WANDEL T., e.a., Archeologische terreinverkenning
Sint-Janspoort Kortrijk. Eindverslag - juli 2006, s.l., 2006 (onuitgegeven).
- BASS W.M., Human osteology. A laboratory and field Manual, Columbia, 1995.
- BUIKSTRA J.E. en UBELAKER D.H., Standards for data collection from human skeletal
remains, Fayetteville, 1994 (Arkansas Archaeology Survey Research Series 44).
- BYERS S., Introduction to forensic anthropology, Boston, 2002.
- DESPRIET P., 2000 jaar Kortrijk. Topografische atlas, van ambachtelijke Romeinse
nederzetting tot moderne stad, Kortrijk, 1990.
- DESPRIET P., Iconografie van het Sionklooster, Kortrijk, [2007] (onuitgegeven) (a).
- DESPRIET P., Kerk en kapel in het Sionklooster, Kortrijk, [2007] (onuitgegeven) (b).
- DESPRIET P., De kloostergemeenschap, Kortrijk, [2007] (onuitgegeven) (c).
- DESPRIET P., Dood en begrafenis in het Sionklooster, [2007] (onuitgegeven) (d).
- FRANCE D.L., Observational and Metric Analysis of Sex in the Skeleton, in: REICHS K.J. (red.), Forensic osteology: advances in the identification of human remains, Springfield, 1998, pp. 163-186.
- HILLEWAERT B. en ERVYNCK A., Leerlooierskuipen langs de Eekhoutstraat, in: VERMEERSCH V. (red.), Jaarboek 1989-1990 Brugge Stedelijke musea, Brugge, 1991, pp. 109-123.
- HAGLUND W. en SORG M., Method and theory of forensic taphonomic research, in: HAGLUND W. en SORG M. (red.), Forensic taphonomy: the postmortem fate of human
remains, Boca Raton, 1997, pp. 13-26.
- KROGMAN W.M. en ISÇAN M.Y., The human skeleton in forensic medicine, Springfield, 1986.
- MAAT G.J.R., PANHUYSEN R.G.A.M. en MASTWIJK R.W., Manual for the physical
anthropological report, Leiden, 1999.
- PHENICE T.W., A newly developed visual method of sexing the os pubis, in: American
Journal of Physical Anthropology, nr. 30, 1969, pp. 297-302.
- SCHEUER L. en BLACK S., Developmental juvenile osteology, London, 2000.
- ST. HOYME L.E. en ISÇAN M.Y., Determination of sex and race: accuracy and assumptions, in: ISÇAN M.Y. en KENNEDY K.A.R. (red.), Reconstruction from the
skeleton, New York, 1989, pp. 53-93.
- TROTTER M., Estimation of stature from intact long bones, in: STEWART T.D. (red.),
Personal identification in mass disasters, Washington, 1970, pp. 71-83.
- TROTTER M. en GLESER G.C., A re-evaluation of estimation of stature based on the measurement of stature taken during life and of long bones after death, in: American Journal
of Physical Anthropology, nr. 16, 1958, pp. 79-123.
7. INHOUDSTAFEL
1. Voorwoord 3 2. Inleiding 4 3. Methodiek 6 4. Resultaten 7 4.1. Zone I - Sionklooster 7 4.1.1. Zone Ia 8 * Onderzoeksmethode 8 * Eerste resultaten 9 o oudste sporen 9 o recente sporen 16 4.1.2. Zone Ib 21 * Onderzoeksmethode 21 * Eerste resultaten 21 o oudste sporen 21 o recentere verstoringen 33 4.1.3. Zone Ic 34 * Onderzoeksmethode 34 * Eerste resultaten 35 o Fase 1 35 o Fase 2 36 o Fase 3 39 o Fase 4 41 o Fase 5 42 o Overige sporen 42 4.1.4. Fysisch-antropologisch onderzoek van de menselijke resten 44* Materiaal en methoden 44
o Exhumatie 45
o Documenteren van de menselijke resten 45 o Preservatie van de menselijke resten 46 o Analyse van de menselijke resten 46
▪ Geslachtsbepaling 47
▪ Bepaling van de sterfteleeftijd 48 ▪ Bepaling van de lichaamslengte 49
* Resultaten 50 o Grafcontext en begrafenisrituelen 50 o Bewaringstoestand en volledigheid van de menselijke
resten 52
o Demografisch onderzoek 53
▪ Geslachtsverdeling 53 ▪ Leeftijdsverdeling 53 ▪ Verdeling van de lichaamslengte 54
* Conclusie 55
4.2. Zone II - stadsmuur 59
4.2.1. Onderzoeksmethode 59
4.2.2. Eerste resultaten 59
* Oudste sporen 59
* Recentere sporen en verstoringen 62
4.3. Zone III - Koeiekop 64
4.3.1. Onderzoeksmethode 64
4.3.2. Eerste resultaten 64
* Oudste sporen 64
* Recentere sporen en verstoringen 69
4.4. Materiaalinventarisatie 70
5. Algemeen besluit 72
6. Bibliografie 73