Hoofdstuk 2: Cijfers
3 Afwijkingen
Daarmee wordt bedoeld: leerlingen die een afwijking gekregen hebben op de toelatingsvoor-waarden in het secundair onderwijs. Het basisonderwijs kent dergelijke afwijkingen niet meer sinds 1 september 2006.
3.1 Aantallen van het secundair onderwijs
In het voltijds onderwijs
2004 – 20056 2005-20067 2006-2007 2007 - 2008
aantal % op totaal aantal % op totaal aantal % op totaal aantal % op totaal
Tabel 30: overzicht van de gevraagde afwijkingen per (combinatie van) toelatingsvoorwaarde(n)
1 = afwijking op de eerste toelatingsvoorwaarde, namelijk uiterlijk op 31/12 volgend op het begin van het schooljaar enerzijds minstens 12 jaar oud zijn en anderzijds geen 18 jaar geworden zijn
6 Bij de vergelijking over de jaren heen moet ermee rekening gehouden worden dat daar waar voorwaarde 1 staat, voor de schooljaren 2004 - 2005 en 2005 - 2006 de ‘oude’ voorwaarde 5 bedoeld wordt. Waar 2 staat wordt ‘oude’ voorwaarde 1 bedoeld en waar 5 staat wordt ‘oude’ voorwaarde 3 bedoeld. Ook de combinaties van voorwaarden moeten in die zin begrepen worden.
7 Idem
2 = afwijking op de tweede toelatingsvoorwaarde, namelijk maximaal één jaar ononderbroken in België verblijven
5 = afwijking op de vijfde toelatingsvoorwaarde, namelijk maximaal negen maanden ingeschre-ven zijn (juli en augustus niet inbegrepen) in een Nederlandstalige onderwijsinstelling
1 – 2 = combinatie van afwijking op 1 en 2 1 – 5 = combinatie van afwijking op 1 en 5 2 – 5 = combinatie van afwijking op 2 en 5 1, 2 – 5 = combinatie van afwijking op 1, 2 en 5
Aangezien de toelatingsvoorwaarden wijzigden in 2006 is de vergelijking met eerdere schooljaren niet zomaar te maken. Voorheen waren de toelatingsvoorwaarden de volgende:
1. niet in het bezit zijn van de Belgische of Nederlandse nationaliteit (nu vervangen door ‘een nieuwkomer zijn, d.w.z. maximaal één jaar ononderbroken in België verblijven)
2. het Nederlands niet als moedertaal hebben (= huidige voorwaarde 3)
3. geen volledig schooljaar onderwijs gevolgd hebben in een onderwijsinstelling met het Neder-lands als onderwijstaal (nu vervangen door ‘maximaal negen maanden ingeschreven zijn juli en augustus niet inbegrepen in een onderwijsinstelling met het Nederlands als onderwijstaal) 4. de onderwijstaal onvoldoende beheersen om met goed gevolg de lessen bij te wonen in een
instelling met het Nederlands als onderwijstaal (= huidige voorwaarde 4)
5. uiterlijk op 31 december volgend op het begin van het schooljaar enerzijds minstens 12 jaar en anderzijds geen 18 jaar geworden zijn (= huidige voorwaarde 1)
Bij de vergelijking over de jaren heen moet er rekening mee gehouden worden dat daar waar voorwaarde 1 staat, voor de schooljaren 2004 - 2005 en 200- 2006 de ‘oude’ voorwaarde 5 bedoeld wordt. Waar 2 staat wordt ‘oude’ voorwaarde 1 bedoeld en waar 5 staat wordt ‘oude’ voorwaarde 3 bedoeld. Ook de combinaties van voorwaarden moeten in die zin begrepen worden. Dit geldt eveneens voor de volgende tabellen die betrekking hebben op afwijkingen.
Bijna de helft van de gevraagde afwijkingen hebben betrekking op een combinatie van de punten 2 en 5. In 2004 - 2005 hadden de helft van de gevraagde afwijkingen eveneens betrekking op punt 5. Ongeveer een derde van de afwijkingen werd aangevraagd op punt 1, in 2004 - 2005 ging het om ongeveer een vijfde van de aanvragen.
In vergelijking met 2004 – 2005 is het percentage afwijkingen gestegen, nu wordt voor 11,93 % leerlingen een afwijking gevraagd tegenover 8,25 % in 2004 – 2005.
In het deeltijds onderwijs werden in 2007 - 2008 drie afwijkingen aangevraagd, één op punt b (maximum één jaar ononderbroken in België verblijven), één op punt f (op 31 december na het begin van het schooljaar de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt) en één op de com-binatie van de punten b en d (maximaal één jaar ononderbroken in België verblijven + maximaal negen maanden ingeschreven zijn of geweest zijn, de maanden juli en augustus niet inbegrepen, in een onderwijsinstelling met het Nederlands als onderwijstaal). Procentueel gezien gaat het hier over 20 % aanvragen op het totaal aantal anderstalige nieuwkomers in het DBSO.
3.2 Positief/ negatief
Als we het aantal positieve en negatieve beslissingen bekijken per punt, krijgen we het volgende beeld.
Totaal + 103 158 156 126
Totaal - 34 35 52 64
137 193 208 190
Tabel 31: overzicht van de positieve en negatieve beslissingen over afwijkingen op de toelatingsvoorwaarden
Ongeveer twee derde van de afwijkingsaanvragen werd in 2007 - 2008 positief beantwoord, dat is een daling in vergelijking met voorgaande jaren (75,2 % in 04-05; 81,8 % in 05-06; 75 % in 06-07).
Hoewel de scholen ondertussen vertrouwd zijn met het aanvragen van afwijkingen en dus ook bekend met de behandeling ervan, zien we toch een stijging van het aantal negatieve beslissin-gen.
In het deeltijds onderwijs werden twee van de drie afwijkingen positief beantwoord, één aan-vraag werd negatief beantwoord.
3.3 Redenen voor een positieve / negatieve beslissing
In het voltijds onderwijs
Toelatingsvoor-waarde Reden van afwijking 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2008
Toegestaan
1 Leerling is 18 jaar maar hoeft maar een kort studietraject te
door-lopen (maximum 2 jaar) 5 29 20 18
Leerling wordt 18 tussen 1/9 en 31/12 en is opgenomen door
fedasil, asielaanvraag is nog niet ontvankelijk verklaard 1 21 6 7
Leerling is 11 jaar, in proeftuin (Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de organisatie van tijdelijke projecten in het basis- en secundair onderwijs van 23 juni 2006)
0 3 5 3
Leerling heeft < 1,5 jaar Nederlandstalig onderwijs gevolgd 0 12 0 0 Leerling is 11 jaar, heeft gelijkwaardigheid met getuigschrift
basisonderwijs 0 1 0 3
2 Leerling heeft < 1 jaar Franstalig onderwijs gevolgd 1 1 2 2
8 Ibid 9 Ibid
Leerling is recent in België 21 38 4 0
Leerling is recent terug in België 3 10 4 3
Leerling heeft ernstige taalproblemen 1 0 7 9
Leerling genoot geen scholing in België 0 0 1 4
Leerling is (semi)analfabeet/ anders gealfabetiseerd, heeft geen of
weinig schoolse achtergrond 0 0 2 1
Leerling heeft < 1,5 jaar Nederlandstalig onderwijs gevolgd 7 9 2 0
Leerling heeft nood aan ondersteuning 0 0 0 1
5 Leerling heeft ernstige taalproblemen 34 48 10 2
Leerling is (semi)analfabeet/ anders gealfabetiseerd, heeft geen of
weinig schoolse achtergrond 20 0 0 0
Leerling heeft familiale problemen 0 0 2 0
Leerling is recent terug in België 3 3 0 0
De psycho-medische toestand, emotionele of gezondheidsproblemen
van de leerling 2 0 0 0
Herziening door de minister 3 0 0 0
Leerling heeft < 1,5 jaar Nederlandstalig onderwijs gevolgd 2 0 0 0
1 en 2 Leerling is 18 jaar maar hoeft maar een kort studietraject te
door-lopen (maximum 2 jaar) 1 0 0 0
1 en 5 Leerling is 18 jaar maar hoeft maar een kort studietraject te
door-lopen (maximum 2 jaar) 0 3 0 0
Leerling heeft ernstige taalproblemen 0 2 0 0
Leerling heeft < 1,5 jaar Nederlandstalig onderwijs gevolgd
2 en 5 Leerling heeft ernstige taalproblemen 7 2 74 65
Leerling is (semi)analfabeet/ anders gealfabetiseerd, heeft geen of
weinig schoolse achtergrond 0 0 10 14
Leerling heeft nood aan ondersteuning 0 0 9 18
Leerling heeft < 1,5 jaar Nederlandstalig onderwijs gevolgd 0 0 1 3
De psycho-medische toestand, emotionele of
gezondheidsproble-men van de leerling 0 0 6 2
Leerling is recent terug in België 0 1 6 6
Leerling heeft familiale problemen 0 0 1 0
Leerling is recent in België 1 1 1 0
Leerling is verhuisd: dit jaar recht op okan 0 0 0 2
1, 2 en 5 Leerling is 11 jaar, in proeftuin (Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de organisatie van tijdelijke projecten in het basis- en secundair onderwijs van 23 juni 2006)
0 0 0 1
Leerling is recent terug in België 0 0 0 1
Leerling wordt 18 tussen 1/9 en 31/12 en is opgenomen door
fedasil, asielaanvraag is nog niet ontvankelijk verklaard 0 0 2 0
Geweigerd
1 Leerling is 18 jaar en moet nog een lang studietraject afleggen
(>2 jaar), doorverwijzing naar volwassenenonderwijs 15 12 10 18
Onvoldoende gegevens 0 0 2 0
Leerling is 19 jaar 1 3 2 2
Leerling is 20 jaar 1 0 1 0
Leerling is 21 jaar 0 1 0 0
Leerling wordt opgevangen door fedasil als niet-begeleide
minder-jarige, maar is al 18 jaar 0 3 0 0
Leerling wordt 18 en is opgenomen door fedasil, zijn asielaanvraag
werd ontvankelijk verklaard 0 1 0 0
Leerling behoort niet tot de doelgroep 0 0 0 1
Leerling is slechts 11 jaar, doorverwijzing naar basisonderwijs
Leerling is ouder dan 18 volgens botscan 0 0 0 1
2 Leerling heeft > 1 jaar Franstalig onderwijs gevolgd 3 1 19 13
Leerling heeft > 1 jaar Franstalig en Duitstalig onderwijs gevolgd 0 0 4 0
Leerling behoort niet tot de doelgroep 1 0 1 1
Leerling heeft 1 jaar Duitstalig + 1/2 jaar Nederlandstalig
onder-wijs gevolgd 0 0 0 1
5 Problematisch afwezig: leerling heeft 90 of meer B-codes
voor-gaande schooljaar 0 2 0 0
Leerling heeft > 1,5 jaar Nederlandstalig onderwijs gevolgd 6 1 0 0 1 en 2 Leerling is 18 jaar en moet nog een lang studietraject afleggen
(>2 jaar), doorverwijzing naar volwassenenonderwijs 0 2 0 1
Leerling heeft > 1 jaar Franstalig onderwijs gevolgd 0 0 1 0
1 en 5 Leerling is 18 jaar en moet nog een lang studietraject afleggen
(>2 jaar), doorverwijzing naar volwassenenonderwijs 0 1 0 1
2 en 5 Leerling heeft > 1,5 jaar Nederlandstalig onderwijs gevolgd 0 1 3 9
Leerling heeft > 1 jaar Franstalig onderwijs gevolgd 0 0 2 0
Problematisch afwezig: leerling heeft 90 of meer B-codes
voor-gaande schooljaar 1 0 0 2
Leerling heeft Nederlandstalig basisonderwijs gevolgd 0 0 0 1
Leerling behoort niet tot de doelgroep 0 0 1 2
Leerling heeft geen ernstige taalproblemen 0 0 0 1
1, 2 en 5 Leerling is 18 jaar en moet nog een lang studietraject afleggen
(>2 jaar), doorverwijzing naar volwassenenonderwijs 0 0 2 2
Leerling behoort niet tot de doelgroep 0 0 0 4
Leerling heeft > 1,5 jaar Nederlandstalig onderwijs gevolgd 0 0 0 1 Leerling is slechts 11 jaar, doorverwijzing naar basisonderwijs 0 0 0 1 Tabel 32: overzicht van de motiveringen voor toestaan of weigeren van afwijkingsaanvragen
Bij de positieve beslissingen in 2007 – 2008 ziet men als meest aangehaalde reden bij een afwij-king op punt 1 het korte studietraject bij 18-jarigen. In de regel wordt er enkel een afwijafwij-king gege-ven aan 18-jarigen als ze nog maar 2 jaar of minder secundair onderwijs moeten afleggen. Bij 2 en 5 en de combinatie van deze punten is de meest genoemde reden taalproblemen.
Bij de negatieve beslissingen is de meest aangehaalde reden bij 1 het lange studietraject bij de 18-jarigen. Deze leerlingen worden doorverwezen naar het volwassenenonderwijs en de inburge-ringstrajecten. Bij 2 zien we als meest voorkomende reden tot negatieve beslissing dat leerlin-gen al langer dan een jaar Franstalig onderwijs gevolgd hebben. Deze leerlinleerlin-gen worden niet be-schouwd als nieuwkomers (zie 3. Besluit en aanbevelingen). Bij punt 5 is de meest voorkomende reden tot negatieve beslissing dat leerlingen al langer dan anderhalf schooljaar Nederlandstalig onderwijs genoten hebben.
In het deeltijds onderwijs zien we m.b.t. afwijkingen in 2007 – 2008 dat de aangehaalde reden bij de positieve beslissingen ‘ernstige taalproblemen’ is. Er werd één afwijking aangevraagd op punt
‘f’, deze werd negatief beoordeeld omdat de leerling in kwestie geen gelijkwaardigheid kon voor-leggen met de eerste graad en daardoor niet toegelaten kon worden tot het deeltijds onderwijs.