305. In de vorige paragraaf is door de Raad uitgelegd hoe de kwaliteitsprestatie per netbeheerder per jaar berekend wordt. In deze paragraaf wordt beschreven hoe vervolgens per netbeheerder berekend wordt wat het verschil is met de gemiddelde waardering voor kwaliteit. Hiervoor wordt eerst uitgelegd hoe de
q
-factor werkt. Vervolgens wordt beschreven hoe de gemiddelde waardering in Nederland berekend wordt. De Raad heeft de manier waarop het bedrag per netbeheerder voor deq
-factor berekend wordt op twee onderdelen gewijzigd. In de vorige reguleringsperiode werd per159 Op basis van het onderzoeksrapport Energie in Nederland 2005, EnergieNed Vereniging van Energieproducenten, -handelaren en -retailbedrijven in Nederland, www.energiened.nl.
160
In 2009 waren er 841.305 MKB-bedrijven (op basis van een maximaal aantal werknemers van 250) en 7.302.484 huishoudens. Dit levert een verhouding op van 88% vs. 12%.
161
netbeheerder de kwaliteit vergeleken met de gemiddelde kwaliteit in Nederland en aan dit verschil werd een prijskaartje gehangen. Voor de vijfde reguleringsperiode wordt de waardering van de kwaliteit van de netbeheerder vergeleken met de gemiddelde waardering in Nederland en bepaalt dit verschil de hoogte van de
q
-factor. Deze wijzigingen worden in deze paragraaf uitgebreid toegelicht.Werking van de
q
-factor306. Het doel van de
q
-factor is om netbeheerders te prikkelen rekening te houden met de waarde die afnemers hechten aan kwaliteit en de schade die zij ervaren bijonderbrekingen. De Raad acht het wenselijk dat netbeheerders bij het nemen van investeringsbeslissingen de waarde van afnemers meenemen in de overwegingen. Omdat efficiënte kosten altijd via het systeem van maatstafconcurrentie terugverdiend kunnen worden wanneer alle netbeheerders deze kosten maken, gaat het in dit geval om het vergoeden van de extra inspanning die een individuele netbeheerder maakt om een hogere kwaliteit te leveren dan de gemiddelde kwaliteit. Wanneer er tegenover deze extra inspanning geen extra inkomsten staan, zou een netbeheerder deze inspanning niet verrichten en het kwaliteitsniveau niet verhogen. De
q
-factor moet de netbeheerder stimuleren om deze extra inspanning alleen te doen wanneer de extra kosten van deze inspanning opwegen tegen het extra voordeel dat de afnemers ervaren bij dit hogere kwaliteitsniveau. Dit kan door niet de extra kosten van deze inspanning te verwerken in de extra inkomsten, maar alleen de extra waardering die de afnemers ervaren bij dit hogere kwaliteitsniveau dan gemiddeld.307. Dit werkt ook de andere kant op. Wanneer een netbeheerder er voor kiest om minder kosten te maken dan de andere netbeheerders en dit resulteert in een net met een lagere kwaliteit, krijgt deze netbeheerder, via de maatstaf, de gemiddelde sectorkosten vergoed en maakt hij dus meer winst. De
q
-factor moet de netbeheerder stimuleren om deze besparing alleen door te voeren wanneer deze besparing groter is dan de afname van de waardering van de afnemers voor het kwaliteitsniveau. Dit kan door de afname in waardering bij de netbeheerder in mindering te brengen op zijn inkomsten.308. Uit de voorgaande twee randnummers blijkt dat de waardering van het gemiddelde kwaliteitsniveau fungeert als maatstaf voor de
q
-factor. Het geldbedrag dat de netbeheerders via deq
-factor extra mogen ontvangen (hierna: het Q-bedrag) is het verschil tussen deze maatstaf en de kwaliteitsprestatie van de netbeheerder. Dit bedrag wordt vervolgens vermenigvuldigd met het aantal afnemers, gesommeerd over de jaren 2007, 2008 en 2009 en uitgedrukt in prijspeil 2010.162
162
Waardering van kwaliteitsniveau in Nederland
309. De kwaliteitsprestatie van een netbeheerder is beschreven in paragraaf 9.4. De waardering van het kwaliteitsniveau in een bepaald jaar in Nederland wordt als volgt berekend. De berekende jaarlijkse kwaliteitsprestaties van alle netbeheerders worden vermenigvuldigd met het aantal afnemers van de netbeheerder in dat jaar en bij elkaar opgeteld. Dit resulteert in de totale gewenste compensatie van alle afnemers in Nederland voor de periode 2007 tot en met 2009. Wanneer dit bedrag wordt gedeeld door het totaal aantal afnemers over de jaren 2007 tot en met 2009 leidt dit tot het gemiddelde gewenste compensatiebedrag van een afnemer in Nederland. Dit gemiddelde gewenste compensatiebedrag is de gemiddelde waardering van het
kwaliteitsniveau in Nederland en bedroeg voor de jaren 2007, 2008 en 2009 ongeveer 6 Euro negatief per jaar.163
310. Deze manier van berekenen leidt er automatisch toe dat de totale Q-bedragen van de netbeheerders gezamenlijk nul zijn. Er is dus sprake van zero-sum. Dit brengt met zich mee dat de
q
-factor niet de inkomsten van de sector als geheel verhoogt of verlaagt. Een gevolg van de zero-sum in deq
-factor is dat een eventuele fusie van netbeheerders gevolgen heeft voor deq
-factor van andere, niet bij de fusie betrokken netbeheerders. De reden hiervoor is dat de maatstaf, de gemiddelde waardering van het kwaliteitsniveau in Nederland, niet constant is bij een fusie, doordat de waardering een niet-lineaire functie van de kwaliteitsmetingen SAIFI en CAIDI is (zie randnummer 297). Deze beperking zou niet optreden als de SAIFI en CAIDI voor iedere afnemer bekend zou zijn en de hieruit volgende waardering toegerekend zou kunnen worden aan een netbeheerder164. Als beschreven in randnummer 302 worden onderbrekingen niet op het niveau van individuele afnemers geregistreerd, waardoor niet de waardering van iedere individuele afnemer bekend is en als benadering de (totale) kwaliteitsmeting van een netbeheerder wordt gekozen. Een andere mogelijkheid om deze beperking op te heffen is het loslaten van de zero-sum in de
q
-factor. De Raad vindt dit echter niet wenselijk, omdat deq
-factor dan de inkomsten van de sector als geheel zou verhogen of verlagen.
163
Formule (48).
164
In de huidige methode verandert bij een fusie van twee netbeheerders voor iedere afnemer van deze netbeheerders de kwaliteitsmeting SAIFI en CAIDI, ook als deze afnemer in een deel van het net zit dat niet bij de fusie betrokken is. Het verandert echter niet de kwaliteitsmeting (en