Aard van de concurrentie

507. In deze paragraaf bespreekt het college de criteria die samenhangen met de aard van de

concurrentie op de markt. Het college onderzoekt de volgende factoren:

- overstapkosten en -drempels; en

5.3.4.1 Overstapkosten en -drempels

508. Er is actievere concurrentie mogelijk wanneer afnemers eenvoudig kunnen overstappen tussen verschillende diensten en aanbieders. Overstapdrempels kunnen zowel materieel als immaterieel zijn. Materiële overstapdrempels zijn bijvoorbeeld hoge aansluit- en afsluitkosten, lange contracten met boeteclausules, extra kosten voor nieuwe randapparatuur, factureringsafspraken (waaronder afzonderlijke rekeningen) en de doeltreffendheid van nummerportabiliteit. Immateriële overstapdrempels zijn drempels voor afnemers om over te stappen vanwege een goede naamsbekendheid en een goede reputatie van de onderneming.

Feiten

509. Externe afnemers van LKWBT kunnen kiezen uit verschillende aanbieders, zoals Tele2 en KPN. Indien een afnemer dit wenst kan hij een individuele aansluiting laten migreren van bijvoorbeeld Tele2 naar KPN. Als het echter gaat om grote bulkmigraties, ontstaan gecompliceerde situaties. In dit geval moeten zowel KPN als Tele2 aan dit proces meewerken. Dit is bevestigd door een afnemer van

wholesalebreedbanddiensten.¹⁶⁰

Analyse

510. KPN en Tele2 bevestigen dat in de reguleringsperiode 2008-2011 het meermaals is

voorgekomen dat afnemers van wholesalediensten zijn overgestapt van LKWBT-leverancier.¹⁶¹ Dit

wijst erop dat de overstapdrempels kennelijk niet te hoog zijn om een daadwerkelijke overstap tegen te houden. Het college acht de overstapdrempels in de markt daarom beperkt.

Conclusie

511. Het college concludeert dat er slechts in beperkte mate sprake is van overstapdrempels op de markt voor LKWBT. Overstapdrempels dragen derhalve niet significant bij aan mogelijke

machtspositie van KPN op de markt voor LKWBT.

5.3.4.2 Ontbreken van kopersmacht

512. De aanwezigheid van afnemers met een sterke onderhandelingspositie (kopersmacht) kan van invloed zijn op de mate waarin een onderneming zich onafhankelijk van haar afnemers kan gedragen.

Kopersmacht beperkt de marktmacht van de aanbieder.¹⁶²

513. Kopersmacht wordt over het algemeen bepaald door de omvang van de vraag van de grootste afnemers te vergelijken met de totale afzet van een onderneming. Indien een klein aantal afnemers

160

Interview van het college met [vertrouwelijk: XXX].

161

Verslag hoorzitting ten kantore van het college in het kader van het verzoek van Tele2 en BBned om een besluit op grond van artikel 6b3 van de Telecommunicatie Wet, 30 augustus 2010.

162

een groot deel van de totale vraag voor zijn rekening neemt, kan er sprake zijn van kopersmacht. Grotere klanten zijn vaak in staat om bij hun leveranciers betere voorwaarden te bedingen dan kleinere klanten. Van belang daarbij is dat deze klanten een alternatief hebben en dat de overstap naar een concurrerende aanbieder of vervangende dienst een reële dreiging is.

Feiten

514. De markt voor LKWBT bestaat voor circa [vertrouwelijk: XXX] procent uit interne leveringen. Voor dit deel van de markt is kopersmacht niet relevant. Hierbij is er namelijk geen sprake van een externe afnemer die dreigt over te stappen naar een andere aanbieder van LKWBT.

515. KPN heeft het grootste marktaandeel op de LKWBT-markt. Ook KPN levert vooral intern LKWBT aan haar eigen retailbedrijf; KPN levert intern circa [vertrouwelijk: XXX miljoen] LKWBT-aansluitingen, zoals blijkt uit Tabel 15. De onderstaande tabel geeft ook weer dat KPN LKWBT levert aan externe afnemers. Het gaat om ruim [vertrouwelijk: XXX aansluitingen (XXX procent van de aansluitingen van KPN)].

Partijen Aantal aansluitingen x1000

vertrouwelijk Aandeel in KPN’s aansluitingen KPN – totale leveringen XXX XXX % KPN – interne leveringen XXX ¹⁶³ XXX % KPN – externe leveringen, waarvan: XXX XXX % T-Mobile XXX XXX % Tele2 XXX XXX % Solcon XXX XXX % RoutIT XXX XXX % Vodafone XXX XXX % Unet XXX XXX %

Overige externe afnemers XXX XXX %

Tabel 15. Grootste LKWBT-afnemers van KPN met aantallen aansluitingen. Bron: Structurele marktmonitor OPTA, Q4 2010. VERTROUWELIJK

516. De grootste externe afnemer van KPN is T-Mobile. De ruim [vertrouwelijk: XXX aansluitingen van T-Mobile vormen XXX] procent van KPN’s totale leveringen op de markt voor LKWBT. De leveringen aan Tele2 en Solcon bedragen [vertrouwelijk: XXX procent] van de LKWBT-leveringen van KPN, terwijl de overige afnemers [vertrouwelijk: XXX procent] van de leveringen van KPN afnemen.

517. De LKWBT-afnemers van KPN hebben in het grootste deel van Nederland aanbieders zoals Tele2 als alternatieve aanbieder. In de overige gebieden kunnen de afnemers alleen voor KPN kiezen.

163

Reggefiber biedt nog in een beperkt aantal regio’s LKWBT aan, zoals blijkt uit Tabel 14 in paragraaf 5.3.3.1.

Analyse

518. KPN is in beperkte mate afhankelijk van WBT-afnemers om haar netwerk te vullen, aangezien ruim 92 procent van haar leveringen intern plaatsvinden. De externe afnemers van KPN hebben echter in het grootste deel van Nederland de mogelijkheid om over te stappen naar Tele2. Dit geeft de externe LKWBT-afnemers van KPN een zekere onderhandelingsmacht ten opzichte van KPN.

519. Als grootste externe afnemer van KPN heeft T-Mobile mogelijk enige kopersmacht. Bovendien kan T-Mobile als alternatief in de meeste gebieden LKWBT afnemen bij Tele2 of kiezen voor LKWBT over glasvezel. Alleen in de gebieden waar deze alternatieven niet aanwezig zijn, is T-Mobile

afhankelijk van KPN. Dit betekent dat er een zeer beperkte kopersmacht is van de grootste externe afnemers van LKWBT.

Conclusie

520. Het college concludeert dat er geen sprake is van voldoende kopersmacht die een tegengewicht kan bieden aan een mogelijke machtspositie van KPN.