Specifieke regimes
6 Aanbevelingen voor nader rechtswetenschappelijk onderzoek
In de nabije toekomst zal er volgens ons behoefte zijn aan rechtsanalyses van de volgende hiervoor reeds beschreven ontwikkelingen.
In het landschapsrecht zou er een contrapunt van recht versus beleid kunnen ontstaan
Er kan een incongruentie ontstaan tussen wat het huidige landschapsbeleid wil en wat het recht doet of toelaat. Het omgevingsrecht in het algemeen en het landschapsrecht in het bijzonder geeft in plaats van decentralisatie en deregulering soms juist ruimte aan een verdere centralisatie en regulering. De nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening (Wro) biedt alle overheidslagen in principe dezelfde instrumenten. Daarmee hebben Rijk en provincie de mogelijkheid gekregen om hun belangen indien gewenst zelf met Wro-instrumenten te borgen. Voor sommige beleidsterreinen, waar Rijk en provincies hun belangen zien, biedt de Wro daarmee gelegenheid voor juist verdere centralisatie en regulering Het beeld zou dan kunnen ontstaan van een contrapunt van recht versus beleid.
Ook is in sommige provincies een ontwikkeling zichtbaar van borging van landschapswaarden naar het bieden van ontwikkelingsruimte binnen de randvoorwaarde van een toename van kwaliteit. Deze nieuwe ontwikkelingsgerichte kwaliteitsaanpak laat tot dusverre een wisselend beeld zien. Of deze (rechts)ontwikkelingen zich ook in de toekomst doorzet en wat de consequenties hiervan kunnen zijn zou onderwerp kunnen zijn voor longitudinaal rechtswetenschappelijk onderzoek.
Rechtsgevolgen proliferatie Barro en PRVs
Zonder juridische sturing door afdwingbare wetgeving zoals een algemene maatregel van bestuur (Barro) en/of een provinciale ruimtelijke verordening (PRV) blijkt het landschapsbeleid bij de rechter vooralsnog krachteloos. Toekomstig rechtswetenschappelijk onderzoek zou kunnen vaststellen of met de toekomstige inwerkingtreding van de AMvB Ruimte en daarop gebaseerde PRVs het groenblauwe omgevingsrecht beter geborgd en afdwingbaar is geworden.
Rechtsgevolgen nieuwe relativiteitseis
Niet alleen het interbestuurlijk toezicht (van bijvoorbeeld de provincie) op gemeentelijke bouwplannen maar ook burgers en groepen van burgers (milieugroepen bijvoorbeeld) zijn van belang voor de rechtshandhaving van het landschaps- en omgevingsbeleid. Zij kunnen via een rechtsgang landschapswaarden doen naleven. Dwingende rechtsregels zijn dan van belang (nota’s zijn in rechte niet afdwingbaar), maar zelfs als er dan rechtsregels zijn, dan nog kan er weer een tweede drempel zijn. De nieuwe relativiteitseis uit de Crisis- en herstelwet zou zo’n tweede drempel voor de burger kunnen zijn of worden; niet iedere burger kan zich beroepen op een door de (lagere) overheid geschonden rechtsnorm. Deze rechtsontwikkeling zet het piepsysteem bij de rechtshandhaving van het omgevingsbeleid op losse schroeven en zou aldus kritisch gevolgd moeten worden.
Literatuur
AMvB Ruimte (2011). Ontwerp-Besluit algemene regels ruimtelijke ordening, incl. ontwerp-Nota van Toelichting, Den Haag juni 2011.
Berg, M.A.M.C. van den, A.G. Bregman, M.A.B. Chao-Duivis (red) (2010). Bouwrecht in kort bestek. Stichting Instituut voor Bouwrecht, Den Haag (Uitgave 2010, 7e druk).
Boeve, M.N. & V.M.Y. van ’t Lam (2009). Omgevingsrecht. Groningen (Uitgave 2009, 2e druk). Gier, A.A.J. de (2011). Kan het tij worden gekeerd? In hoeverre is de weg terug naar een
gedecentraliseerde ruimtelijke ordening begaanbaar? in: Essaybundel over decentralisatie ruimtelijk beleid. Raad voor het Landelijk Gebied, Den Haag.
Grijzen, J. (2010). Outsourcing planning. What do consultants do in regional spatial planning in the Netherlands, Amsterdam University Press.
IPO (2011). Provincies gaan door. IPO, Den Haag.
Jans, J.H. (2009). Vloeibare rechtsbescherming. In: Kansen in het omgevingsrecht. Groningen ELP 2009, p. 327-342.
Jonkhout, J. (2010). Art. 4.1 en 4.3 Wro in strijd met art. 124 Gw?!, Bouwrecht 2010, p. 561-571 Kistenkas, F.H. (1994). Problemen van regelgeving, Vermande Lelystad 1994.
Kistenkas, F.H. (2008). Recht voor de groene ruimte. Wageningen 2008, p. 52/3.
Kistenkas, F.H. (2009a). Naar een juridische erfgoedtoets. Openbaar Bestuur 2009-6/7, p. 19-21. Kistenkas, F.H. (2009b). Landschapstoets. Vakblad Natuur Bos Landschap 2009-9, p. 28.
Kistenkas, F.H. (2011). Ruimtelijke ordening uitbesteden? Openbaar Bestuur 2011-6/7, p. 29-30. Kuiper, R. & D. Evers (2011). Ex-ante evaluatie Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte, Planbureau
voor de Leefomgeving, Den Haag.
PBL (2008). Landschap beschermen en ontwikkelen. Evaluaties en beleidsopties. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven.
SVIR (2011). Ontwerp-Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte. Den Haag, juni 2011 Teunissen, J. (2009). Instructieregels in de nieuwe Wro. TBR 2009/4, p. 296-297.
Tolsma, H., K. de Graaf & J. Jans (2009). The rise and fall of access to justice in the Netherlands, Journal of Environental Law 2009-21, p. 309-321.
Wulp, N.Y. van der, F. Veeneklaas & J.M.J. Farjon (2009). Krassen op het landschap; over de beleving van storende elementen. WOt-paper 1. WOT Natuur & Milieu, Wageningen UR, Wageningen.
Uitspraak Gemeente Beleidscategorie Naam gebied Type kwaliteit Type RO Casus Dictum Door-
gang Interbestuurlijk toezicht
RvS15082007
(200607728) Alkemade Nationaal Landschap 1 Groene Hart kernkwaliteiten 17 bouwvergunning voor 74 zomerwoningen; kernkwaliteit evenwel 'openheid'
gemeente niet gebonden aan rijksbeleid uit Nota Ruimte (rov 2.4.5.2)
ja nvt RvS28022007
(200602344) Bunschoten Nationaal Landschap 18 Arkemheen-Eemland migratiesaldo nul 17 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO) planvoorschrift migratiesaldo-nul is onduidelijk neen nvt RvS26092007
(200604609) Sluis Nationaal Landschap 3 Zuidwest Zeeland kernkwaliteiten 2 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); uitbreiding bedrijventerrein, bouwhoogte 10m
onvoldoende motivering, niet ingegaan op aanwezigheid resten fort Staats-Spaanse Linies en openheid kleipolders (rov 2.5.16)
neen prv goedkeuring (art. 28 WRO)
RvS24102007
(200603866) Leid-schendam Rijksbufferzone Den Haag-Leiden- Zoetermeer
verstedelijking
door recreatie? 14, 15, 17 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); 102 recreatiewoningen/gestapelde recreatiewoningen;
verstedelijking en recreatieve functie RBZ (rov 2.21.1)
marginale toetsing: bebouwing (grotendeels afgeschermd door dichte beplanting) verschilt wezenlijk met woonwijk (rov 2.22.1); golfvoorziening relatief beperkt tov totale omvang
recreatiegebied (rov 2.29.2)
ja prv goedkeuring (art. 28 WRO)
RvS02092009
(200805625) Zaanstad Nationaal Landschap 14 Laag Holland openheid 17 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); geen woningbouwmogelijkheid in bestemmingsplan
marginale toetsing: terecht
geen woningbouw neen, geen woning -bouw
prv goedkeuring (art. 28 WRO) RvS02092009
(200806316) Tytsjerk-steradiel Nationaal Landschap 5 Noordelijke Wouden Stroken-verkaveling 17 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); woningen met ontsluitingsweg door provincie goedgekeurd; piepsysteem particuliere appellante vs prov. ongemotiveerde afwijking kernkwaliteit stroken- verkaveling, handhaving elzensingels via algemeen kapvergunningstelsel is onvoldoende (want een ander toetsingskader dan landschap)
neen prv goedkeuring (art. 28 WRO)
RvS18112009
(200808109) Vianen Nationaal Landschap 1 Groene Hart veenweide-landschap 15 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); golfbaan marginale toetsing: golfbaan i.c. niet in karakteristieke veenweidelandschap
ja prv goedkeuring (art. 28 WRO) RvS13012010
(200806825 De Ronde Venen Nationaal Landschap 1 Groene Hart migratiesaldo nul 17 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); 270 woningen
marginale toetsing: geen strijd
met migratiesaldo-nul-beleid ja prv goedkeuring (art. 28 WRO) RvS13012010
(200901407) Aalten Generiek landschapsbeleid Werklandschap Aalten-West SER ladder 2 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); bedrijventerrein
SER-ladder nog niet in AMvB 'zodat geen verplichting bestond de hierin vervatte punten in acht te nemen
ja prv goedkeuring (art. 28 WRO) RvS27012010
(200901159) Dantuma-deel Nationaal Landschap 5 Noordelijke Wouden stroken-verkaveling 17 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); zorgwoningen marginale toetsing: verkaveling en elzensingels worden gehandhaafd of opnieuw aangeplant ja prv goedkeuring (art. 28 WRO)
Uitspraak Gemeente Beleidscategorie Naam gebied Type kwaliteit Type RO Casus Dictum Door-
gang Interbestuurlijk toezicht
RvS10022010
(200900437) Waterland Nationaal Landschap 14 Laag Holland migratiesaldo nul 17 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); kleinschalige woningbouw ten behoeve van eigen
bevolkingsgroei
marginale toetsing: woningbouw voor eigen bevolkingsgroei conform migratiesaldo-nul
ja prv goedkeuring (art. 28 WRO)
RvS24022010
(200905632) Heer-hugowaard Generiek landschapsbeleid Bedrijventerrein Zandhorst SER ladder 2 verhoging bebouwing bestaand bedrijventerrein (bestemmingsplan)
marginale toetsing: verhoging bebouwing is in redelijkheid conform SER ladder
ja gem vs gem RvS24022010
(200904021) Landsmeer Rijksbufferzone Amsterdam-Purmerend verstedelijking door woning? 17 in bestemmingsplan geen bedrijfswoning voor jachthaven opgenomen
marginale toetsing: in redelijkheid geen verdere verdichting/verstedelijking in RBZ neen, geen woning -bouw nvt RvS01042010
(200910190) Abcoude Nationaal Landschap 1 Groene Hart kernkwaliteiten 17 220 woningen dicht tegen het Groene Hart, bestemmingsplan De Winkelbuurt, strijd met streekplan?
marginale toetsing: streekplan niet rechtstreeks bindend voor gemeentebestuur (behoudens concrete beleidsbeslissing) ja nvt RvS04052010 (200901402) Sittard-Geleen+ Echt- Susteren Generiek
landschapsbeleid snelweg A2 St Joost-Urmond visuele verstoring (infrastructuur)
1, 20 Tracébesluit minister; visuele verstoring landschap door geluidschermen?
marginale toetsing: minister heeft in redelijkheid kunnen besluiten geen landschapsplan dan wel natuurcompensatie- plan op te stellen (rov 2.17.2 en 2.18.1)
ja gem vs minister V&W en Vrom
RvS19052010
(200808112) Best Generiek landschapsbeleid Buitengebied Best visuele verstoring (agrarische bebouwing)
6 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO); bestemming 'agrarisch gebied met landschappelijke waarden (Al)'gewijzigd in 'agrarisch gebied (A)'
marginale toetsing: aan raad komt bij vaststelling bestemmingsplan 'een grote beleidsvrijheid'toe (rov 2.14); niet onredelijk standpunt
ja prv goedkeuring (art. 28 WRO)
RvS16062010
(200901080) Berg-ambacht Nationaal Landschap 1 Groene Hart concentratie bebouwing 17 tegen vaststelling van bestemmingsplan Buitengebied; woondoeleinden ter plaatse van garage
Groene Hart: 'voorwaarde van concentratie van bebouwing'; geen zicht op verwijdering van garage; onzorgvuldig besluit raad
neen nvt
RvS11082010
(200905499) Haaren Nationaal Landschap 16 Het Groene Woud kernkwaliteiten 17 Bestemmingsplan Kantstraat voorziet in bouw 23 vrijstaande woningen; kleinschalige openheid
marginale toetsing: standpunt raad niet onredelijk; openheid gedeeltelijk behouden (aanleg groenstrook, beperkt aantal woningen op ruime kavels)
Uitspraak Gemeente Beleidscategorie Naam gebied Type kwaliteit Type RO Casus Dictum Door-
gang Interbestuurlijk toezicht
RvS12082010
(201004109) Haaren Nationaal Landschap 16 Het Groene Woud kernkwaliteiten 2 Bestemmingsplan Bedrijventerrein 't Hopveld; uitbreiding bedrijventerrein
marginale toetsing; gemeente niet gebonden aan beleid Rijk, wel rekening meehouden: in plantoelichting (verwijzing landschapsplan), uitbreiding i.c. slechts kleinschalig
ja nvt
RvS21042010
(200906840) Waalwijk Generiek landschapsbeleid rivierverruiming Overdiepse Polder
waterberging water-
berging Provinciaal inpassingsplan (PIP) waterberging met terpen en verwijdering boerderijen en opstallen
Gelet op parlementaire geschiedenis Wro is hoogwaterbescherming ook provinciaal belang en taak complementair aan die van rijksoverheid
ja nvt
RvS20102010
(200910210) Groningen Generiek landschapsbeleid Peizerweg bedrijventerrein visuele verstoring (reclame- masten)
9 RA (Reactieve Aanwijzing)
ontheffingsmogelijkheid in bp voor bouwwerken geen gebouw zijnde tot 10 m; PRV verbiedt reclamemasten hoger dan 6 m en POP vermeldt dat reclamemasten/borden landschap kunnen ontsieren. RA als handhavingsinstrument provincie.
marginale toetsing: provincie kon in redelijkheid ontsiering landschap als provinciaal belang aantrekken
neen RA (Reactieve
Aanwijzing)
RvS18112010
(201005138) Roosen-daal (NBr) Generiek landschapsbeleid Paraplubestemmingsplan Herijking begripsomschrij ving woning en huisvesting tijdelijke werknemers agrarische bedrijven verstedelijking buitengebied door huisvesting tijdelijke werknemers 17 RA (Reactieve Aanwijzing) . Huisvesting tijdelijke agrarische werknemers. RA als handhavingsinstrument provincie. RA terecht (Voorlopige
Voorziening Vz ABRS) neen RA (Reactieve Aanwijzing)
RvS25112010
(201009220) Tytsjerk-steradiel Nationaal Landschap 5 Noordelijke Wouden kernkwaliteiten 1 PIP (provinciaal inpassingsplan) wegtracé De Centrale As
twijfel noodzaak weg; nader oderzoek nodig (Voorlopige Voorziening Vz ABRS)
neen nvt RvS13122010
(201007784) Grootegast Generiek landschapsbeleid Buitengebied Grootegast visuele verstoring (voormalige agrarische bebouwing)
17 pro-actieve aanwijzing (art. 4.2 Wro) provincie Groningen mbt bestemmingsplan Grootegast; maatvoering voormalige agrarische bebouwing
gedeeltelijke afwijzing beroep
gemeente gedeel-telijk pro-actieve aanwijzing
RvS19012011
(200906756) Dantuma-deel Generiek landschapsbeleid Westereen-east SER ladder 2 beroep tegen bestemmingsplan voor bedrijventerrein
marginale toetsing aan SER
Uitspraak Gemeente Beleidscategorie Naam gebied Type kwaliteit Type RO Casus Dictum Door-
gang Interbestuurlijk toezicht
RvS19012011
(200906756) Dantuma-deel Nationaal Landschap 5 Noordelijke Wouden kernkwaliteiten 2 beroep tegen bestemmingsplan voor bedrijventerrein
marginale toetsing aan kernkwaliteiten; compensatie elzensingels en houwallen + aanlegvergunningstelsel en bestemming 'Groen- voorzieningen' ja nvt RvS02022011
(200910224) Waalre Generiek landschapsbeleid Buitengebied visuele verstoring (schuur)
10 RA (Reactieve Aanwijzing)
uitbreiding illegaal gebouwde veldschuur tot 100 m2
RA terecht cf. ABRS 20-10- 2010; beleidslijn 'zuinig ruimtegebruik buitengebied' blijkend uit (ontwerp-)PRV, Interimstructuurvisie en Paraplunota van Provincie
neen RA (Reactieve
Aanwijzing)
RvS02022011
(201009121) Halder-berge Generiek landschapsbeleid Buitengebied visuele verstoring (agr bedrijfswoning)
17 RA (Reactieve Aanwijzing) agr
bedrijf en woning in strijd met ontwerp-PRV
RA terecht cf. ABRS 20-10- 2010; beleidslijn 'zuinig ruimtegebruik buitengebied' blijkend uit (ontwerp-)PRV, Interimstructuurvisie en Paraplunota van Provincie; RA= voor onwenselijke ontwikkelingen tegen te gaan itt PIP en pro-actieve aanw; geen seriële aanwending
neen RA (Reactieve
Aanwijzing)
RvS02032011
(201005352) Bunschoten Nationaal Landschap 18 Arkemheen-Eemland kernkwaliteiten 17 goedkeuring bestemmingsplan buitengebied (ex art. 28 WRO); woning in strijd met kernkwaliteit 'extreme openheid'
marginale toetsing: woning in strijd met provinciale beleid (Streekplan); niet onredelijk
neen prv goedkeuring (art. 28 WRO) RvS23032011 (200904724) Kaag en Braassem (ZH) Nationaal Landschap
1 Groene Hart migratiesaldo nul 17 goedkeuring bestemmingsplan buitengebied (ex art. 28 WRO); goothoogte en aantal woningen per ha cf.
Convenant Vrom, prv en gem.
goothoogte en aantal woningen per ha cf.
Convenant Vrom, prv en gem.
ja prv goedkeuring (art. 28 WRO)
RvS23032011
(201001881) Houten Generiek landschapsbeleid Buitengebied Poeldijk visuele verstoring 17 RA (Reactieve Aanwijzing) functiewijziging bedrijfsbebouwing naar burgerwoning strijdig met ruimte-voor-ruimte regeling PRV Utrecht
RA terecht cf ABRS 20-10- 2010; marginale toetsing, plandeel in strijd strijd met RvR in PRV en Beleidslijn
neen RA (Reactieve
Uitspraak Gemeente Beleidscategorie Naam gebied Type kwaliteit Type RO Casus Dictum Door-
gang Interbestuurlijk toezicht
RvS15042011
(200902874) Heeze-Leende Generiek landschapsbeleid Buitengebied visuele verstoring (loonbedrijf)
2 RA (Reactieve Aanwijzing)
weigering RA niet appellabel; ontwerp-PRV gekoppeld aan PSV
RA terecht cf ABRS 20-10- 2010; marginale toetsing, RA niet beperkt tot bijzonder zwaarwegende belangen (rov 2.7.1). Prov. belang = bovengemeentelijk belang (geen primaat RO bij raad)
neen RA (Reactieve
Aanwijzing)
RvS18052011
(201001013) Losser Nationaal Landschap 8 Sport-accommodatie Nitertweg kernkwaliteiten sportpark (geen nummer toege- kend in belevings onder- zoek)
sportpark (met lichtmasten en verharding) in NL Noordoost- Twente, kernkwaliteit jonge heide en broekontginnings- landschap
geen onevenredige aantasting landelijke omgeving: aanleg zal niet leiden tot aantasting van groenelementen als singels, bossen en houtwallen
ja nvt (burgers vs gem.raad RvS15062011 (200905295) Leidschen-dam- Voorburg Generiek
landschapsbeleid Nieuwe Driemanspolder waterberging, natuur, recreatie
water-
berging bestemmingsplan voor groenverbinding tussen Groene Hart en Midden- Delfland
marginale toetsing i.c. goede
ruimtelijke ordening ja nvt (burgers vs gem.raad RvS22062011
(200905028) Binnen-maas Nationaal Landschap 4 Regionaal bedrijventerrein Hoeksche Waard
kernkwaliteiten 2 goedkeuring bestemmingsplan (ex art. 28 WRO): grote mate van openheid als kernkwaliteit, visuele afscherming dmv groen
marginale toetsing aan kernkwaliteiten: i.c. geen grootschalig bedrijventerrein als bedoeld in Nota Ruimte, geen 'onaanvaardbare aantasting'
ja prv goedkeuring (art. 28 WRO)
RvS13072011
(200907775) Boxmeer Generiek landschapsbeleid Buitengebied visuele verstoring 6 RA (Reactieve Aanwijzing) op basis van (ontwerp) PRV; nieuwvestiging intensieve veehouderij
RA niet terecht gegeven omdat planregels niet in strijd zijn met PRV
ja RA (Reactieve
Aanwijzing) RvS05102011
(201002943) Baarle-Nassau Generiek landschapsbeleid Buitengebied visuele verstoring 6 RA (Reactieve Aanwijzing) intrekking Geen beroep tegen intrekking of niet toepassen van RA neen RA (Reactieve Aanwijzing) RvS05102011
(201002323) De Bilt Nationaal Landschap 1 school Groenekan kernkwaliteiten school openheid als kernkwaliteit; gemeente niet gebonden aan beleid Nota Ruimte
gemeente niet gebonden aan
beleid Nota Ruimte ja nvt RvS26102011
(200909916) Vlagtwedde Generiek landschapsbeleid Buitengebied visuele verstoring 6 RA (Reactieve Aanwijzing): staluitbreiding intensieve veehouderij
RA terecht gegeven op grond
Verschenen documenten in de reeks Werkdocumenten van de Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu vanaf 2009
Werkdocumenten zijn verkrijgbaar bij het secretariaat van Unit Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu, te Wageningen. T 0317 – 48 54 71; F 0317 – 41 90 00; E info.wnm@wur.nl
De werkdocumenten zijn ook te downloaden via de WOt-website www.wotnatuurenmilieu.wur.nl
2009
126 Kamphorst, D.A. Keuzes in het internationale
biodiversiteitsbeleid; Verkenning van de beleidstheorie achter de internationale aspecten van het
Beleidsprogramma Biodiversiteit (2008-2011)
127 Dirkx, G.H.P. & F.J.P. van den Bosch. Quick scan gebruik Catalogus groenblauwe diensten
128 Loeb, R. & P.F.M. Verdonschot. Complexiteit van nutriëntenlimitaties in oppervlaktewateren
129 Kruit, J. & P.M. Veer. Herfotografie van landschappen; Landschapsfoto’s van de ‘Collectie de Boer’ als
uitgangspunt voor het in beeld brengen van ontwikkelingen in het landschap in de periode 1976-2008
130 Oenema, O., A. Smit & J.W.H. van der Kolk. Indicatoren Landelijk Gebied; werkwijze en eerste resultaten
131 Agricola, H.J.A.J. van Strien, J.A. Boone, M.A. Dolman, C.M. Goossen, S. de Vries, N.Y. van der Wulp, L.M.G. Groenemeijer, W.F. Lukey & R.J. van Til. Achtergrond- document Nulmeting Effectindicatoren Monitor Agenda Vitaal Platteland
132 Jaarrapportage 2008. WOT-04-001 – Koepel
133 Jaarrapportage 2008. WOT-04-002 – Onderbouwend Onderzoek
134 Jaarrapportage 2008. WOT-04-003 – Advisering Natuur & Milieu
135 Jaarrapportage 2008. WOT-04-005 – M-AVP
136 Jaarrapportage 2008. WOT-04-006 – Natuurplanbureaufunctie
137 Jaarrapportage 2008. WOT-04-007 – Milieuplanbureaufunctie
138 Jong de, J.J., J. van Os & R.A. Smidt. Inventarisatie en beheerskostenvan landschapselementen
139 Dirkx, G.H.P., R.W. Verburg & P. van der Wielen.
Tegenkrachten Natuur. Korte verkenning van de weerstand tegen aankopen van landbouwgrond voor natuur
140 Annual reports for 2008; Programme WOT-04
141 Vullings, L.A.E., C. Blok, G. Vonk, M. van Heusden, A. Huisman, J.M. van Linge, S. Keijzer, J. Oldengarm & J.D. Bulens. Omgaan met digitale nationale beleidskaarten
142 Vreke, J.,A.L. Gerritsen, R.P. Kranendonk, M. Pleijte, P.H. Kersten & F.J.P. van den Bosch. Maatlat Government – Governance
143 Gerritsen, A.L., R.P. Kranendonk, J. Vreke, F.J.P. van den Bosch & M. Pleijte. Verdrogingsbestrijding in het tijdperk van het Investeringsbudget Landelijk Gebied. Een verslag van casusonderzoek in de provincies Drenthe, Noord- Brabant en Noord-Holland
144 Luesink, H.H., P.W. Blokland, M.W. Hoogeveen & J.H. Wisman.
Ammoniakemissie uit de landbouw in 2006 en 2007
145 Bakker de, H.C.M. & C.S.A. van Koppen. Draagvlakonderzoek in de steigers. Een voorstudie naar indicatoren om maatschappelijk draagvlak voor natuur en landschap te meten
146 Goossen, C.M., Monitoring recreatiegedrag van Nederlanders in landelijke gebieden. Jaar 2006/2007
147 Hoefs, R.M.A., J. van Os & T.J.A. Gies. Kavelruil en Landschap. Een korte verkenning naar ruimtelijke effecten van kavelruil
148 Klok, T.L., R. Hille Ris Lambers, P. de Vries, J.E. Tamis & J.W.M. Wijsman. Quick scan model instruments for marine biodiversity policy
149 Spruijt, J., P. Spoorenberg & R. Schreuder. Milieueffectiviteit en kosten van maatregelen gewasbescherming
150 Ehlert, P.A.I. (rapporteur). Advies Bemonstering bodem voor differentiatie van fosfaatgebruiksnormen
151 Wulp van der, N.Y. Storende elementen in het landschap: welke, waar en voor wie? Bijlage bij WOt-paper 1 – Krassen op het landschap
152 Oltmer, K., K.H.M. van Bommel, J. Clement, J.J. de Jong, D.P. Rudrum & E.P.A.G. Schouwenberg. Kosten voor habitattypen in Natura 2000-gebieden. Toepassing van de methode Kosteneffectiviteit natuurbeleid
153 Adrichem van, M.H.C., F.G. Wortelboer & G.W.W. Wamelink (2010). MOVE. Model for terrestrial Vegetation. Version 4.0
154 Wamelink, G.W.W., R.M. Winkler & F.G. Wortelboer. User documentation MOVE4 v 1.0
155 Gies de, T.J.A., L.J.J. Jeurissen, I. Staritsky & A. Bleeker.
Leefomgevingsindicatoren Landelijk gebied. Inventarisatie naar stand van zaken over geurhinder, lichthinder en fijn stof
156 Tamminga, S., A.W. Jongbloed, P. Bikker, L. Sebek, C. van Bruggen & O. Oenema. Actualisatie excretiecijfers landbouwhuisdieren voor forfaits regeling Meststoffenwet
157 Van der Salm, C., L. .M. Boumans, G.B.M. Heuvelink & T.C. van Leeuwen. Protocol voor validatie van het
nutriëntenemissiemodel STONE op meetgegevens uit het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid
158 Bouwma, I.M. Quickscan Natura 2000 en Programma Beheer. Een vergelijking van Programma Beheer met de soorten en habitats van Natura 2000
159 Gerritsen, A.L., D.A. Kamphorst, T.A. Selnes, M. van Veen, F.J.P.van den Bosch, L. van den Broek, M.E.A. Broekmeyer, J.L.M. Donders, R.J. Fontein, S. van Tol, G.W.W. Wamelink & P. van der Wielen. Dilemma’s en barrières in de praktijk van het natuur- en landschapsbeleid; Achtergronddocument bij Natuurbalans 2009
160 Fontein R.J, T.A. de Boer, B. Breman, C.M. Goossen, R.J.H.G. Henkens, J. Luttik & S. de Vries. Relatie recreatie en natuur; Achtergronddocument bij Natuurbalans 2009
161 Deneer, J.W. & R. Kruijne. (2010). Atmosferische depositie van gewasbeschermingsmiddelen. Een verkenning van de literatuur verschenen na 2003
162 Verburg, R.W., M.E. Sanders, G.H.P. Dirkx, B. de Knegt & J.W. Kuhlman. Natuur, landschap en landelijk gebied.
Achtergronddocument bij Natuurbalans 2009
163 Doorn van, A.M. & M.P.C.P. Paulissen. Natuurgericht milieubeleid voor Natura 2000-gebieden in Europees perspectief: een verkenning
164 Smidt, R.A., J. van Os & I. Staritsky. Samenstellen van landelijke kaarten met landschapselementen, grondeigendom en beheer. Technisch
achtergronddocument bij de opgeleverde bestanden
165 Pouwels, R., R.P.B. Foppen, M.F. Wallis de Vries, R. Jochem, M.J.S.M. Reijnen & A. van Kleunen, VerkenningLARCH: omgaan met kwaliteit binnen ecologische netwerken
166 Born van den, G.J., H.H. Luesink, H.A.C. Verkerk, H.J. Mulder, J.N. Bosma, M.J.C. de Bode & O. Oenema, Protocol voor monitoring landelijke mestmarkt onder een stelsel van gebruiksnormen, versie 2009
167 Dijk, T.A. van, J.J.M. Driessen, P.A.I. Ehlert, P.H. Hotsma, M.H.M.M. Montforts, S.F. Plessius & O. Oenema. Protocol beoordeling stoffen Meststoffenwet- Versie 2.1
168 Smits, M.J., M.J. Bogaardt, D. Eaton, A. Karbauskas & P. Roza. De vermaatschappelijking van het
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Een inventarisatie van visies in Brussel en diverse EU-lidstaten
169 Vreke, J. & I.E. Salverda. Kwaliteit leefomgeving en stedelijk groen
170 Hengsdijk, H. & J.W.A. Langeveld. Yield trends and yield gap analysis of major crops in the World
171 Horst, M.M.S. ter & J.G. Groenwold. Tool to determine the coefficient of variation of DegT50 values of plant protection products in water-sediment systems for different values of the sorption coefficient
172 Boons-Prins, E., P. Leffelaar, L. Bouman & E. Stehfest (2010)
Grassland simulation with the LPJmL model
173 Smit, A., O. Oenema & J.W.H. van der Kolk. Indicatoren Kwaliteit Landelijk Gebied
2010
174 Boer de, S., M.J. Bogaardt, P.H. Kersten, F.H. Kistenkas, M.G.G. Neven & M. van der Zouwen. Zoektocht naar nationale beleidsruimte in de EU-richtlijnen voor het milieu- en natuurbeleid. Een vergelijking van de implementatie van de Vogel- en Habitatrichtlijn, de Kaderrichtlijn Water en de Nitraatrichtlijn in Nederland, Engeland en Noordrijn- Westfalen
175 Jaarrapportage 2009. WOT-04-001 – Koepel
176 Jaarrapportage 2009. WOT-04-002 – Onderbouwend Onderzoek
177 Jaarrapportage 2009. WOT-04-003 – Advisering Natuur & Milieu
178 Jaarrapportage 2009. WOT-04-005 – M-AVP
179 Jaarrapportage 2009. WOT-04-006 – Natuurplanbureaufunctie
180 Jaarrapportage 2009. WOT-04-007 – Milieuplanbureaufunctie
181 Annual reports for 2009; Programme WOT-04
182 Oenema, O., P. Bikker, J. van Harn, E.A.A. Smolders, L.B. Sebek, M. van den Berg, E. Stehfest & H. Westhoek.
Quickscan opbrengsten en efficiëntie in de gangbare en biologische akkerbouw, melkveehouderij, varkenshouderij en pluimveehouderij. Deelstudie van project ‘Duurzame Eiwitvoorziening’
183 Smits, M.J.W., N.B.P. Polman & J. Westerink.
Uitbreidingsmogelijkheden voor groene en blauwe diensten in Nederland; Ervaringen uit het buitenland
184 Dirkx, G.H.P. (red.). Quick responsefunctie 2009. Verslag van de werkzaamheden
185 Kuhlman, J.W., J. Luijt, J. van Dijk, A.D. Schouten & M.J. Voskuilen. Grondprijskaarten 1998-2008
186 Slangen, L.H.G., R.A. Jongeneel, N.B.P. Polman, E. Lianouridis, H. Leneman & M.P.W. Sonneveld. Rol en betekenis van commissies voor gebiedsgericht beleid
187 Temme, A.J.A.M. & P.H. Verburg. Modelling of intensive and extensive farming in CLUE
188 Vreke, J. Financieringsconstructies voor landschap
189 Slangen, L.H.G. Economische concepten voor beleidsanalyse van milieu, natuur en landschap
190 Knotters, M., G.B.M. Heuvelink, T. Hoogland & D.J.J. Walvoort.
A disposition of interpolation techniques
191 Hoogeveen, M.W., P.W. Blokland, H. van Kernebeek, H.H. Luesink & J.H. Wisman. Ammoniakemissie uit de landbouw in 1990 en 2005-2008
192 Beekman, V., A. Pronk & A. de Smet. De consumptie van dierlijke producten. Ontwikkeling, determinanten, actoren en interventies.
193 Polman, N.B.P., L.H.G. Slangen, A.T. de Blaeij, J. Vader & J. van Dijk. Baten van de EHS; De locatie van
recreatiebedrijven
194 Veeneklaas, F.R. & J. Vader. Demografie in de Natuurverkenning 2011; Bijlage bij WOt-paper 3
195 Wascher, D.M., M. van Eupen, C.A. Mücher & I.R. Geijzendorffer, Biodiversity of European Agricultural landscapes. Enhancing a High Nature Value Farmland Indicator
196 Apeldoorn van, R.C., I.M. Bouwma, A.M. van Doorn, H.S.D. Naeff, R.M.A. Hoefs, B.S. Elbersen & B.J.R. van Rooij.
Natuurgebieden in Europa: bescherming en financiering
197 Brus, D.J.,, R. Vasat, G. B. M. Heuvelink, M. Knotters, F. de Vries & D. J. J. Walvoort. Towards a Soil Information System with quantified accuracy; A prototype for mapping continuous soil properties
198 Groot, A.M.E.& A.L. Gerritsen, m.m.v. M.H. Borgstein, E.J. Bos & P. van der Wielen. Verantwoording van de methodiek Achtergronddocument bij ‘Kwalitatieve monitor
Systeeminnovaties verduurzaming landbouw’
199 Bos, E.J. & M.H. Borgstein. Monitoring Gesloten voer-mest kringlopen. Achtergronddocument bij ‘Kwalitatieve monitor Systeeminnovaties verduurzaming landbouw’
200 Kennismarkt 27 april 2010; Van onderbouwend onderzoek Wageningen UR naar producten Planbureau voor de Leefomgeving
201 Wielen van der, P. Monitoring Integrale duurzame stallen. Achtergronddocument bij ‘Kwalitatieve monitor Systeeminnovaties verduurzaming landbouw’
202 Groot, A.M.E.& A.L. Gerritsen. Monitoring Functionele agrobiodiversiteit. Achtergrond-document bij ‘Kwalitatieve monitor Systeeminnovaties verduurzaming landbouw’
203 Jongeneel, R.A. & L. Ge. Farmers’ behavior and the provision of public goods: Towards an analytical framework
204 Vries, S. de, M.H.G. Custers & J. Boers. Storende elementen