Deze paragraaf is een aanvulling van de huidige aanpak, zoals in 5.1 beschreven, met het onderdeel burgerparticipatie. Om participatie mee te nemen is er een nieuwe fase toegevoegd de 0-fase, zie figuur 23. Elk fase eindigt net als in de huidige aanpak met een beslismoment. Meer hierover is te lezen in 3.1.1.
Figuur 23 Huidige aanpak aangevuld met 0-fase
In tabel 6 is de aanpak weergegeven en aangevuld met advies over de manier om burgerparticipatie in de betreffende fase mee te nemen.
0-fase Initiatief Voorberei
ding Besluit Uitvoering Beheer
42 van 57
Tabel 1 Beschrijving van de fasen met burgerparticipatie
Fasering volgens RSPW
Advies Acties omtrent
burgerparticipatie 0. 0-fase Fase 0 is een nieuwe fase bij een project.
In deze fase kan procesmanagement helpen om een eerste indicatie van het probleem te geven. Vervolgens moet er worden beslist of participatie onderdeel wordt van het projectmanagement. Als dit antwoord ja is kan er in de
initiatieffase meteen met
burgerparticipatie aan de slag worden gegaan.
- Beslis of participatie onderdeel wordt van wijk te zijn. (indien burgerparticipatie) 1. Initiatief In deze fase wordt het probleem
onderzocht. Dit kan samen met experts van de gemeente en inwoners. Hierbij kunnen beide expertises helpen een beter beeld te krijgen van de situatie en mogelijkheden. Dit kan bijvoorbeeld worden gedaan door het houden bijeenkomsten met een gezamenlijke brainstorm. Ook kunnen de partijen hun wensen aangeven om kansen mee te koppelen. Een wandeling in de wijk kan hierbij helpen om te zien of er nog kansen mogelijk zijn. De wensen en randwoorden worden vervolgens vastgelegd.
- Organiseer
bijeenkomsten om te vertellen over het project en hoor de ideeën van inwoners.
- Betrokken inwoners denken na over hoe andere inwoners
- Randvoorwaarden en kansen met de belanghebbende partijen opstellen.
2. Voorbereiding Het probleem is duidelijk en goed in kaart gebracht. Nu is het van belang om te zoeken naar oplossingen. De oplossingen kunnen samen met de inwoners binnen de eerder opgestelde randvoorwaarden worden bedacht. Op deze manier worden de wensen meteen duidelijk en is er waarschijnlijk groter draagvlak voor het ontwerp. Het is bij het samen bedenken van oplossingen belangrijk dat er echt samen wordt gedacht. Dit betekent dat de gemeente niet met de plannen op tafel komt en er alleen aanpassingen kunnen worden gedaan. Een
ontwerpsessie met een architect waarin binnen de randvoorwaarden het ontwerp wordt gemaakt, zorgt ervoor dat alle ideeën gehoord en meteen toegepast in het ontwerp kunnen worden. Hierdoor is de kans groter dat de volgende fase sneller doorlopen wordt. Indien inwoners
- Bekendmaken dat er
oplossingen wel en niet mogelijk zijn.
43 van 57
zelf inpassingen gaan uitvoeren kan het helpen om ze hiermee fysiek kennis te laten maken.
3. Besluit In deze fase wordt het besluit genomen over hoe het probleem wordt opgelost.
Het voordeel ten opzichte van de
normale aanpak is dat de inwoners al hun mening hebben laten horen in het
ontwerp. Wel is er in deze fase nog de ruimte om meer inwoners te betrekken, zodat er nog invloed op het besluit kan worden geleverd. Indien inwoners zelf wat gaan doen kan in deze fase nudging helpen om ze toch over de streep te trekken om inpassingen uit te voeren.
Uiteindelijk wordt deze fase afgesloten met het besluit over het definitief ontwerp. Dit besluit wordt gemaakt in samenspraak met de Rotterdammers.
- Expositie van de
plannen in de openbare ruimte.
- Rotterdammers nog een keer om hun
mensen zelf actie te laten ondernemen.
- Besluiten van het definitiefontwerp met de Rotterdammers maken.
4. Uitvoering In de uitvoeringsfase wordt het opgestelde beleid uitgevoerd. Dit kan zowel door een interne of externe partij worden gedaan. Handhaving dat de uitvoering goed verloopt wordt door de gemeente gedaan. Ook moet er soms nog vergunningen worden verleend in deze fase. Hedendaags is dit de fase waarin inwoners het actiefst worden. Met het nieuwe proces zullen de inwoners al betrokken zijn en kan de
Participatieparadox voorkomen worden.
- Inwoners op de hoogte houden over het verloop van de uitvoering.
5. Beheer In deze fase wordt gecontroleerd of alles volgens het plan is geïmplementeerd.
Vervolgens is het van belang dat het project beheerd wordt. Dit kan zowel door inwoners als door de gemeente of een beide worden gedaan. De keuze voor wie het project is al duidelijk en
vastgelegd in de besluitfase.
Tot slot kunnen de leermomenten van het project worden vastgelegd en gedeeld. Op deze manier kan het volgende project soepeler verlopen.
- Controle van beide partijen of het beheer goed wordt uitgevoerd.
- Vastleggen en delen leermomenten.
44 van 57
H6 Discussie
In het onderzoek zijn verschillende keuzes gemaakt en staan punten ter discussie. De
discussiepunten en mate van invloed op het rapport staat hieronder beschreven. Tevens worden er bij sommigen discussiepunten aanbevelingen gedaan voor vervolgonderzoek. Tot slot worden er algemene aanbevelingen gegeven over opvallende bevindingen gedurende het onderzoek.
Keuzes in onderzoek
Met de start van het onderzoek liep het Deltaplan pas enkele weken. Hierdoor was er nog veel onduidelijkheid over het precieze doel en de manier waarop dit bereikt moest worden. Daardoor is het met de start van het onderzoek niet meteen duidelijk geweest dat er een adviesrapport voor het Deltaplan nodig was. Gedurende het onderzoekstraject heeft het Deltaplan meer vorm gekregen en daarmee ook het onderzoek. Wekelijkse overleggen met de opdrachtgever en eigen inzichten hebben geholpen om uiteindelijk naar een gewenst eindresultaat te werken. Daarvoor zijn de hoofd- en deelvragen gedurende het onderzoek verschillende keren aangescherpt.
De eerste aanscherping is de doelgroep geweest. Het was onduidelijk op welke private partijen er gefocust zou worden binnen het onderzoek. Door verder onderzoek bleek dat de gemeente al een actieve samenwerking heeft met de woningcorporaties. Een andere partij, de vastgoedontwikkelaars, heeft gedurende het onderzoek aangegeven dat ze bij de bouw moet voldoen aan regels die ze worden opgelegd. Het toevoegen van bepaalde criteria zal er waarschijnlijk voor zorgen dat er vaker klimaatadaptief wordt gebouwd. Daarmee is de primaire focus op huiseigenaren gekomen.
Huiseigenaren zijn in de context, inwoners van Rotterdam die een eigen huis bezitten. Verder in het onderzoek is het duidelijk geworden dat het rapport zou dienen als advies voor het Deltaplan, dit is de tweede aanscherping in de hoofdvraag geweest. Het Deltaplan heeft een stad brede aanpak, daarom is er besloten de doelgroep aan te passen naar de Rotterdammer.
Discussiepunten
Om het advies voor participatie specifiek te maken voor het Deltaplan is de koppeling gemaakt met de standaard aanpak voor projecten van de gemeente. De werk- en denkwijze van Gemeente Rotterdam is onderzocht aan de hand van beschikbare documenten, gesprekken en een workshop.
In totaal zijn er ongeveer 12.000 werknemers bij de gemeente. Sommige hiervan zullen de teksten anders interpreteren dan in het onderzoek staat beschreven. De resultaten van de van de
beschikbare documenten, gesprekken en de workshop zijn gegeneraliseerd. Dit is nodig geweest om uitspraken te doen over de aanpak van Gemeente Rotterdam.
Bij het onderzoeken van de referentieprojecten zijn verschillende succesfactoren bekend geworden.
Het bundelen en analyseren van de maatregelen heeft geresulteerd in drie kenmerkende thema’s.
Mede op basis van deze thema’s is het advies voor het Deltaplan geformuleerd. Het onderzoeken van andere referentieprojecten kan leiden tot andere thema’s. Hierdoor kan tevens het advies voor participatie in het Deltaplan veranderen. Desondanks wordt het advies als bruikbaar gezien, omdat de resultaten zijn verzameld via een format dat door de opdrachtgever is gecontroleerd op
bruikbaarheid.
45 van 57
De standaard Rotterdammer bestaat niet, dit komt doordat er grote diversiteit is binnen de bevolking van de stad. Om toch een uitspraak te doen over de aanpak van de Rotterdammer is het advies op basis van vergelijking van de referentieprojecten gegeven die elk een eigen inwoners achtergrond hebben. Er wordt geadviseerd om pilot projecten uit te voeren in Rotterdam om inzicht te krijgen op wat wel en niet werkt betreft participatie. De pilot projecten kunnen in principe per direct van start gaan, nog voordat er met het Deltaplan zelf wordt gewerkt. Vervolgens kunnen de leermomenten worden meegenomen bij de volgende projecten.
Algemene aanbevelingen
Het Deltaplan raakt veel verschillende afdelingen binnen de gemeente. Niet alle afdelingen weten van elkaar met welke projecten ze bezig zijn. Vandaar dat het wordt aanbevolen om te onderzoeken welke afdelingen binnen Gemeente Rotterdam overlap vinden met het Deltaplan. Vervolgens kan er worden onderzocht of er koppelkansen zijn, zodat projecten efficiënt kunnen worden uitgevoerd. Dit kan tevens voorkomen dat inwoners door verschillende afdelingen benaderd worden. Hierdoor kan er namelijk participatiemoeheid ontstaan wat het proces niet ten goede komt.
Een andere aanbeveling is het koppelen van de verschillende initiatieven die Gemeente Rotterdam heeft. Neem bijvoorbeeld, Water Sensitive Rotterdam, Resilient Rotterdam en het Rotterdam Climate Initiative. Al deze initiatieven vinden overlap met elkaar, sommige werknemers wisten zelf niet eens alle verschillen, ditzelfde geldt waarschijnlijk voor de Rotterdammer. Advies hierbij is om te onderzoeken of er een platform er gecreëerd kan worden, zodat er een centrale plek is voor de Rotterdammers om informatie te vinden over klimaatadaptatie.
46 van 57
Bibliografie
Aboutaleb, A. (2016). Delta Rotterdam. Gemeente Rotterdam. Opgeroepen op Februari 15, 2018, van
http://www.rotterdamclimateinitiative.nl/documents/2016/RCI%20Delta%20Magazine%202016%20N L-DEF.pdf
Berends, E.-J. (2017, 26 jinu). deswollenear. Opgeroepen op Mei 7, 2018, van deswollenaer:
https://deswollenaer.nl/algemeen/seringenstraat-in-assendorp-wordt-klimaatbestendig Brus, C. (2013). Duurzaamheidsagenda 2014-2017. Doetinchem: Gemeente Doetinchem. Opgehaald van
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=10&ved=0ahUKEwiCstSjxKDbA hXE7BQKHR_NBlEQFghzMAk&url=https%3A%2F%2Fbesluitvorming.doetinchem.nl%2FVergaderingen
%2Fbeeldvormende-raad%2F2013%2F14-november%2F19%3A30%2FDuurzaamheidsagenda-2014-201
Bunt, M. (2015). Gemeentelijk rioleringsplan. Rotterdam: Gemeente Rotterdam. Opgehaald van https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/grp/Gemeentelijk_rioleringsplan.pdf
Buuren, A. v., & Teisman, G. (2009). De governance van klimaatadaptatie. Unisversiteit Twente. Opgehaald van https://www.utwente.nl/en/nig/research/archive/2009/Papers/panel12papervanbuuren.pdf
Opgeroepen op Mei 7, 2018, van destentor: https://www.destentor.nl/zwolle/geveltuintjes-en-klimaatkratten-tegen-wateroverlast-en-hitte-in-zwolle~a5f67022/
Dekker, P., Ridder, J. d., Houwelingen, P. v., & Broek, A. v. (2016, december 30). Burgerperspectieven 2016|.
Opgeroepen op maart 13, 2018, van Sociaal Cultureel Planbureau:
https://www.scp.nl/Nieuws/Minder_pessimistisch_over_Nederland
(2017). Deltaprogramma 2018. Deltacommissaris. Opgeroepen op Februari 15, 2018, van
https://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0ahUKEwjY6LDYwafZAhV QzqQKHSBVCi0QFgguMAA&url=https%3A%2F%2Fwww.deltacommissaris.nl%2Fbinaries%2Fdeltacom missaris%2Fdocumenten%2Fpublicaties%2F2017%2F09%2F19%2Fdp2018-nl-printversie%2FDP201 Diversen. (2017). Gemaal Mercatorstraat. Opgeroepen op Mei 10, 2018, van
https://www.facebook.com/gemaalmercator
Emma's-Hof. (2012). Pepperoni. Emma's Hof, Den Haag. Opgehaald van
http://www.emmashof.nl/photos/view/72157630602818512/2012-07-03+Pepperoni
EPA. (2008). Reducing Urban Heat Islands: Compendium of Strategies. Opgeroepen op April 30, 2018, van
https://www.epa.gov/sites/production/files/2017-05/documents/reducing_urban_heat_islands_ch_1.pdf
Geene, F. (2016). De meest gemaakte fouten bij burgerparticipatie. Opgeroepen op Mei 2, 2018, van nudoorpakken: http://nudoorpakken.nl/burgerparticipatie/de-meest-gemaakte-fouten-bij-burgerparticipatie/
Gemeente Antwerpen. (2017). Klimaatrobuust Sint-Andries. Opgeroepen op Mei 1, 2018, van Stadslab2050:
http://stadslab2050.be/klimaatadaptatie/klimaatrobuust-een-verkenning/sint-andries-zet-ambities-voor-klimaatrobuuste-wijk
Gemeente Enschede. (2015, februari). Nieuwsbrief Stadsbeek. Samen de wateroverlast in Pathmos en Stadsveld aanpakken! Enschede. Opgehaald van
https://www.enschede.nl/sites/default/files/nieuwsbrief-1-stadsbeek-februari-2015.pdf
47 van 57
Gemeente Enschede. (2015, Juli). Nieuwsbrief Stadsbeek. Enschede. Opgehaald van
https://www.enschede.nl/sites/default/files/nieuwsbrief-3-stadsbeek-juli-2015.pdf Gemeente Enschede. (2015, december). Nieuwsbrief Stadsbeek. Enschede. Opgehaald van
https://www.enschede.nl/sites/default/files/16665-nieuwsbrief-stadsbeek-nr-5-a4-vs4.pdf Gemeente Enschede. (2016). Stadsbeek Enschede. Enschede. Opgehaald van
https://www.enschede.nl/sites/default/files/Infographic%20Stadsbeek.pdf
Gemeente Rotterdam. (2013). Rotterdamse adaptatie strategie (RAS). Rotterdam: Rotterdam Climate initiative.
Opgeroepen op Februari 12, 2018, van http://www.rotterdamclimateinitiative.nl/documents/2015-en-ouder/Documenten/RCI-RAS-2013-NL-LR.pdf
Gemeente Rotterdam. (2015). Handleiding RSPW - Omgevingsmanagement aansluiten en verbinden.
Rotterdam.
Gemeente Rotterdam. (2015). Handleiding RSPW - Projectmanagementop zijn Rotterdams. Rotterdam.
Gemeente Rotterdam. (2015). Toolkit participatie bij fysieke projecten. Rotterdam.
Gemeente Rotterdam. (2018). Wijkprofiel 2018. Opgeroepen op Februari 15, 2018, van wijkprofiel.rotterdam:
http://wijkprofiel.rotterdam.nl/nl/2018/rotterdam
Gemeente Zwolle. (2017). Seringenstraat Klimaatstraat. Opgeroepen op Mei 7, 2018, van Zwolle:
https://www.zwolle.nl/wonen-en-leven/wijken/assendorp/vitaal-assendorp/seringenstraat-klimaatstraat
Hekkens, A. (2017, februari 3). Regenplein Mercatorstraat. Opgeroepen op mei 10, 2018, van rainproof:
https://www.rainproof.nl/node/669
Hekkens, A. (2017). Regenplein Mercatorstraat. Amserdam Rainproof. Opgehaald van https://www.rainproof.nl/regenplein-mercatorstraat
Hove, L. v., Jacobs, C., & Heusinkveld, B. (2014). Hoe werkt het lokale klimaat in Nederlandse steden en hoe beïnvloedt stedelijke inrichting het lokale klimaat? Climate proof cities. Opgeroepen op Februari 12, 2018, van http://edepot.wur.nl/320392
Initiatiefrijk Zwolle. (2017). Inwonersinitiatief Seringenstraat: van wonen op vervuilde grond naar
‘klimaatactieve’ straat. Opgeroepen op Mei 7, 2018, van Initiatiefrijk Zwolle:
https://initiatiefrijk.zwolle.nl/verhalen/inwonersinitiatief-seringenstraat-seringenstraat-van-wonen-op-vervuilde-grond-naar
Instituut maatschappelijke Innovatie. (2013). Werken aan burger nabijheid. Ministerie van Binnalandse Zaken en Koninkrijkrelaties. Opgeroepen op April 30, 2018, van
https://vng.nl/files/vng/20131112_bzk_handreiking_werken-aan-burger-nabijheid-september-20131.pdf
Jong, L. d. (2017, oktober 4). Hoe betrokken inwoners en aarzelende ambtenaren samen een Amsterdams plein realiseerden. Opgeroepen op mei 10, 2018, van Overheid in contact:
https://www.overheidincontact.nl/hoe-betrokken-inwoners-en-aarzelende-ambtenaren-samen-amsterdams-plein-realiseerden/
KNMI. (2017). Grotere toename lokale neerslag extremen in warmer klimaat. Opgeroepen op Februari 15, 2018, van KNMI: https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/achtergrond/grotere-toename-lokale-neerslag-extremen-in-warmer-klimaat
Ligtvoet, W. (2011). Een delta in beweging. Den Haag: Planbureau voor de Leefomgeving. Opgehaald van
https://repository.tudelft.nl/islandora/object/uuid:0ed3a8ff-0498-4263-b4d9-7998463ac0b7?collection=research
Minnen, J. v. (2009). Wegen naar een klimaatbestendig Nederland. Bilthoven: Planbureau voor de Leefomgeving. Opgehaald van https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/500078001.pdf Mosterman, A. (2017). Geveltuintjesdag. Zwolle. Opgehaald van
https://www.flickr.com/photos/30583083@N05/39446729972/in/album-72157689031511362/
48 van 57
Nijhuis, E. (2011). Hittestress in Rotterdam. Rotterdam: Gemeente Rotterdam. Opgeroepen op februari 6, 2018, van http://edepot.wur.nl/174673
Regenmortel, T. V. (2016). Werkzame principes bij de 10 Gouden Gemeenten. Opgehaald van
https://lirias2repo.kuleuven.be/bitstream/handle/123456789/545468/De_gouden_formule.pdf;jsessi onid=F38EDD9548E9AC97B562C056819959E5?sequence=1
Ribberink, M. (2017, Juli 2). Hitte-onderzoek doen in je eigen stad. Opgeroepen op April 30, 2018, van weer:
http://www.weer.nl/nieuws/detail/2017-07-02-hitte-onderzoekje-doen-in-je-eigen-stad/
Rijkswaterstaat. (2016). Klimaatadaptatie. Opgeroepen op Juni 2, 2018, van rwsleefomgeving:
https://www.rwsleefomgeving.nl/onderwerpen/energie-en/thema%27s/klimaatadaptatie/
Snoo, M. d. (2016). Hotspot Regio Rotterdam. Rotterdam: Gemeente Rotterdam. Opgeroepen op februari 2018, van http://edepot.wur.nl/326791
(2017).Stadsbeek Enschede. Gemeente Enschede, Enschede. Opgehaald van https://agendastad.nl/wp-content/uploads/2015/02/Boekwerk-KAS-stromen-Dr-an-.pdf
Stadslab2050. (2017). Sint-Andries. Antwerpen. Opgehaald van
https://issuu.com/stadslab2050/docs/klimaatrobuust_sint-andries_wandelb Stadstuin Emma's Hof. (2011). Fondesen. Opgeroepen op April 23, 2018, van emmashof:
http://www.emmashof.nl/paginas/view/27
Stadstuin Emma's Hof. (2011). Van idee tot tuin. Opgeroepen op April 23, 2018, van emmashof:
http://www.emmashof.nl/paginas/view/57 St-Andries. (sd). Opgeroepen op mei 1, 2018, van sites:
https://sites.google.com/site/antwerpenstadantwerpcity/st-andries-het-zuid
Tanis, I. (2017, juni 14). Ontwerp: Regenwaterelement ”de watertrap”. Opgeroepen op mei 10, 2018, van Buro regen en water: http://buro-regen-en-water.nl/works/regenwaterelement-watertrap/
(2016, december 30). 'Geen zorgen om klimaatprobleem, omdat we er nog geen last van hebben'.
(2017, Juli 7). Rotterdams Deltaplan (Grond) Water. Gemeente Rotterdam. Opgeroepen op Februari 15, 2018
(2018, Februari 10).
(2005). Ruimte van ons allemaal.
Waterschap Drents Overijsselse Delta. (2017, September 11). Special: Seringenstraat. Nieuwsbrief Klimaat Actieve Stad. Opgeroepen op Mei 7, 2018, van
https://klimaatactieveseringenstraat.files.wordpress.com/2017/12/171109-nieuwsbrief-seringenstraat-totaal.pdf