AANBEVELINGEN VOOR DE ONDERWIJSPRAKTIJK

Opvallend is dat nog lang niet alle leerlingen de beoogde (een zoekende, dan wel een intensieve strategie, afhankelijk van het vraagtype) strategie toepasten.

Wan-neer er sprake is van tijdsdruk, zoals bij een toets of als de lesstof in hogere jaren toeneemt en complexer wordt, worden efficiënte leesstrategieën steeds belangrijker.

Op school voldoende aandacht besteden aan het toepassen van leesstrategieën, naast de algemene uitleg over strategieën, zou hierbij kunnen ondersteunen.

Leerlingen met dyslexie mogen dan wel vergelijkbare strategieën gebruiken, maar de audio-ondersteuning – die deze groep vaak gebruikt – beïnvloedt hen sterker. Juist doordat lezen voor deze leerlingen meer tijd kost, is het heel belangrijk dat zij efficiënt een tekst doornemen. Dus juist voor de leerlingen met dyslexie die moeite hebben met lezen, is het extra van belang om aandacht te besteden aan het

‘kiezen’ van een efficiënte leesstrategie die past bij de leesopdracht. Dat kan immers tijd besparen, maar het vraagt wel om een bewuste actie (de audio negeren, dan wel de audio actief besturen). Juist omdat ze vaak audio-ondersteuning gebruiken, lijkt het met name nuttig om leesstrategieën te trainen terwijl ze hun audio-onder-steuning gebruiken. Dit kan hen helpen zich bewust te worden van de mogelijke invloed van deze ondersteuning op hun leesstrategieën en om ook dan efficiënte strategieën (en wellicht actiever gebruik van de audio-ondersteuning) in te zetten.

DANKBETUIGING

De auteurs bedanken Stichting Dedicon voor hun medewerking bij dit onderzoek.

LITERATUURLIJST

Afflerbach, P., Pearson, P. D., & Paris, S. G. (2008), Clarifying differences between reading skills and reading strategies. The Reading Teacher, 61(5), 364–373.

Andreassen, R., Jensen, M. S., & Bråten, I. (2017). Investigating self-regulated study strategies among postsecondary students with and without dyslexia: A diary method study. Reading and Writing, 30(9), 1891–1916.

Broek, A. van den, Muskens, M., & Winkels, J. (2013). Studeren met een functie-beperking 2012. De relatie tussen studievoortgang, studie-uitval en het gebruik van voorzieningen. Eindmeting onderzoek ‘Studeren met een functiebeperking’.

Nijmegen Res Ned/ITS.

Byrom, G. (1998). If you can’t read it then audio read it. Reading, 32(2), 3–7.

Chevalier, T. M., Parrila, R., Ritchie, K. C., & Deacon, S. H. (2017). The role of metacognitive reading strategies, metacognitive study and learning strategies, and behavioral study and learning strategies in predicting academic success in students with and without a history of reading difficulties. Journal of learning disabilities, 50(1), 34–48.

Dedicon Rijksoverheidsdienst (2020, 12 Juli). Zijn schoolboeken gratis voor leerlingen met dyslexie en voor blinde en slechtziende leerlingen? Geraadpleegd van https://

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/passend-onderwijs/vraag-en-antwoord/

zijn-schoolboeken-gratis-voor-leerlingen-met-dyslexie-in-het-voortgezet-onder-wijs-en-voor-blinde-en-slechtziende-leerlingen

Frank, H., Grezel, J. E., Kooiman, M., Steenbergen, W., Vos, M. & Zetstra, H.

(2019). Nieuw Nederlands. Groningen/Utrecht: Noordhoff Uitgevers.

Ghesquière, P., Boets, B., Gadeyne, E., & Vandewalle, E. (2011). Dyslexie: Een beknopt wetenschappelijk overzicht. Jongvolwassenen met dyslexie: Diagnostiek en begeleiding in wetenschap en praktijk, 41–54.

Guthrie, J. T., & Mosenthal, P. (1987). Literacy as multidimensional: Locating information and reading comprehension. Educational Psychologist, 22(3-4), 279–297.

Katalayi, G. B., & Sivasubramaniam, S. (2013). Careful reading versus expeditious reading: Investigating the construct validity of a multiple-choice reading test.

Theory and Practice in Language Studies, 3(6), 877–884.

Knoop-van Campen, C. A. N., Segers, E., & Verhoeven, L. (2018). How phono-logical awareness mediates the relation between working memory and word reading efficiency in children with dyslexia. Dyslexia. 24(2), 156–169.

Knoop-van Campen, C. A. N., Segers, E., & Verhoeven, L. (2019). Modality and redundancy effects, and their relation to executive functioning in children with dyslexia. Research in developmental disabilities, 90, 41–50.

Knoop-van Campen, C. A. N., Segers, E., & Verhoeven, L. (2020). Effects of audio support on multimedia learning processes and outcomes in students with dyslexia. Computers & Education, 150, 1–14.

Krishnan, K. S. D. (2011). Careful versus expeditious reading: The case of the IELTS reading test. Academic Research International, 1(3), 25–35.

Lau, K. L. & Chan, D. W. (2003). Reading strategy use and motivation among Chinese good and poor readers in Hong Kong. Journal of Research in Reading, 26(2), pp. 177-190. doi:10.1111/1467-9817.00195

Leesmonitor (2020). Leesprestaties kinderen. Geraadpleegd van www.leesmonitor.nu/

nl/leesprestaties-kinderen

Liu, F. (2010). Reading abilities and strategies: A short introduction. International Education Studies, 3(3), 153–157.

Lyon, G. R., Shaywitz, S. E., & Shaywitz, B. A. (2003). A definition of dyslexia.

Annals of dyslexia, 53(1), 1–14.

MacArthur, C. A. (1996). Using technology to enhance the writing processes of students with learning disabilities. Journal of learning disabilities, 29(4), 344–354.

Mayer, R. E. (2005). The Cambridge handbook of multimedia learning. Cambridge:

Cambridge University.

Menghini, D., Finzi, A., Carlesimo, G. A., & Vicari, S. (2011). Working memory impairment in children with developmental dyslexia: Is it just a phonological deficity? Developmental Neuropsychology, 36(2), 199–213.

Murnane, R., Sawhill, I., & Snow, C. (2012). Literacy challenges for the twenty-first century: Introducing the issue. The Future of Children, 22(2), 3–15.

Onderwijsinspectie (2019). Dyslexieverklaringen: Verschillen tussen scholen nader bekeken. Utrecht.

Pressley, M., & Afflerbach, P. (1995). Verbal protocols of reading: The nature of constructively responsive reading. Londen: Routledge.

Roitsch, J., & Watson, S. (2019). An overview of dyslexia: Definition, character-istics, assessment, identification, and intervention. Education Journal, 7(4), 81–86.

Salmerón, L., Naumann, J., García, V., & Fajardo, I. (2017). Scanning and deep processing of information in hypertext: An eye tracking and cued retrospective think-aloud study. Journal of Computer Assisted Learning, 33(3), 222–233.

Swanson, H. L., Zheng, X., & Jerman, O. (2009). Working memory, short-term memory, and reading disabilities: A selective meta-analysis of the literature.

Journal of learning disabilities, 42, 260–287.

Urquhart, S., & Weir, C. (1998). Reading in a second language: Process, product and practice. Londen: Pearson Education Limited.

Wolf, M., & Katzir-Cohen, T. (2001). Reading fluency and its intervention.

Scientific studies of reading, 5(3), 211–239.

OVER DE AUTEURS

Carolien Knoop-van Campen is bezig haar promotietraject naar multimedia-leren en dyslexie af te ronden, waarin ze de invloed van audio-ondersteuning op het leerproces en leeruitkomsten bij kinderen en volwassenen met dyslexie onder-zocht. Daarnaast is ze betrokken bij verschillende onderzoeken naar adaptieve leer systemen en dubbelbegaafde leerlingen. Ook geeft ze les en begeleidt ze scriptie-studenten binnen de opleiding Pedagogische Wetenschappen en Onderwijskunde (Radboud Universiteit).

Danique ter Doest is afgestudeerd aan de opleiding Taalwetenschappen van de Radboud Universiteit en heeft haar masterscriptie geschreven over leesstrategieën bij leerlingen met dyslexie. Momenteel is zij bezig met het behalen van haar educa-tieve master en ze geeft les als docent Nederlands op een middelbare school.

Eliane Segers is als hoogleraar Leren en Technologie verbonden aan het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit. Daarnaast is zij hoog-leraar Lezen en Digitale Media namens Stichting Lezen aan de Universiteit Twente, en wetenschappelijk directeur van het Expertisecentrum Nederlands.