Matthijs Uyterlinde
Congres ‘Vooruit met de wijk!’ | Groningen | 11 oktober 2018
De comeback van de wijk
Waar komen we vandaan?
Grotestedenbeleid
Stadsvernieuwing
Waar komen we vandaan?
Stand en ontwikkeling Leefbaarometer 2002-2014 (Kwetsbare wijken in beeld, Platform31, 2017)
Hoe gaat het met de kwetsbare wijken?
Wijk Inwoners 1. Selwerd (Groningen) 6.425
2. Angelslo (Emmen) 7.845
3. Jol/Galjoen (Lelystad) 6.785
4. Meerwijk (Haarlem) 7.795
5. Dolphia (Enschede) 580
6. Meerzicht (Zoetermeer) 15.600
7. Buitenhof (Delft) 13.850
8. Schiedam-Oost (Schiedam) 11.140 9. Gestelse buurt (Den Bosch) 1.250 10. Jagershoef (Eindhoven) 3.563 11. Kerkrade-West (Kerkrade) 14.720 12. Mariaberg (Maastricht) 4.990
Verdiepend onderzoek in 12 wijken
Oorzaken van dalende leefbaarheid
• Economische crisis heeft deze wijken hard geraakt:
armoede, werkloosheid, schulden
• Beleids- en stelselwijzigingen slaan neer in wijken:
• Einde wijkenbeleid (2012-2015)
• Herziening Woningwet (2015)
• Transformaties sociaal domein (2015)
• Stagnatie van de integrale wijkaanpak, vooral sectorale leefbaarheidsprojecten
maart 2017
Veranderd krachtenveld
van (GSB/ISV):
Proces
Financiering Aan de voorkant:
Rijk, gemeente, corporaties Samenhang Fysiek leidend
Samenwerking Integraal
Doelstelling Output (SMART-doelen) Schaalniveau Wijk
naar:
Bundelen van lopende geldstromen (wisselende coalities)
Sociaal leidend
Verkokerd (sectoraal) Impact (processturing) Wijk, buurt of straat
Waarom investeren in kwetsbare wijken?
van (GSB/ISV): naar:
Bestrijden van kansarmoede Voorkomen van ‘Parijs’ en ‘Molenbeek’
Ideaal van de ‘gemengde wijk’ Ideaal van de inclusieve wijk
Stimuleren van sociale stijging Hoge verwachtingen van eigen initiatief Elke wijk naar het stedelijk gemiddelde Verschil mag er zijn
Maakt de wijkaanpak een comeback?
• Kennisinstituten/adviesraden (WRR, PBL, SCP, Platform31):
tweedeling, sociale cohesie onder druk
• Steden investeren in lokaal gestuurde wijkvernieuwing (collegeakkoorden 2018-2022)
• Rijk: Kwetsbare wijken niet in regeerakkoord, wel thematische aanknopingspunten (energietransitie, ondermijnende criminaliteit)
Paradigmashift:
Naar een wendbare wijkaanpak
• Niet top-down of bottom-up maar in wisselwerking
• Zoek naar thematische verbindingen (koppelkansen)
• Zorg voor lange termijn rendement
• In wisselende coalities
1. Urgentie
Wendbare wijkaanpak
1. Urgentie 2. Uitnodigen
Wendbare wijkaanpak
Bewoners Gemeente
Instellingen / organisaties (wijkpartners)
1. Urgentie 2. Uitnodigen 3. Visievorming
Wendbare wijkaanpak
Coalitie
1. Urgentie 2. Uitnodigen 3. Visievorming
4. Randvoorwaarden organiseren
Wendbare wijkaanpak
Coalitie
Bestuurlijke verankering
Onafhankelijke procesleiding
Vertrouwen Middelen
(tijd en geld)
Lange adem
Flexibiliteit
Koers houden Monitoring
Deelprojecten
1. Urgentie 2. Uitnodigen 3. Visievorming
4. Randvoorwaarden organiseren
5. Uitvoeren
Wisselende coalities
Deelprojecten Wisselende
coalities
Wendbare wijkaanpak
Coalitie
Vooruit met de wendbare wijkaanpak!
• Gemeenten zijn aan zet
• Betrek bewoners, maar overvraag ze niet
• Nieuwe opgaven zorgen voor urgentie, maar pas op voor oude valkuilen
• Omarm de complexiteit: kijk verder dan je eigen doelstelling
Dank voor uw aandacht
• Essay Naar een wendbare wijkaanpak (2018)
• Experimentenprogramma Verduurzaming kwetsbare wijken (2018-2021)
• Onderzoek Stijgende en dalende wijken (2018-2019)
• Magazine Werken aan vitale wijken (2017)
• Rapportage Sturen op gemengde wijken? (2018)
• Rapportage Aan de slag in kwetsbare wijken (2017)
• Rapportage Kwetsbare wijken in beeld (2017)
• Kennisdossier Stedelijke vernieuwing
