08-04-1997    H.J. Korthals Altes, P.F. van Soomeren, R. Scherpenisse, R. van der Bijl, T. Woldendorp, Th. van der Voordt Handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen voor de bestaande bouw – Handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen voor de bestaande bouw

Experimenteren met het

Politiekeurmerk

Veilig Wonen®

POLITIE KEURMERK

VEILIG

WONEN

P O L I T I E KEURMERK

VEILIG

c:::===============� WONEN

•

maart 1997

Co l ofon

redactie:

Rob van der Bijl HarmJan Korthals Altes René Scherpen isse Pau l van Soomeren Theo van der Voordt Tobias Woldendorp

redactiecommissie:

Betty van Bakel Berny van de Donk T heo Hessel man Hugo Huges Armando Jongejan Frits van de Kant Chris van der Nat Fedde Zandstra Maarten Vroombout

eindredactie:

foto's:

Sandra van Kampen René Scherpenisse

Joost B rouwers, Rotterdam

vormgeving:

Gé grafische vormgeving, Rotterdam

druk:

Drukkerij Goos, Ouderkerk aId Ijssel

uitgave:

maart 1997, Stuu rgroep Experi menten Vol ksh uisvesting (SEV)I

Servicepunt Veilig Wonen, Rotterdam

bestellen:

Firma van Zijp, Zoetermeer tel. 079 - 3417881

fax 079 - 3417209

ISBN 90-5239-124-6

Niets uit deze u itgave mag op enigerlei wijze worden vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van het Servicepunt Veilig Wonen.

2

maart 1997

Servicepunt Vei l ig Wonen

P O L I T I E KEURMERK

VEI LIG WONEN

•

I n h o udsopgave

Voo rwoord

Deel 1: Achtergronden

1 . 1 Van Pol itiekeurmerk naar Nationaal Keurmerk Veil ig Wonen 1 .2 Waar komen de keurmerk-eisen vandaan?

1 .3 Integraal keurmerk of deelcertificaat?

1 .4 De procedure

1.5 Het Pol itiekeurmerk i n het kort

Dee l 2: De e isen

2 . 1 Toelichting op d e eisen

2.2 Prestatie-eisen i nd ividuele won ing (W) 2 .3 Prestatie-eisen woongebouw/bouwblok (G) 2.4 Prestatie-eisen woonomgeving (0)

B i j l a gen

Checkl ist

2 Goedgekeurde p rod ucten en productcombinaties 3 Contactpersonen

4 Verder lezen

6 9 1 1 1 4 1 6

17 19 29 54

e

P O L I T I E K E U RM E R K

VEI LIG WONEN

•

maart 1997

Voo rwoo rd

Een vei l ig gevoel begint met een vei l ig thuis i n een vei l ige omgeving. Een wijsheid die i k graag zou w i l len inrui len voor de wat oudere volkswijsheid dat je een andere krant moet gaan lezen om je vei l ig te voelen. Slechts anderhalf procent van de inwoners van ons land voelt zich zon­

der aanwijsbare reden onve i l ig. Een kwart van de bevol king voelt zich 'met recht en rede' regelmatig onve i l ig, zo b l ij kt uit de Integrale Vei l igheidsrapportage 1996. De onve i l igheidsbe­

leving neemt, zowel bij mannen als b ij vrouwen, evenredig toe met de mate van 'buurtdrei­

gi ng'. De kwal iteit van de buurt speelt h i erbij een belangrijke rol . Het Pol itiekeurmerk Veilig Wonen kan ons h elpen daar iets aan te doen.

Het Politiekeurmerk Vei l ig Wonen kan n i et garanderen dat won i nginbraken, overlast of andere vormen van 'buurtdre igi ng' ophouden te bestaan . Maar de kans kan wel aanzienlijk worden verkleind door de woonomgeving in te richten aan de hand van de e isen die het keurmerk stelt. Door bijvoorbeeld inbraakwerende voorzieningen en meer verl ichting rond de won ingen aan te brengen, door achterpaden overzichtelijker te maken en beter te verl ichten en een beter beheer en onderhoud van de open bare ruimte te real iseren.

Recente gegevens van het Centraal B u reau voor de Statistiek bevestigen deze ste l l ing. De vee l voorkomende cri m i nal iteit is in 1 996 met circa e e n half m i ljoen del icten gedaald. Een spectacu­

laire dal ing waarmee we terug zijn op het n iveau van begin jaren tachtig. Het aantal diefstal­

len is met ruim 30 d u izend gedaald . Volgens het CBS kan deze dal ing voor een groot gedeelte worden verklaard door het feit dat steeds meer personen en hu ishoudens gerichte maatregelen treffen om d iefstal te voorkomen, zoals het aanbrengen van extra sloten op ramen en deuren en een lamp bij de voor- en achterdeur. De toenemende groei en intensivering van vei l igheids­

projecten zoals het Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen, hebben h ier zonder twijfel een sti m u lerende invloed op. In de politieregio Utrecht is de aanpak van bestaande won ingen al in 1994 van start gegaan. Ten opzi chte van 1 993 is in 1996 het aantal woni nginbraken met 26 % gedaald; in 1993 zijn i n de regio Utrecht 1 4. 1 72 i nbraken in won ingen gepleegd en i n 1996 1 0. 500.

We zijn dus op de goede weg; een weg die we gezamen l ij k moeten vasthouden en vervolgen.

I k ben dan ook b l ij dat steeds meer pol itieregio's, zeer gemotiveerd en met aanstekelijk enthousiasme, aan haken bij het landelij k experiment.

Het uiteindel ijke doe l is te komen tot een Nationaal Keu rmerk Vei l ig Wonen. Een n ieuwe mijl­

paal i n deze ontwikkeling is berei kt met de uitbreid i ng van het keurmerk naar bestaande bouw. Dit handboek beoogt, net zoals het handboek voor de nieuwbouw, handen en voeten te geven aan de toepassing van het keurmerk voor bestaande bouw.

Ik wens u veel succes bij de experimenten en het gebru i k van dit handboek.

De Staatssecretaris van B i n nen landse Zaken, J. Koh nstamm

4

P O L I T I E K E U R M E R K

VEILIG WONEN

- ------�

•

•

E i n d 1 992 raa kte de Stu u rgroep Experimenten Vol kshu isvesting (SEV) betrokken bij het i n itia­

tief van de pol itieregio Hollands Midden om te komen tot een keurmerk voor won i ngen d i e n a a r d e maatstaven v a n de politie vol doende zijn beve i l igd. In 1 994 startte het - toen n o g tot de regio Hollands Midden beperkte - experiment met wat i n m iddels het 'Po l itieke u rmerk Vei l ig Wonen' was gedoopt. H et keurmerk had destijds nog a l leen betrekking op n ieuwbouw en sloeg aan. N iet a l leen i n regio Hol l a nds M idden, waa r i n m iddels een kleine veertig n ieuwbouw­

projecten vo lgens de regels van het keurmerk worden gebouwd, maar ook daarbuiten. I n 1 996 gaf het m i n isterie van B i n ne n l an dse Zaken de SEV daarom opd racht het experiment uit te brei­

den. S i nds begin 1 997 doen n iet a l leen alle pol itieregio's mee aan het experiment, ook werd besloten een versi e van het keurmerk voor bestaande won ingen te ontwikkelen.

H et resu ltaat l igt voor u en is gebaseerd op succesvo l l e preventieprojecten va n ondermeer de politieregio's Rotterdam Rijn mond e n Utrecht. In de laatste regio is onla ngs de 1 5.000ste won ing beve i l igd . Ook in de bestaande won i n gvoorraad is duidelijk behoefte aan meer vei l ig­

heid. Bouwkundige maatregelen, zoa ls ha ng- en slu itwerk va n voldoende i n braa kvertragende kwa l iteit, én maatregelen i n d e d i recte omgeving - denk aan b ijvoorbeeld de openbare verl ich­

ting - bl ijken het gevoel va n vei l igheid te vergroten en het aantal delicten ook aantoonbaar terug te dri ngen. Reden waarom het keurmerk op veel belangstelling kan rekenen, zowel va n

bewoners en d i rect betrokkenen, a l s va n won i ngcorporaties, gemeenten en verzekeraars.

H et experi ment met het Politiekeurmerk is er één uit het boekje.

Onder meer omdat het aansluit b ij een maatschappelijke behoefte. U it een groot leefbaar­

heidsonderzoek van de Nationale Won i ngraad b leek i n dit verband dat maar l iefst 1 ,8 m i ljoen Nederla nders de leefbaarheid i n hun wij k als onvoldoende kwa l ificeren . Sociale onve i l ighei d b l eek daarbij de grootste boosdoener. Andere onderzoeken, onder meer va n de Stichting Con­

su ment en Vei l igheid, bevestigen dit beeld: socia l e vei l igheid staat n u mmer één op het verla ng­

I ijst je van de Nederlander.

Maar voora l ook is va n belang dat het keurmerk zelfs i n het experi mente l e stadium a l voor de nod ige innovatie en standaard isatie b l ij kt te zorgen. De n i euwe testmethoden voor ha ng- en slu itwerk en het feit dat verzekeraa rs dezelfde beve i l igi ngseisen zijn gaa n ha nteren, getu igen h ierva n.

Niettemin is het nog te vroeg om het experiment met het Politiekeurmerk n u a l geslaagd te verklaren en over te gaa n tot de orde va n de dag. De eisenpakketten d i e aan het keu rmerk ten grondslag l iggen zijn nieuw en de orga n isatie rond het keu rmerk is in opbouw. 1 997 wordt een besl issend jaar. Voor het keurmerk voor de nieuwbouw, dat tegen de zomer op basis va n d e experimenterva ringen z a l worden herzien. M a a r vooral voor het keurmerk voor bestaande won ingen, dat i n dit n ieuwe handboek wordt besch reven.

We staa n dus nog aan het begin : de erva ri ngen d i e met het beve i l igen vo lgens de n ieuwe keur­

merkeisen worden opgedaan z u l len zorgvu l d ig worden opgetekend e n geëva l ueerd. Zodat het experi mentele Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen i n de loop va n 1 998 tot een regu l ier Nationaal Keu rmerk kan evolueren, zowel voor de n ie uwbouw als voor bestaande won i ngen .

Gezien de inzet va n a l l e betrokkenen heeft de S E V er vertrouwen in d a t het keu rmerk zich het komend jaar verder zal ontwi kkelen tot dé vei l igheidsstandaard voor bouwend e n beherend Nederland. De SEV en het Servicepunt Vei l ig Wonen, dat ter ondersteu n i ng va n het experiment is opgezet, zullen d it i n i eder geva l krachtig ondersteunen e n sti mu leren.

J.G .C.M. Schuyt d irecteur SEV

P OL I T I E KEURMERK

VEILIG WONEN

•

De e I

P O L I T I E K E U R M E R K

VEILIG

®

WONEN

1.1. Va n P o l itiekeurmerk n a a r Nat i o n a a l Keu rmerk Ve i l ig Wonen

1.2. Waar komen de keurmerk- e isen v a n d a a n?

1.3. I nteg raa l keurmerk of deelcertif icaat?

1.4. De proced u re

1.5. Het P o l i t i e ke u r m e rk i n h et ko rt.

---�---

•

1.1. Van Po l i t ie ke u rmerk n a a r N at i on a a l Ke u rmerk Ve i l ig Wonen

Experi mentee l Politie ke u rmerk Ve i l i g Wonen

E i n d 1 994 sta rtten de Pol itieregio Hollands M idden, de m i n isteries va n B i nnenlandse Zaken en J ustitie en de Stuu rgroep Experimenten Vol ksh uisvesting (SEV) een regionaal experi ment met het zogenaamde Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen. Doel is om door een zorgvuldig ontwerp en beheer van de gebouwde omgeving de kans op met name won i nginbraken zoveel mogelijk te verm i nderen. Daarnaast wi l het keurmerk b ijdragen aan een verbetering va n d e sociale veil ig­

heid in semi-openbare ruimten en de d i recte woonomgevi ng. Te denken valt aan het terugdrin­

gen van vormen va n overlast zoa ls vandal isme, del icten zoa ls d i efsta l uit en van a uto's, bero­

vi ng, (sexueel) geweld en het vermi nderen van gevoelens of beleving van onve i l igheid.

N ieuwbouwwo n ingen d i e vol doen aan de eisen d i e zijn vastgelegd i n 'Politiekeurmerk Veilig Wonen, Handboek voor experimentpa rtners', komen voor het keurmerk i n a a n merking. H et e isen pakket is gebaseerd op kennis van d e politie en u itkomsten van cri m i n a l iteitsonderzoek.

De ervari ngen zijn zo positief e n d e bela ngstel l ing is zo groot, dat besloten is om d e proef met het keurmerk u it te breiden. I n 1 997 nemen ál le politieregio's deel aan het experi ment. De SEV - d ie het project i n opd racht van het m i n isterie va n B i n nenla ndse Zaken u itvoert - h eeft het landelij k Servicepunt Vei l ig Wonen opgericht. Dit servicepu nt ondersteu nt de pol itieregio's tij­

dens de experimentfase. H et streven is een Nationaal Keurmerk Vei l ig Wonen i n 1 998 tot sta nd te laten komen, voor zowel n ieuwbouw als voor bestaande won i ngen .

Van n ieuw b o uw ....

I n itiatiefnemer van het Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen voor de n ie uwbouw was de Pol itieregio Hollands Midden. Men heeft zich laten inspireren door het in Engeland zo succesvol l e 'Secured by Design'. Won i ngen die aan een aanta l voorwaarden voldoen krijgen daar van de politie het keurmerk 'Approved design'. Het gaat h i er n i et om overheidsregelgeving; opd rachtgevers k ie­

zen vrijwi l l i g voor het keurmerk. Deze marktprikkel is ook u itgangspu nt voor het Nederlandse keurmerk. I n de regio Hol lands M idden b l ijkt het concept succesvol .

Er hebben zich a l tienta l len opdrachtgevers gemeld om het keurmerk aan te vrage n . Z i j wor­

den in de pla nvoorbereidi ngsfase ondersteund door speciaal opgeleide bouwplanadviseurs van d e pol itie. Zij adviseren over de wijze waarop de keurmerkeisen het beste i n het ontwerp i nge­

past k u n nen worden. Dit succes is in de rest van Nederland n iet onopgemerkt geb leven. A l l e politieregio's doen m e e aan het experiment en voeren h e t keurmerk i n h u n regio dus - b ij wijze van proef - i n .

N a a r de bestaande voorraad ...

H et succes van het keurmerk voor d e n ieuwbouw was mede aanleid i ng voor het opstellen van vei l igheidseisen voor bestaande won i ngen . H et resultaat daarvan l igt n u voor u . H et e isenpak­

ket is gebaseerd op succesvol l e projecten i n bestaande wijken, zoals i n de regio's Utrecht e n Rotterdam Rij nmond, en op de gu nstige erva ringen met i n braakpreventie i n onder meer B reda e n Noordwijkerhout. Gebleken is dat beve i l igen daadwerkelijk helpt. Zo zijn i n d e regio Utrecht in 1 995 en 1 996 ruim 1 0.000 bestaande won i n gen aa ngepakt. Volgens onderzoek van de politie is de kans op i n braak h i er met ruim 90% afgenomen. Gegevens die i n het kader van de zogenaamde Pol itie-mo n itor van het m i n isterie van J ustiti e besch i kbaar komen wijzen even­

eens op zeer positieve effecten .

Gemiddeld genomen hebben alle won ingtypen

kans op inbraak. Aanbrengen van beter

h ang- en slu itwerk reduceert deze kans tot 2 % . Wordt ook nog bu ite nverl ichting gemonteerd, dan daalt de ka ns tot 1,3%.

P O L I TI E K E U R M E R K

VEI L I G WONEN

•

maart 1997

I n h et eisenpa kket zijn de resu ltaten verwerkt van een omva ngrijk testprogra m ma, waarin maatregelen voor bestaande won i ngen grondig zijn getest op inbraa kwerendheid en va ndal is­

mebestendigheid. De eisen voor de bestaande bouw gelden voor won i ngen d i e ten m i nste twee jaar geleden zijn opgeleverd.

De totstandkom i n g va n d it handboek is begeleid door vertegenwoordigers van het m i n isterie va n B i n nenlandse Zaken, de Pol itieregio's Utrecht, Rotterdam-Rijnmond, Noord Holland Noord en Hol lands M idden, het Verbond va n Verzekeraars, de Stichting Kwa l iteitscentrum GeveI­

elementen en de Stu u rgroe p Experimenten Volkshuisvesti ng.

De i nhoud van het handboek is zoveel mogelijk afgestemd op het eerder verschenen handboek voor n ieuwbouw. Omdat het om bestaande won ingen gaat, is wat meer accent gelegd op de eisen voor d e won ingen en het woongebouw/bouwblok. I n verge l ijking met n ieuwbouw is d e d i recte woonomgeving i n bestaande wijken im mers m i nder gemakkelijk te beïnvloeden. Een ander versch i l met het handboek voor d e n ieuwbouw is dat een begi n is gemaakt met de i ntro­

d uctie van brandveil igheidseisen, zonder daarin vol ledig te zijn. Het is een eerste stap om te komen tot i ntegratie van bra nd preventie, i n braakpreventie en socia le vei l ighe i d . Daarbij is bij­

zondere aandacht nodig voor eisen die met elkaar i n strijd kunnen zij n. Zo kan het gebeuren dat bewoners van goed bevei l igde won ingen meer tijd nodig hebben om hun huis i n geval van brand te verlaten. Een rookmelder die bewoners tijdig a l a rmeert is daarom geen overbod ige l uxe.

7

e

P O L I T I E KEUR M E R K

V E ILIG WONEN

•

E xperi menteren met het Ke u rmerk

In 1 998 moet het nu nog experimentele Politiekeurmerk Vei l ig Wonen zijn omgevormd tot een Nationaal Keurmerk Vei l ig Wonen, met een apart eisenpakket voor n ieuwbouw en voor bestaande won i ngen . Tot die tijd wordt landelij k met beide e isenpakketten geëxperimenteerd.

I n dit project zoeken d e deelnemers enerzijds naar een goede 'afste l l i ng' va n de b ij het keur­

merk horende eisenpakketten . Een keurmerk moet natuurlij k wel iets voorstellen, maar tege l ij­

kertijd i n financieel en techn isch opzicht ook haalbaar zij n . Sta ndaardisering va n maatregelen en prod ucten is daarvoor noodzakelijk. Anderzijds bouwen de deelnemers ged urende het experi ment een i nfrastructuur rond het keurmerk op, waarbinnen advisering e n certificering kunnen plaatsvi nden. H et experiment wordt begeleid door een breed samengestelde 'Stuur­

groep Veilig Wonen', met vertegenwoord igers va n onder meer de overheid, verzekeraars, beveiligi ngsbranche, pol itie, projectontwikkelaars, won i ngbouwers en -beheerders en consu­

mente n . De SEV voert het project uit i n opdracht van het m i n isterie va n B i nnenla ndse Zaken.

Servicepunt Ve i l i g Wonen

Om tot een Nationaal Keu rmerk te komen staat de komende tijd nog het nod ige te gebeuren.

De SEV heeft daarom med i o 1 996 een landelij k Servicepunt Vei l ig Wonen opgericht, dat de fu nctie heeft va n een helpdesk, waarin a lle l ijnen samenkomen. Het Servicepunt is primair bedoeld voor de regiokorpsen d i e i n het experiment partici peren. Met hen is een convenant afgesloten, waarin staat dat de regio's zich aansl u iten bij de landelijke e isenpa kkette n . Daar­

naast verpl ichten d e deelnemende regio's zich om de ervaringen met concrete projecten i n eva­

l uatielogboeken vast te leggen . Deze logboeken vormen de basis voor de eindeva l uatie va n het experiment, d i e is gepland voor eind 1 997.

De pol itieregio's nemen dus een centra le plaats in het experi ment in. Maar ook andere betrok­

kenen kunnen bij het Servicepunt terecht voor advisering of i nformatie over het keurmerk.

Denk bijvoorbeeld aan won i ngbouwers en -beheerd ers, gemee nten, verzekeraars, toeleverende bedrijven en consumentenorga nisaties. H et Servicepunt coörd i neert tevens d e testprogra m­

ma's, waarin gevelelementen en a ndere producten worden getest op de normen van het keur­

merk, en verzamelt de testresu ltaten . H et Servicepunt is te bereiken onder telefoon n u m mer 0 1 0 � 4 1 3 01 02, fax 0 1 0 - 4 1 4 92 38.

�

P O L I T I E KEUR M E R K

VEI LI G WONEN

•

maart 1 997

1.2. Wa a r komen de ke u rmerk-e ise n van d a a n?

De eisenpa kketten voor n i e uwbouw en bestaande won i ngen zijn een practische verta l ing va n h et i n 1 99 1 verschenen proefschrift Sociale Veiligheid en Gebouwde Omgeving van Va n der Voordt e n Va n Wegen. Belangrijk onderdeel van dit proefschrift is de Checkl ist Sociaal Vei l ig Ontwerpen (1 990). U itgangspunt daarbij is dat de aa nwezigheid va n potentiële daders en een aa ntrekkelijk en kwetsbaar doelwit de kans op cri m i n a l iteit verhogen. Daarentegen zullen ju ist de a anwezigheid van 'sociale ogen' en zicht en toezicht die kans verlagen. Dat geldt ook a ls d e woonomgevi ng aantrekkelijk i s vormgegeven, goed is onderhouden en bewoners e n voorbij­

gangers zich betrokken voelen bij ' h u n' omgeving. Dit zijn stuk voor stu k psychologische d rem­

pels, die de kans op cri m i na l iteit en onve i l igheidsgevoelens reduceren. De i nvloed van toega n­

kelijkheid en vluchtwegen op cri m i n a l iteit is en igszins a m biva lent. H et beperken van de fysieke toega n ke l ijkheid voor ongewenste personen werkt preventief tegen a l lerlei vormen va n cri m i ­ nal iteit en angstgevoelens. Tege l ijkertijd kun nen j u ist daardoor potentiële slachtoffers moe i l ij­

ker vl uchten. I n het e isenpakket is daarom gezocht naar een evenwicht tussen open en geslo­

ten.

I n schema ziet een en ander er als volgt u it:

De o m gev i ng als ge lege n he idsfa cto r of barr ière

Omgeving

sociale d rempels

fysieke drempels

aa nwezigheid van 'sociale ogen' betrokkenheid

zichtbaarheid attractiviteit van

de omgeving

toega n ke l ijkheid/v l uchtwegen

attractivi­

teit fysieke kwetsbaar­

heid

De acht elementen uit het schema zijn de basiscriteria waa raan (plannen voor) de gebouwde omgeving worden getoetst op inbraakrisico en sociale vei l igheid. De criteria zijn uitgewerkt in concrete e isen. H et e isenpakket is erop gericht om sociale en fysieke d rempels op te werpen tussen dader en doelwit via ontwerpmaatregelen en een zorgvu l d ig beheer va n won ingen, woongebouwen/bouwblokken en d e d i recte woonomgevi ng. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan een aantrekkelijke en vei l ige leefomgeving.

Zo is onder meer aandacht voor zichtlijnen, (beve i l igi ngs)verl ichting, voorl ichting en bewoners­

participatie. In de woonomgeving worden bijvoorbeeld e isen gesteld aan bin nenterreinen, ach­

terpaden, parkeervoorzieni ngen, straatmeubilair en speelvoorzieni ngen. U iteraa rd zijn ook een

goed verl icht i ngsplan en een adequaat soc i aa l en ruimtel ijk beheer van groot bel ang.

9

P O L I T I E K E U R M E R K

VEI L I G WONEN

•

U iteraard besteedt het Pol itiekeurmerk ook de nodige aandacht aan het hang- en slu itwerk.

H et gaat daarbij om meer dan a l leen het slot. Zelfs een u itstekend slot i n een deur va n bord­

karton en met te korte sch roeven bevestigd, is voor een beetje i n breker geen u itdaging.

I m mers, n iet a l leen het slot, maar de hele constructie va n deuren en ramen is bepalend voor de mate va n i n b raa kwerendheid. Het Politiekeurmerk s l u it daarom i n het e isenpa kket voor de won ing aan bij de nieuwe Nederla ndse voornorm NVN 5093/5096 en de bestaande voorschrif­

ten voor i n braakwerendheid, opgesteld door de Vereniging Kunststof Gevelelementen (VKG).

Volgens deze normen moeten integra le gevelelementen zowel statisch, dynam isch a l s manueel worden beproefd . Vooral de manuele test s l u it aan op de inbrekerspraktijk, va ndaar de bij­

naam 'inbrekersproef'.

Gevelelementen worden door twee erkende keu­

ringsinstituten getest: de Stichti ng Kwa l iteitscen­

trum Gevelelementen (SKG) en de Stichting Keu­

ri ngsbureau Hout (SKH).

Alleen gevelelementen en oplossi ngen voor bestaan­

de won i ngen die de test goed doorstaan komen voor gebru i k i n een won ing-met-keurmerk in aanmerking.

B ij de sta rt va n het experi­

ment waren nog maar wei n ig gevelelementen op de n ieuwe normen getest. Onder i nvloed van de vraag naar het Pol itie­

keurmerk komt daar snel

verandering in. I n middels zijn voor toepassi ng i n de n ieuwbouw tienta l len gevele lementen getest en goedgekeurd. Oorspron kelij k ging het met name om ku nststof gevelelementen;

momenteel neemt ook het aantal goedgekeurde meta len prod ucten en houtprod ucten snel toe.

Voor de nieuwbouw, waarbij eisen gesteld kunnen worden aan d e complete gevelelementen, is dus een gesc h i kte norm voorhanden. Maar hoe zit dat met de oplossi ngen die gekozen zijn voor bestaande won i ngen? H et verva ngen va n com plete gevelelementen is daar i mmers meest­

a l niet aan de orde. I n 1 996 is daarom weer met de h u i d ige NVN 5093/5096 norm als u itga ngs­

punt, een aantal speciale testprogramma's voor bestaande won i ngen u itgevoerd. Daarin zijn oplossi ngen voor bestaande kozij nen gezocht én gevonden. Centra le vraag was: welke (combi­

natie va n) prod ucten (geeft) geven bij een bepaald kozij n de gewenste i nbraakvertragi ng va n m i n imaal drie m i n uten contacttijd?

De resultaten zijn in d it handboek verwerkt, waa rdoor concrete a a nbeve l i ngen voor beve i l i­

gingsmethoden en -prod ucten voorhanden zijn. De l ijst met aan bevolen oplossingen vindt u i n

b ij l age 2. Deze wordt regelmatig geactual i seerd met d e resultaten van n ieuwe tests.

De meest recente lijst is altijd op het Servicepunt Veilig Wonen beschikbaar.

P O L I T I E K E U R M E R K

VEI L I G WONEN

maart 1 99 7

1.3. Integra a l ke u rmerk of dee l ce rt i f i ca a t?

Vei l ig wonen is méér dan wonen i n een vei l ige won i ng. Wonen is ook zich verplaatsen i n de d i recte woonomgeving, aa nkomen per auto, per fiets, te voet of met het openbaar vervoer.

Maar ook het sta llen van een fiets of parkeren van een a uto, het spelen op straat, het gebru i k van voorzieni ngen a l s win kels, scholen, groen, etc.

Het Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen stelt daa rom eisen op drie schaa l niveaus: de won ing, het woongebouw/bouwblok en de woonomgevi ng. Om het Keurmerk te verwerven moeten i n d ivi­

duele won ingen voldoende i n braakve i l ig zijn en het woongebouw en d e d i recte woonomge­

ving voldoende sociaal vei l ig.

Een i ntegra le aanpak van woonomgeving, woongebouw/bouwb lok en i nd ividuele won i ngen werpt de meeste vruchten af. Va ndaar dat b ij de real isatie van n ieuwbouwprojecten h et Keur­

merk a l leen wordt afgegeven wa n neer álle betrokken won i ngen én het woongebouw én de woonomgevi ng aan de (basis)eisen vol doen. Deze aanpak b l ij kt h i er goed te werken. De aan­

vrager is i n a l le geva l le n de i n itiatiefnemer va n een bouwproject (wo n ingcorporatie, project­

ontwikkelaar, voor-eigen-reken i ng bouwende aa n nemer) . Om het vol ledige Keu rmerk te kun­

nen 'halen' h eeft de i n itiatiefnemer de medewerking nodig va n a ndere betrokkenen. M et name d i e van d e gemeente, maar ook va n b ijvoorbeeld openbaar-vervoermaatschappijen en energiebed rijven. D it heeft te maken met onder meer de openba re verl ichting en d e abri's voor het openbaar vervoer. Afstem m i ng van doelste l l i ngen (in braakpreventie, sociale vei l igheid) en middelen (ontwerp, beheer) en het rea liseren van een gewenst kwa l iteitsn ivea u k u n nen bij de n ieuwbouw als het wa re i n het ontwi kkeli ngsproces 'meelopen'. De eisen zijn over het a lge­

meen nog eenvoudig i n te passen. De wij k en de won i ngen bestaan i m mers nog a l leen op papier.

B ij bestaande won i ngen is zo'n i ntegra le aanpak vaa k lastiger te rea l iseren. De woonomgevi ng is namelij k al lang geleden bepaald. I ngrepen daarin zijn veelal kostbaar en lang niet a ltijd door de won i ngeigenaar te beïnvloeden. H etzelfde ge ldt voor de won i ngen : het a lsnog creë­

ren van doorzicht bij blinde kopgevels of het verva ngen va n com plete gevelelementen zijn d u re i ngrepen. Daarbij komt dat zeggenscha p over en vera ntwoord e l ijkheid voor won i ng, woongebouw en omgeving versnipperd zij n . I n d ividuele bewoners hebben vaa k wél iets te zeggen over h u n eigen won ing, maar lang n iet a ltijd over het woongebouw of het bouwblok waarva n die won i ng deel u itmaakt. E n een won i ngbeheerder kan nog wel iets aan d e centra le entree van een woongebouw doen, maar moet voor d e open bare verlichting elders aan klop­

pen.

Om te voorkomen dat i nd ividuele maatregelen en/of maatregelen op een bepaald schaaln iveau n iet worden uitgevoerd 'omdat een vol ledig Keu rmerk toch n i et haalbaar is', is bij bestaande won i ngen voor drie deelcertificaten gekozen. Deze kunnen afzonderl ij k worden afgegeven e n zijn tezamen goed voor het vol ledige Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen. I n schema:

lil

VEILIGE WONIN G (W)

�

+

GEBOUW

(G)

1 1

!1J

+ VEILIGE

OMGEVING

(0)

PO L ITIE KEURMERK VEILIG WONEN .

P O L I T I E KEUR M E R K

VEILI G WONEN

Ce rt i f i ca at Ve i l i ge Woning (W) Ind ividuele won i ngen (eengezins­

won i ng of deel u itmakend van een woongebouw) die aan de e isen vol­

doen komen in aan merking voor dit certificaat. De te beveil igen ontwerp­

elementen zijn (de toegangen tot) : - de privé verbl ijfsru i mten op het

grensvla k va n (semi-)openbaar naar privé (entree, balkon- of tuindeur);

- bij de woni ng behorende privé ruim­

ten zoals bergi ngen, sch uren en garages.

Eveneens moet de 'huid' va n de won ing beve i l igd zij n : voor-, zij-, achtergevel en dak, zowel d ichte delen zoals bl inde m uren als bewegende delen zoals ra men en deuren.

Ce rt i f i caat Ve i l i g Woonge bouw e n Bouw b l o k ( G )

D it certificaat is a l leen va n toepassing als de won ing onderdeel u itmaakt va n een woongebouw of bouwblok (bijvoorbeeld een blok rijtjeswoni ngen). H et certificaat wordt afgegeven wa n neer aan twee voorwaa rden is voldaan. I n de eerste pl aats moeten de col l ectieve gebouwdelen aan de eisen vo ldoen. Denk aan de ontsluiti ng, waa ronder de centra le entree, liften, ga lerijen, por­

talen, n iet tot i nd ividuele won i ngen behorende geveldelen, gemeenschappelijke bergingen en eventueel een i n het bouwblok opgenomen pa rkeerga rage. Daarbij moet ook d e d irecte woon­

omgeving die tot de vera ntwoord e l ijkheid va n de eigenaren of beheerders va n het woonge­

bouw/bouwblok behoort aan de daarvoor gestelde e isen voldoen. H ier gaat het bijvoorbeeld om achterpaden, bin nenterreinen en gemeenschappe l ijk groen . In d e tweede plaats moet ten­

mi nste 60% van de won i ngen i n h et blok het certificaat Vei l i ge Won ing hebben behaald.

Certificaat Ve i l i ge O m geving (0)

Dit certificaat heeft betrekking op de open bare en semi-open bare buitenrui mten, inclusief h i erin opgenomen elementen zoa ls straatmeubilair en ha ltes voor het openbaar vervoer, exclu­

sief d i rect aan een woongebouw/bouwblok gekoppelde b u itenru i mten zoa ls achterpaden en gemeenschappelijk groen . Laatstgenoemde rui mten va llen onder deelcertificaat Vei l ig Woon­

gebouw/bouwblok. De grenzen va n d e woonomgevi ng va l len samen met het geb ied waarvoor een aa nvraag wordt i nged iend en worden bepaald in overleg tussen aa nvrager en keuri ngs­

commissie. I n principe komt i edere omgevi ng d i e aan de e isen voldoet voor een certificaat i n aanmerking. Vanzelfsprekend h eeft het meer effect wa n neer e e n groter gebied i n één keer wordt aangepakt.

Ook voor het certificaat Vei l ige Woonomgeving gelden twee voorwaard e n . Ten eerste moet op d it n iveau ook de woonomgeving die bu iten h et beheer van d e e igenaar/beh eerder/bewoner va lt, aan de gestelde eisen voldoen. H et gaat daarbij ondermeer om voldoende verl ichting, vei­

l ige pa rkeervoorzieni ngen en adequaat beheer.

Tweede voorwaarde is dat i n d e omgevi ng waa rvoor d it certificaat wordt afgegeven ten m i nste 60% van de won ingen het Certificaat Vei l ige Won i ng moet hebben behaa ld.

Soms komt het voor dat op het eerste gezicht n i et meteen d u i d e l ij k is waa r een bepaalde bui­

tenruimte thuishoort. Een treffend voorbeeld is een binnenterrei n bij een bouwblok: behoort dit tot het woongebouw/bouwblok of tot de woonomgevi ng? Bepalend is tot wiens vera nt­

woord e l ijkheid het betreffende terrei n behoort of i n wiens eigendom het is. Is het de vera nt-

P O L I T I E K E U R M E R K

VEI LIG WONEN

•

maart 1997

woorde l ijkheid van d e e igenaar van het bouwblok (bijvoorbeeld een won i ngbouwveren igi ng), dan behoort het tot het woongebouw/bouwblok. Behoort het binnenterre i n echter tot de open bare woonomgevi ng en is de gemeente vera ntwoorde l ij k, dan wordt het binnenterrei n tot de woonomgevi ng gerekend e n d i ent het aan d i e eisen t e voldoen.

H et vo l led ige Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen wordt pas afgegeven a ls alle drie de (deel)certifi­

caten zijn beha a l d . Eén of twee (deel)certificaten zijn gemakkel ijker te halen, en hebben daar­

om een andere status dan het Keu rmerk. Naar verwachti ng zal certificering i n d e toekomst tot u itdrukking komen in een d ifferentiatie in verzekeri ngsprem ies. Verzekeraars geven nu al pre­

m iekorting voor won ingen met een pol itie-certificaat, maar zul len won ingen met een vol ledig Keurmerk naar verwachting tegen nog gunstiger voorwaarden kunnen verzekeren.

G edurende de experimentperiode ligt de nadruk op h et beve i l igen van won ingen e n com­

plexen d i e in het bezit z ij n va n (samenwerkende) verhuu rders. In een aantal politieregio's is een orga n isatie opgezet die het moge l ij k maakt het certificaat ook op i n dividuele won i ngen (va n particulieren) af te geven. Tijdens de experimentfase wordt een structu u r ontwi kkeld waarin dit vanaf 1 j a n uari 1 998 landelij k moge l ij k wordt. H iervoor is afstemming gezocht met de Stichting Borg. Deze stichting is een i n itiatief va n de beve i l igi ngsbra nche, verzekeraars en d e overheid en werkt aan een n ieuwe overkoepelende certificatie-structuur voor i n braakbevei­

liging. Het resultaat van de afstemming tussen Pol itiekeurmerk en de stichting Borg e n het Ver­

zekeraars Instituut voor Preventie (VIP) is dat de eisen voor het Certificaat Vei l ige Won i ng en d e e isen d i e d e verzekeraars i n het kader van de (eerste twee klassen van de) risicoklasse-inde­

l ing hanteren, nagenoeg synchroon lopen. Een won i ng met h et Certificaat Vei l ige Won i ng vol doet daarom a utomatisch aan de e isen voor het zogenaamde Borg-certificaat voor risico­

klasse 1 . Andersom is het nog niet zo ver, omdat het Pol itiekeu rmerk (in tegenstel l ing tot de risicoklasse-indeling) ook nog e isen stelt aan bu itenverl ichting en de i nsta l latie van (een) rook­

melder(s) .

1 3

P O L I T I E K E U R M ERK

VEI LI G WONEN

•

1.4. De p roced u re

W ie k an a anvragen?

E r is een verschil tussen i n ititiatiefnemers en aa nvragers. Iedereen kan het initiatief nemen tot een (betere) beve i l iging va n won i ngen, woongebouwen, bouwblokken en/of de woonomge­

ving. Dit kunnen zijn gemeenten, bewoners, ouderenorgan isaties, verhuurders, eigenaars, ver­

zekeraars, pol itie, enzovoorts.

H et formeel aanvragen van één of meer (deel)certificaten is echter voorbehouden aan een beperkt aantal partijen:

- het certificaat Veilige Woning: de e igenaar, verhuurder of beheerder van de betreffende won i ng(en). Ook huurders kunnen het certificaat a anvragen. I n dit geva l verd ient het wel aan beve l i ng de verhuurder vooraf toeste m m i ng te vragen om in of aan de won ing maatrege­

len te treffen.

- het certificaat Veilig Woongebouw/bouwblok: de eigenaar of eigenaren va n het woonge­

bouw/bouwblok; bijvoorbeeld een won i ngcorporatie, particul i ere verhuurder, Veren iging va n Eigenaren, of een beherende i nstantie die door de e igenaar gemachtigd is tot het beheren van het gebouw of b lok.

- het certificaat Veilige Omgeving: de gemeente of d egene die de omgevi ng in e igendom, beheer of erfpacht heeft.

Als het vol ledige keurmerk wordt aangevraagd is samenwerking tussen versch i l lende partijen (bewoners, gemeente, een of meer verhuurders, open bare nutsbe­

d rijven) noodzakelij k . In de procedure is daarom opge­

nomen dat deze samenwerki ng in een vei l igheidsplan wordt vastgelegd . Daarin wordt ondermeer overeen­

gekomen wel ke partijen wel k deel van de eisen voor hun rekening nemen.

D e proced ure i n stappen

* Als eerste sta p neemt de aa nvrager contact op met

de politie in zijn/haar regio. De contactpersonen va n de aan het experiment d eelnemende regio's vindt u i n d e b ijlage. De actuele stand va n zaken is op te vragen bij het Servicepunt Vei l ig Wonen.

* De politie wijst een adviseur aan. I n de meeste geval len is d it een speciaal h iervoor opgeleide (pol itie)fu nctionaris.

* I n onderling overleg en afha nkelijk va n of men het vo lled ige keurmerk aanvraagt of a l leen één of twee deelcertificaten, wordt bepaa ld welke eisenpakketten van toepassing zij n . Voor het vol ledige keurmerk zijn alle eisen voor won i ng, woongebouw/bouwblok en woonomge­

ving van toepassing. Voor een (deel)certificaat geldt uiteraard a l leen het bij behorende eisen­

pakket.

* Aa n de hand va n de bijgevoegde checklist wordt binnen de versc h i l lende deel pakketten (woni ng, woongebouw/bouwblok of woonomgeving) vastgesteld welke e isen n iet va n toe­

passing zij n . Een reden waa rom een onderdeel n iet van toepassing kan worden verklaa rd, is dat het n iet i n het betreffende com p l ex of gebied voorkomt.

De e isen voor collectieve gebouwdelen bij grondgebonden eengezi nswoni ngen, of de e isen met betrekking tot l iften bij flatgebouwen zonder lift, zijn hiervan voorbeelden.

Alleen voor de aanvul lende eisen geldt verder dat h i eraan a l leen hoeft te worden voldaan als men na onderl i ng overleg en op basis va n een ana lyse va n de bestaa nd e (ve i l igheids)situatie

P O L I T I E K E U R M E R K

VEI L I G WONEN

•

maart 1 99 7

van mening is dat d e situatie ter p laatse daartoe aanleiding geeft. Zie h iervoor ook onder­

deel 2 .1 . H et Service punt Vei l ig Wonen ontwi kkelt gereedscha p om deze ana lyse te maken.

B ij onen igheid of i n geva l va n twijfel besl ist de regionale keurmerkcom m issie dan wel de regionale projectleider Vei l ig Wonen (va rieert per pol itieregio). Deze coörd ineren het experi­

ment in de regio.

* Op basis van de vei l igheidsana lyse en de i ngevu lde checklist wordt een vei ligheidsplan opge­

steld. H i erin wordt genoteerd:

- volgens welke specificaties d e betreffende e isen worden uitgevoerd;

- wie de te nemen maatregelen zul len u itvoeren;

- op welke termijn dat za l gebeuren.

* De regionale keurmerkcommissie of de regionale projectleider Vei l ig Wonen beoordelen het vei l igheidspla n . B ij afwij ki ngen van het Handboek overlegt de projectleider met het Service­

punt Vei l ig Wonen, die de landelijke 'Stuu rgroep Nationa a l Keurmerk Vei l ig Wonen' verte­

genwoord igt. H et Servicepunt beoordeelt de oploss i ng en kan (schriftel ij k) d ispensatie verle­

nen, wanneer de oplossing gel ij kwaardig is aan de in het H andboek gegeven oplossing.

* B ij een positieve beoordeling verleent de regionale keurmerkcom missie of de projectleider Vei l ig Wonen een machtigi ng tot het voeren va n de melding 'certificaat (of keurmerk) aa nge­

vraagd'. Deze machtiging is vastgelegd in een raamovereenkomst, een convena nt, waa rva n het vei l igheidsplan deel u itmaakt. B ij problemen volgt nader overleg. Mocht de a anvrager het n iet eens zijn met de beoord e l i ng va n zijn a anvraag dan bestaat voor hem een beroeps­

moge l ijkheid bij het Servicepunt Vei l i g Wonen.

* Na het u itvoeren van de maatregelen gaat een onafh a n ke l ij k controleur na of a l l es adequaat is gebeurd. Voorts worden i n opdracht van het landelijke Servicepunt regelmatig (steek­

proefsgewijze) controles u itgevoerd.

* De regionale keu rmerkcommissie verleent het deelcertificaat of het vol led ige keu rmerk.

De bovenstaande procedure is a l l een va n toepassing op projecten waarin meerdere won i ngen of complexen va n één e igenaar/beheerder tege l ij k worden beveil igd . De moge l ij kheid om voor i n d ivid uele won i ngeigenaren/particul ieren een certificaat af te geven bestaat a l leen in d i e poli­

tieregio's waarin men h iervoor een (organ isatorische) voorziening heeft getroffen. Voor deze regio's gelden afwij kende procedures, de betreffende pol itieregio's k u n ne n u h ier meer over vertellen. U iteraard geldt wel h etzelfde eisenpakket.

Kosten van het keurme rk/c e rt ificaat

I n 1 998 moet het Nationaal Keurmerk Vei l ig Wonen, ook i n financieel opzicht, op e igen benen kunnen sta a n . Voor het Keu rmerk zal daarom betaa ld moeten worden, met name om de kosten van centra le keuri ng, registratie e.d. te dekken. Het advies van de politie blijft overigens i n begi nsel gratis.

Om h iermee erva ring op te kun nen doen én om a lvast een start te maken met deze financiële verzelfstandiging zijn ook i n de experimentperiode (met i ngang van 1 januari 1 997) kosten aan afgifte va n het Keu rmerk verbonden. Ta rieven kunnen worden opgevraagd bij het Servicepunt Vei l ig Wonen of d e regionale keuringscomm issies.

G e l d i g h e i d v a n cert i f i caten en Keurmerk

Afgegeven certificaten of keurmerken zijn won inggebonden en vijf jaar geld ig. Na vijf jaar moet worden gecontroleerd of nog steeds aan de va n toepassing zijnde eisen wordt voldaan.

Proced ures h iervoor worde n ged u re nde de experimentperiode nader u itgewerkt.

1 5

e

P O L I T I E K E U R M E R K

VEI L I G WONEN

•

•

1. 5. Het Po l i t ie ke u rmerk in het kort

1. Wat i s het P o l i t i e k e u rmerk Ve i l i g Wonen?

Het Pol itiekeu rmerk is een voorlopig nog experimenteel keurmerk, dat kan worden afgegeven voor won i n gen die voldoen aan een voorgeschreven pakket va n e isen voor sociale vei l igheid, i nbraak- en brandpreventie. Deze eisen zijn omschreven in een tweeta l handboeken: het Hand­

boek voor d e N ieuwbouw en het Handboek voor B estaande Won i ngen . Al leen voor bestaande won ingen bestaat d e moge l ijkheid va n afgifte van deelcertificaten . Er is een deelcertificaat Vei l ige Won ing, een deelce rtificaat Vei l ig Woongebouw/Bouwblok en een deelcertificaat Vei l i ­ g e Omgevi ng. S a m e n zijn zij goed voor het Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen.

2 . W i e k a n h e t k e u rmerk a a n v ra g e n?

Het Pol itiekeurmerk voor de n ieuwbouw kan worden aangevraagd door de opd rachtgever van de won ingen of het woongebouw. De aa nvraag voor het Keurmerk of deelcertificaten voor bestaande won i ngen is afkomstig va n de eigenaar, beheerder of (ver) h u urder va n de betreffen­

de won i ng(en). H u u rders hebben over h et a lgemeen wel toestem m i ng van hun verhuurder nod ig.

3. W a a r k a n het keu rmerk worden a a n g evraagd?

H et keurmerk kan worde n a angevraagd bij d e (politie)regio's. I n deze regio's is een team van speciaal opgeleide bouwplanadviseu rs actief. H et Servicepunt Vei l ig Wonen kan u vertellen wie de regionale contactpersonen zij n . De stand van zaken per 1 maart 1 997 vindt u in bij lage 3 .

4. Hoe l a n g i s het Pol itiekeurmerk n o g experi menteel?

I n 1 997 wordt landelij k met het keurmerk geëxperi menteerd, zowel voor de n ieuwbouw als voor bestaande won i ngen . Met i ngang va n 1 j a n uari 1 998 wordt het experimentele Politiekeur­

merk opgevolgd door een (definitief) Nationaal Keurmerk Vei l ig Wonen, met een versie voor n i euwbouw en een versie voor bestaande won i ngen.

5 . W i e z i j n l a nd e l ij k bij het e x p e r i m ent betrokken?

Het landelijke experiment wordt begeleid door een Stuu rgroep Nationaal Keurmerk Vei l ig Wonen. Daarin participeren de m i nisteries va n B innenlandse Zaken en J ustitie, het Verbond van Verzekeraars, d e Vereniging Nederla ndse Gemeenten, de Nationa le Won i ngraad, de Vere n iging E i gen H u is, de Nederlandse Woon bond, NCiV koepel voor won i ngcorporaties, het platform va n Nederlandse projectontwi kkelaars N E PROM, d e Consumentenbond, de Raad van Hoofdcom m is­

sarissen, adviseurs uit d iverse politieregio's en de SEV.

6. Wat i s het Serv i ce p u n t Ve i l i g Wonen en w a a r v i n d i k dat?

H et Servicepunt Vei l i g Wonen is een centraa l landelij k service- en i nformatiepu nt, dat ged u ren­

d e d e experimentperiode de verdere ontwi kkeling van het Keurmerk sti mu l eert en begeleidt.

Het Servicepunt heeft onder meer d e volgende taken: i nformeren, adviseren, scholen en bege­

leiden van de aan het experiment deelnemende politieregio's, optreden als centraa l informa­

tiepunt voor a l l e bij het experi ment betrokkenen, externe voorlichting over het experimente l e keurmerk, uitgeven v a n schriftelijk materiaal (hand boeken, folders en nieuwsbrieven), aa nstu­

ren van eva l uaties, testprogramma's en prod uctontwikkel i ng.

Het postad res is Postbus 1 878, 3000 BW te Rotterdam.

Tel efoon: 010 - 4 1 30 1 02, fax 0 1 0-41 49238 .

P O L I T I E K E U R M E R K

VEI L I G WONEN

•

De e I

P O L I T I E K E U R M E R K

VEILIG

®

WONEN

2.1 Toe l i c ht i n g op de eisen

2.2 P restat i e- e i se n ( i n d iv i d u e le) won i n g (W)

2.3 P restatie- e i se n woongebouw/ bouw b l o k (G)

2.4 P restat i e- e i se n woomomgev i ng (0)

•

2.1. Toe l i c hting op de e i s en

O rd e n i n g v a n de e i s e n

Om voor het vol ledige Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen i n aanmerking te komen moet op drie schaaln iveaus aan de eisen zijn voldaan. Van 'binnen naar bu iten' gaat het om d e (i ndividuele) won i ng, het (gemeenschappelijke) woongebouw/bouwblok en de woonomgeving. De eisen zijn daa rom in d it deel geordend volgens deze drie n iveaus. H et deelcertificaat wordt afgegeven als in vol doende mate aan de eisen op een bepaald schaaln iveau wordt voldaan.

B i nnen ieder schaaln iveau zijn de eisen vervolgens geordend volgens het pri ncipe va n 'bu iten naar b i n nen': eerst de eisen buiten het woongebouw of de won i ng, dan de entree, enzovoorts.

H et e isenpa kket volgt zo a ls het ware de bezoeker of de bewoner op weg naar de won i ng.

N o r m b l a d e n

De eisen op de versc h i l l ende n iveaus zijn uitgewerkt i n zogenaamde normbladen: één eis per normblad. U vindt op die normbladen steeds de prestatie-eis (wat) en de specificaties waa rmee aan die eis kan worden voldaan (hoe).

Voorts wordt vermeld op wel ke veiligheidsproblemen de maatregelen gericht zij n : - i n braak won i ng

- i n braak gebouwe n - i n braak i n a uto - i ns l u i ping - h u i svredebreuk - fietsendiefstal - vandal isme - beroving - geweld - buurtoverlast

- onve i l igheidsbeleving - brand

H et normblad eindigt met de toetsi ngscriteria d i e aan d e eis(en) ten grondslag l iggen (zie h ie r­

voor ook onderdeel 1 .2: Waa r komen d e keurmerk-eisen va ndaa n?):

- aanwezigheid daders - attractiviteit doelwit - kwetsbaarheid doelwit - sociale ogen

- zichtbaarheid - betrokkenheid

- attractiviteit omgeving

- toega n ke l ijkheid/vl uchtwegen .

De e isen zijn z o geform u l eerd, d a t zij sti m u leren tot creativiteit. Er zijn immers méér wegen d ie naar Rome leiden. De e isen zijn daarom verwoord a l s prestaties, i n overeenstemm i ng met de gangbare pra ktijk i n de bouwwerel d (zie b ijvoorbeeld het Bouwbesl u it e n het Handboek Beoorde l i ngsrichtlijnen i n de Bouw) . Dit i m p l iceert tevens een 'gel ijkwaard igheidsclausule':

oplossi ngen d i e afwij ken van de oplossi ngen i n het hand boek (onder 'hoe') maar aantoonbaar tot hetzelfde preventieve effect leiden, komen eveneens in aan merking (zie ook de proced u res onderdeel 1 .4).

P O L I T I E K E U R M E R K

VEILIG

WONEN

•

maart 1997

B a s i se i sen en a a n v u l l e n d e e i se n

Ook op het geb ied va n beve i liging geldt: de ketting is z o sterk als d e zwa kste schakel. Zowel voor de certificaten als voor het volled ige keu rmerk (woningen, woongebouw/bouwblok én omgeving) gel dt daarom dat aan álle basiseisen moet worden voldaan, u itera a rd voor zover va n toepassing. H et gaat hier met name om eisen waa rvoor een breed d raagvla k bestaat va n­

wege d e (door onderzoek aa ngetoonde) preventieve effecten.

Ten aanzien van d e aanvu llende eisen geldt, dat h ieraan moet worden voldaan voor zover de loka le situatie daartoe aan leid i ng geeft. Bijvoorbeeld omdat uit een vei l igh eidsana lyse blijkt, dat bepaalde p lekken, rui mten of objecten bovengemiddeld onveilig zijn en/of a l s bovenge­

middeld onve i l ig worden ervaren. In dat geva l is méér nodig d a n a lleen het rea liseren va n (preventieve) basiseisen. Welke aanvu llende eisen van toepassi ng zij n, wordt in onderl ing overleg vastgesteld door de betrokkenen bij de a anvraag voor het certificaat of Keurmerk (zie ook 1 .4).

Hoe bepaa l je n u of een object of ruimte bovengem iddeld onve i l ig is of als zoda n ig wordt erva ren? H u l pmiddelen daarvoor zij n lokale cri m i n a l iteitscijfers en gegevens over gevoelens va n onve i l igheid (te achterhalen via een enquête onder buurtbewoners). De reputatie va n een b u u rt, d e m utatiegraa d of de status va n oml iggende buurten zijn eveneens relevante ind icato­

ren. H et Servicepunt werkt aan een eenvoudig beoordeli ngsi nstru ment, waa rmee kan worden vastgesteld wat de 've i l igheidsstatus' van een complex of buurt is. Hiertoe wordt aansl u iting gezocht bij in ititiatieven va n (koepelorgan isaties va n) woni ngcorporaties, zoa ls het H a nd boek Veil igheidszorg van d e Nationale Woni ngraad (NWR).

Om het hele systeem inzichtelijk en hanteerbaar te ma ken, is in bij lage 1 een model checkl ist opgenomen.

18

e

P O L I T I E KEURM E R K

VEILIG WONEN

---�

•

•

2.2

P O L I T I E K E U R M E R K

VEILIG WONEN

W1 Zicht op de open bare r u i mte (aanvu l le n d e e i s)

W2 Beve i l i g i ngsverl ichting; zij- en achterd e u ren ( basi se i s) W3 Beve i l ig i n gsverl ichting; voord e u re n

(aanvu l l ende eis)

W4 De u ren; hang- e n slu i twerk (basiseis)

WS Deu re n ; f l i pperbeve i l i g i n g (aanv u l l e n d e e is) W6 Ramen; hang- e n slu itwerk (basiseis)

W7 Deuren e n ramen; bedi e n baar h e i d (aanvullende e i s)

wa Kelderramen, lu iken e n l ichtkoepels; hang- e n s l u itwerk (basiseis)

W9 Rookmelders (bas iseis)

W10 Voorlicht i n g e n i nformatie (basiseis)

•

A A N v u L L E N D E E I 5

Z i cht op d e o p en b a re ru i mte

Va n u it de won i ng is zicht mogelijk op de voort u i n of de openba re ru imte waaraa n ( d e toega ngsdeur va n) d i e won ing is gelegen.

- va n u it d e woonkamer en/of de keuken kan de bewoner op d e openba re ruimte kijken;

- het zicht wordt n iet ontnomen door bomen, str u i ken, schuttingen, sch u u rtjes en andere obstakels, voor zover d it b i nnen de verantwoordelijkheid van bewoner of beheerder va lt;

- van u it de won i ng kan de bewoner zien wie er voor de deur staat (bijvoorbeeld door een gunstige positie van ramen of toepassing va n een deurruit of -spion).

Veil igheidsproblemen

vanda l isme i n braa k woni n g i n braak a uto buurtoverlast

1 9

Criteria

zichtbaarheid betrokken heid

P O L I T I E K E U R M E R K

VEILIG

WONEN

Beve i l i g in g sve r l i ch t i n g ; z i j - en a chte rde u ren

Va n u it openbaar gebied of a ndere won i ngen zichtbare en berei kbare zij- en achterdeuren zijn zoda­

nig verlicht, dat het i n brekers afsch rikt en d e gebruiksvriendelijkheid voor bewoners en bezoekers verhoogt.

Als 'bereikba re deuren' worden a angemerkt a lle deure n d i e (eventueel via opk l i m m i ng) door onbe­

voegden reëel bere i kbaar zij n .

- bij d e betreffende deu r(en) is e e n buitenlamp gemonteerd. A l s de l a m p nog moet worden aange­

bracht is een a utomatisch (met bewegings- of schemerschakelaar) en va n d a l ismebestendig a rmatuur aan bevolen;

- a ls meerdere deuren i n een gevelvlak aa nwezig zij n kan volstaa n worden met een centraa l aange­

brachte bu itenverl ichti ng, mits er geen verspringingen in de gevel zitten;

- als ter plaatse van d e betreffende zij- en achterdeuren (gemeten aan de gevel) wordt voldaan aan d e e isen va n norm bi ad 01 (openbare verl ichting) is deze eis niet va n toepassi ng.

Veiligheidsproblemen

i nbraak won i ng onve i l igheidsbeleving

Criteria

zichtbaarheid

B

I' O L1 T I E KEUR_tll(

VEILIG

WONEN

•

A A N v u L L E N D E E 5

Beve i l igingsve r l i c h t i ng; voo rde u ren

Van u it openbaar gebied of andere won ingen zichtba re en bere ikbare voordeuren zij n zodanig verl icht dat het inbrekers afschrikt en de gebrui ksvriendelijkheid voor bewoners en bezoekers wordt verhoogd.

Als ' bereikba re deuren' worden aangemerkt a l l e deuren die (eventueel via opk l i m m i ng) door on be­

voegde n reëel berei kbaar zij n .

N. B. Dit is - in tegenstelling tot W2 - een aan vullende eis, omdat de voorzijde van de woning i n het a lgemeen minder inbraakgevoelig is.

- bij de betreffende deur(en) is een buitenlamp gemonteerd. Als de lamp nog moet worden aa nge­

bracht is een a utomatisch (met bewegi ngs- of schemerschakelaar) en va ndal ismebestendig a rmatu u r a a n bevolen;

- a ls meerdere deuren i n een gevelvlak a anwezig zijn kan volstaan worden met een centraa l aa nge­

brachte buitenverl ichti ng, m its er geen verspringinge n in de gevel zitten;

- als ter plaatse van de betreffende voorde u r (gemeten aan de gevel) wordt voldaan aan de eisen va n norm bi ad 01 (open bare verl ichti ng) is deze eis n iet va n toepassi ng.

Veiligheidsproblemen

i nbraak won i ng onve i l ighei dsbeleving

--

Criteria

zichtbaarheid

2 1

P O L I T I E K E U R M E R K

VEILIG

WONEN

:

D e u ren; hang- en sl u i twe rk

Alle bereikbare deuren d ie toegang geven tot d e woning zijn voldoende inbraakwerend.

Als 'bereikbare deuren' worden aangemerkt alle voor-, zij- en achterdeuren die (eventueel via opklimming) door onbevoegden reëel bereikbaar zijn. Deze eis is ook van toepassing op schuifpuien en toegangsdeuren van aan de woning gekoppelde garages of bergingen. De eis geldt vooralsnog niet voor kanteldeuren (bij gebrek aan geschikte producten die aan de norm voldoen). Als de woning bereikbaar is via een garage met een kan­

teldeur, moet de tussendeur (die vanuit de garage toegang verschaft tot de woning) aan deze eis voldoen.

- er wordt een door een erkend keuri ngsinstituut op basis va n de NVN s093/s096/BRL 3 1 04 geteste en goedgekeu rde com bi natie van producten toegepast, danwe l een voorzien i ng die op grond van i nternationale normering aan gel ijke of hogere eisen b l ij kt te voldoen. Een actuele l ijst va n deze producten/combi naties is opgenomen in bijlage 2;

- de toepassi ng/montage va n producten h eeft plaatsgevonden volgens de in bij lage 2 opgenomen montagevoorschriften;

- beweegbare openi ngen (brievenbus, 'praatl u i kje', katten l u i kje, etc.) zijn zod a n ig beve i l igd of geplaatst dat openhengelen va n de deur via deze openi ngen onmoge l ij k is;

- bij eventuele deu rru iten is binnenbeglazing toe- gepast. Deurruiten met bu itenbeglazing en a nde­

re vlakvu l l i ngen met een dagmaat va n meer dan 1 50 m m zijn bevestigd met beveil igde sch roeven en/of met hechtende k it;

- voor niet aan de won i ng gekoppelde garages of bergi ngen gelden de eisen van normblad G 1 9 (Individuele losstaande berging, sch u u r of garage;

ramen, deuren en verl ichti ng).

Vei ligheidsproblemen

i n braak won ing

i n braak aan de won i n g gekoppelde garage, berging

onve i l igheidsbeleving

Criteria

toegankelijkheid

P O L I T I l

"IURM E."

VEILIG

WON E N

•

A A N v u L L E N D E E I 5

De u ren; f l i pperbeve i ^I ig i ng

Alle bere i kbare naar bin nen d raa iende deuren die toegang geven tot de won i ng (betreft i n het a lge­

meen a l leen de voordeur) zijn beve i ligd tegen 'fl i pperen'.

Als 'bereikbare deuren' worden aangemerkt alle voor-, zij- en achterdeuren die (eventueel via opklimming) door onbevoegden reëel bereikbaar zijn. Deze eis is ook van toepassing op schuifpuien en toegangsdeuren van aan de woning gekoppelde garages of bergingen. De eis geldt vooralsnog niet voor kanteldeuren (bij gebrek aan geschikte produkten die aan de norm voldoen). Als de woning bereikbaar is via een garage met een kan­

teldeur moet de tussendeur (die vanuit de garage toegang verschaft tot de woning) aan deze eis voldoen.

- ter plaatse va n h et slot wordt een voorzien i ng ter voorkoming van fli pperen getroffen, zoals een a nti-in braakstrip. Voor geteste com b i naties/producten en montagevoorschriften zie bij lage 2;

- voor n iet aan d e won ing gekoppelde garages en bergingen gelden d e eisen van normblad G 1 7 (Individuele bergi ng, sch u u r of ga rage; deur).

* Toelichting: Flipperen is h e t van buitenaf, via de ruimte tussen deur en kozijn, openen van de dag­

schoot van het (hoofd)slot van de deur met behulp van een buigzaam materiaa l (bijvoorbeeld een cre­

ditkaart of stukje zonweringslamel). Als de deur op slot is (+ nachtschootJ heeft flipperen geen effect.

-

Vei ligheidsproblemen

insluiping i n braa k won i ng

i n braak aan won i ng gekoppelde ga rage, bergi ng

onve i l igheidsbeleving

23

Criteria

toega n kelijkheid zichtbaarheid

P O L I T I E K E URMERK

V E I L I G WONEN

:

R a m e n ; h a n g - e n s l u itwerk

Beweeg bare en (eventueel via opklim mi ng) reëel bere i kbare (val-, u itzet- en draai)ramen van d e won i n g zijn voldoende i n b raakwerend.

Deze eis geldt ook voor beweegbare ramen van aan de won i n g gekoppelde garages, sch u re n e n ber­

g i ngen d i e toegang geven tot die won i n g .

- aan ramen waarvan de dag maat klei ner is dan 1 50 m m worden g e e n eisen g esteld;

- b ij va l ramen en u itzetramen (bove n l ichten, WC- en badkamerra a m pjes) waarvan de dagmaat groter is dan 1 50 mm:

* wordt een op basis van de NVN 5093/5096/BRL 3 1 04 geteste en goedgekeurde doork l i m beve i l i ­ g i ng (zoa ls een barrièrestan g o f rekwerk) aangebracht (zie bijlage 2 ) ; de maaswijdte mag niet meer dan 1 50 m m bedragen, óf;

* worden ventilatieroosters toegepast die qua constructie en montage bestand zij n tegen forceren en verwijderen, óf;

* wordt een valraam toegepast dat, met een doorlopende val beugel die met ten m i nste 3 schroe­

ven aan de u iteinden is bevestigd, bevei l igd is tegen forceren en zich d us n iet l eent voor i n k l im­

ming, óf;

* wordt de beweegbaa rheid opgeheven, door het vastschroeven van het raam i n het kozijn met schroeven van m i n . 60 m m o die om de 25 cm zijn aangebracht.

- bij a l l e overige beweeg ba re ramen :

* is b i n nen beg lazing toegepast. Ramen met b u itenbeglazing en a ndere vla kvu l l i ngen met een dag­

maat van meer dan 1 50 m m zij n bevestigd met beve i l igde schroeven en/of met hechtende kit;

* wordt een door een erkend keuringsi nstituut op basis van de NVN 5093/5096/B RL 3 1 04 geteste en goedgekeurde comb inatie van producten toegepast, danwel een voorziening d i e op grond van i nternationa l e normering aan g e l ijke of hogere eisen b l ij kt te voldoen (zie bijlage 2), óf;

* wordt de beweeg baarheid opgeheven, door het vastschroeven van het raam in het kozij n, met sch roeven van m i n . 60 m m o die om de 25 cm zij n aangebracht, óf;

* wordt een op basis van de NVN 5093/5096/BRL 3 1 04 geteste en goedgeke u rde doork l i m beve i l i­

g i n g toegepast (zie b ij lage 2); de maaswijdte mag n i et meer dan 1 50 m m bed ragen.

- a l l e bovengenoemde voorzieningen zijn toegepast en gemonteerd volgens de in bijlage 2 opgeno­

men voorschriften .

- voor n iet aan de won i ng gekoppelde garages en berg i ngen gelden d e e isen van norm blad G 1 9 (Individuele losstaande berg ing, sch uur e n g'a rage; ramen, deuren e n verlichting).

Veiligheidsproblemen

i n braak woning

i n braak aan de woning gekoppelde garage, berg i n g

onve i l igheidsbeleving

Criteria

toeg a n ke l ijkheid

P O L I T I E KEURMERK

VEI L I G

WON E N

A A N v u L L E N D ^{E E I 5}

D e u re n e n r a m e n ; bed i e n ba a rh e i d

Deuren e n ramen zijn door d e bewoners g emakke l ijk te bedienen.

- hoofd- en bijzetsloten zijn g e l ij kslu itend;

- hendels, raamboompjes, hoofd- en bijzetsloten zijn door de bewoners eenvoudig en l icht te bed ie- nen. Deze eis geldt ook voor de bediening van bovenl ichten, venti latieroosters e.d.;

- de voordeur is voorzien van een kierstandhouder. Aan te bevelen is dat de kierstandhouder ook van buiten met een sleutel kan worden geopend als b ijvoorbeeld h u l p verleend moet worden.

Vei

igheidsproblemen

h u isvredebreuk i n braak won i n g onvei ligheidsbelevi ng

-

Criteria

toeg a n ke l ijkheid

2 5

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WONEN

:

Ke l d e rra m e n , l u i ke n e n l i chtkoe pe l s;

h a n g e n s l u itwerk

Kelderra men, l u iken en l ichtkoepels d i e toegang tot de won i ng kun nen geven zijn voldoende i n braakwerend.

- kelderra men en l uiken beneden het grondoppervlak zijn onbereikbaar gemaakt met afslu itbare roosters, bijvoorbeeld door een hangslot onder het rooster of met beugels in de l ichtschacht.

- kelderramen en/of l u iken op of boven het g rondoppervla k worden als bereikbaar beschouwd en moeten daarom beve i l igd zijn volgens de eisen van normblad W6 (Ramen; hang- en slu itwerk).

- n i et beweegbare lichtkoepels:

* zijn bevestigd met bevei ligde sch roeven en/of moeren, óf

* zijn ingeplakt in de dakbedekking (om afnemen te voorkomen);

- beweeg bare l i chtkoepels (bijvoorbeeld met venti latiesta nd):

* zijn voorzien van een op basis van de NVN 5093/5096/B RL 3 1 04 geteste en goedgekeurde door­

k l i m beve i l i g i n g (zoals een barrièresta ng of rek­

werk, zie bijlage 2). De maaswijdte mag niet meer dan 1 50 mm bed ragen.

Vei ligheidsproblemen

i n braak won ing

Criteria

toeg a n kelijkheid

P O L I T I E K E U R M E R K

V E I L I G WONEN

Rook m e l d e rs

Bewoners worden tijd ig geala rmeerd a ls er rook ontstaat.

- op een centra le plaats van iedere verd ieping met slaapvertrekken (meesta l in de hal of overloop) is m i n i maal één rookmelder geplaatst;

- ind ien de rookmelder nog geplaatst moet worden is deze voorzien van het goed merk van het Keur­

merki nstituut Konsumenten prod u kten (geldt dus niet voor reeds a anwezige rookmelders);

- een rookmelder d i e is aa ngesloten op het lichtnet wordt aan bevolen (hogere betrouwbaarheid door gegara ndeerde voed i ng), maar is n iet verpl icht.

Vei ligheidsproblemen Criteria

brand toegankelijkheid/vl uchtwegen

27

EI

.. O L I T . . K I U_11IIt

V E I L I G WONEN

Voo r l i cht i n g e n i n forma t i e

Bewoners van beve i l igde woningen worden voorge l icht over vei l i g gedrag.

- bij het certificaat Veilige Won i ng ontva ngen de bewoners (schriftel ijk) i nformatie- en voorl ichtings­

materiaal, waa rin aandacht wordt besteed aan een goed gebru i k van de aangebrachte voorzienin­

gen. Daarbij wordt tevens aa ndacht besteed aan sleutel beheer en aan vl uchtroutes i n geval van brand;

- het orga niseren van een voorl ichtingsbijeen komst voor de bewoners van beve i l igde woningen is aanbevo l en, maar n i et verpl icht.

Vei

igheidsproblemen

vandal isme i n braak buurtoverlast

onvei l i g heidsbelevi ng brand

Criteria

betrokkenheid attractiviteit

P O L I T I E K E URMERK

V E I L I G WONEN

•

2. 3

P O L I T I E K E U R M E R K

VEILIG

®

WONEN

G1 Achterpad bij (bouwbl o k) eengezi nswong i ng e n (basise is)

G 2 B i n nenterre i n i n bouwblok (aanvu l le n d e eis) G 3 E rfsche i d i n g (aa nv u l lende e i s)

G4 M u u r/vl a k/wa nd; a nti-g raffiti woongebouw/bouwblok (aanvu l le n d e e is)

G5 Zicht op/va n uit woongebouw/bouwb l o k (aa nvu l le n d e e i s)

G 6 (Toe g a n gs)deu ren gemeenscha p pe l ij ke ru i mten (basiseis)

G 7 Ve rl icht i n g ge meensch a p pe l ij k e r u i mten (basise i s) G 8 E ntree p a rtij meerg e z i n swon i ngen; toe g a n g e n

verl ichting (basiseis)

G 9 Eentreeh a l meergezi n swon i ngen; deta i l le r i n g (aa nv u l lende e i s)

G 1 0 Tra ppen h u i s (basise i s) G 11 Lift (basise i s)

G12 G a l erij/i nterne corridor/portiek; afs l u itbaarheid en verl ichti ng (basise i s)

G13 G a l erij/i nterne corrid o r; com p a rti menter i n g (aa n v u l l e n d e e is)

G14 B a l ko n sch ei d i ng (aa nv u l lende e i s)

G 1 5 Co l lectief berg i n genco m p l ex; afs l u itba a rh e i d e n verl ichti ng (basise i s)

G16 Co l lectief berg i ngencomp lex; onts l u it i n g e n omvang (aa n v u l lende e i s)

G17 I n d i v i d u e l e berg i ng, sch u u r of g a rage; d e u r (basise i s) G18 I nd iv i d u e l e berg i ng , sch u u r of g a rage; raam (basise is) G19 I nd iv i d u e l e ( losstaa nde) berg i ng , sch u u r of g a ra g e;

verlichting (aa nvu l le n d e eis)

G20 Co l lectieve fietsensta l l i n g (aa nv u l l e n d e e i s)

G21 Co l lecti eve pa rkeervoorzi e n i n g, deel u it m a kend va n h et woongebouw/bouwblok (aa nv u l lende e i s)

G22 Voo rz i e n i n g i n woon g e bouw/bouwblok (aa nvu l le n d e e i s)

G23 Onderhoud e n beheer woongebouw/bouwblok (basiseis)

G24 Toez i cht woongebouw/bouwbl o k (aa nv u l l e n d e e i s) G 2 5 Behee r p l a n woongebouw/bouwb l o k (basise i s)