ALLES OVER HET NIEUWE
GGZ BEHANDELCENTRUM
VAN MONDRIAAN OUDEREN
Trots
Mondriaan is trots op haar kliniek Wijerode. Wij laten hiermee zien dat we respect en zorg hebben voor de patiënten die er worden opgenomen:
oudere mensen die het ongeluk van een psychiatrische aandoening treft.
Zuid-Limburgers van de generatie die de economie er bovenop heeft geholpen. Voor deze mensen is nu de mooiste kliniek van Mondriaan beschikbaar, en we denken stilletjes: misschien wel de mooiste ouderenkliniek van Nederland.
Waar je ook bent in het gebouw, je houdt door de vele raampartijen contact met de groene buitenomgeving. Overal is het licht en open, zelfs waar de afdelingen gesloten moeten zijn. Het gebouw is van binnen
bedrieglijk kleinschalig: ondanks zijn 140 plaatsen overvalt je nergens een gevoel van massaliteit. Er is duurzaam gebouwd. Natuurlijke materialen, sedumdaken, unieke ambachtelijke baksteen, een perfect geregeld
binnenklimaat. Een centrale ontvangst met het karakter van een ruim grand café, je ziet meteen alles, je voelt je welkom.
We zijn blij dat we onze patiënten deze geweldige omgeving kunnen bieden.
Een omgeving die recht doet aan onze ambitie om mensen de beste zorg te bieden. Het waren onze medewerkers die dat al deden, nu komt er een gepaste omgeving bij. Ik dank iedereen die zich voor de totstandkoming van deze kliniek heeft ingezet, het was teamwerk van velen binnen en buiten Mondriaan. Ze mogen zich met mij bevoorrecht voelen zoiets moois te hebben neergezet voor mensen die het van onze zorg en inzet moeten hebben.
Hans de Veen Raad van Bestuur
VOORWOORD INHOUD
Colofon Dit magazine is een uitgave van Mondriaan Ouderen ter ere van de opening van Wijerode
Eindredactie:
Els Huver Tekst:
Femke Kools, Els Huver Productie:
Danielle Lardenoye Fotografie:
Philip Driessen, Noud Engelen (foto’s pag. 17 + 24), Els Huver (foto pag. 22) Vormgeving:
Ivana Bouwman Print:
Repro Mondriaan Mondriaan Ouderen
Wijerode
Kloosterkensweg 10 6419 PJ Heerlen T 088 506 63 63
secretariaat.ouderen@mondriaan.eu www.mondriaan.eu
Rondleiding
4 Interview
8 Wijerode in beweging
10
Het hart van Wijerode
12 Noviteiten 14 Mensenwerk 16
Interview
20 Vrijwilligers
22 De cliëntenraad
24
Wijerode | 5 4 | Speciale uitgave
A
ls u voor Wijerode staat, ziet u dat het gebouw bestaat uit drie delen: A (links), B (midden) en C (rechts). Hierdoor oogt het grote gebouw toch kleinschalig. De delen zijn met elkaar verbonden middels glazen, lichte ruimtes. De ingang is in gebouw B, waar alle algemene voorzieningen zijn. Zo is er meteen links het restaurant/ontmoetingsruimte, dat dankzij de glazen pui een mooi uitzicht geeft op de groene omgeving en wat er verder buiten gebeurt. In dit restaurant kunnen patiënten, eventueel met een familielid,’s middags warm eten. Ze worden bediend aan gezellige tafels en kunnen kiezen uit een menu.
Activiteitenruimte
Links van het restaurant is de activi- teitenruimte, waar de hele week van alles te doen is. Door een levendige ontmoetingsruimte te creëren, hopen we onze ouderen te stimuleren om van hun afdeling af te komen. Vroeger bleven ze vaak op hun afdeling omdat ze zich niet prettig voelden tussen de andere patiëntendoelgroepen van Mondriaan. Of het was te ver, buitenom, lopen. Nu alle voorzienin- gen onder één dak zitten en er alleen ouderen in het gebouw behandeld worden, staat niets hen in de weg om van het hele gebouw gebruik te maken.
RONDLEIDING
Welkom
in Wijerode
RONDLEIDING
Het nieuwe gebouw van Mondriaan Ouderen is groot, maar lijkt van binnen kleinschalig. Wijerode is modern en tegelijkertijd helemaal afgestemd op ouderen en hun behoeftes. De bouw kende een lange geschiedenis, maar mede daardoor kwam er een aantal verbeteringen dat de toekomst heeft: van een hydrosoundbad tot dwaaldetectie. En het lijkt een tegenstelling, maar juist doordat alle voorzieningen onder één dak zitten nodigt het gebouw uit tot
bewegen. Wij nodigen u van harte uit voor een
rondleiding door Wijerode...
Eénpersoonskamers
In gebouw C zijn vier behandelafdelin- gen voor langdurig verblijf gevestigd, elke met twee huiskamers en zo’n twintig éénpersoonskamers met eigen badkamer. Dat laatste is een luxe die in de oudbouw niet vanzelf- sprekend was. De kamers zijn ge- schikt voor mindervaliden en voorzien van allerlei technische snufjes die het verblijf veiliger maken. De verlichting kan zo ingesteld worden dat het licht in de kamer ‘s nachts aangaat zodra de patiënt uit bed stapt.
De gekleurde panelen naast de deuren dienen als herkenningspunt en de patiënt kan daar zelf iets ophangen dat het vinden van de kamer gemakkelijker maakt.
Iedere afdeling heeft een paar kamers die, wanneer nodig, makkelijk prikkel- arm gemaakt kunnen worden. De vroegere separeerruimte wordt daardoor overbodig. In gebouw A zijn overigens drie vergelijkbare behandelafdelingen gevestigd: twee op de begane grond en één op de eerste verdieping.
Tuinen
Vanuit de ingang loopt u rechtdoor op de bemensde receptie af, voorbij de kapper, pedicure, het internetcafé en een ruimte met een leestafel waar patiënten ontspannen kunnen
wachten op bijvoorbeeld de taxi. In dit centrale deel bevindt zich ook een winkeltje.
Wie naar achteren doorloopt komt bij de ruimtes voor dagbehandeling, fysiotherapie, ergotherapie, ontspan- ningsruimte, psychomotore therapie.
Deze vormen samen een kader om de beweegtuin heen, waarin op termijn toestellen geplaatst worden waarop ouderen kunnen oefenen met bewegen. In totaal zijn er maar liefst vijf tuinen.
Poli en klinische afdelingen
Als u de trap of lift neemt naar de eerste verdieping van gebouw B, komt u op de poli waar de gesprekken met psychiaters en psychologen plaatsvinden. Er is een balie en een zitje: wie moet wachten kan er iets te drinken nemen. In dit gedeelte is ook een aantal kantoren gevestigd, waaronder een grote kantoortuin voor de medewerkers. De klinische afdelingen, waar mensen opgenomen kunnen worden - gesloten of open - zitten aan de buitenkant van het gebouw, in A en C. Onderweg naar gebouw C ziet u op de begane grond de hoge glazen kas waar de tuinthera- pie plaatsvindt.
Warme sfeer
Kijkt u vanuit die eerste verdieping uit het raam, dan ziet u dat de daken van Wijerode bedekt zijn met een soort vetplantjes: sedum. Dat isoleert goed en draagt bij aan de energiezuinigheid van het gebouw.
Ook het creëren van een warme sfeer stond hoog op de agenda, en dus kregen de patiëntenkamers stucplafonds in plaats van systeemplafonds en zijn er geen lange gangen meer. De gangen verspringen, en hier en daar is een zitje gecreëerd om even te pauzeren. Ook dat gaat ouderen hopelijk stimuleren om zich zoveel als mogelijk door het gebouw te bewegen.
In het kader van de huiselijke uitstraling is er ook niet gekozen voor heel brede deuren in de kamers - anticiperend op een bed dat er in of uit moet - maar voor een deur in twee delen. Het licht in de kamers is dimbaar, zodat iedereen zijn eigen lichtsfeer kan kiezen en de verwarming is binnen marges zelf te reguleren.
Net zoals de rode stenen waarmee Wijerode is gebouwd allemaal verschillend zijn, zo zijn ook de patiënten van Mondriaan allemaal anders. In het nieuwe gebouw wordt daar optimaal rekening mee gehouden. Mondriaan wil op behoeftes inspelen en zoveel mogelijk vrijheid bieden. En dat alles in een state of the art zorgomgeving.
RONDLEIDING
Wijerode | 9 8 | Speciale uitgave
EINDELIJK ALLES ONDER ÉÉN DAK
“Er zijn nu
eenmaal grenzen aan thuis
behandelen”
Hij zou er een boek over kunnen schrijven, het bouwtraject van Wijerode van 2003 tot halverwege 2014. “Op den duur werd ik een beetje murw van alle tegenslagen en opont- houd.” Maar als hij vertelt over wat er allemaal verbetert voor de patiënten, straalt hij van trots. “Ik ben blij met de warmte die dit kwali- tatief hoogwaardige gebouw uitstraalt en met het wonder dat we dit in deze tijd mochten bouwen,” vertelt Noud Engelen, directeur van Mondriaan Ouderen.
W
ijerode is eennieuw GGZ-cen- trum voor oude- ren en brengt de diverse klinische afdelingen voor ouderenpsychiatrie, zowel uit Heerlen als Maastricht, onder één dak. Dit samen met de dagbehandeling, de therapieruimtes en de spreek- en behandelkamers van de ambulante en poliklinische behandeling. Dat is volgens Noud Engelen het allergrootste voordeel van dit nieuwe gebouw. “Tot nu toe moesten patiënten soms een eind lopen om van hun afdeling naar de therapieruimte te komen. In Wijerode vinden patiënten en hulpverleners el- kaar moeiteloos en dat versterkt niet alleen het leefklimaat van de ouderen, maar ook onze behandeling en zorg.”
Aandachtspunt
Het hele gebouw is met oog op de ou- dere patiënt ontworpen en ingericht.
“We hebben rekening gehouden met de fysieke kwetsbaarheid van oudere psychiatriepatiënten. We hebben geprobeerd zoveel mogelijk functies in het gebouw te zetten, van een kapper tot een stiltecentrum maar ook een internetcafé, zodat mensen die gedwongen opgenomen zijn, toch een aantal voorzieningen binnen handbereik hebben.” Een lastig punt is volgens de directeur de (on)overzich- telijkheid van het gebouw en daarmee de interne bewegwijzering. Wijerode was ongeveer het laatste bouwpro-
ject dat een vergunning kreeg van het landelijke College Bouw, voordat dit werd opgeheven. “Die instantie wilde per se niet dat we een grootschalig gebouw neerzetten. Liever een pa- tiënt in zijn rolstoel door de sneeuw laten gaan dan één groot gebouw met alle voorzieningen. Zodoende is deze
oplossing gekozen: een groot gebouw dat er kleinschalig uitziet. Geen lange rechte gangen meer, maar versprin- gende gangen met sfeervolle hoekjes.
Dat maakt de overzichtelijkheid en oriëntatie voor ouderen echter een stuk moeilijker en dat heeft dus onze speciale aandacht.”
Hobbels
Het College Bouw was maar één van de vele hobbels op de weg naar Wijerode zoals het er nu staat. Van de kredietcrisis, problematische hypotheekaanvragen, gedoe met de gemeentelijke vergunningen tot wisselende Mondriaanbesturen van wie het telkens de vraag was of ze de bouw zouden steunen. “Op een gegeven moment heb ik mijzelf in het proces meer naar de achtergrond
geplaatst en is Theo Bakker als interne projectmanager de belangrijk- ste persoon in dit proces binnen Mondriaan Ouderen geworden. Pas in het laatste jaar kreeg ik het oude enthousiasme weer helemaal terug en liep ik geregeld in mijn pauze even langs.” Zijn belangrijkste rol was het scheppen van de noodzakelijke voorwaarden. “Je moet een gezonde organisatie hebben om dit te kunnen bouwen, dat is mijn belangrijkste aandeel geweest. En je moet weten wanneer je als directeur een stand- punt moet hebben en wanneer je even terug moet stappen.”
Ziekenhuis
Over één onderwerp heeft hij een duidelijke mening, iets tegen de tijd- geest in wellicht. “Bijna niemand durft tegenwoordig nog te zeggen dat het belangrijk is om een psychiatrisch ziekenhuis als dit te hebben. Bedden afbouwen is de norm; thuis behan- delen. Maar ik heb 25 jaar ambulant gewerkt met deze doelgroep en ik weet dat er grenzen zijn. Als de thuis- situatie onhoudbaar is, is een goede klinische opname een noodzaak en een zegen.” Daarbij is een tijdelijke opname altijd het streven, variërend van zes weken tot vier à vijf maanden.
“Hoewel voor zo’n veertig van onze patiënten Mondriaan mogelijk een permanente verblijfplaats is, zijn we aan de basis een ziekenhuis en geen verpleeghuis.”
Bouwen tegen de tijdgeest in
bakstenen zijn voor de bouw gebruikt. De stenen worden gebakken in de laatste ringoven van Nederland, in Deest. Doordat de stenen in de buitenste ring het dichtst bij de warmtebron staan, worden ze soms haast zwart, terwijl de stenen in de binnenste ring helder rood worden. Daardoor is geen steen hetzelfde, wat het gebouw een bijzonder levendige uitstraling geeft.
INTERVIEW
600.000
Iedereen weet, bewegen is goed voor je. Maar als je op leeftijd bent - de spieren wat stram - en psychisch niet in orde, dan is bewegen best lastig. Toch zet Mondriaan Ouderen in op meer beweging. Bij de bouw van
Wijerode is daar op allerlei manieren rekening mee gehouden. Fysiotherapeut Hannie Stas: “We zien zo- veel kansen: van ochtendgymnastiek tot jeu de boules.”
“Bewegen moet
weer leuk worden”
Met de huidige financiering is Mondriaan Ouderen in Wijerode in staat kwalitatief goede zorg te verlenen. Daarbovenop willen wij graag aanvullende doelen realiseren die niet vanuit de huidige tarieven bekostigd kunnen worden.
Hiervoor hebben we een goed afgegrensd doel vastgesteld: het stimuleren van bewegen door het aanleggen van een beweegtuin.
Indien u geïnteresseerd bent dit initiatief te sponsoren dan kunt u de brochure
‘Wijerode en extra voorzieningen’
aanvragen bij secretariaat.ouderen@
mondriaan.eu teerde bijvoorbeeld een tuintje met
een vijver met kikkers op de vloer. De ouderen moesten die kikkers in de vijver zien te schoppen. Als het raak was, zagen ze de kikker er daad- werkelijk in verdwijnen. “Patiënten vonden het leuk”, vertelt Hannie.
Maar er zijn ook heel alledaagse bezigheden die helpen. Praktische acties als jezelf aankleden en afwas- sen, doen er evengoed toe. Studen- ten hebben onderzocht of patiënten kunnen aangeven welke van dit soort activiteiten ze graag zelf willen doen.
Hannie: “Dat is natuurlijk heel per- soonlijk. Maar als we met een patiënt kunnen afspreken dat hij zichzelf ver- zorgt, twee keer per week naar het stiltecentrum wandelt en de planten in de woonkamer water geeft, is dat winst. Wij als hulpverleners hebben ook wel erg de neiging om onze patiënten werk uit handen te ne-
men; we zijn vaak sneller en hebben weinig tijd. Het besef dat we mensen daarmee de kans ontnemen om te bewegen, is sterk toegenomen.”
Beweegtuin
Wijerode zet bewegen daarom echt op de kaart, met als pronkstuk de be- weegtuin. Hij bestaat nu nog slechts op de tekentafel, maar Mondriaan Ouderen doet hard zijn best om er het geld voor bij elkaar te krijgen. Het wordt een plek waar ouderen gezel- lig, in de frisse lucht aan hun conditie kunnen werken. Met o.a. een home- trainer, een loopbrug en een apparaat ter versterking van de armspieren.
Hannie: “Bewegen moet weer leuk en laagdrempelig worden. Niet iets exclusiefs voor bij de fysiotherapeut.
En het mag worden beloond...met een lekker kopje koffie.”
haar spieren aan het trainen toen ze verzuchtte dat ze zo graag weer eens door de stad wilde lopen om bij de V&D een kopje koffie te gaan drinken.
Het is voor de meeste mensen een actie van niks. De mevrouw in kwestie moet daarvoor echter spiermassa aanspreken die zij weinig gebruikt.
Mijn collega’s en ik vroegen ons daar- om af: kunnen we situaties creëren die beweging stimuleren en ook leuk of praktisch zijn?”
Ja, dat kan. Het is één van de redenen waarom Mondriaan hoopt dat het ontmoetingscentrum van Wijerode een grote aantrekkingskracht zal heb- ben. De meters die vanaf de afdeling worden afgelegd zijn immers weer mooi meegenomen. Datzelfde geldt voor de paden rond het gebouw. Die zijn aantrekkelijk genoeg om even een ommetje te willen maken.
Kikkers
Onlangs stelde de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) dat ouderen die in instellingen verblijven te weinig bewegen en dat dit anders moet.
Bewegen heeft een sterk preventief effect. Valpartijen worden voorkomen wanneer spieren in vorm blijven en gewrichten beweeglijk zijn.
Ook de patiënten van Mondriaan Ou- deren bewegen niet genoeg, zo blijkt uit recent onderzoek. Er zijn echter allerlei technische middelen voorhan- den om dit probleem aan te pakken.
In samenwerking met studenten van Zuyd Hogeschool is er geëxperimen- teerd met een virtuele vloerprojectie.
Een beamer aan het plafond projec-
D
at MondriaanOuderen het serieus meent, blijkt uit het bestaan van de commissie ‘Meer bewegen’. In aanloop naar de nieuw- bouw heeft zij intensief meegedacht over de inrichting van het gebouw.
Die moest zodanig dat patiënten hun stoel uit willen komen. Hannie Stas zit in deze commissie: “Wij komen er steeds meer achter dat we onze patiënten beter kunnen verleiden dagelijks een beetje te bewegen dan
hen één keer per week op een home- trainer te zetten. Dat blijkt ook uit het resultaat van extern onderzoek.”
Koffie
Maar de fysiotherapeuten van Mon- driaan hebben het zelf - samen met studenten van Zuyd Hogeschool - ook onderzocht onder de noemer: ‘Kopje koffie, meer bewegen’. De naam verwijst naar een ‘aha moment’ van een tijdje geleden. Hannie: “Een van onze patiënten was in de oefenzaal
m² sedum op de daken vormt een extra isolatielaag en is daardoor energie besparend. In de zomer houdt het de daken koeler en in de winter het gebouw warmer.
ACHTERGROND
5.840
< Artist impression
OPROEP
Een gebouw met veel lichtinval van waaruit de patiënt zicht heeft op het omringend groen.
Eén gebouw betekent dat collega’s elkaar sneller kunnen consulteren en het aantal be
handelopties toeneemt.
Alle zorg voor ouderen met een psychiatrische problematiek onder één dak:
kliniek, poli en dagbehandeling.
Wijerode biedt de oudere patiënt een eigen plek waar hoogwaar
dige zorg, ruimte
en rust elkaar
versterken.
Tuin binnen en buiten
Ruud Weyden: “Ik ben creatief therapeut en in Wijerode is de tuin mijn aandachtsgebied. De ruimte die we binnen tot onze beschikking hebben is het atrium, met veel glas en wanden tot aan het dak: ruimtelijk en licht. Dat laatste is voor mensen met psychische klachten niet alleen prettig, maar zelfs gezond. Het atrium zullen we vooral gebruiken voor bloemschikken en voor het zaaiwerk in het voorjaar. We willen er een verticale tuin maken, daar nodigen die hoge wanden enorm toe uit. Maar hoe het precies gaat worden zal de tijd uitwijzen, want daar denken de patiënten over mee.”
“Datzelfde geldt voor de aanleg van de buitentuin, achter het atrium. Die gaan we samen met hen vormgeven. We bieden hier belevingsgerichte zorg waarbij we inspelen op de persoonlijke behoefte van de patiënt. Als mensen wat willen schoffelen moet dat kunnen, maar we vragen hen ook om nieuwe uitdagingen aan te gaan. De tuin nodigt daar toe uit: pluk eens een boeketje. Door met de aarde en de natuur bezig te zijn, komen patiënten los van het gepieker en meer in het hier en nu. Er komen grote plantenbakken op hoogte - voor wie niet meer kan bukken - maar ik laat ook een stukje tuin braak liggen voor wie er zijn ideeën op wil botvieren.
Je moet je patiënten geven wat je jezelf ook zou gunnen.
Met het atrium en de tuin zijn dat licht, lucht en ruimte én de vrijheid om die naar eigen inzicht te beleven.”
Ultieme
ontspanning
in hydrosoundbad
Het hydrosoundbad is een groot ligbad, dat met behulp van geluidsgolven masseert en de huid intens reinigt.
“Het ontspant mensen op een heel fijne manier. Ze worden gemasseerd zonder dat iemand hen aanraakt, wat voor sommige patiënten belangrijk is. Het stimuleert de bloedcirculatie en bijvoorbeeld bij ouderen met een problematische of tere huid, reinigt het bad intensief zonder hard te wrijven”, zegt Ceciel Kors, ontspannings- begeleidster.
“Ik ben heel blij voor onze ouderen dat we zo’n hydro- soundbad in Wijerode hebben. We kunnen in de bad- kamer de favoriete muziek van de patiënt afspelen en lekkere olie aan het water toevoegen.” Het feit dat het bad in een luxe badkamer staat, die de sfeer ademt van een welness-resort, draagt allemaal bij aan de rustige sfeer. “Ontspanning doet veel patiënten zo goed. Soms hebben ze daardoor zelfs minder medicatie nodig, omdat ze bijvoorbeeld minder fysieke pijn ervaren.”
Patiënten gaan altijd onder begeleiding van een geschoolde medewerker in bad.
Langs velden en over paden
Mevrouw heeft vandaag zin in een tochtje door Simpel- veld: van Trintelen naar Bosschenhuizen. Terwijl ze op de tweewieler gaat zitten, bevestigt fysiotherapeute Yvonne Gouverne een Wii-afstandbediening met een stuk klittenband aan het been van de oudere dame.
“Veel plezier.” En daar gaat ze, via een holle weg naar beneden, langs een carréboerderij terwijl een auto pas- seert. Virtueel dan, want de beelden zijn te zien op een breedbeeld tv en de fiets is een hometrainer.
Yvonne Gouverne: “We beschikken sinds kort over de bewegingsstimulator ‘Memomoto’ die werkt als een Wii: wanneer degene met de ‘afstandsbediening’ gaat bewegen, beweegt ook het beeld en wordt een land- schap doorkruist. De opstelling kan draadloos met elk bewegingsapparaat worden verbonden.”
“Onze oudere patiënten kunnen kiezen uit routes door Maastricht, Landgraaf, Heerlen of Simpelveld. Vaak herkennen ze de locaties; het stimuleert hen om langer door te gaan. Daarnaast is het voor ons makkelijker om de patiënt te motiveren nog even door te zetten: ‘Kom, nog even kijken wat daar om de bocht is.’”
NOVITEITEN
Vrijheid dankzij domotica
Als een verpleegkundige voorheen een oogje in het zeil wilde houden bij een patiënt die ‘s nacht zijn kamer dreigde te verlaten, plaatste zij een leeg pillendoosje op de deurklink van de slaapkamer. Als ze het potje hoorde vallen, wist ze dat ze moest gaan kijken. In Wijerode nemen bewegingssensoren en stille alarmsystemen onder andere de functie van het pillendoosje over.
“Het is een enorme vooruitgang”, zegt unitmanager Chantalle Rutzerfeld. “We zien in Wijerode via camera- bewaking of iemand ’s nachts door de gangen loopt en zich bijvoorbeeld omdraait en terug naar bed gaat. Dat verlicht niet alleen mijn werk als verpleegkundige, maar ook belast het de patiënt minder. Voorheen moest ik iemand die wat wankel op zijn benen stond vaak contro- leren door een kijkje op de kamer te nemen.”
Via een polshorloge of een klein kastje dat de patiënt aan een halsketting draagt, kan de verpleging op afstand monitoren waar hij zich bevindt. Daarnaast is er op elke slaapkamer een alarmsysteem dat individueel afgesteld kan worden. “Valt iemand uit bed, of roept een patiënt boven een bepaald geluidsniveau, dan komt er via een soort telefoon die we bij ons dragen een waarschuwing binnen. Deze domotica maakt het leven van de patiënt én de verpleging makkelijker”, besluit Chantalle.
Wijerode | 17
Bas en Gertie
Het is natuurlijk prachtig zo’n nieuw gebouw met alles erop en eraan, maar het zijn de mensen die het gebouw ziel geven. Mensen die hulp nodig hebben en professionals die zich met al hun capaciteiten en middelen inzetten om die hulp te bieden. Bas, Gertie, Isolde en Anneke zijn slechts enkele van de velen die Wijerode tot leven wekken.
16 | Speciale uitgave
Isolde en Anneke
Eens per week komt Anneke (70) op creatieve therapie bij Isolde Muhlenberg. Door er te teke- nen en te schilderen vindt ze innerlijke rust en ontspanning. “Mijn angsten zijn het afgelopen jaar verminderd dankzij het therapiepakket van Mondriaan Ouderen.” Isolde: “Hier wordt ze op haar gezonde kant aangesproken. Dat geeft haar een positief gevoel.”
Anneke is beeldend kunstenaar en is dus ook thuis aan het schilderen en tekenen. Isolde: “Collega-patiënten in de groep leren van haar. Maar ook door haar ervarin- gen en de manier waarop ze haar problemen accep- teert, stimuleert ze anderen.” Iedere ochtend wordt Anneke wakker met angstgevoelens, die in de loop van de dag afzwakken. Inmiddels heeft ze vrede met het feit dat ze medicatie nodig heeft. “De combinatie van medicatie en therapie werkt voor mij. Het groeps- aspect van de creatieve therapie heeft toegevoegde waarde. Nu weet ik dat ik niet de enige bent met pro- blemen. Ik voel me gehoord en begrepen.”
Isolde: “Voor veel patiënten is creatief bezig zijn een ontdekkingstocht: ze ontwikkelen nieuwe vaardighe- den en mogelijkheden op creatief, maar ook proces- matig niveau. Die ervaring kan leiden tot verandering of acceptatie.” Behalve met ouderen werkt Isolde ook met jongere volwassenen. “Die afwisseling maakt mijn werk erg interessant.” Ze ziet verschil tussen beide doelgroepen: “Het onderlinge respect is bij ouderen vaak groter. Ze zitten verder in hun ontwikkelproces, hebben meer levenservaring en levenswijsheid.”
Anneke gaat de therapie binnenkort waarschijnlijk af- bouwen. “Angst zal altijd mijn zwakke plek blijven. Ook dat zal ik moeten accepteren.”
“Ik voel me gehoord
en begrepen”
ANNEKE EN ISOLDE
MENSENWERK
Gertie Mevissen (70) neemt bij Mondriaan deel aan de ondersteuningsgroep voor ouderen.
“Ik heb veel meegemaakt en daardoor een groot wantrouwen jegens anderen ontwikkeld.
Hier werk ik daaraan.”
Iedere twee weken komen zes ouderen onder leiding van de psychologen Maud Bocken en Bas van Alphen bijeen voor wat officieel heet ‘steunend-structure- rende psychotherapie’. Bas: “Het zijn allen patiënten met persoonlijkheidsproblematiek die ook nog met traumatische ervaringen uit het verleden kampen. In de groep maken we die ervaringen bespreekbaar om ze in het heden een plek te kunnen geven, zodat de toekomst er minder door wordt belast.”
In het geval van Gertie is er een hoop te bespreken.
In haar jeugd is zij fysiek mishandeld en psychisch verwaarloosd. “Ik heb geen jeugd gehad. Mijn stief- moeder gaf alleen om haar eigen kinderen en reageerde zich op mij af met boosheid en agressie.
Het was heel onveilig. Het heeft er in mijn latere leven toe geleid dat ik me niet aan mensen kon hechten. Ik wantrouwde alles en iedereen. Daar heb ik veel last van gehad. De groepssessies helpen bij het verwerken en zijn heel waardevol voor mij.”
Bas: “Er wordt wel eens gezegd: ouderen, die kun je niet meer veranderen. Maar ik zie onder andere in deze groepstherapie dat het tegendeel waar is.” Gertie beaamt dit. “Ik durf nu te delen. Dat voelt in de groep veilig; er wordt echt geluisterd. Als ik daarna de deur uitloop ben ik altijd rustiger. Ja, zelfs opgelucht.”
BAS EN GERTIE
“Ik vind hier
vertrouwen”
Wijerode | 21 20 | Speciale uitgave
ARCHITECT NAOMI PRINSENBERG VAN DMV ARCHITECTEN
Trots op de
eenheid en rust van Wijerode
Het gebouw moest een kleinschalige uitstraling hebben en de groene, parkachtige structuur eromheen moest ook binnen terugkomen. Met deze twee stedebouwkundige elementen ging DMV Architecten uit Kerk- rade aan de slag om Wijerode te schetsen. Zo ontstond langzaam maar zeker, in nauw overleg met de gebruikers, het gebouw zoals het er nu staat. : “Ik ben trots op de eenheid en de rust die het uitstraalt”, zegt archi- tect Naomi Prinsenberg. “Ondanks dat geen afdeling hetzelfde is.”
T
oen Naomi Prinsen-berg in 2010 begon bij DMV Architecten was Wijerode één van haar eerste projecten. De basis voor het gebouw, het schets- ontwerp, was toen al goedgekeurd. Zij bepaalde samen met Mondriaan welk beeld er gewenst was en waar welke ruimtes moesten komen.
Groene uitstraling
Zo’n eerste schets wordt gemaakt op basis van de gegeven locatie, het programma van eisen, de doelgroep, de ideeën en wensen die de op- drachtgever heeft over de uitstraling, het aantal vierkante meters en nog veel meer. Ook duurzaamheid was bij dit gebouw een belangrijk punt. De daken die bedekt zijn met vetplanten (sedum) maken niet alleen dat het gebouw beter geïsoleerd is, maar ge- ven het ook de groene uitstraling die Mondriaan graag terugzag in het hele gebouw. “De groene buitenruimte ervaar je waar je ook bent. Als je naar buiten kijkt, zie je de groene omge- ving van Wijerode, één van de tuinen of de groenbedekte daken. Het park loopt als het ware door en over het gebouw heen.”
Stenen
Een ander beeldbepalend element zijn de stenen waarmee Wijerode is
gebouwd. “Geen steen is hetzelfde, wat een mooi beeld creëert, maar voor de metselaars wel een uitda- ging was”, lacht Prinsenberg. “Maar juist dat metselwerk én de staande en liggende ramen benadrukken de eenheid van Wijerode. Geen afdeling is hetzelfde van opzet of indeling, maar er is een duidelijke structuur in de vorm.”
Rust, natuur, kleinschaligheid, profes- sionaliteit en een uniforme uitstra- ling waren ook steekwoorden voor het interieur. “Mondriaan moet weer minstens veertig jaar vooruit kunnen met dit gebouw, daarom is er in het interieur voor een rustig kleurenpalet gekozen, met voor elke afdeling een eigen kleur. Een gebouw is in onze visie vooral een gebruiksproduct, waarin mensen fijn kunnen wonen en werken.”
Favoriete plek
Op de vraag naar haar favoriete plek in Wijerode, aarzelt Naomi Prinsen- berg. “Ik vind het complex als geheel heel mooi geworden, met veel pret- tige, lichte ruimtes. Ik ben er trots op dat er zoveel eenheid en rust is gekomen in dit toch heel gevarieerde gebouw. Maar ook de gangen die de drie bouwdelen met elkaar verbinden vind ik goed gelukt, met het glas en hout. Of de recreatieruimte, die echt de uitstraling van een marktpleintje
heeft gekregen.” Ze lacht. “Net zoals een ouder geen favoriet kind kan aanwijzen, kan ik dat in dit geval ook niet.”
“Mondriaan moet weer
minstens veertig jaar vooruit
kunnen”
5
luchtbehandelkasten zorgen voor een uitgekiend ventilatiesysteem met een grotere capaciteit dan in soortgelijke gebouwen elders.In Wijerode heerst daarom een aangenaam leefklimaat. Deze aanpak is ook duurzaam: uit de afgezogen lucht worden warmte en vocht teruggewonnen en daarmee kan, afhankelijk van het seizoen, het gebouw worden opgewarmd of gekoeld.
INTERVIEW
0
Separeerruimtes. Hiermee gaat een belangrijke wens van de Cliëntenraad Ouderen in vervulling. Daarvoor in de plaats zijn er slaapkamers die snel en eenvoudig in te richten zijn tot veilige, prikkelarme ruimtes, waardoor patiënten in een hun vertrouwde omgeving tot rust kunnen komen.Is vrijwilligerswerk iets voor u?
Wilt u een boeiende tijds besteding combineren met iets doen voor een ander? En heeft u affiniteit met ouderen?
Wordt dan vrijwil liger bij Mondriaan Ouderen. De werkzaamheden variëren van gastvrouw/heer tot extra handen bij evenementen, en alles daartussen. Met een paar uurtjes per week zijn wij geholpen en vindt u werk dat voldoening geeft en leuke collega’s.
Voor meer informatie kijk op www.mondriaan.eu of neem contact op met Saskia de Waard:
s.de.waard@mondriaan.eu, T 06 46 20 74 42.
VRIJWILLIGERS: ook
Wijerode kan niet zonder
groep altijd een zwak gehad en trok het me aan als ik iemand achteruit zag gaan. Toen ik twee jaar geleden met pensioen ging, werd ik gevraagd als vrijwilliger. Natuurlijk zei ik ja. Zo kom ik toch nog regelmatig bij mijn oude werkgever over de vloer.”
Eenzaamheid
Hoe jong Sarah ook is, ze heeft altijd een grote betrokkenheid gevoeld bij ouderen. Toen haar grootouders een paar jaar geleden hulpbehoevend werden en haar oma in een verpleeg- huis terecht kwam, zag Sarah dat veel mensen eenzaam zijn. “Dat moet toch niet nodig zijn, dacht ik. De twee uur per week die ik nu op de afdeling ben - voor een praatje en wat gezelligheid - is misschien niet zoveel, maar ik ben blij dat ik iets kan doen. Ik merk aan de ouderen dat ze het leuk vinden. Ik bezorg ze een fijne avond.”
Harry heeft geen vast moment in de week voor zijn vrijwilligerswerk; hij wordt opgeroepen als het nodig is.
“Tijdens evenementen, zoals een kerstviering, carnavalsrevue of een processie, help ik waar ik kan. Patiën- ten halen en brengen, spullen verko- pen, opruimen.” Hoewel het toeval
was dat hij als vrijwilliger bij Mondriaan Ouderen terecht kwam - binnen heel Mondriaan worden vrijwilligers ingezet - is dat wel de doelgroep die hem het meest aan het hart gaat. “Ik vind dat de behoefte aan wat extra aandacht bij deze mensen het grootst is. De jongeren zoeken elkaar wel op, maar de ouderen zitten veel alleen op hun afdeling. Als zij zich amuseren, amuseer ik me ook.”
Als vrijwilliger weet je niet welk ziektebeeld een patiënt bij Mondriaan heeft. Dat is volgens Sarah ook niet nodig, al had zij wel zo haar verwach- tingen toen ze met werken begon. “Bij ouderen denk je al snel dat vergeet-
achtigheid of dementie een rol speelt.
Toen patiënten me echter meteen weer herkenden en mijn naam bleken te hebben onthouden, stond ik wel raar te kijken.”
Stemmingen
“Het is sowieso werk dat verrassingen met zich meebrengt. Je weet van tevoren nooit hoe een avond verloopt.
Dan heeft de verpleging het idee dat je een bepaalde patiënt beter even met rust kunt laten, en zit je vervol- gens de hele avond met die persoon te kletsen. Dat vind ik heel bijzonder en geeft mij voldoening. Ik hoop met mijn opleiding Commerciële Economie in de toekomst werkzaam te kunnen zijn binnen de zorg.”
In tegenstelling tot Sarah wist Harry wat hij van de doelgroep kon ver- wachten. “Je moet de tijd nemen elkaar te leren kennen, maar ook weten dat stemmingen kunnen omslaan. Een patiënt die de ene dag gezellig en vrolijk is, kan de volgende in een dip zitten. Maar daar kan ik goed mee omgaan. Stemmingswisse- lingen zijn nooit persoonlijk bedoeld.”
Bij Mondriaan Ouderen werken 295 beroepskrach- ten, maar die kunnen het niet alleen. Daarom is de organisatie erg blij met de belangeloze inzet van haar trouwe schare vrijwilligers.
Harry Beckers: “Als de patiënten zich amuseren, amuseer ik me ook.”
Sarah van Reen, 26 jaar, doet sinds september 2013 vrijwilligerswerk bij Mondriaan Ouderen. Eén avond in de week brengt ze een paar uur door met de patiënten van een gesloten behan- delafdeling voor langdurig verblijf. Ze is dan gastvrouw. “Ik maak een gezellig praatje met de ouderen; vooral met degenen die weinig of geen bezoek krijgen.”
Harry Beckers is met zijn 67 jaar zelf al niet meer de jongste. Dertig jaar werkte hij bij Mondriaan: eerst als portier en later als hoofd Beveiliging.
De oudere patiënt was dus geen vreemde voor hem. “Ik heb voor deze
“De behoefte aan extra
aandacht is bij deze
mensen het grootst”
OPROEP
‘Wat rustgevend, die blik op
het groen buiten’
DE CLIËNTENRAAD OUDEREN
De bouw van Wijerode is door de cliëntenraad van Mondriaan Ouderen met grote interesse gevolgd.
Naar een eerste rondleiding door het gebouw is dan ook uitgekeken. Onder begeleiding van project- leider Theo Bakker en directeur Noud Engelen hebben de zes aanwezige leden het hele gebouw gezien, kennisgemaakt met de moderne snufjes en alle vragen gesteld die in hen opkwamen.
De rondleiding vindt plaats op een warme dag, maar binnen de muren van Wijerode is de temperatuur aangenaam. Dat valt de leden van de cliën- tenraad meteen op. Met interesse luisteren ze naar een trotse project- leider Theo Bakker die het restaurant, het hart van Wijerode, toelicht.
“Dit is niet alleen een plek om te eten, maar ook om gezellig een kop kof- fie te drinken of deel te nemen aan activiteiten.” “Komt de buitenwereld hier ook binnen?”, vraagt cliëntenraadslid Jo Vaesen. “Jazeker”, verzekert Theo hem. “Dat is nadrukkelijk ons doel. Als het dameskoor van Welten een repetitieruimte nodig heeft, dan zullen wij zeker welwillend bezien of het hier terecht kan.”
De lift naar boven leidt naar een behandelafdeling voor langdurig verblijf:
éénpersoonskamers, een woonkamer en een overkapt balkon ofwel loggia. Er klinken goedkeurende woorden: “Wat rustgevend, die blik op het groen buiten.” “Mooie vloer.” “Fijn zoveel kastruimte.” Kritisch wordt er gekeken naar de verpleegposten die aan de woonkamers grenzen. De cliëntenraad wil dat deze zo open mogelijk zijn. Cliëntenraadvoorzitter Miriam Huibers: “Verpleegkundigen moeten zich niet terugtrekken achter de eigen muren, maar zoveel mogelijk onder de mensen zijn.” Voor deze wens zijn voorwaarden geschapen door te kiezen voor kleine posten en veel glas.
Door deuren die automatisch openen en sluiten gaat de groep naar het rechter deel van het gebouw. “Bestaat niet het risico dat je door zo’n deur ondersteboven wordt geslagen”, vraagt Jo Vaessen zich af. “Nee hoor”, zegt Noud Engelen. “Er zitten sensoren op de deuren waardoor de deur juist stil valt op het moment dat iemand er tegenaan dreigt te lopen.” Wat hij ter plekke demonstreert.
Als de rondleiding nog niet is afgelopen geeft mevrouw Van Helfteren de directeur al een hand. “Mag ik u van harte feliciteren met dit prachtige gebouw. Het is geweldig.” De andere aanwezige leden sluiten zich daar zonder uitzondering bij aan.
