MijnKleutergroep
Analyse doelen Jonge Kind (fase 1)
Maart, 2022
Verantwoording
2022 SLO, Amersfoort
Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande
toestemming van de uitgever deze uitgave geheel of gedeeltelijk te kopiëren en/of verspreiden en om afgeleid materiaal te maken dat op deze uitgave is gebaseerd.
Informatie SLO
Postbus 502, 3800 AM Amersfoort Telefoon (033) 4840 840
Internet: http://jongekind.slo.nl E-mail: primaironderwijs@slo.nl
Inleiding
Aanbodsdoelen Jonge Kind
Op verzoek van het ministerie van OCW heeft SLO inhoudskaarten met aanbodsdoelen voor het jonge kind ontwikkeld. Ze brengen in kaart waaraan met jonge kinderen gewerkt kan worden, in de voorschoolse periode en in de eerste jaren van de basisschool. De aanbodsdoelen geven een richting waarin kinderen onderwerpen verkennen en ermee leren omgaan. Ze zijn samengesteld door SLO-specialisten op de verschillende leergebieden in samenwerking met experts en voorgelegd aan het onderwijsveld.
De inhoudskaarten met aanbodsdoelen Jonge Kind helpen pedagogisch
medewerkers en leerkrachten om te komen tot een beredeneerd aanbod voor alle ontwikkelingsgebieden. Het doel is het inhoudelijk repertoire van de
professionals te vergroten en versterken om zo een kwalitatief hoog aanbod aan jonge kinderen te bieden.
Volgsystemen Jonge Kind
Om de ontwikkeling van peuters en kleuters te volgen, te stimuleren en te registreren zijn er diverse kindvolgsystemen op de markt. Deze volgsystemen kunnen pedagogisch medewerkers en leerkrachten helpen bij het maken van inhoudelijk verantwoorde keuzes in het aanbod aan het jonge kind. Een aanbod dat zowel passend is voor kinderen met een achterstand als voor kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong.
Analyses van volgsystemen Jonge Kind
Sinds 2013 analyseert SLO in hoeverre de aanbodsdoelen vóórkomen in (veel gebruikte) volgsystemen Jonge Kind. Dit ook in opdracht van het ministerie van OCW. Bij deze analyses richt SLO zich op de doelen voor taal, rekenen-
wiskunde, sociaal-emotioneel en bewegingsonderwijs zoals die op de
inhoudskaarten staan beschreven. SLO wil met de analyse een objectief beeld geven. Daarom wordt elk volgsysteem steeds door meerdere analisten met een onderwijsachtergrond bekeken, voordat wordt bepaald of een doel aanwezig, niet aanwezig of deels aanwezig is. Dat betekent overigens niet dat een instrument niet voldoet als doelen ontbreken: er kan door de uitgever bewust voor gekozen zijn om bepaalde doelen wel of niet op te nemen (zie reactie uitgever).
Analyserapportage per volgsysteem Jonge Kind
De analyserapportage vermeldt welke SLO-doelen Jonge kind wel en niet in beeld gebracht worden door het volgsysteem en kan daarmee behulpzaam zijn voor pedagogisch medewerkers en leerkrachten bij het kiezen van een
volgsysteem dat past bij de eigen situatie.
Iedere rapportage bestaat uit drie delen. In het eerste deel geeft de uitgever een reactie op de uitgevoerde analyse en op de rapportage van de analyse. Het tweede deel is een objectieve beschrijving van het volgsysteem. In het derde deel worden de analyseresultaten in tabelvorm weergegeven met een eventuele toelichting op de analyseresultaten.
Alle analyserapportages worden op dezelfde wijze weergegeven en worden gepresenteerd op de website Jonge Kind van SLO (http://jongekind.slo.nl).
DEEL 1: MijnKleutergroep Reactie van de uitgever
Hier bieden we de uitgever de mogelijkheid om een reactie te geven op de uitgevoerde analyse(s) en op de rapportage van de analyse(s).
Taal, Rekenen- wiskunde, Sociaal- emotionele
ontwikkeling,
Bewegingsonderwijs
MijnKleutergroep - alles bij de hand! - is een product dat feilloos aansluit bij de dagelijkse praktijk van pm’ers en leerkrachten. Dit komt omdat we bij de ontwikkeling van MijnKleutergroep samen hebben gewerkt met een team van onderwijsexperts uit het werkveld. Voor de
ontwikkeling van de doelenset zijn de SLO doelen als uitgangspunt genomen en hebben we gedegen onderzoek gedaan naar de sprongen die jonge kinderen maken en wat de meest cruciale doelen zijn. Dit is de reden dat MijnKleutergroep zo volledig scoort in deze analyse.
Wanneer men ervoor kiest om met MijnKleutergroep te gaan werken, maakt de school zelf keuzes in het gebruik van de doelen (aanvullen en schrappen is mogelijk).
Vragen die je jezelf als school dan vooral stelt zijn: welke doelen wil je volgen en vastleggen en welke neem je vooral mee in je aanbod? Echter in de praktijk blijkt de doelenset zoals wij deze aanbieden, met de vele handige (trechter)functies, vaak precies aan te sluiten bij de dagelijkse praktijk van de pm’ ers en leerkrachten. Binnen de visie van MijnKleutergroep staat de ontwikkeling van het jonge kind én de rol van degene die hem daarbij begeleidt centraal. Dit uit zich in gebruiksgemak, handige functies en compleetheid. Niet alleen volg je kinderen in hun ontwikkeling, je hebt ook zicht op de actuele zone van naaste ontwikkeling, eigen handelen en
(thema)planningen. Dit alles in een systeem waarmee je eenvoudig samenwerkt met je duo-collega, de
rekenspecialist, ib’er of als je wilt zelfs met collega’s binnen de stichting. Kortom, je hebt alles bij de hand en de cirkel is helemaal rond! Wij willen SLO bedanken voor het initiatief om MijnKleutergroep voor ons te analyseren en wij zijn tevreden over de uitkomst (en bijbehorende rapportage) van deze analyse. Bij MijnKleutergroep zijn wij van mening dat wij een gedegen, compleet en goed
product leveren. Keuzes voor het al dan niet expliciet benoemen van doelen zijn bewust gemaakt. Feedback van gebruikers steunt ons in deze mening. Ons advies voor
‘LVS-zoekers’: maak een keuze voor een systeem dat goed bij je dagelijkse praktijk en schoolvisie past!
DEEL 2: MijnKleutergroep (fase 1) Beschrijving
Titel MijnKleutergroep
Auteur(s) Timon Bos en Yvonne van Oers-de Bruijn Uitgever Schooltoday BV
Jaar van uitgave 2016 - 2022
Doelgroep MijnKleutergroep bevat ontwikkeldoelen voor peuters en groep 1 t/m 3.
Samenstelling van het volgsysteem
MijnKleutergroep is een digitale omgeving waarin er snel en effectief geobserveerd kan worden en waar ook snel rapportages opgevraagd kunnen worden.
De ontwikkeling van de vier ontwikkeldomeinen (taal, rekenen, sociaal-emotioneel en motoriek) kan per niveau worden geobserveerd. Daarnaast kunnen optioneel ook andere domeinen aangezet worden (bijvoorbeeld kunstzinnige vorming, Engels en oriëntatie op jezelf en de wereld.
Er worden zeven niveaus onderscheiden: peuter 1, peuter 2, groep 1 basis, groep 1-2, eind groep 2, groep 2-3 (groep 2 verrijking - in het magazine) en eind groep 3.
In de app MijnKleutergroep is een uitgebreide digitale handleiding beschikbaar en een planmodule voor een beredeneerd aanbod.
Naast het kunnen registreren van observaties kunnen ook rapportages op cluster, leerling en doelniveau gemaakt worden.
Doorgaande lijn MijnKleutergroep staat op zichzelf. Er is geen apart instrument voor of na. In MijnKleutergroep zijn alle leerdoelen voor peuters + groep 1, 2 & 3
opgenomen.
Geanalyseerde onderdelen
De doelenset MijnKleutergroep 2022 met doelen voor taal, rekenen, sociaal-emotionele ontwikkeling en bewegingsonderwijs (doelen groep 1 basis, groep 1-2, eind groep 2 en groep 2-3).
Indien een aanbodsdoel daar niet is aangetroffen maar wel bij peuter 1, peuter 2, wordt dat vermeld in de toelichting.
Omdat MijnKleutergroep een digitale omgeving is tot en met groep 3 zijn bij de analyse van het onderdeel
taal ook de doelen voor aanvankelijk lezen en aanvankelijk schrijven meegenomen.
Uitgangspunten en doelstellingen van het volgsysteem
Met MijnKleutergroep wordt het registeren van kleutervaardigheden snel en eenvoudig. Het helpt bij het planmatig werken. De uitgangspunten die hierbij zijn geformuleerd zijn: "recht doen aan het jonge kind", "praktisch en eenvoudig in gebruik" en
"handelingsgericht en gebaseerd op SLO".
Het doel van MijnKleutergroep is: “het
kleuteronderwijs verbeteren en weer tijd terug te geven aan de leerkracht en de kinderen”. Daarbij is het motto: "jij als leerkracht organiseert en
observeert, MijnKleutergroep doet de rest!".
Korte beschrijving van visie op het jonge kind zoals aangegeven in het volgsysteem
‘Jonge kinderen ontwikkelen in sprongen. Het is aan de leerkracht om de leeromgeving zo in te richten dat de kinderen uitgedaagd worden in hun zone van naaste ontwikkeling. Met MijnKleutergroep volg je als leerkracht de kinderen in hun ontwikkeling op weg naar de einddoelen en dit kun je gedurende de dag met MijnKleutergroep direct vastleggen.’
Inhoud ‘MijnKleutergroep is een digitaal systeem waarin observaties bijgehouden kunnen worden. Vanuit deze observaties worden overzichten gegenereerd die het dagelijks handelen van de leerkracht ondersteunen. Denk aan een doeloverzicht, indicatoroverzicht (groep 3, dyslexie),
leerlingoverzicht, groepsoverzicht enz. Het is ook mogelijk een ‘jonge kind-vriendelijk’ rapport uit te draaien en in de planner de thema's en activiteiten vast te leggen.
Het volgen van de kinderen gebeurt aan de hand van doelen die verdeeld zijn over de verschillende groepen (peuters t/m eind groep 3). Je volgt de kinderen in hun ontwikkeling naar de einddoelen.
De kinderen kunnen geobserveerd worden op alle vier de ontwikkeldomeinen (taal, rekenen, sociaal- emotioneel en bewegingsonderwijs). Daarnaast zijn er ook doelen geformuleerd voor de fijne motoriek, teken- en spelontwikkeling. En optioneel
kunstzinnige vorming, oriëntatie op jezelf en de wereld en Engels. Als school kun je daar zelf keuzes in maken. Het systeem doet de analyse. Deze analyse is handelingsgericht ingericht en kan ook gelijk het format zijn voor een groepsbespreking.
Daarnaast is er een interactief magazine om kennis te maken met MijnKleutergroep.’
Aspecten
taalontwikkeling
Deze ontwikkellijn bestaat uit:
- Mondelinge taalvaardigheid (woordenschat, woordgebruik, spreken en luisteren);
- Aanvankelijk lezen (fonologisch bewustzijn, leesplezier, technisch lezen en begrijpend lezen);
- Aanvankelijk schrijven (voorbereiden schrijven en teksten, spelling en taalverzorging).
Aspecten
rekenontwikkeling
Deze ontwikkellijn bestaat uit:
- Tellen & getalbegrip (hoeveelheid, grootte, inzicht in getallen, telrij, getalstructuur, verhoudingen, verbanden, optellen, aftrekken en splitsingen);
- Meten & meetkunde (lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, gewicht, tijd, geld, oriëntatie in de ruimte, construeren, opereren, verhoudingen en verbanden).
Aspecten
sociaal-emotionele ontwikkeling
Deze ontwikkellijn is onderverdeeld in verschillende categorieën, namelijk:
- Welbevinden en gevoelens;
- Zelfstandigheid;
- Betrokkenheid en concentratie (betrokkenheid, taakaandacht en concentratie);
- Samenwerken Aspecten
bewegingsonderwijs
Deze ontwikkellijn bestaat uit grove motoriek en fijne motoriek (en tekenontwikkeling).
Werkwijze De observatie module staat centraal binnen MijnKleutergroep. In de observatiemodule zijn de doelen opgesplitst in ontwikkelingssprongen en je volgt de kinderen in hun ontwikkeling op weg naar de einddoelen.
De doelen kunnen voor de gehele groep tegelijk, sub-groep of individuele kind worden geobserveerd.
De doelen (per ontwikkeldomein) kun je los (spontaan) observeren of aan de hand van je planning waar de gekozen doelen in naar voren komen. Zo kun je de gehele groep observeren tijdens het spelen in de hoeken, in de kring of tijdens de gym. Het observeren doe je door het aanklikken van de observatie.
Daarnaast kun je bij de doelen als leerkracht zelf notities en foto's toevoegen en daarbij geeft het systeem automatisch aan door wie het doel is geobserveerd en op welke datum (proces).
Met deze observaties maakt MijnKleutergroep automatisch allerlei overzichten. Zo is in
bijvoorbeeld het doeloverzicht te zien wat de zone van naaste ontwikkeling is van de kinderen en in het indicatoroverzicht zie je hoe het kind staat in de ontwikkeling ten opzichte van bijvoorbeeld de cruciale doelen en welke doelen nog aandacht vragen. Dit overzicht is per groep, maar ook per leerling te openen. Uiteindelijk kunnen er
verschillende overzichten en rapporten voor de leerling gegenereerd worden en een analyses op (sub)groepsniveau. De percentages die hierbij beschikbaar zijn, gaan over de persoonlijke ontwikkeling van een kind en betreffen geen normgroepen.
Naast het observeren kun je als school er ook voor kiezen om je (thema)planning binnen
MijnKleutergroep te maken. Binnen MijnKleutergroep werk je met activiteitensuggesties waarmee je met de groep aan een doel kunt werken. Deze
activiteitensuggesties kunnen hoeken zijn, werkjes, maar ook (kleine) kringactiviteiten. MijnKleutergroep koppelt hier automatisch de bovengenoemde
overzichten en observaties aan.
Aanwijzingen voor
registratie De doelen zijn onderverdeeld in zeven niveaus (peuter t/m eind groep 3). Er is daarnaast extra toelichting en achtergrondinformatie om de doelen juist te observeren en te scoren. Als school of organisatie kies je zelf met welke niveaus je werkt.
Aanwijzingen voor hulp bij
gesignaleerde problemen
In het indicatorenoverzicht wordt in één oogopslag duidelijk welke doelen er nog aandacht vragen. Ook kunnen er speciale indicatoren worden toegevoegd (zoals dyslexie of ontwikkelingsvoorsprong). De indicatoren zijn een hulpmiddel om verder in gesprek te gaan over de ontwikkeling van de leerling(en).
Opmerkingen • Geschikt voor alle devices;
• Mogelijkheid voor het toevoegen van eigen doelen of het aanpassen van de bestaande doelenset;
• Mogelijkheid om notities en foto's toe te voegen;
• Extra ontwikkellijnen fijne motoriek en tekenontwikkeling en spelontwikkeling;
• Een thuismodule voor het vergroten van de ouderbetrokkenheid;
• Samenwerking met de Kleuteruniversiteit;
• Mogelijkheid tot samenwerken met (duo-) collega's door overzicht in de weekplanner.
• Als je start met MijnKleutergroep word je aan de hand van drie trainingen wegwijs gemaakt in het programma.
• Digitale handleiding beschikbaar met instructiefilmpjes.
• Kindvriendelijk rapport met foto’s (van je observaties) en optionele bijlagen voor ouders.
• Er is een interactief magazine (’t Bijdehandje) beschikbaar ter introductie van MijnKleutergroep.
DEEL 3: MijnKleutergroep (fase 1)
Tabel met analyseresultaten op SLO-doelen
Legenda:
= aanwezig
= gedeeltelijk aanwezig
= niet aanwezig n.v.t. = niet van toepassing
Taal
(I
NHOUDSKAART AUGUSTUS2021)
Mondelinge taalvaardigheid Woordenschat en
woordgebruik
uitbreiden van de receptieve woordenschat uitbreiden van de productieve woordenschat passende woorden gebruiken voor concrete
zaken/schoolse omgang en onbekende woorden omschrijven (met woorden labelen van personen, dingen en plaatsen)
verschillende en nieuwe woorden kiezen en gebruiken (betekenisuitbreiding, semantiek)
(nieuwe) woorden vormen (morfologie) Luisteren luisteren naar en begrijpen van uitleg over
activiteiten en taken
luisteren naar en begrijpen van instructies luisteren naar en begrijpen van prentenboeken,
verhalen, liedjes, gedichten,
(toneel)voorstellingen, belevenissen van volwassene of kind, informatie over concrete onderwerpen
luisteren naar en begrijpen van de mening van anderen
luisteren en begrijpen van gesproken tekst op radio, tv en internet
interpreteren van wat wordt verteld (relateren aan eigen kennis en ervaring; betekenis afleiden uit intonatie en stemgebruik)
benoemen van thema/onderwerp van gesproken tekst
herkennen van persoon, plaats, gebeurtenis in gesproken tekst
precies luisteren, ook door (met hulp) stellen van begripsvragen (inzetten van luisterstrategieën)
samenvatten van wat wordt verteld (met hulp) vormen van eigen mening over (een
inhoudselement van) een gesproken tekst (evalueren)
Toelichting
- ‘Luisteren en begrijpen van gesproken tekst op radio, tv en internet’ is gedeeltelijk gescoord omdat het terugkomt in de toelichting bij een ander doel. Je kunt er niet vanuit gaan dat deze toelichting gelezen wordt en meegenomen wordt in de beoordeling van het bovenliggende item.
- Benoemen van het thema/onderwerp is alleen gevonden in de actieve vorm; wanneer het kind hiernaar gevraagd wordt.
Spreken vertellen voor een vertrouwd publiek (een monoloog houden):
− uitleg geven
− vertellen of navertellen van een verhaal
− vertellen over een gebeurtenis of eigen ervaring
vloeiend en verstaanbaar praten zoals klinkers en medeklinkers verstaanbaar uitspreken en
gebruiken van eenvoudige intonatie
klanken vormen met het Nederlandse klanksysteem (fonologie)
zinnen vormen (syntaxis)
gebruiken van gebaren en mimiek om boodschappen te ondersteunen
blijven bij het gekozen onderwerp gebruiken van eenvoudige signaalwoorden voor
samenhang in een verhaal
waarnemen van signalen van bekende luisteraars reageren op signalen van bekende luisteraars en
aanpassen van de inhoud aan de groep
(met) hulp herkennen van en afstemmen op het publiek
(met) hulp herkennen van en afstemmen op spreekdoel
Toelichting
- Het ‘waarnemen van signalen van bekende luisteraars’ is gedeeltelijk gescoord omdat het terugkomt in de toelichting bij een ander doel. Je kunt er niet vanuit gaan dat deze toelichting gelezen wordt en meegenomen wordt in de beoordeling van het bovenliggende item.
Gesprekken voeren
deelnemen aan geplande en ongeplande gesprekken:
− om informatie uit te wisselen
− voor discussie en overleg
reageren op elkaar, vragen stellen en beantwoorden
kennismaken met verschillende gesprekssoorten (dialoog, discussie, kringgesprek)
ervaren van verschillende gespreksdoelen kennismaken met en gebruiken van elementaire
gespreksregels
oriënteren op een gespreksonderwerp vasthouden en blijven bij het gespreksonderwerp bewust worden van verschillen tussen
gesprekspartners en van omgangstaal (zoals reacties van anderen en non-verbale reacties van anderen en van gebaren en mimiek om
gespreksbijdragen te ondersteunen)
(met hulp) kiezen en productief gebruiken van (nieuwe) woorden tijdens gesprekken
(met hulp) reflecteren op eigen bijdrage aan het gesprek
Toelichting
- Het item ‘deelnemen aan geplande en ongeplande gesprekken’ is gedeeltelijk gescoord omdat het kind op eigen initiatief gesprekjes kan voeren, maar er wordt niet gespecificeerd met welk doel. Dit is wel
opgenomen in de toelichting onder het i-tje, maar maakt geen deel uit van het observatie-item zelf. Daarmee kan het over het hoofd worden gezien.
Taalbeschouwing
gesprekken voeren over taal en taalgebruik
reflecteren op taal
verbeteren van taalgebruik
Toelichting -
Lezen
Leesplezier ontwikkelen van leesplezier vanuit een rijke leesomgeving
plezier tonen in voorlezen en boeken (leesbeleving)
plezier hebben in zelf (kunnen) lezen en zelf (kunnen) voorlezen
meeleven met personages in een op de leeftijd afgestemd boek
ervaren van verschillende emoties in een verhaal uiten van gevoelens/mening over een voorgelezen verhaal of rijmpje
zich inleven in alledaagse onderwerpen (aansluiten bij de leefwereld en bij
onderwerpen die verder afstaan van het kind)
Toelichting
- ‘Zich inleven in alledaagse onderwerpen…’ is gedeeltelijk gescoord omdat het inleven alleen in de toelichting bij een item genoemd wordt en niet expliciet in het item zelf.
Fonemisch bewustzijn en alfabetisch principe
spelen met klanken (fonemen) en symbolen, woorden verklanken
ontdekken van het alfabetisch principe (in een speelse context)
deelnemen aan woord- en klankspelletjes ontdekken dat letters met klanken corresponderen herkennen en gebruiken van rijmwoorden ontdekken van de structuur van taal (tekst, zin,
woord)
Toelichting
- ‘Ontdekken dat letters met klanken corresponderen’ is gedeeltelijk
gescoord omdat dit is opgenomen bij de peuterdoelen Peuter 1. Dat is wel redelijk vroeg.
Oriëntatie op verhaal en tekst
ontwikkelen van kennis over de functies van lezen kennismaken met verhalende teksten, vooral
expressief
kennismaken met poëzie, simpele rijmpjes, versjes en liedjes die vooral vormvast zijn
kennismaken met informatieve teksten kennismaken met instructieve teksten kennismaken met betogende teksten herkennen en onderscheiden van fantasieverhalen en realistische verhalen (fictie en non-fictie)
naspelen of navertellen van een voorgelezen verhaal (met of zonder illustraties)
onderscheiden van de hoofdcomponenten van een verhaal (wie, wat, waar, wanneer) (bijvoorbeeld met behulp van picto’s)
afleiden van de betekenis van (onbekende) woorden met behulp van de kaft en afbeeldingen bij de tekst
Toelichting
- Het item ‘Functies van lezen’ komt voor bij ‘peuter 1’. Dus niet in fase 1.
- De items ‘Kennismaken met … teksten’ zijn gedeeltelijk gescoord omdat deze tekstsoorten niet apart opgenomen zijn, maar ze komen voor in de toelichting bij het doel zijn opgenomen.
Schrijven Oriëntatie op geschreven taal
ontwikkelen van kennis van de functies van schrijven
benoemen van het verschil tussen gesproken taal en geschreven taal
ontdekken van het verschil tussen 'schrijven' en 'lezen'
achterhalen van de betekenis van geschreven taal Toelichting
- Het doen 'ontdekken van het verschil tussen schrijven en lezen' komt voor bij ‘peuter 2' en dus niet in fase 1 (vroege kant).
Voorbereidend schrijven
spelen met lettertekens (benoemen en schrijven) schrijven van woorden met grote eenheden tekenen en versieren van woorden schrijven met eigen grafische middelen
(tekeningen, picto’s, krabbels, symbolen)
ervaring opdoen met schrijven van woorden:
− losse woorden
− korte (2-woords)zinnen
vertellen wat gebruikte tekens in eigen schrift
betekenen
Toelichting
- ‘Vertellen wat gebruikte tekens in eigen schrift betekenen’ is gedeeltelijk gescoord omdat het alleen voorkomt in de toelichting bij een bepaald doel.
Dat wil niet zeggen dat het ook daadwerkelijk meegenomen wordt bij het observeren.
Lezen (vanaf GROEP 3) Aanvankelijk
lezen
oefenen van de elementaire leeshandelingen decoderen van klankzuivere woorden herkennen van lettercombinaties en
spellingpatronen in niet-klankzuivere woorden
herkennen van lettergrepen in geschreven woorden
kennismaken met eenvoudige technieken om informatie te onthouden (herlezen, onderstrepen, woordspin)
opzoeken en kennismaken met opzet van informatiebronnen
kennis ontwikkelen over de opbouw van een tekst (met behulp van lees-strategieën)
voorspellen waar de tekst over gaat en herlezen en onderstrepen, met name om nog een keer te genieten van de tekst en om te onthouden.
(met hulp) oriënteren op het leesdoel (met hulp) bewust worden van aspecten van het
eigen leesleerproces
herkennen en begrijpen van signaalwoorden die chronologische volgorde of vraag-antwoordstructuur aangeven
zelfstandig begrijpen van een eenvoudige tekst door het onderwerp en enkele kenmerken te benoemen en de titel te interpreteren
ontdekken welke onderwerpen men leuk of niet leuk/saai vindt om over te lezen
Toelichting -
Schrijven (vanaf GROEP 3) Aanvankelijk
schrijven ervaren dat geschreven taal communicatieve doelen heeft
ervaren dat schrijven het onder woorden brengen van gedachten, gevoelens en meningen is
ervaring opdoen met de schrijfdoelen ‘een ander
informeren’ en ‘een ander plezier verschaffen’
plezier krijgen in schrijven
ervaring opdoen met het schrijven van korte zinnen
ervaring opdoen met het schrijven van korte teksten met meestal één inhoudselement, vaak met een chronologische opbouw:
− verhalende teksten
− eenvoudige informatieve teksten
− eenvoudige instructieve teksten
schrijven over concrete onderwerpen uit eigen leefwereld (onder andere over het hier en nu of over de nabije omgeving, de nabije
toekomst/verleden)
experimenteren met het afstemmen van tekst op publiek
(met hulp) aanpassen van tekst n.a.v. reacties van publiek (klasgenootjes)
(met hulp) inzetten van schrijfstrategieën:
verkennen van het onderwerp, ‘verzamelen’, selecteren en ordenen van informatie, reflecteren (vooral op inhoud, minder op vorm)
reflecteren in tekstbesprekingen over wat de leerling heeft opgeschreven (Wat heeft de leerling bedoeld? Waarom kan de lezer bepaalde dingen wel/niet kan begrijpen?)
verzorgen van lay-out van de tekst, bladspiegel verdelen en illustraties bij de tekst maken
Toelichting
- ‘Ervaring opdoen met het schrijven van korte zinnen’ is gedeeltelijk gescoord omdat er gesproken wordt over het schrijven van woorden en van teksten. Er staat niets over korte zinnen (als tussenstap).
Rekenen-wiskunde
(INHOUDSKAART DECEMBER 2019)
GETALLEN: Getalbegrip Telrij (tot
tenminste 20)
de telrij opzeggen (akoestisch tellen), de structuur van de telrij verkennen en zo ver mogelijk tellen
doortellen en terugtellen vanaf willekeurige getallen
omgaan met begrippen rond de telrij zoals verder, door, terug, naast, tussenin
omgaan met rangtelwoorden zoals eerste,
tweede… tiende, zover als je kunt; en verkennen wanneer je die gebruikt
vergelijken en ordenen van getallen in de telrij en verkennen of ze ver of dicht bij elkaar in de buurt liggen
tellen met sprongen (2, 5, 10)
redeneren over de telrij in passende probleem- en conflictsituaties
Toelichting -
Hoeveelheden (tot tenminste 20)
tellen van hoeveelheden (resultatief tellen) en de regels van het tellen leren
schatten van hoeveelheden
vergelijken en ordenen van hoeveelheden maar ook van grotere hoeveelheden zonder precies tellen
omgaan met begrippen rond hoeveelheden zoals meer/minder, meeste/minste, evenveel,
weinig/veel, alles/niets, ongeveer, hoeveel
handig organiseren van hoeveelheden door structureren, groeperen, op een rijtje leggen
(her)kennen van getalbeelden
verkort tellen
representeren van hoeveelheden
splitsen en samenvoegen van kleine hoeveelheden redeneren over hoeveelheden in passende
probleem- en conflictsituaties
Toelichting
- ‘Redeneren over hoeveelheden…’ is gedeeltelijk gescoord omdat het voorkomt in de toelichting bij een aantal items en niet expliciet geobserveerd wordt.
Getallen (tot tenminste 20)
herkennen, lezen en schrijven van cijfers en getallen en verkennen van grotere getallen
omgaan met begrippen rond getallen zoals groter, kleiner, grootste, kleinste, gelijk
oefenen met de vaste volgorde van getallen in de getallenrij
vergelijken en ordenen van getallen in de getallenrij
onderzoeken van getalrelaties zoals buurgetallen, groot of klein verschil
verkennen van de verschillende betekenissen en functies van getallen
redeneren over getallen in passende probleem- en conflictsituaties
Toelichting
- ‘Redeneren over getallen…’ is gedeeltelijk gescoord omdat het voorkomt in de toelichting bij een aantal items en niet expliciet geobserveerd wordt.
Relaties tussen telrij,
hoeveelheden en getallen (tot tenminste 20)
koppelen van telwoorden, nummers, hoeveelheden en getallen
flexibel omgaan met de relatie tussen telrij, hoeveelheden en getallen
nadenken over 'nul' als getal en als hoeveelheid
GETALLEN: Bewerkingen Optellen en aftrekken met hele getallen (tot tenminste 20)
handelend optellen, aftrekken en splitsen van hoeveelheden
handelend omgaan met begrippen rond optellen, aftrekken en splitsen zoals erbij tellen, weghalen, erbij, nog eentje, eraf, weg, samen, over
handelend optellen en aftrekken in de context van de telrij
probleemoplossen, kritisch denken en redeneren over optellen, bij elkaar tellen, aftrekken, splitsen met hoeveelheden in betekenisvolle situaties
Toelichting
- ‘Probleemoplossen, kritsch denken…’ is gedeeltelijk gescoord omdat het voorkomt in de toelichting bij een aantal items en niet expliciet
geobserveerd wordt.
*Vermenigvuldigen en delen met hele getallen (tot tenminste 20)
handelend uitdelen en verdelen van hoeveelheden maar ook met grote hoeveelheden waarbij het om de handeling gaat
handelend omgaan met begrippen rond delen zoals eerlijk, oneerlijk, delen, verdelen, over, evenveel
redeneren over uitdelen en verdelen van hoeveelheden in passende probleem- en conflictsituaties
Toelichting -
Verhoudingen
- verhoudingsgewijs vergelijken en ordenen (bijv. als je groter wordt, moeten je kleren ook groter zijn)
verkennen van getalsmatige verhoudingen (bijv. bij een bakrecept: voor één cake zijn 2 eieren nodig, voor 2 cakes zijn … eieren nodig)
redeneren over (kwalitatieve) verhoudingen in
passende probleem- en conflictsituaties Toelichting
-
Verbanden
- gebruiken van staafdiagrammen om
hoeveelheden en informatie te ordenen en te vergelijken
construeren van een beelddiagram of staafdiagram
aflezen van informatie uit grafische
voorstellingen (beelddiagram, staafdiagram)
lezen van een betekenisvolle passende tabel zoals een dag- en weekplanning van de eigen groep
Toelichting -
METEN EN MEETKUNDE: Meten Lengte en
omtrek
ontdekken en ervaren van het meten van lengte en omtrek
omgaan met 'lengte' en 'omtrek' en begrippen rond lengte en omtrek
omgaan met tegenstellingen tussen begrippen rond lengte en omtrek
vergelijken en ordenen op lengte en omtrek meten met informele instrumenten en maten
waarmee je lengte kunt uitdrukken
verkennen en meten van maten van het eigen lichaam
redeneren over lengte en omtrek in passende probleem- en conflictsituaties
Toelichting -
Oppervlakte ontdekken en ervaren van het meten van oppervlakte
omgaan met 'oppervlakte' en begrippen rond oppervlakte
omgaan met tegenstellingen tussen begrippen rond oppervlakte
vergelijken en ordenen naar oppervlakte Toelichting
- ‘Omgaan met ‘oppervlakte’ en begrippen rond oppervlakte’ is gedeeltelijk gescoord omdat het omgaan met begrippen rond oppervlakte niet specifiek is benoemd.
Inhoud ontdekken en ervaren van het meten van inhoud
omgaan met begrippen rond inhoud omgaan met tegenstellingen tussen begrippen
rond inhoud
vergelijken en ordenen op inhoud meten met informele instrumenten en maten
waarmee je inhoud kunt uitdrukken (blokken, bekers, flessen)
redeneren over inhouden in passende probleem- en conflictsituaties
Toelichting -
Temperatuur verkennen en ervaren van de begrippen warm en koud in verschillende situaties
Toelichting -
Gewicht ontdekken en ervaren wat 'wegen' inhoudt omgaan met begrippen rond gewicht omgaan met tegenstellingen tussen begrippen
rond gewicht
vergelijken en ordenen op gewicht meten met informele 'weeginstrumenten' zoals
met wip, balans en handen
redeneren over wegen en gewichten in passende probleem- en conflictsituaties
Toelichting -
Tijd omgaan met begrippen rond tijdsindeling zoals namen van de dagen van de week, delen van de dag, seizoenen en namen van de maanden
omgaan met begrippen rond tijdsaanduiding omgaan met dagritme, weekritme en jaarritme
en cyclische tijdsaanduidingen
plaatsen van gebeurtenissen in tijdsvolgorde verkennen van diverse analoge en digitale
klokken en de functie van een klok
aflezen van tijd (hele uren) zowel op een analoge als een digitale klok
gebruiken van eenvoudige kalenders meten van tijd met (informele) tijdmeters
tijd beleven
redeneren over tijd in passende probleem- en conflictsituaties
Toelichting -
Geld ontdekken dat er munten en geldbiljetten zijn met verschillende waarden
omgaan met begrippen rond geld
verkennen van de rol van geld bij kopen, verkopen en betalen zoals met munten en met pinpas
eenvoudige geldbedragen samenstellen in hele euro's
redeneren over geld in passende probleem- en conflictsituaties
Toelichting -
METEN EN MEETKUNDE: Meetkunde Oriënteren in de
ruimte
omgaan met meetkundige begrippen onderzoeken en omschrijven van de plaats van
voorwerpen in de ruimte t.o.v. van elkaar en t.o.v. jezelf
werken met eenvoudige tekeningen, bouwplaten en plattegronden
onderzoeken wat wel en niet zichtbaar is vanuit bepaalde standpunten
onderzoeken en ontwerpen van eenvoudige 'routes'
redeneren over 'oriënteren in de ruimte' in passende probleem- en conflictsituaties
Toelichting
- ‘Onderzoeken wat wel en niet zichtbaar is…’ is gedeeltelijk gescoord omdat het wel gaat om vanuit verschillende standpunten een voorwerp te
beschrijven. Dan ben je impliciet wel bezig met wat al dan niet zichtbaar is, maar er wordt niet letterlijk naar gevraagd.
Construeren omgaan met begrippen rond construeren construeren van ruimtelijke figuren met vrij en
meetkundig constructiemateriaal
voortzetten en zelf ontwerpen van ketting- en mozaïekpatronen
nabouwen van een voorbeeld/foto/stappenplan met passend constructiemateriaal
construeren met papier (vouwen, navouwen, knippen, bouwen) en op papier (patronen ontwerpen)
redeneren over eenvoudige meetkundige problemen rond construeren
Toelichting
- ‘Redeneren over eenvoudige meetkundige problemen…’ is gedeeltelijk gescoord omdat in de toelichting gesproken wordt over het praten over, maar niet expliciet over het redeneren, wat meer is dan alleen praten.
Opereren met vormen en figuren
sorteren van voorwerpen op basis van één of meer kenmerken
verschillen onderzoeken en benoemen tussen driedimensionale figuren en daarbij behorende tweedimensionale figuren
onderscheiden en onderzoeken van meetkundige vormen
experimenteren met vormen en figuren in spiegels en spiegeleffecten
spelen met licht en schaduw van vormen en figuren in zon of zaklamp
redeneren over 'opereren met vormen en figuren' in passende probleem- en
conflictsituaties
Toelichting -
Sociaal-emotionele ontwikkeling (I
NHOUDSKAART SEPTEMBER2017)
Omgaan met gevoelens, wensen en opvattingen Leren omgaan
met gevoelens, wensen en opvattingen van jezelf
kennis hebben van jezelf
ontwikkelen van zelfvertrouwen
verschillen en overeenkomsten ervaren tussen zichzelf en anderen
(her)kennen van eigen emoties en gevoelens
gevoelens onder woorden brengen
beheersen van eigen emoties
inschatten van eigen gevoelens, gedachten en motieven
bewust omgaan met eigen gevoelens, wensen, en opvattingen en deze voor anderen begrijpelijk kunnen uiten
omgaan met kritiek en weigeren
Toelichting -
Leren omgaan met gevoelens, wensen en opvattingen van anderen
kennis hebben van de ander
(her)kennen en kunnen interpreteren van emoties en gevoelens van anderen
inschatten van andermans gevoelens, gedachten, motieven
ontdekken dat er verschillen in opvattingen bestaan
kennen van sterke en zwakke punten van een ander
ervaren dat door tegenstrijdige belangen conflicten kunnen ontstaan die je samen kunt oplossen
openstaan voor gevoelens, wensen en opvattingen van anderen
rekening houden met gevoelens en wensen van anderen
Toelichting
- Het item ‘ (Her)kennen en kunnen interpreteren van gevoelens…’ is gedeeltelijk gescoord omdat het interpreteren niet is gevonden, maar het herkennen wel.
- De items ‘inschatten van andermans gevoelens…’, openstaan voor gevoelens,…’ en ‘rekening houden met gevoelens,…’ zijn gedeeltelijk gescoord omdat in het systeem gesproken wordt over het bewust omgaan met gevoelens… dat is globaler dan de drie afzonderlijke items die we hier analyseren.
Zelfstandigheid Ontwikkelen van zelfstandigheid
jezelf handhaven binnen de eigen groep vertrouwen hebben in eigen kunnen
je mening kunnen geven
iemand anders om hulp vragen
zelfstandig taken uitvoeren
stilstaan bij wat je al kunt
jezelf kunnen redden
zelfstandig opruimen
kunnen uitstellen van behoeften
Toelichting -
Omgaan met de ander Ontwikkelen van sociale
vaardigheden en omgaan met relaties
contact zoeken met anderen
vertrouwen hebben in een ander
luisteren
complimenten geven en krijgen
spelen (met anderen)
bemerken of en wanneer een ander hulp nodig
hulp bieden aan anderen
leren van afspraken en regels
verkennen en omgaan met afspraken en regels
aanpassen aan nieuwe situaties
bewondering tonen voor elkaars vaardigheden en mogelijkheden
inzien dat thuis, op school en op straat verschillende regels nodig zijn
Toelichting -
Werkhouding en concentratie Ontwikkelen van
een werkhouding en concentratie- vermogen
gericht vragen kunnen stellen
plezier hebben in de taak
in staat zijn om iets af te maken doorzetten wanneer iets niet direct lukt zelfstandig opdrachten kunnen uitvoeren Toelichting
- ‘Plezier hebben in taak’ is gedeeltelijk gescoord omdat het in het
instrument gaat over actief betrokken en niet zozeer om plezier in de taak.
Samenwerken Leren
samenwerken met anderen
luisteren naar elkaar
focus hebben op een gezamenlijk doel
rekening houden met elkaar
communiceren, overleggen, feedback geven en ontvangen
van elkaar leren
gemotiveerd zijn om samen te werken bewust zijn dat jezelf en anderen, samen
verantwoordelijk zijn (in het proces)
ervaren dat mensen in een groep van elkaar afhankelijk zijn en elkaar nodig hebben
je houden aan afspraken
leren organiseren
Toelichting -
Bewegingsonderwijs (I
NHOUDSKAART JULI2018)
Balanceren
Balanceren • gaan over een recht balanceervlak
• gaan over een schuin balanceervlak
• gaan over een balanceervlak met hindernissen
Rijden • fietsen op tweewielers (met zijsteunen)
• steppen
• skateboarden: zittend
Glijden • glijden op een glijbaan
Acrobatiek • zitten op een zich voortbewegende onderpersoon
• staan op een onderpersoon
Toelichting -
Zwaaien
Schommelen • schommelen op schommel of touw met korte slinger
Hangend zwaaien • touwzwaaien met kleine zwaai
• ringzwaaien met kleine zwaai
Toelichting -
Springen
Vrij springen • diepspringen vanuit stand
• springen in een verende ondergrond
Steunspringen • steunspringen zonder aanloop of met korte aanloop
Loopspringen • springen in loop met meerdere sprongen Touwtje springen • springen over een naar je toe komend touw
Ver- en
hoogspringen • hoogspringen uit stand
• verspringen met verhoogde aanloop
Toelichting -
Klimmen
Klauteren • klauteren over klautervlakken met eenvoudige overstapmogelijkheden
(Touw-)klimmen • naar beneden verplaatsen aan een touw met knopen
Toelichting
Touwklimmen is volgens uitgever bewust weggelaten omdat er in veel speelzalen geen klimtouwen aanwezig zijn. Gebruikers kunnen dit doel evt zelf toevoegen.
Over de kop gaan
Duikelen • voorover duikelen
Rollen • naar beneden rollen op schuin vlak Toelichting
-
Mikken
Wegspelen • hard, enigszins gericht werpen
• hard, enigszins gericht rollen
Mikken • werpen tegen/door een verticaal doel
• werpen in horizontaal gesteld doel
• rollen tegen een mikdoel
Toelichting -
Jongleren Werpen en vangen
• individueel werpen en vangen via de muur met grote bal (kaatsenballen)
• samen een speelvoorwerp rollend overspelen
Soleren • hooghouden van een speelvoorwerp (bijv.
ballon)
• stuiteren met een bal
• rollen van een speelvoorwerp (bijv. hoepel of autoband)
Retourneren • overtikken van een speelvoorwerp tussen twee spelers
Toelichting -
Doelspelen
Keeperspelen • rollen of gooien met de bal op een doel en verdedigen van de eigen doelen bij eenvoudig chaosdoelenspel
Lummelspelen • rollen van de bal naar een medespeler en onderscheppen van de bal bij een rollend lummelspel
Toelichting -
Tikspelen
Tikspelen • weglooptikspelen naar vrij gebied
• overlooptikspelen met beperkt tikgebied
Toelichting -
Stoeispelen
Stoeispelen • uit balans brengen van een tegenspeler en balansverstoring voorkomen bij stoeispelen waarin een voorwerp wordt afgepakt
Toelichting -
Bewegen op muziek Bewegen n.a.v.
het tempo van de muziek
• bewegen zoals stappen, huppelen, klappen, actuele muziek en kinderdansmuziek
Bewegen n.a.v.
de frasering in de muziek
• inzetten en stoppen van bewegen op gezongen lied
• veranderen van beweging per muzikale zin van een kort lied
Een dans uitvoeren op muziek
• uitvoeren van zangspel of (volks-) dans in een stilstaande of stappende kring
Toelichting -
