Raadsbrief aanpak laaggeletterdheid

(1)

Aan burgemeester en wethouders

Documentnummer 2016.0.036.954 Portefeuillehouder(s) Ron König

Zaaknummer 2016-07-00533

Cluster Beleid & Regie Vertrouwelijk Nee

Ambtenaar Nina Fowkes/

Jolanda Geijsberts

Datum in college 19 juli 2016

Telefoonnummer 026 -377 2545 026-377 3230

Datum fataal

ONDERWERP: Raadsbrief aanpak laaggeletterdheid

Voorstel

In te stemmen met het aanbieden van bijgevoegde informerende raadsbrief over aanpak laaggeletterdheid in Arnhem aan de gemeenteraad.

Inleiding

Toegezegd is door het college dat er een plan van aanpak laaggeletterdheid komt. De aanpak van

laaggeletterdheid is onderdeel van het regionaal educatieplan Midden-Gelderland 2015 - 2017 (programma 2016). Met deze raadsbrief wil het college de raad informeren over de stand van zaken van de aanpak laaggeletterdheid.

Beoogd effect

Met deze brief informeert het college de raad over de aanpak van laaggeletterdheid in Arnhem en het landelijk actieplan Tel mee met Taal.

Argumenten

1.1 Stand van zaken

Het college wil u graag informeren over de stand van zaken over de aanpak laaggeletterdheid. Mensen met beperkte lees- en schrijfvaardigheden worden belemmerd bij hun dagelijks functioneren. Het gaat hierbij om opvoeding, onderwijs, werk, gezondheid en zelfredzaamheid. Daarom is de aanpak van laaggeletterdheid een speerpunt binnen het regionaal educatieplan Midden-Gelderland 2015 - 2017 (programma 2016). Ook in het coalitieakkoord is aandacht voor laaggeletterdheid.

Kanttekeningen

N.v.t.

Financiën

1

(2)

Dit voorstel heeft geen financiële effecten op zich, de raadsbrief beoogt te informeren over de aanpak laaggeletterdheid.

Uitvoering

Wordt reeds uitgevoerd binnen het regionaal educatieplan Midden - Gelderland 2015 - 2017 (programma 2016).

Communicatie

De raadsbrief komt in de openbare stukken van de raad en is zodoende te raadplegen.

Bijlagen

Stukken voor college n.v.t.

Ter inzage stukken voor college n.v.t.

Stukken voor gemeenteraad Bijlage 1:

Raadsbrief: aanpak laaggeletterdheid

Ter inzage stukken voor gemeenteraad n.v.t.

2

(3)

Eusebiusbuitensingel 53 • Postbus 9029 • 6800 EL Arnhem

Telefoon 0900 - 1809 (lokaal tarief) • Fax 026 - 3774830 • www.arnhem.nl

Geachte voorzitter en leden,

Hierbij stellen wij u in kennis van de stand van zaken met betrekking tot de aanpak laaggeletterdheid in Arnhem.

Inleiding

Achtergrond

Landelijke cijfers wijzen uit dat 1,3 miljoen van de Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar laaggeletterd is.

65% van de laaggeletterden is autochtoon. In Arnhem hebben wij ongeveer tussen de 12.000 - 15.000 laaggeletterden in deze leeftijdsgroep. Al jaren is er landelijk een constant percentage van

laaggeletterden, namelijk 12%. (bron: Regionale spreiding van geletterdheid in Nederland - Maastricht University januari 2016). Een tekort aan basisvaardigheden als lezen en schrijven is niet alleen nadelig voor het individu maar ook voor de maatschappij. Mensen met beperkte vaardigheden op dit gebied worden belemmerd bij hun dagelijks functioneren. Het gaat hierbij om problemen bij de opvoeding van kinderen, het volgen van onderwijs, het vinden en behouden van werk, het leiden van een gezond leven, maatschappelijke redzaamheid en een actief burgerschap.

Bondgenootschap voor Geletterdheid

Eind december 2013 is gestart met het Bondgenootschap voor Geletterdheid regio Arnhem met als doelstelling om gezamenlijk laaggeletterdheid in de regio Arnhem te verminderen en in de toekomst te voorkomen. De bondgenoten werken samen en zijn bereid om binnen hun eigen mogelijkheden en vanuit hun eigen verantwoordelijkheid taalproblemen aan te pakken.

Sinds die tijd hebben verschillende gemeenten, instellingen en bedrijven zich aangesloten en zijn actief betrokken bij het Bondgenootschap voor Geletterdheid regio Arnhem. Zo hebben medewerkers van bondgenoten trainingen gevolgd om laaggeletterden te herkennen. Sommige bondgenoten hebben hun communicatiematerialen vereenvoudigd, anderen hebben activiteiten georganiseerd om het onderwerp bespreekbaar te maken of hun expertise door kennisdeling ingezet voor het bondgenootschap.

De jaren 2014 en 2015 stonden vooral in het teken van het trainen van medewerkers van bondgenoten en het vergroten van de bekendheid over het probleem laaggeletterdheid. Vanaf 2016 verleggen wij de

Aan de gemeenteraad ^Datum : 19 juli 2016

Documentnummer : 2016.0.036.967/kd Zaaknummer : 2016-07-00533 Contactpersoon : Nina Fowkes

Jolanda Geijsberts Telefoonnummer : 026 - 377 2545

026 - 377 3230

Onderwerp : Aanpak laaggeletterdheid

3

(4)

Datum: 19 juli 2016

Ons kenmerk: 2016.0.036.967/KD Pagina: 2

aandacht van agenderen naar activeren. Het doel is om laaggeletterden te vinden en hen te activeren om deel te nemen aan een taalcursus. Hiervoor is ook de inzet nodig van de bondgenoten.

Tel mee met taal

In vervolg op eerdere landelijke actieplannen hebben de ministeries van Onderwijs, Cultuur en

Wetenschap (OCW), Sociale zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VSW) het actieprogramma 'Tel mee met Taal 2016 - 2018' geïnitieerd. Hierin werken de ministeries samen om de lokale aanpak van laaggeletterdheid en leesbevordering een extra impuls te geven. Zij richten zich op de arbeidsmarktregio's waarbinnen gemeenten met andere betrokken partijen willen bouwen aan een duurzame regionale infrastructuur voor het opsporen en begeleiden van

laaggeletterden.

De drie ministeries hebben Stichting Lezen & Schrijven aangewezen om gemeenten, taalaanbieders en maatschappelijke organisaties te helpen bij het aanpakken van laaggeletterdheid met het programma Taal voor het Leven. Het programma is in elke arbeidsmarktregio in Nederland beschikbaar. Voor de regio Arnhem is er 20 uur per week ondersteuning van Stichting Lezen en Schrijven beschikbaar.

Door het programma 'Taal voor het Leven', de praktische uitwerking van 'Tel mee met taal', kan de ondersteuning van Stichting Lezen & Schrijven zich ook richten op het versterken van het cursusaanbod, het werven en trainen van taalvrijwilligers.

Alle bondgenoten en gemeenten kunnen gebruik maken van screeningsinstrumenten die ontwikkeld zijn door Stichting Lezen & Schrijven waaronder de taalmeter en de taalverkenner. De taalmeter is een landelijk instrument om een indicatie te krijgen van iemands leesniveau. De taalverkenner is een 3 minuten flyer om een indicatie te krijgen of iemand mogelijk laaggeletterd is.

Aanpak laaggeletterdheid Arnhem

Contactgemeente

Sinds 1 januari 2015 is Arnhem contactgemeente voor volwasseneneducatie voor de arbeidsmarktregio.

Dat betekent dat het volledige regionale budget van de Wet educatie en beroepsonderwijs (Web) bij Arnhem binnenkomt. Het budget in 2016 voor de regio Arnhem is € 1.453.406. Samen met de regio dienen wij volgens de Web een regionaal educatieplan op te stellen. Dit plan ligt er. Hierin is aangegeven dat er prioriteit wordt gegeven aan laaggeletterdheid, mensen die vallen onder de Wet Taaleis,

uitkeringsgerechtigden, opvoeders en Midden en Oost Europese (MOE)-landers. In het plan zijn

budgetten opgenomen voor zowel formele als informele educatie. De formele opleidingstrajecten worden regionaal ingekocht bij ROC RijnIJssel. Onder de formele cursussen vallen de alfabetiseringscursussen, de cursussen taal en rekenen, Nederlands Tweede taal alfabetisering, NT2 basis en NT2 Staatsexamen.

Het budget voor informele educatie wordt op verschillende manieren ingezet. RijnIJssel heeft de opdracht van de gemeenten gekregen om als makelaar (makelaarsfunctie) de verbinding te maken tussen formele en informele educatie. Hierbij gaat het om het juist doorverwijzen van cursisten en om het afstemmen tussen de verschillende aanbieders van taalcursussen en taalondersteuning.

4

(5)

Datum: 19 juli 2016

Kerngroep Arnhem

Samen met enkele bondgenoten van het Bondgenootschap voor Geletterdheid is begin 2016 een kerngroep Arnhem opgericht. Deze kerngroep heeft zich als doel gesteld om vooral de autochtone laaggeletterden te bereiken. Hiervoor is het noodzakelijk om verbindingen te leggen met de sociale wijkteams (keukentafelgesprekken), de afdeling Werk en Inkomen, het Uwv en met bedrijven.

Communicatie naar inwoners

De gemeente Arnhem heeft een begin gemaakt met het aanpassen van de schriftelijke communicatie naar de inwoners toe naar niveau B1. Niveau B1 is een taalniveau dat de meesten mensen begrijpen. De website www.zodoenwehetinarnhem.nl is hierop aangepast. De gemeentelijke website wordt ook zoveel mogelijk op niveau B1 aangepast.

Formele educatie To-taalplan Presikhaaf

In 2015 is een start gemaakt om formele taaltrajecten te combineren met informele stagewerkplekken.

Het To-taalplan is actief in Presikhaaf/'t Broek. Dit is een pilot gericht op sociale activering gecombineerd met vrijwilligerswerk. Deze pilot vloeit voort uit het wijkactieplan. Uit gesprekken met bewoners kwam naar boven dat er behoefte was aan taaltrajecten. Rijnstad en RijnIJssel werken in het To-taalplan samen. Dit plan wordt nu ook verder uitgerold in de wijken Geitenkamp en Malburgen Oost. De wijkcoaches worden hierover geïnstrueerd. Het plan is om hiervoor e-learing in te zetten. Hiermee kunnen wijkcoaches zich zelfstandig de vaardigheden van herkennen en verwijzen van laaggeletterden eigen maken. De keukentafelgesprekken kunnen dan een plek zijn waar laaggeletterdheid wordt gesignaleerd.

Voor deze Geitenkamp en Malburgen is het huidige educatie aanbod voor laaggeletterden in beeld gebracht.

Presikhaaf Bedrijven

Voor de regionale doelgroep WSW-medewerkers wordt door RijnIJssel op locatie bij Presikhaaf Bedrijven een formeel aanbod verzorgd voor autochtone en allochtone taalvragers. Het gaat hierbij om een groep Nederlands taal en rekenen (NT1) en Nederlands Tweede Taal (NT2) voor 5 uur in de week.

Informeel aanbod Taalhuis - Digisterker

De bibliotheek Arnhem heeft een Taalhuis. Het Taalhuis helpt inwoners die beter willen leren lezen en schrijven en biedt de digitale cursus Digisterker. Deze wordt vanuit het Web-budget gefinancierd.

Digisterker is een cursus die gericht is op digitaalvaardiger worden met o.a. overheidsdiensten, banken, sociaal media etc. Het achterliggende idee achter deze cursus is dat hiermee de laaggeletterden kunnen worden bereikt. In de praktijk worden vooral 55 plussers bereikt die hun digitale vaardigheden willen verbeteren. In de bibliotheek wordt ook de computercursus Klik & Tik aangeboden.

Trainingen taalvrijwilligers en taalmaatjes

Taalvrijwilligers en taalmaatjes worden door RijnIJssel getraind via cursussen. In Arnhem zijn de taalvrijwilligers in de Koepel onlangs getraind. Maar ook taalvrijwilligers in de To-taalplannen worden getraind door RijnIJssel. Taalvrijwilligers en taalmaatjes zijn een belangrijke ondersteuning van formele

5

(6)

Datum: 19 juli 2016

taaltrajecten. Ook na het afronden van een formele cursus is het voor veel mensen belangrijk om met taal bezig te blijven. Taalvrijwilligers en taalmaatjes spelen hier een rol in.

Samenvatting

Zowel regionaal als lokaal is er aandacht voor laaggeletterdheid. Vanaf 2016 zetten we in op het activeren van laaggeletterden. Hiervoor is een aanbod van formele en informele educatiemiddelen beschikbaar. Bondgenoten en andere ketenpartners zijn nodig om laaggeletterden te bereiken.

Wij zullen begin 2017 u opnieuw informeren over de laatste stand van zaken.

Hoogachtend,

het college van burgemeester en wethouders van Arnhem, de secretaris, de burgemeester,

6