Adviesraad Sociaal Domein
Raalte 2022 en verder
Visienota:
Adviesraad Sociaal Domein Raalte 2022 en verder
15 september 2021
Inhoud
Inleiding...3
Wat vooraf ging ...3
Hoe het nu is georganiseerd...3
Doen we wat nodig is voor onze inwoners? ...4
Welke leidende principes hebben we...4
Het brede inwonersperspectief ...5
Welke rol heeft de adviesraad ...5
Wie zijn de leden ...5
Hoe geven we het vorm ...6
Een aantal randvoorwaarden ...6
Tot slot ...7
3
Inleiding
Gemeentes kunnen zelf bepalen hoe zij vorm en inhoud willen geven aan inwonersparticipatie. Als zij maar voldoen aan de gestelde wettelijke kaders én als zij de regels daarover vastleggen in een verordening.
In Raalte staat participatie van inwoners hoog in het vaandel. Zeker in het sociaal domein is leren en samen ontwikkelen belangrijk, omdat we hier veel doen voor inwoners in de meest kwetsbare positie. Hun stem en hun ideeën zijn dan ook belangrijk voor beleid en voor een uitvoering die aansluit op het leven van mensen. De lat voor participatie van cliënten in het sociaal domein ligt daarom hoog.
Onze inzet in het sociaal domein zoekt aansluiting bij het leven van onze inwoners. Daarom werken we aan een gebiedsgerichte aanpak, meer integratie in onze uitvoering en zoeken we onze professionele en informele partners regelmatig op. Samen doen we wat nodig is voor onze inwoners.
We willen de participatie van inwoners in het sociaal domein zo organiseren, dat deze aansluit op de nieuwe werkelijkheid in het sociaal domein en het leven van onze inwoners. Integraal, vanuit de leefwereld.
Omdat de huidige adviesraden nog niet op die manier zijn georganiseerd, is het tijd voor transformatie van de adviesraad sociaal domein.
Wat vooraf ging
In 2017 is in het college de wens uitgesproken om te komen tot één integraal adviesorgaan voor het sociaal domein. De aanleiding hiervoor lag in de decentralisatie, waarbij de uitvoering van de Jeugdwet, De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en en de Participatiewet (PW) bij de gemeente kwam te liggen. Deze decentralisatie heeft geleid tot een andere manier van werken, waarbij het perspectief van de inwoner ons uitgangspunt is. Niet de wetten en regels, maar de inwoner staat centraal. Steeds meer wordt er gewerkt vanuit thema’s en sluiten we aan bij de leefwereld van de inwoner. Omdat wij ons beleid en de uitvoering daarvan op die manier vormgeven, lijkt het logisch om ook vanuit dat perspectief het beleid te laten toetsen bij de adviesraad.
Een opspliting naar wetten, zoals dat nu het geval is bij de adviesraden, sluit niet meer aan bij de wens van het college.
De insteek was om samen met de huidige adviesraden in co-creatie toe te werken naar een nieuwe vorm van advisering. Samen met de huidige adviesraden zijn door de ambtelijke organisatie de afgelopen jaren verschillende stappen gezet om toe te werken naar een brede adviesraad voor het sociaal domein. Een
verkenningstraject met het landelijke kennisinstituut Movisie en een inspiratiesessie met adviesraden uit andere gemeentes waren onderdeel van het proces. Dit traject heeft echter niet geresulteerd in een nieuwe, gedragen en sociaal domein brede adviesraad. De gemeente Raalte heeft daarop de Koepel van Adviesraden Sociaal Domein gevraagd ons te adviseren in dit proces. Het advies is in een eerder stadium ook gedeeld: afzonderlijk met de adviesraden en later gezamenlijk met de raad in een rond-de-tafel bijeenkomst in maart 2020. En toen kwam corona en heeft het traject helaas een tijd stilgelegen.
Omdat de behoefte van het college en de ambtelijke organisatie aan advisering door een brede adviesraad over onderwerpen binnen het sociaal domein niet is veranderd, heeft vlak voor de zomer van 2021 een externe verkenner bij de beide raden opgehaald welke behoefte er nu leeft bij de partijen in het proces om te komen tot één adviesorgaan. Hieruit komt naar voren dat er behoefte is een visiedocument, waarin wensen en kaders helder zijn geformuleerd. Deze notitie beschrijft welke visie en wensen.
Hoe het nu is georganiseerd
Binnen het sociaal domein zijn 2 adviesraden operationeel: de WMO-adviesraad (waarin ook jeugd
vertegenwoordigd is) en de Adviesraad Werk & Inkomen, die ook schulddienstverlening meeneemt op de agenda.
Oorspronkelijk zijn deze raden ingedeeld naar de wetten die binnen het sociaal domein gelden: de Wet Maatschappelijke Opvang (WMO), de Jeugdwet en de Participatie Wet (PW). Beide raden hebben een
verschillende samenstelling; de WMO-raad bestaat uit leden die een achtergrond hebben (gehad) in het werkveld, de Adviesraad Werk & Inkomen bestaat grotendeels uit vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties of
doelgroepen. De raden vergaderen apart van elkaar. Wanneer nodig, wordt er afgestemd om op een thema gezamenlijk een advies uit te brengen aan het college.
Doen we wat nodig is voor onze inwoners?
Binnen het sociaal Domein ondersteunen we inwoners die tijdelijk of langsdurig ondersteuning nodig hebben.
Zoals in het transformatieplan beschreven, hanteren we de slogan: ‘Doen wat nodig is voor onze inwoners’.
Om te toetsen of dat beleid ook zo uitpakt als bedoeld, of we de mensen bereiken voor wie het is bedacht en of het aansluit bij de behoefte van de inwoners die er gebruik van maken, willen we een adviesraad die vanuit het brede inwonersperspectief meedenkt, reflecteert en adviseert.
Welke leidende principes hebben we
De leidende principes, hebben we als volgt verwoord:
- Er is 1 adviesraad sociaal domein voor het hele sociaal domein - De bedoeling van de adviesraad is:
“De adviesraad houdt zich binnen het (gemeentelijke) sociaal domein bezig met alle kwesties die relevant zijn voor inwoners. Het sociaal domein gaat over dat wat iedere inwoner nodig heeft om te kunnen ontmoeten, wonen, (samen)leven, werken en om mee te kunnen doen in de breedste zin van het woord.“
- De adviesraad is adviseur voor het college en adviseur en klankbord voor de ambtelijke organisatie. Ze geeft gevraagd en ongevraagd advies.
- De leden van de adviesraad zijn onafhankelijk en geen belangenbehartiger namens een organisatie. Er is een transparante procedure van benoeming, aan- en aftreden.
- Het college houdt het budget voor de adviesraad gelijk aan de budgetten voor de huidige adviesraden. Er blijft voldoende budget voor bezoldiging en ondersteuning (training etc). Incidenteel is het mogelijk extra te investeren in de transitie- en ontwikkelfase in 2021/2022.
- De advieasraad adviseert vanuit het brede inwonersperspectief.
Uitwerking
De adviesraad wordt ingesteld door het college van B&W, zij heeft een eigen plek in de cyclus van de gemeente en heeft een onafhankelijk karakter. De onafhankelijkheid heeft te maken met het feit dat leden ongebonden zijn, dat zij vanuit het brede inwonersperspectief adviseren en dat (leden van) de adviesraad op geen enkele manier beïnvloed worden door de gemeente voor wat betreft de inhoud en omvang van hun advies.
De adviesraad is een adviesorgaan aan het college. Het college benut de gevraagde en ongevraagde adviezen om te toetsen of het beleid zoals het bedoeld is, effectief is en het gewenste resultaat oplevert: Bereiken we de doelgroep? Is de ondersteuning passend bij de behoefte en vallen er geen groepen tussen wal en schip? Ook gebruikt het college de geluiden en adviezen van de adviesraad om voorstellen voor beleid voor te bereiden voor de raad.
Daarnaast vindt er afstemming plaats tussen de adviesraad en ambtenareren op de verschillende thema’s. Daar waar mogelijk, worden relevante signalen en ontwikkelingen doorgespeeld aan de ambtelijke organisatie, zodat zij dit kunnen meenemen in de beleidskeuzes.
De leden van de adviesraad kennen de lokale samenleving goed, ze hebben conncecties met (kwetsbare) inwoners en relevante netwerken. Ze kijken vanuit het brede inwonersperspectief in plaats van zich uitsluitend te focussen op het cliëntenpespectief.
Verder is van belang dat leden van de Adviesraad:
- werken vanuit het brede inwonersperspectief en vanuit de filosofie van de participatiesamenleving. Dat is het uitgangspunt dat alle leden moeten onderschrijven
- De leef- en belevingswereld van onze inwoners kennen - weten wat er leeft onder (kwetsbare) groepen inwoners - de rauwe werkelijkheid de gemeente binnen brengen;
- zonder politieke kleur, zonder (persoonlijke) belangen adviseren, met als doel dat het beleid en de uitvoering daarvan beter aansluiten bij de inwoners;
5 - dit doen door interactie met beleidsmedewerkers en wethouder(s) en door gevraagd en ongevraagd te
adviseren.
Het brede inwonersperspectief
We vormen een adviesraad die vanuit het brede inwonersperspectief als adviseur en klankbord optreedt.
De adviesraad bestaat uit betrokken inwoners die vanuit hun rol als bijvoorbeeld actief burger, mantelzorger en betrokken buurtbewoner, de leef- en belevingswereld van (kwetsbare) inwoners bij de gemeente binnenbrengen.
Zij adviseert gevraagd en ongevraagd op onderwerpen binnen het brede sociaal domein. Hierbij valt te denken aan vragen als:
• Wordt het beleid op de juiste manier uitgevoerd?
• Waar worden cliënten mee geconfronteerd?
• Hoe werkt het beleid in de praktijk uit?
• Worden mensen op tijd en voldoende geïnformeerd over nieuwe regelingen?
• Bereikt de gemeente met een nieuwe regeling de juiste mensen?
Daarnaast heeft de adviesraad als rol om het proces van beleidsvorming te monitoren. Bijvoorbeeld over het betrekken van groepen inwoners bij het maken van beleid. Zij ziet erop toe dat waar van toegvoegde waarde, specifieke cliëntengroepen en ervaringsdeskundigen worden betrokken in het proces.
Welke rol heeft de adviesraad
Het advies dat vanuit de adviesraad aan de gemeente wordt gegeven, kan verschillende vormen hebben en op initiatief van verschillende partijen plaatsvinden.
I Officieel gevraagd schriftelijk advies
Het college vraagt advies van de adviesraad op een document dat besluitvormend naar de Gemeenteraad gaat.
II Ongevraagd advies
Het college nodigt de adviesraad uit ook zelf onderwerpen te agenderen of onder de aandacht brengen. Dit kan schriftelijk, maar het kan ook mondeling en rechtstreeks worden besproken met de vertegenwoordiger van de ambtelijke organisatie.
III Tussentijds consultatie
Daarnaast kan, in tussentijdse, al dan niet periodieke gesprekken, tussen de beleidsadviseurs en de adviesraad worden gesproken over thema’s. Dit kan als input mee worden genomen in beleidsvoorbereiding, bij
beantwoording van vragen vanuit de gemeenteraad of als input voor gesprekken met maatschappelijke partners.
Wie zijn de leden
Om aan te sluiten bij de eerder beschreven bedoeling van de adviesraad en om deze rol op een passende manier uit te oefenen, is het van belang een aantal criteria te beschrijven voor deelname aan de brede adviesraad sociaal domein.
Hieronder een weergave van een aantal voor Raalte relevante aspecten:
Leden van de adviesraad:
o zitten zonder last en ruggespraak in de adviesraad en hebben geen vertegenwoordigende functie;
o hebben een netwerk en connecties, maar geen achterban;
o worden voorgedragen aan het college van B&W en door hen benoemd;
o zijn in staat om contacten te onderhouden die nodig zijn om de juiste signalen op te halen;
o bewegen zich actief en onderzoekend in de lokale samenleving;
o zijn nieuwsgierig wat (kwetsbare) inwoners bezighoudt, hoe hun leven eruit ziet, hoe zij (over)leven en waar zij tegenaan lopen;
o onthouden zich van (individuele) belangenbehartiging;
o zijn geen vertegenwoordigers van (groepen) inwoners. Zij denken vanuit het perspectief van inwoners en onderhouden contacten met inwoners als inwoner van Raalte, als buurt/wijkbewoner, als voormalig vrijwilliger etc. ;
o zijn onafhankelijk, denken en spreken op persoonlijke titel zonder een groep inwoners of organisatie te vertegenwoordigen;
o verdiepen zich in de thema’s binnen het sociaal domein en benutten hun eigen waarnemingen en de inzichten, verhalen en ervaringen opgedaan door contacten met inwoners en vrijwilligers(organisaties) om een inbreng te leveren in de adviesraad en in de gesprekken met de wethouder en
beleidsmedewerkers.
o Leden van de adviesraad kunnen in het (recente) verleden professioneel of op vrijwillige basis met/voor kwetsbare inwoners uit Raalte (of andere plaatsen) gewerkt hebben, maar weten dat het als lid van de adviesraad gaat om hoe inwoners in de gemeente Raalte huidige en toekomstige kwesties in het sociaal domein ervaren.
o Leden van de adviesraad adviseren vanuit inwonersperspectief en realiseren zich dat dat een ander perspectief is dan een politiek, bestuurlijk of professioneel perspectief.
Hoe geven we het vorm
Voor de implementatie van de nieuwe adviesraad werft de gemeente een kwartiermaker, die ook de eerste anderhalf jaar de rol van voorzitter op zich neemt. Deze kwartiermaker/voorzitter krijgt de opdracht om in die anderhalf jaar de implementatie van de adviesraad (inclusief eventuele werkgroepen op thema) te realiseren en samen met de nieuwe adviesraadsleden te zoeken naar een nieuwe, vaste voorzitter. Zodra de nieuwe raad is geïnstalleerd en functioneert zoals beoogt, wordt de werving van deze vaste voorzitter gestart. Deze vaste voorzitter kan worden voorgedragen uit eigen kring of nieuw worden geworven.
De implementatie betekent verder globaal:
• werving en selectie van nieuwe leden. Ook leden uit de huidige beide adviesraden kunnen zich aanmelden voor een rol in de nieuwe adviesraad, mits zij aan de gestelde voorwaarden voldoen.
• Huishoudelijk reglement opstellen
• De tijdelijk voorzitter zit de vergaderingen voor, zorgt ervoor dat de adviesraad als een team gaat functioneren
• Huidige adviesraden zullen met de installatie van de adviesraad sociaal domein worden opgeheven, omdat hun taken worden belegd binnen de nieuwe adviesraad.
• De werving en selectie gebeurt met behulp van profielen.
• De werving en selectie van de leden van de adviesraad is primair de verantwoordelijkheid van de gemeente
• Het is belangrijk dat er voldoende diversiteit is in de raad voor wat betreft sekse, leeftijd, affiniteit/expertise, karakters, netwerken/connecties en wijken.
• De zittingstermijn is voor leden van de adviesraad 4 jaar. Een lid kan maximaal twee zittingstermijnen zitting hebben in de adviesraad.
Een aantal randvoorwaarden
Lidmaatschap van de adviesraad vraagt tijd en energie. Om de leden te ontlasten, bieden wij organisatorische ondersteuning vanuit de gemeente (regelen fysieke faciliteiten, inplannen afspraken);
Ook wijzen wij een ambtelijk contactpersoon op beleidsniveau aan die zorgdraagt voor een actueel overzicht van beleidsmedewerkers binnen het sociaal domein en hun dossiers en die zorgt voor een planning welke
adviesaanvragen wanneer worden voorgelegd aan de adviesraad; en die vinger aan de pols houdt bij collega’s voor wat betreft tijdige aanlevering van adviesaanvragen;
Verder is er budget beschikbaar voor
- Scholing/advisering, lidmaatschappen etc;
- organisatie van themabijeenkomsten;
- leden adviesraad;
7 - 4-jaarlijkse evaluatie.
Om ervoor te zorgen dat de samenwerking van de adviesraad met de gemeente optimaal kan zijn, geven we verder als randvoorwaarde mee:
- Een stimulerende houding van de manager het Sociaal Domein die haar beleidsmedewerkers motiveert om de adviesraad tijdig te betrekken in alle fases van hun werk en die daarover met hen afspraken maken;
- Beleidsmedewerkers die doordenken wat het bestaan van de adviesraad betekent voor hun werkwijzen en werkprocessen;
- Gemeentelijke beleidsmedewerkers die open staan en ontvankelijk zijn om samen te werken met de adviesraad;
- Een onafhankelijk ondersteuner die de verbindingsschakel is richting de gemeente, die de adviesraad ontzorgt voor wat betreft het opstellen van de agenda en verslagen van de adviesraad en de input van eventuele werkgroepen verwerkt in concept adviezen;
- organisatorische ondersteuning vanuit de gemeente voor bijvoorbeeld het regelen van fysieke faciliteiten en het inplannen van afspraken
Tot slot
Met het vormen van één brede adviesraad die integraal adviseert op thema’s binnen het sociaal domein, werken we verder aan beleid en uitvoering die nog beter aansluiten bij wat nodig is voor onze inwoners. De adviesraad voor het sociaal domein is het orgaan dat helpt om nog beter aansluiting te vinden bij het perspectief van onze inwoners. Zodat iedereen volwaardig mee kan doen in de Roalter samenleving.
