zou eindstemmingen~ een week moeten laten

Conferentie van Stichting Maatschappij en Krijgsmacht vrijdag 16 november, Nederlands Congresgebouw ·s-Gravenhage ( 10.00 -

16.00 uur)

POLITIEK EN KRIJGSMACHT

invloed en beïnvloeding van militairen

Medewerkenden:

G. Brand (oud-voorzitter Koninklijke Vereniging van Marine-officie- ren); drs. Harry J. van den Bergh (lid Tweede Kamer, PvdA); H. van den Heuvel (hoofd stafafdeling directie voorlichting ministerie van defensie); dr. A. A. Klumper, Lt.kol. militair psychologische en so- ciologische dienst (KL); G. A. de Kok (hoofdredacteur Haagsche Courant); prof. dr. J. Niezing (VU Brussel, KMA Breda).

Aan de orde komen de deelthema's:

- Motivatie en macht van Militairen

- De grens tussen Belangenbehartiging en Politiek - Voorlichting van en door Militairen

Deelnemers wordt verzocht zich op te geven d.m.v. een giro-over- schrijving van f 25,- (incl. lunch) op het gironummer van de Stichting Maatschappij en Krijgsmacht, nr. 47.95. 13., Bachman- straat 1, 2596 JA 's-Gravenhage, tel.: 070- 461259.

SERVICEFLAT .. DE VALKENBURCHT"

DOSTERBEEK (tel.: 085-332593)

Te koop, met garage en ruim uitzicht op het Zuiden, 3-kamerflat,

f 135.000,-. Mnd. serv. f 1151,-/1pof f 1383,-/2 pn.

2-kamerflat, f 95.000,-. Mnd. serv. f 896,-/1 pof f 1128,-/2 pn.

Tevens 2-kamerflat zonder garage, f 70.000,-.

Serviceflatcentrum "BELMONTE"

Wageningen

Onbezorgd ouder worden op unieke locatie in stijlvolle om- geving, met behoud van volledige privacy.

Uitgebreide service; uitstekende verbindingen naar alle rich- tingen.

Laat u uitvoerig inlichten over de wellicht voor u bestaande mogelijkheden.

Vraagprijs voor ruime 2-kamerappart. reeds vanaf ca.

f 80.000,- k.k.

Schr. inl.: secr. Verg. v. Eigenaren, Gen. Foulkesweg 271.

Telefoon administratie: 08370 - 10521.

VAKANTIE IN EIGEN LAND!

IN HET NATUURPARK ZUID-LIMBURG

het mooiste stukje Nederland tussen Maas, Eifel en Ardennen.

HOTEL-RESTAURANT

"PEERBOOM" te Epen (Z.-Limb.).

Dit kleine drie sterren-hotel staat be- kend om zijn persoonlijke verzorging en zeer goede keuken. De typische vrije sfeer en stijl maken uw verblijf tot een waar genot. Nieuwe zit-I slaapka- mers met eigen badkamer met bad I

douche en toilet, radio, telefoon en weksysteem. KI. tv en fietsen op ver- zoek.

Speciale najaarsprijzen: van vrijdag tot zondag f 110,- p.p., van vrijdag tot maandag f 165,- p.p., van vrijdag tot vrijdag f 400,- p.p. (logies + ont- bijt + diner).

Reservering en folder: Hotel Peerboom, Wilhelminastr. 11, 6285 AS Epen (Z.

Limb.). tel.: 04455-2121.

Vrijheid en Democratie

veertiendaagse uitgave van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

Nummer 1309 9 oktober 1984

Hoofdredacteur:

Reny Dijkman Algemeen redacteur:

Victor Hafkamp Parlementair redacteur:

Miehiel Krom Buitenland redacteur:

drs. Jan van de Ven Vormgeving:

Siem Willems Redactie-adres en abonnementenadm.:

Koninginnegracht 57, 2514 AE 's-Gravenhage Telex 33564

t.n.v. VVD Den Haag.

Tel.: 070-614121

Druk:

Ten Brink Meppel b.v.

Stichtingsbestuur:

Drs. H. B. Eenhoorn W. J. A. v.d. Berg Mr. J. de Monchy Redactieraad:

Drs. H. B. Eenhoorn, vz.

W. J. A. v.d. Berg, secr.

H. F. Heijmans H.A. M. Hoefnagels Drs. Th. H. Joekes J. van Lier Ir. D. Tuijnman Advertentie-exploitatie:

Bureau Van Vliet b.v.

Postbus 20, 2040 AA Zandvoort Tel.: 02507- 14745

brieven voor het 2 3 oktobernummer moeten voor 11 oktober binnen zijn

Prof dr. G. Zoutendijk (Foto: Theo Meyer)

• Interview met de voorzitter van de senaatsfractie, prof. dr.

G. Zoutendijk - Mr. W.J.

Geertsema over het liberalisme injénde VVD - De partijraad

van 22 september Programma en intekenbon van/

voor het congres Vrouwen in de VVD te

Lunteren

- Aanmeldingsbon voor onderwijs- themadag

Derde Zaterdag

D

Is bestuurlijk enjof politiek gepokt en gemazeld in de partij. De opkomst dit jaar was fenomenaal. Dat was misschien mede te wijten aan het feit dat het kabinet zijn huiswerk niet vlekkeloos had gemaakt met betrekking tot mededelingen over de handhaving van de koopkracht van de minima.

De op Prinsjesdag geponeerde stelling dat de (meerjarige absolute) minima in 1985 niet in koopkracht achteruitgaan, moest de volgende avond al door premier Lubbers worden ingeslikt. Ed Nijpels drukte het voor de minister- president nog erg aardig uit, toen hl)" op deze partijraad meedeelde dat de VVD het betreurde dat de passage in de troonrede over de sociale minima tot onduidelijkheden en misverstanden heeft geleid. Voor de mensen waar het om draait, waar het echt om gaat, is het echter veel belangrijker om te weten dat tijdens de algemene beschouwingen Ed samen met zijn coalitiecollega Eert de Vries zijn uiterste best zal doen om aan d(e situatie nog het nodige te

veranderen.

Echt kwaad toondeEd zich over de tendens van een aantal commentaren- zowel vanuit de politiek als van een deel van de media - waarin men de VVD het stempel "a-sociaal" tracht te geven. Zijn het niet de liberalen geweest, die al twaalfjaar hebben gewaarschuwd tegen de uitholling van ons sociaal stelsel? Heeft Hans Wiegel niet de hoon op zich geladen toen hij als politiek leider ten strijde trok tegen het "potverteren" en tegen de gigantische wildgroei van ons overheidsapparaat. Eerst werd er door de andere partijen niet, en later te weinig naar geluisterd? De VVD is met haar gelijk niet gelukkig.

Maar a-sociaal zou ztjn geweest als dit kabinet op de oude voet was

doorgegaan. Ongeveer 4,5 miljoen werkenden dragen thans de zorg voor 3,2 miljoen uitkeringsgerechtigden. Trekt men van die werkenden de ambtenaren en trendvolgers af dan is de huidige verhouding marktsector (waar het

verdiend moet worden) tot de collectieve sector 2: 3. Een ander voorbeeld:

thans zijn vijfmaal zoveel mensen van de lli40 afhankelijk dan ooit blj de instelling van deze wet werd verwacht.

De redding zal voor het grootste deel moeten worden gezocht in versterking van de marktsector, in het blijven zoeken naar nieuwe exportmogelijkheden en in het terugdringen van het financieringstekort. Het liberale, sociale beleid is gericht op de toekomst, op het instandhouden van noodzakelijke en sociale zekerheden, die zonder ingnjpen voor een volgende generatie er gewoon niet meer zouden zijn.

Het is de wee_k voor de algemene beschouwingen in de

Tweede Kamer.: Jiven daalt een politieke windstilte over het Binnenhof Tussen de confrontatie Tweede Kamer en

Kabinet een gesprek met de voorzitter van de VVD-Eerste- Kamerfractie, Prof dr. G. Zoutendijk Hij heeft al terdege de miljoenennota en de macro-economische verkenningen bestudeerd, want hij behoort tot de handvol mensen binnen de VVD die deze stukken op de zaterdag vóór Prinsjesdag ontvangt. Het overleg tussen Ed Nijpels en hem is intens.

Samen met Jan Kamminga wordt elke donderdagavond met de VVD-bewindslieden overlegd en voor de maandelijkse hoofdbestuursvergaderingen eet het drietal gezamenlijk om nog wat zaken te kunnen doorspreken. Heel intensief is Guus Zoutendijk ook betrokken geweest bij de

samenstelling van het regeerakkoord. Logisch, want zowel de fracties van de coalitiepartners in de Tweede Kamer als in de Senaat moesten hier achter staan. "Officieel bestaat er natuurlijk geen politieke top," wuift Zoutendijk vragen op dit gebied verder weg. We zullen hem deze

bescheidenheid laten; zijn aanwezigheid op politiek cruciale momenten spreekt voor zich. In het onderstaand artikel geeft de VVD-Senaatsfractievoorzitter zijn visie op de miljoenennota, de werkwijze van het parlement en -als voorzitter van de Vaste Commissie voor deAntillen -op de naderende onafhankelijkheid van dieAntillen.

,, Tweede.'Kamer

Z

opgezadeld tussen Kerst en Nieuwjaar nog snel wat wetsontwerpen te

behandelen, zodat deze op I januari nog van kracht konden worden.

"Dit jaar treedt daarin een verbetering op," zegt de heer

Zoutendijk. "Beide Kamervoorzitters hebben de Minister-President laten weten dat alle wetsontwerpen die nog voor I januari in het Staatsblad moeten, ingediend moeten zijn vóór I oktober. Want natuurlijk lijden beide Kamers onder die haast. Tot nu toe was het gebruikelijk dat eerst het debat over de algemene, politieke beschouwingen werd afgewacht. Wil de Tweede Kamer amenderen, dan kan er nog altijd een nota van wijzigingen komen. In de Senaat ligt de zwaarste werkdruk op de leden in december en in mei en juni. Dat hangt samen met de begrotingsbehandeling als ook met wetten die op I juli of I januari moeten ingaan.

De leden van beide Kamers hebben ruwweg gesproken drie taken:

medewetgever, controleur en volksvertegenwoordiger. Al geldt die

zou eindstemmingen~ een week moeten laten

·liggen'' .

laatste taak meer voor de Tweede- Kamerleden dan voor de Eerste Kamer, omdat wij indirect worden gekozen. Wat die medewetgeving betreft, zie je een geweldig

detaillisme ... Wijzigingsvoorstellen door allerlei belangengroeperingen aangedragen. Men zou zich eens wat minder voor dat karretje moeten laten spannen en ook eens goed moeten nadenken over de consequenties van bepaalde amendementen, want daar worden wij in de Eerste Kamer mee geconfronteerd. Daar kunnen we niet meer wijzigen. Bij sommige

amendementen zeggen we: Dat had nooit moeten gebeuren.

Een voorbeeld daarvan vind ik het omlaag brengen van de

toegangsleeftijd tot de Open Universiteit van 21 naar 18 jaar. Dat

haalt de motivatie bij een aantal middelbare scholieren weg. Ze kunnen dat examen dan immers straks ook aan de Open Universiteit doen?" Vandaar het voorzichtig pleidooi van

Zoutendijk bij de Tweede Kamer:

"Laat die eindstemming- na de stemmingen over amendementen- eens een week liggen. Dan kan men de zaak nog eens rustig op zich laten inwerken. Dan kunnen de ambtenaren van de departementen nog eens aan de bel trekken als er aanleiding toe is en kunnen de technische

onvolkomenheden, die vaak door amendementen ontstaan, worden gecorrigeerd.

Wat die tweede taak betreft: de controle, moeten we ons beperken tot de grote lijnen. De Senaatsleden hebben dat door hun wortels in de maatschappij duidelijker onder de knie dan de Tweede-Kamerleden. Je moet niet voor elk detail de minister op het matje gaan roepen. Die arme man of vrouw kan ook niet alles weten.

Bovendien willen we toch allemaal dat er beleid gevoerd wordt. Daar moeten de bewindslieden de kans en tijd toe krijgen. Die controle moet in de eerste plaats procedurele controle zijn. Dus:

Vindt de besluitvorming goed plaats?

Zijn de zaken binnen de

departementen voldoende overwogen?

Tot slot het functioneren als volksvertegenwoordiger. Dat houdt wel iets meer in dan het vervullen van spreekbeurten. Brieven moeten worden beantwoord, beloften nagekomen. Ook dat is een kwestie van organisatie. Vaak van het

ondersteunend apparaat. Ook dat leer je natuurlijk als je een stuk ervaring hebt in het bedrijfsleven Het is buitengewoon vervelend voor mensen in het land, die met een bepaald probleem aankloppen en daar nooit meer iets op horen. Ik hoor ook uit de partij dat er mensen zijn die écht iets te bieden hebben, deskundigheid of ervaring, die op hun schriftelijk aanbod nooit antwoord krijgen."

Circuit

0

vertegenwoordigd zijn. Hoewel hijzelf lid is van de commissie die toeziet op de deskundigen bank, waarin men de

kennis en kunde van liberalen vast legt en waaruit men put, ziet hij nog een enorme achterstand op de andere grote partijen. "Bij de adviseurs van

Hare Majesteit is geen enkele liberaal.

Ga je verder kijken ... naar de SER of andere raden dan zijn we

ondervertegenwoordigd. Ook lopen we achter in de bestuurlijke functies, zoals burgemeesters en hogere departementsambtenaren, maar ook op voorlichtingsdiensten.

Nou moet ik eerlijk toegeven dat het ook wel eens aan de aanbodszijde schort, zodat we soms diep moeten nadenken bij een post om een liberaal te bedenken die daarvoor geschikt zou zijn. Dat zal ook wel weer komen doordat liberale VVD-ers hun carrière meer in het bedrijfsleven zoeken. We houden meer van de marktsector. Dat is zo."

Hobby

Z

stemverheffing heb ik hem nog nooit horen doen. Het is ook niet nodig. Er wordt wel degelijk naar hem geluisterd. Hij wekt de indruk tijd te hebben, maar in feite is dat in zijn leven een schaars luxe artikel. "Mijn hoofdfunctie is natuurlijk het voorzitterschap van de Raad van Bestuur van Delta Lloyd. De politiek is in wezen mijn hobby, maar ik zit wél op een verantwoordelijke plaats. Als er echt moeilijke problemen zijn, kan ik dus niet zeggen: "Ik heb geen tijd."

Dat zou wel eens conflicten kunnen geven in crisissituaties, want die zijn niet plan baar. Als die toevallig aan beide kanten tegelijk optreden, kom ik in grote problemen," zegt hij even rustig.

Zijn benadering van de miljoenennota en de macro-economische

verkenningen is ook anders. "In de Eerste Kamer kijken we wat meer naar het beleid op de langere termijn.

Dan constateer ik dit jaar dat het wat beter gaat. Dat is dan te danken aan dit regeringsbeleid, maar natuurlijk ook aan het herstel van de

internationale conjunctuur. Daarnaast stel ik ook vast dat we er nog lang niet zijn. Het gaat hier minder goed dan in de landen rondom ons, vooral waar het de economische groei betreft. In de miljoenennota wordt aangetoond wat

de gevolgen zouden zijn van een beleid waarbij het financieringstekort niet meer terug zou lopen, maar even hoog zou blijven als het nu is. Dan zie je hoe onder bepaalde veronderstellingen die staatsschuld door zou blijven groeien tot meer dan 500 miljard over tien jaar. Ook die rentelasten groeien daardoor tot onvoorstelbare bedragen.

In de komende vier jaar zal- onder bepaalde veronderstellingen- nog 25 miljard moeten worden omgebogen."

Het is deze constatering van feiten die elke partij p.r.-man en het hele kader dat straks in de verkiezingen de mensen in het land moet motiveren VVD te stemmen slapeloze nachten zal bezorgen.

Zoutendijk: "Je kunt de mensen alleen maar met de harde cijfers

confronteren. Wanneer door

voortzetting van dit kabinetsbeleid het financieringstekort van 9, 7 %in 1985 terugloopt tot 4% in 1989, dan zie je nog dat die staatsschuld oploopt van nu ongeveer 200 miljard tot 332 miljard in 1993. Zeggen we nu: we gelóven het verder wel met die bezuinigingen, dan loopt die staatsschuld op tot 511 miljard in

1993. Datzelfde geldt natuurlijk voor de rentelasten. Dit jaar 17 miljard. Als het regeringsbeleid wordt voortgezet, loopt die op tot 24 miljard in 1993.

Maar doen we er verder niets meer aan dan is die rentelast in 1993 al gestegen tot 43 miljard.

Dit demonstreert hoe ernstig de problematiek is. Hoe vreselijk diep we in het dal zitten. We komen er nu een beetje uit, maar we zijn er nog lang niet. Dat is inderdaad moeilijk te verkopen. Men wil concrete successen zien ... een teruglopende

werkloosheid. Dát spreekt de mensen aan. Al die getallen geven een te abstract beeld. En het vervelende is dat die werkloosheid aan het eind van de rit zit. Eérst moet de economie weer gezond zijn, moet men weer vertrouwen hebben in de toekomst en weer bereid zijn te investeren. Eérst moet men markten zien en dan trekt de werkgelegenheid aan.

Als we de zaken omdraaien - wat Den Uyl wil- doe je in feite niets anders dan kunstmatig werk verschaffen in de collectieve sector en dat kost alleen maar geld. Dan maak je die getallen alleen nog maar erger. Waarom gaat het ons nu slechter dan in de ons omliggende landen? Dan moeten we gaan kijken naar waarin we ons onderscheiden van die andere landen.

Relatief hebben we erg hoge collectieve uitgaven, in het bijzonder nog steeds de overdrachtsuitgaven, die gaan nog nauwelijks omlaag ondanks alle ombuigingen. De

overheidsuitgaven stijgen het volgend jaar weer met anderhalf miljard. Dat leidt natuurlijk tot dat

financieringstekort en daarmee tot een steeds groter wordende rentelast en dat leidt weer tot hoge collectieve lastendruk en daardoor tot hoge arbeidskosten.

Verder hebben we een slechte aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt vergeleken bij andere landen. Ook hebben we veel te veel regeltjes en te weinig prikkels doordat de nivellering te ver is doorgevoerd.

Met wat overdrijving zou je in Nederland kunnen zeggen: "Waarom zou je eigenlijk een eigen bedrijfje beginnen. Je kunt heel moeilijk aan risico dragend kapitaal komen. Als de mensen wat specialistisch zijn, kun je ze moeilijk krijgen en als het mislukt dan kun je ze niet meer kwijt.

Daarnaast hebben we nog te hoge energiekosten vergeleken bij andere landen, omdat we al tien jaar weigeren kerncentrales te bouwen. De schatting is dat we met ons allen zo'n 500 miljoen te veel voor energie betalen en ook dat wordt geleidelijk steeds meer.

Het kabinet doet er wel veel aan, maar op het terrein van deregulering, van vereenvoudiging van regelgeving blijft het in gebreke en ook wat betreft de fiscale stimuli is er écht nog wel iets meer te doen."

Mogelijkheden

T

aanpassing van het onderwijs.

"Jongeren hebben het recht opgeleid te worden voor beroepen en niet voor werkloosheid. Daarnaast moet gekeken worden (en Bolkestein doet daar veel aan) waar onze markten liggen voor exportvoorlichting. Er moet meer gedaan worden aan productinformatie- welke producten zouden in Nederland gemaakt kunnen worden?-, aan technologische informatie- de brug moet worden geslagen tussen wat er in de research aan de Technische Hoge Scholen gebeurt en wat het

bedrijfsleven zou kunnen gebruiken.

Bovendien moeten we eens kijken naar

de overheid, die in haar organisatie en automatisering hopeloos achterloopt.

Het belangrijkste blijft echter dat voor het bedrijfsleven minder regels en meer flexibiliteit moet komen.

Misschien zullen we ook de

arbeidskosten moeten verlagen door de sociale premies niet alleen daarop te laten drukken. Wellicht ook een grotere premievrije voet om

arbeidsintensieve bedrijven tegemoet te komen.

Antillen

W

gecompliceerde zaak. [k denk niet dat het verstandig is te gaan speculeren wat er zou moeten gebeuren wanneer de afspraken van de ronde-

tafelconferentie van maart I 983 niet doorgaan. Die status aparte van Aruba gaat in ieder geval door. De economie van de Antillen wordt natuurlijk door Aruba en Curaçao gedragen, door de olie-industrie, het toerisme en door wat ze de financiële offshore noemen- het fungeren als belastingparadijs.

Alledrie die takken staan op beide eilanden op de tocht. Het gaat slecht.

Economisch zijn de problemen van de Antillen veel groter dan die van Nederland. Het is eigenlijk tegen de economische wetten en tegen de logica in om onder deze omstandigheden die staatkundige splitsing door te voeren.

Politiek kan het niet anders meer. We moeten duidelijk vaststellen dat ons land naar de Antillen toe een verantwoordelijkheid heeft. We mogen zeker niet de fout maken- wat bij Suriname een beetje is gebeurd- te zeggen: "Zoek het zelf maar uit."

Hoogstens krijgen ze nog een hoop geld. Nee, we moeten goed luisteren naar de geluiden die op het ogenblik van de Antillen komen en beseffen dat de 5 eilanden die overblijven nooit een stabiele eenheid kunnen worden.

Daarvoor is Curaçao ten opzichte van de andere vier eilanden veel te groot. I 80.000 van de 200.000 mensen wonen daar en men identificeert zich nou eenmaa primair met het eigen eiland en niet met een politieke

stroming. Daarnaast komt dat de Bovenwinden Sint Maarten, Saba en Sint Eustachius op 800 tot 900 kilometer afstand liggen, een andere taal spreken en een andere

geschiedenis hebben. Dat kan nooit een stabiel politiek geheel vormen, maar we zullen na moeten denken hoe het dan wel moet."

Reny Dijkman•

Foto's: Theo Meijer

Teldersstichting brengt lange termijnrapport over

,,Grenzen aan de sociale zekerheid''

In geschrift no. 52 wordt eerst een duidelijk overzicht gegeven van de geschiedenis van onze sociale zekerheid. Daaraan koppelt de commissic de noodzaak tot het herzien van ons sociale zekerhcidsstelscl om vijf redenen:

a. De nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen (o.a. de Derde Richtlijn, andere leefvormen, deeltijdarbeid);

b. De sterk gcstegen kosten van onze sociale zekerheid (van 4 miljard in

1960 tot I 06 miljard in 1983);

c. De toenemende vergrijzing (was in 1984 nog één op de negen mensen boven de pensioengerechtigde leeftijd, in het jaar 2030 is die verhouding 1 :5);

d. De onoverzichtelijkheid van ons huidige sociale zckcrheidsstelscl;

e. De toenemende overheidsbemoeienis.

De commissie, onder voorzitterschap van Han Heijmans, (oud-journalist, voorzitter van een Raad van Arbeid en VVD-Eerste-Kamerlid), heeft van haar toekomstvisie een boeiend geheel weten te maken. Heijmans: "We zijn eind oktober 1983 begonnen in een paar vergaderingen wat te

brainstormen, zonder dat daar stukken aan ten grondslag lagen. In de hoop dat er een lijntje kon worden uitgezet.

Vergeet niet dat we een heel wijde en practisch onbegrensde opdracht hadden gekregen van het curatorium van de Teldcrsstichting, namelijk ons te vcrdiepen in de sociale zekerheid en te trachten wat denkbeelden op tafel te leggen inzake een nieuw stelsel.

Daarbij was niet aangegeven of wc ons tot de inkomcnsdcrvingsverzckcringcn moesten beperken of tot de

ziekteverzekeringen. Gezien de tijd die wij kregen hebben wij ons tot de inkomcnsdcrvingsvcrzckcringcn beperkt. Daarna hebben we de hoofdstukken ingedeeld en is de secretaris van de commissie, Rolf

Hansma, met het schrijven begonnen."

Rolf Hansma: "Rapporten baren andere ideeën. Zo is dit rapport voortgekomen uit het

Emancipatierapport Ik denk dat wij de enige club zijn die in het rapport de Derde Richtlijn consequent hebben doorgevoerd. In ons rapport worden weer drie nieuwe rapporten

aangekondigd: één over de financiële positie van de Nederlandse

gemeenten, één over de ambtenaren en het laatste over de

volksgezondheid."

Eén wet

De commissic bepleit in "Grenzen aan de sociale zekerheid" de vcrvanging van de huidige loondcrvingswcttcn door één algemene

inkomcnsdcrvingswct (AIW). Deze wet moet het karakter dragen van een volksverzekering. Ook zelfstandigen krijgen dus aanspraak op een werkloosheidsuitkering. Binnen de AIW wordt geen vermogenstoets (het opeten van spaargeld of eigen huis) toegepast. De uitkering loopt tot de 65-jarigc leeftijd. De uitkeringen zijn op minimumniveau en dienen slechts om de bestaanszekerheid te

garanderen. Voor een hogere uitkering kunnen de mensen zich individucel of collectief bijverzekeren. De Al W gaat uit van personen, niet van leefvormen.

Dat geldt zowel voor de financiële plichten als voor de rechten.

De financiering van de algemene inkomcnsdcrvingswct vindt plaats door middel van werknemers premies.

Daartoe zal een loonsverhoging ter hoogte van het huidige financiële aandeel van de werkgevers moeten

Rolf Hans ma en Han He ij mans

worden gegeven. Ook benadrukt de commissic de noodzaak tot fondsvorming voor de AOW.

Verschillen

Commissicvoorzitter Heijmans benadrukt de vcrschillen tussen dit rapport en de socialistische vcrsic van Wöltgcns, Ritzen en Van Kcmcnadc.

"Er liggen grote raakvlakken, maar er zijn ook enkele saillante verschillen. Ik zal er één noemen: Wöltgens c.s.

zeggen: "Er komt een algemene uitkering om een minimale

bestaanszekerheid te garanderen. Dát zeggen wij ook. Zfj wensen echter de financiering uit de algemene middelen. Wij zeggen- na uitvoerige discussic-uit premie, omdat je daardoor de persoonlijke verantwoordelijkheid wat meer centraal stelt. Zo zijn er vele

voorbeelden waarbij de socialisten de verantwoordelijkheid bij de staat en wij die meer bij het individu leggen."

Geschrift no. 52 "Grenzen aan de sociale zekerheid" kunt u bestellen door op giro 33.49.769 t.n.v. De Tcldcrsstichting, Koninginncgracht 55a, 2514 AE 's Gravcnhagc een bedrag van/ 17,50 over te maken met vcrmelding van de naam van het rapport.

Reny Dijkman•

foto: Theo Meijer

Partijraadsvergadering:

Ed Nijpels belooft nota criminaliteits

bestrijding

Tijdens de partijraad waarop de miljoenennota werd besproken, deed de

VVD-voorzitter van de kc- Amsterdam, Pam Evenhuis,

een dringend beroep op de vele aanwezigen een motie te steunen, waarin een urgente aanpak van de golf van criminaliteit en vandalisme wordt bepleit.

Pam Evenhuis op de vergadering:

"Het is toch te gek dat je als partij rolluiken voor je ramen moet hebben en extra sloten op de deuren ... "Hij wees verder op de Amsterdamse rondvaartboten die werden besmeurd door raddraaiers en de plundering van de Ferdinand Bolstraat Evenhuis kon tevreden zijn. Niet alleen kreeg hij een grote meerderheid van de partijraad achter zijn motie, maar ook deed Ed Nijpels de toezegging dat zou worden gezocht naar méér dan de 50 miljoen extra, die thans voor justitie en politie is gereserveerd. Nijpels haalde ook het strandgeweld van de afgelopen zomer aan. Hij zegde toe dat de Tweede- Kamerfractie in goed overleg met de bewindslieden vermoedelijk eind oktober met een rapport over criminaliteitsbestrijding zal komen.

"Deze motie van Amsterdam wordt beschouwd als een steun in de rug."

Miljoenennota

De enorme opkomst op de partijraad van 22 september toonde aan hoezeer de vaste kern van de liberalen meeleeft met bewindslieden en fractie. Vice-voorzitter Liesbeth van Raalte zei ondermeer in haar openingswoord: "Men veroordeelt zo gemakkelijk de impopulaire

maatregelen van dit kabinet, maar de tijd dat we als godje in Frankrijk leefden en daardoor fors in de rooie cijfers kwamen, wordt nu wel wat makkelijk vergeten ... "

Over het kabinetsbeleid: "De regering heeft de keus durven maken tussen echt vooruitschuiven en vooruitzien.

Ook voor een volgende generatie moeten er sociale voorzieningen zijn en dergelijke rechten moeten de komende jaren worden verzekerd."

Ed Nijpels verklaarde dat hij zich had gestoord aan sommige commentaren die direct na het bekend worden van de inhoud van de Miljoenennota waren verschenen, namelijk dat dit kabinet de groepen tegen elkaar uitspeelt.

"Nog steeds leeft het vooroordeel dat er met liberalen geen sociaal beleid is te voeren." Dat sociale beleid had er

veel eerder kunnen zijn, "maar", constateerde de liberale voorman, "het is bitter dat de VVD pas na tien jaar het gelijk aan haar zijde krijgt. Wij beschouwen de werkloosheid als een gezwel dat onze samenleving aantast, waardoor mensen hun waarde denken te verliezen en gezinnen worden ontwricht. Daarom ben ik diep overtuigd van de noodzaak tot diep ingrijpende beslissingen en het beleid dat thans wordt gevoerd, is meer dan ooit een VVD-beleid. VVD-

bewindslieden, houd vol! Jullie zitten op het goede spoor," aldus Ed Nijpels.

Deze lof vormde voor hem geen beletsel om ook een aantal kritische kanttekeningen te plaatsen. De VVD zal tegen de schoolgeldheffingen blijven. Zij wenst een huurverhoging van 3 in plaats van 4 %. De liberalen willen een matiging van de korting op de WAO en vooral plaatsteEd Nijpels nog een accent op de kinderbijslag.

Hij wenst aanpassing van de kinderbijslag aan het prijspeil en de invoering van het "woonlandbeginsel"

ten aanzien van kinderen die buiten de EG worden opgevoed. "Het is een misverstand te denken dat dit in strijd zou zijn met welke EG-bepaling dan ook. Het verwijt dat de VVD zou discrimineren of afstand zou willen nemen van onze solidariteit gaat niet op. De kinderbijslag is bedoeld als bijdrage in de kosten van het levensonderhoud en dat is in veel Janden aanzienlijk goedkoper."

Minima

Ed Nijpels betreurde het dat door een passage in de troonrede de indruk was gewekt dat de minima er niet op achteruit gingen. Voor de meerjarige échte minima zou dat volgens de huidige planning van het kabinet een koopkrachtverlies van gemiddeld 2 % in 1985 het geval zijn. "Samen met mijn collega van het CDA bekijk ik of we dat bij de algemene beschouwingen kunnen voorkomen." Verzet kwam van zijn kant tegen de plannen van het kabinet om de AOW

inkomensafhankelijk te maken. "Het

gaat hier om een volksverzekering en het plan van het kabinet zal tot grote bureaucratie leiden."

Ed Nijpels drukte de partijraad nog eens op het feit dat tal van economen bij de huidige, geringe, opleving van onze economie, waarschuwt voor te vroeg gejuich over de behaalde resultaten. "We kunnen tevreden zijn over 1985, maar" zo waarschuwde hij

"de partijraadsbijeenkomst van 1986 zal een hevige zijn wanneer dit kabinet het regeerakkoord zoveel mogelijk wil uitvoeren."

Reny Dijkman •

Foto's: Hans van Dijk

v.l.n.r. Vonho;J; Wiegel, Van Aardenne, Tuijnman

RESTAURANT LES ARCADES

gevestigd in 16e eeuwse Raadhuis van IJs- selstein.

Centraal gelegen 7 km onder Utrecht

Paul en Sylvia U do, Weidstraat 1. ·,I·D.' , .. _·_ (J·~ .• ⁱ

Tel.: 03408-83901. &y_t

Een Dagje Uit in Amsterdam of voor Zaken

Logeren in Amsterdam hoeft niet duur te zijn. Blijf slapen in eenvoudig, maar schoon hotel. 1 en 2 persoons kamers f 35,-p.p.

Petit-Hotei-Restaurant Huize Otten

Utrechtsedwarsstr. 79 1017 VJ Amsterdam Centrum.

Telefoon 020 - 250345.

Mr. WJ. Geertsema heeft in de VVD praktisch alle politieke functies bekleed. Zijn politiek reilen en zeilen vastgelegd op papier omvat bij de documentatiedienst van de Sijthoffpers twee decimeterdikke dossiers. Interviews, die expliciete meningen weergeven. Meningen die door Geertsema praktisch altijd worden ingeleid met "Ik

denk . .. "of"Ik geloof . .. "Als goed liberaal geeft hij zijn standpunten altijd weer met het openlaten van de

mogelijkheid dat er ándere standpunten kunnen zijn. Aan de duidelijkheid van zijn denkbeelden doen die

zinsinleidingen niets af Als raadslid, burgemeester,

kamerlid, politiek leider, minister van Binnenlandse Zaken, Commissaris van de Koningin en thans eerste-kamerlid was en is zijn visie altijd doordrenkt (geweest) van het

liberalisme. Daarnaast bekleedde en bekleedt hij vele nevenfuncties, omdat het contact met mensen hem het meest dierbaar is. Combinaties, die mogelijk waren en zijn door zijn tomeloze energie en werklust. Geestelijk vader van zowel de Liberale Beginselverklaring als het Liberaal Manifest. Daarom een gesprek met de man die over deze geesteshouding zegt:

,,Liberaal word je geboren''

R: Wat is de definitie van liberalisme?

G: De officiële definitie is meer een vertaling. Het stamt van "liberalis":

wat een vrij mens waardig is.

R: De VVD heeft de naam. Komt dat nou doordat zij het liberalisme het sterkst benadert van alle politieke partijen of doordat zij het 't sterkst nastreeft?

G: Beide. Natuurlijk zijn er liberale trekken in meer partijen. Alleen de VVD benadert het het meest op alle fronten en streeft het heel doelbewust na. Met het nieuwe program ben ik erg gelukkig. Ik geloof dat het liberaler is dan het program dat wij hadden. Het huidige beginselprogramma en het Liberaal Manifest zijn een duidelijke vooruitgang. De conservatieve elementen die wij natuurlijk ook in de partij hebben, hebben nauwelijks kans gezien daar veel aan te verknoeien. In mijn ogen zijn er maar twee werkelijke

"ongelukken" gebeurd. Het eerste is dat de monarchie tot liberaal beginsel is verheven en dat is natuurlijk vol<.trekte onzin, want liberalisme bloeit ook in republieken. Dat was een conservatieve overwinning geloof ik.

En verder betreur ik het dat de voorbeelden van discriminatie uit de beginselverklaring naar het Liberaal Manifest zijn verhuisd.

Wel heb ik af en toe het gevoel dat beginselverklaring (opgenomen in het jaarboek, red.) en Liberaal Manifest

niet het geestelijk eigendom van alle aanhangers van de VVD zijn. Als commissaris van de Koningin in Gelderland kwam ik in gemeenten wel eens VVD-raadsleden tegen die theorieën verkondigden waarvan ik zei: Kijk nou eens even in het Liberaal Manifest. Dan zul je zien dat de partij daar tegenwoordig anders over denkt.

R: Met het uitgroeien van de VVD tot derde partij kwam ook de

polarisering . .. het verketteren van elkaars standpunten, zoals in de beginjaren '70 . ..

G: Niet door de VVD ...

R: Maar wél op spreekbeurten, waar

de zalen Hans Wiegel uithoonden als hij in debat moest met sprekers van andere politieke partijen. Eind 70-er jaren kwam er meer rust. Meer stijl.

Maar groeien we momenteel niet weer een beetje naar die enge sfeer van die eerste zeventiger jaren terug? Naar een zwaardere polarisatie? Kijk naar het congres van de VVD vorig jaar in Alkmaar toen de leden tijdens de

ambtenarenstakingen spitsroeden moesten lopen om naar de zaal te komen. Neemt de intolerantie weer toe?

G: Ik geloof niet dat je in zijn algemeenheid kunt zeggen dat de intolerantie de kop weer begint op te steken. Een paar incidentele zaken, zoals bijvoorbeeld de discussie rond de kruisvluchtwapens, leiden tot heftige polarisatie. Maar je kunt niet over de gehele linie een parallel trekken met de sfeer van tien jaar geleden. Ook tussen de politieke partijen zie ik niet de polarisatie van toen. Als Den Uyl eigenlijk geen voorkeur wenst uit te spreken voor CDA en VVD en suggereert dat hij met beide kan samenwerken- ja, zelfs stelt dat hij zich emotioneel het sterkste tot de VVD voelt aangetrokken-, wijst dat niet op een toenemen van de intolerantie, want als die zich te ver zou uitstrekken, zou dat die samenwerking zeer nadelig

beïnvloeden. Afgezien van genoemde incidenten tref ik op spreekbeurten een heel andere sfeer dan in die 70-er jaren toen ik in Krasnapolsky sprak en de mensen vechtend over de vloer rolden.

Des-Indesgroep

R: U bent nog steeds voorzitter van de Des-lndesgroep. Zit men daar in het jaar 2000 nog te praten over een eventuele samenwerking met

socialisten of ziet u enige lichtpunten?

G: Die Des-Indesgroep heeft bepaald wel enige vruchten afgeworpen. Ik denk dat het feit dat voor de laatste verkiezingen geen veto tegen samenwerking met de VVD in kabinetsverband is uitgesproken- nog

een héél klein beetje door D'66, maar dat zal ook wel wegebben- onder invloed van de Des-Indesgroep is gebeurd. Maar op gegeven moment heb ik ook wel de vraag in de groep zelf gesteld: Moeten we hier nou mee doorgaan? De organisatie berust in feite bij een werkgroep van de JOVD en de liberale jongeren willen er persé mee doorgaan. Trouwens, ook alle leden willen dat. Kruisvluchtwapens is een moeilijke zaak. Toch krijg ik sterk de indruk dat de heel felle uitspraken van de PvdA, die beweerde niet in een volgend kabinet te willen zitten als niet in dat program staat dat de kruisvluchtwapens- indien geplaatst- weer worden weggehaald, al wat aan het afzwakken zijn. Er zijn duidelijk twee stromingen bij de socialisten.

Max van den Berg vertegenwoordigt de harde lijn en HielkeTromp en ook Relus ter Beek de andere.

Liberaal

R: Word je als liberaal geboren of word je het gemaakt?

G: Ik denk dat je door

omstandigheden socialist gemaakt zult kunnen worden. Voor mezelf heb ik tenminste altijd het gevoel gehad dat ik als liberaal ben geboren.

R: Wat is dan het recht van de VVD om het woord "liberaal" te claimen?

G: Dat zou ik ook zeker niet als monopolie claimen. Kijk maar naar de geschiedenis van de JOVD. Een van de kenmerkende voorbeelden van een liberaal vind ik een man als Roethof (voormalig PvdA-kamerlid, red.), die zichzelf als puur sang liberaal beschouwt, maar de overtuiging heeft dat hij dat liberalisme beter kan uitdragen in de Partij van de Arbeid dan in de VVD.

R: U ziet liberalisme als een levenshouding?

G: Een geesteshouding.

R: Bolkestein heeft "Modern Liberalism" geschreven. Hij draagt het door naar een filosofie. Gaat u zo ver?

G: Ja, daarom noem ik het een geesteshouding ...

R: Wat is het verschil tussen liberalisme en socialisme?

G: Een typerend verschil is dat in onze beginselverklaring wordt gesproken over de gelijkwaardigheid van alle mensen, terwijl socialisten veel meer naar gelijkheid streven.

Daarmee heb je een zeer kenmerkend verschil. Wat ik in de praktijk ook altijd kenmerkend vind is, als er in de samenleving iets mis is dan zal een liberaal het eerste kijken naar: is er niet teveel geregeld? Moeten we niet wat meer vrijheden toestaan om dat euvel de kop in te drukken? De socialist zal het eerst kijken of er niet nóg iets geregeld moet worden om dat euvel te bestrijden.

R: Is een dergelijke vergelijking ook te maken tussen liberalisme en het CDA?

G: Daar is het grote verschil de tolerantie. Het gaat me hoe langer hoe meer ergeren dat men in het CDA geen kans ziet om een behoorlijke nota te publiceren over homofilie en dergelijke. Dat vind ik een barre schande. De discriminatie en intolerantie vieren daar nog hoogtij.

Dat is één van de meest kenmerkende verschillen tussen de christen- democratie en het liberalisme.

R: Als je nu naar de VVD kijkt ná 1948 . .. in mijn ogen is het een hele tijd een conservatieve partij geweest.

Is dat liberalisme nou later in die partij gegroeid en is de basis niet een conservatieve partij geweest . ..

trouwens is de VVD dat deels nog niet?

G: Er waren heel duidelijk conservatieve trekken in. Met het laatste beginselprogramma hebben we heel wat conservatieve trekjes eruit weten te halen. De volgende stap moet zijn dat mensen dat liberalisme oprecht gaan nastreven. Met een heleboel fundamentele zaken ben ik erg tevreden. De vrije-markteconomie is vervangen door de sociale-

markteconomie. Verder ben ik heel

blij dat de jarenlang in de partij vrij sterk levende la w-and-order- gedachten in dat Liberaal Manifest een deukje hebben gekregen en we zelfs de burgerlijke

ongehoorzaamheid een plaats hebben weten te geven. Een boeiend en moeilijk onderwerp wacht ons: de bestuurlijke ongehoorzaamheid, waartoe bij sommige

gemeentebesturen de neiging ontstaat.

Verwateren

R: Kan een écht liberale partij een grote partij zijn?

G: Het is levensgevaarlijk om van een liberale partij een grote partij te maken. Om dat te bereiken loop je duidelijk de kans dat de liberale beginselen gaan verwateren. Ik weet dat dit standpunt mij niet door iedereen in dank wordt afgenomen.

Dat was vroeger ook niet het geval. Ik heb altijd op het standpunt gestaan:

beter een kleinere partij met zuivere beginselen dan een grotere partij waar je water in de wijn doet. Vooral met Van Riel heb ik daarover in zijn jaren veel gestecheld.

R: Is dat standpunt ook de reden dat u meer plezier in uw bestuurlijke dan puur politieke functies hebt gehad.

Als politiek leider of als minister van Binnenlandse Zaken was uw macht toch groter? Maar in alle

vraaggesprekken noemt u het burgemeesterschap de mooiste functit die u heeft bekleed. Vond u dat ambt prettiger omdat u op die post veel meer dat liberaal-zijn kon uitdragen en overbrengen?

G: Ja, natuurlijk kun je als politiek leider een partij een heel duidelijke richting geven en dat heb ik ook geprobeerd te doen. In het kamerlidmaatschap alléén heb ik nooit werkelijk voldoening kunnen vinden. Je moet daarnaast ook wat tot stand brengen. Toen ik in 1959 kamerlid werd, heb ik al heel snel aan Toxopeus gevraagd of ik het niet mocht combineren met het burgemeesterschap in Wassenaar.

Met dat burgemeesterschap heb ik ook nog een tijdje het

raadslidmaatschap in Den Haag gecombineerd ...

R: Maar als minister van

Binnenlandse Zak~n had u toch ook een enorme machtspositie?

G: Het vervelende van zo'n functie is in mijn ogen dat het zo enorm veel werk achter een bureau is. Ik houd van contacten met mensen en die heb je als minister ongelooflijk weinig, behalve met je ambtenaren. Als Commissaris van de Koningin heb ik wat

kunstgrepen toegepast om die contacten toch te houden. (Jaarlijks bezochten zo'n 20.000 mensen zijn domicilie in Middachten en zelf bracht hij in die tien jaar drie maal aan alle Gelderse gemeenten een werkbezoek, red.). Terwijl voor een burgemeester die contacten vanzelf komen.

R: Het lijkt me een onmogelijke opgave om met de steeds uitbreidende taken van de kamerleden daar nog iets naast te doen. Ik zie hoe ons team van 36 Tweede-Kamerleden zich van de vroege ochtend tot de late avond in het zweet werken.

G: Ik vind dat de Tweede Kamer zich met veel te veel dingen bezig houdt.

Als je soms van ministers hoort dat ze in een week vrijwel iedere dag waarop de kamer vergaderde daar zijn geweest, dan zeg ik: Laat die ministers toch in hemelsnaam ook eens regeren!

Geef ze daar de tijd toe. Naar mijn mening besteedt de kamer veel te veel tijd aan incidenten. De noodzaak tot de RSV-enquête is toch het bewijs dat de kamer veel te weinig haar

controlerende taak kan waarmaken doordat zij zich te veel met andere dingen bezig houdt.

Conservatieve partij

R: Liberalen zitten ook in andere partijen. Telt de VVD de meesten?

G: Gelukkig wél. Al vele malen heb ik gezegd dat het grootste euvel van de Nederlandse politiek het ontbreken van een conservatieve partij is.

Conservatieven heb je in alle landen.

Bij gebrek aan een conservatieve partij moet men zijn toevlucht elders zoeken. Je zult ze in het CDA treffen, maar ook in de VVD. De VVD is een mengsel van conservatieven en liberalen, maar voor mij is het toch wél de vreugde geweest dat zij zich tijdens de discussie over het Liberaal

Manifest toch heel weinig hebben gemanifesteerd. Ze moeten zich niet met de beginselen bemoeien, want dan kom ik in opstand. De meeste liberalen zitten in de VVD en ik durf het nog wel anders te stellen: de meeste VVD- ers zijn liberaal.

R: Vertaalt u "conservatief' puur door: behoudend?

G: Conservatieven zijn mensen die inderdaad geen of weinig behoefte hebben om de maatschappij, zoals die op het ogenblik functioneert, te veranderen. Ik vind dat de liberaal voortdurend moet streven naar verbetering. De conservatief heeft die neiging niet.

R: Altijd wordt gezegd: Geert se ma is liberaal, Vonhoff is liberaal,Annelien Kappeyne is liberaal. Van Hans

Wiegel wordt dat nu ook gezegd. Je schijnt er een tijdje uit de actieve politiek voor weg te moeten zijn en er zijn er natuurlijk veel meer. Jullie sprongen eruit. Brengt de tijd dat nou mee?

G: Het gevaar tot verwatering van de.

liberale beginselen heeft en zal altijd blijven bestaan. Daarom heb ik ook strijd gevoerd met partijtoppen, omdat het partijkader altijd sterk geneigd is om electoraal te denken. De prestaties van partijbesturen- of dat nou centraal, op kc- of afdelingsniveau is- bewijst zich door de resultaten bij verkiezingen. Dan heb je een zekere

natuurlijke neiging om dingen te verkondigen die makkelijk aanspreken en electoraal succes verzekeren, terwijl dat niet de methode is om het liberalisme het meest zuiver te houden.

R: Met die opstelling kom je wel in een vicieuze cirkel terecht. Een politieke partij kan alleen maar macht uitoefenen als zij getalsmatig sterk is. Dat betekent water in de wijn doen.

G: Ja, maar als je macht uitoefent waardoor je de maatschappij niet beter maakt, hoeft het voor mij niet.

R: Ik zal het anders formuleren.

Tijdens het kabinet Van Agt- Wiegel lag daar dat voortreffelijke bezuinigingsplan .. Bestek '81". Dat werd door het CDA grotendeels aan flarden geschoten. Onze fractie was toen kleiner dan nu. We konden minder eisen stellen. Nu met 36 zetels kan de VVD veel meer doen. Moet je dan kiezen voor het vasthouden aan het liberalisme ten koste van alles . . . ?

G: Ten koste van alles is een beetje

kras. Ik geloof dat je moet proberen een redelijke middenweg te bewandelen, maar niet het getal allesoverheersend maken. Er is een periode in de VVD geweest dat men te veel streefde naar de macht van het getal. Dat men dingen ging beweren, die zelfs met 150 VVD-kamerleden niet waargemaakt konden worden.

Ook public-relationsadviseurs hebben die neiging wel eens. In mijn fractie- voorzitterstijd heb ik daar zeer mee gestecheld. Je moet geen dingen beweren die je niet waar kunt maken.

Maar een zeker aantal zetels moet je wél zien te halen, anders heeft het allemaal geen zin. Maar niet ten koste van alles proberen electorale winst te halen.

R: Daar zit nog een ander dilemma aan vast. Als een politieke partij verliest. worden de leiders verguisd.

Binnen de VVD zal dat niet anders zijn dan in andere partijen. Dat betekent dat je op dîe post enorm moet laveren. Dat zal het voorEd Nijpels niet gemakkelijk maken.

G: Nee. Een van mijn moeilijkste ogenblikken was tijdens het

samenstellen van het Liberaal Manifest. We hebben toen een brochure opgesteld, waarin we alle afwijkingen tussen het

verkiezingsprogram enerzijds en het beginselprogram plus Liberaal Manifest anderzijds hebben

gesignaleerd. Die wilde ik publiceren.

Daarop kwam een verbod van de partijleiding.

R: Was dat een lange lijst?

G: Ja.

R: Dat heeft u geaccepteerd?

G: Ja, omdat ik dat werk wilde afmaken.

R: En toch ook om de eenheid te handhaven? Het is toch de kracht van de VVD dat men nooit vechtend over straat gaat?

G: Ja, maar ook dát moetje niet tot elke prijs willen. Ik vond deze prijs wel erg hoog.

R: Dat is voor u een zwarte periode in de VVD geweest?

G: Ja, maar daar tegenover stond de vergadering in Hattem (december

1981, red.) waar we het Liberaal Manifest vrijwel ongeschonden doorheen hebben gehaald. Bij de liberale beginselverklaring hebben we -zoals ik reeds zei- twee ongelukken opgelopen, maar geen enkele bij het Liberaal Manifest. Daarmee is die partij niet liberaler geworden, want daartoe moet natuurlijk ook weer gedacht, geleefd en gewerkt worden vanuit die beginselen, zoals die nu zijn vastgelegd.

Reny Dijkman •

Verslag van de Democratische Conventie

Tussen ballonnen en marsmuziek

De VVD Tweede Kamerleden Robin Linschoten en Frans · Weisglas waren afgelopen zomer aanwezig bij de conventie van de

Democratische Partij in San Francisco. Op verzoek van de redactie brengt 'Frans Weisglas hieronder verslag uit van zijn ervaringen tijdens dat typisch Amerikaanse

partij gebeuren.

Het vierjaarlijkse hoogtepunt van het Amerikaanse partijgebeuren, voor de democraten deze maal in het mooie San Francisco, bestaat eigenlijk uit een viertal voortdurend door elkaar lopende circuits. In de eerste plaats natuurlijk de officiële conventie.

Vier dagen lang luisteren zo'n

vijftigduizend mensen in het van ieder

buitenlicht verstoken Moscone Center naar tientallen redevoeringen,

bijvoorbeeld van oud-president Carter, senator Edward Kennedy, gouverneur Mario Cuomo (van die man zullen we nog veel horen in de toekomst) en natuurlijk de kandidaten Ferraro, Hart, Jackson en Mondale. Dit alles afgewisseld of onderbroken door