27 geboden
voor docenten natuurwetenschappen volgens Walt Scheider
Vertaler: Ed van den Berg, Illustraties: Mike Ravelo
University of San Carlos, Talamban Campus, Cebu City, Filippijnen
Enige tijd geleden bij het door’bladeren’ van de CD Physics Infomall1 vond ik de 27 Geboden voor Natuurkunde Docenten. Deze geboden gaven mijn eigen ‘geloof’ zo duidelijk weer, dat ik ze tussen de bedrijven door één voor één vertaald heb met toestemming van de auteur.
Uiteraard zondigen u en ik voortdurend tegen deze geboden, zoals wij dat ook doen tegen de Tien Geboden. Toch is het nuttig ze boven het bureau of bed te hangen. Er zitten wat
herhalingen hier en daar, evenals verwijzingen naar zaken die in de jaren zeventig ‘in’ waren zoals Piaget. Maar net als de Tien Geboden niet onder actualiteit geleden hebben, lijken de 27 Geboden uitstekend te passen in het studiehuis. Mijn vertaling doet geen recht aan het
prachtige oudtestamentische Engels van Scheider, maar we moeten het ermee doen. Daar gaat
‘ie dan:
1. Gij zult geen woorden onderwijzen, behalve als deze helpen mentale beelden te vormen waarin kennis en begrip wonen.
2. Gij zult het bouwen van dergelijke beelden bemoedigen door het belonen van hun bezitters boven hen die slechts uw zinnen herhalen.
3. Gij zult het gebruik van getallen onderwijzen om respect te genereren voor precisie; niet om werk te scheppen, noch om rekenmachinebatterijen te consumeren, noch om zelfs de illusie van kennis te geven.
4. Erken en respecteer de diversiteit in het niveau van redeneerkracht onder uw leerlingen, zich bewust zijnde dat noch Piaget, noch uzelf veel kan doen om de groei van dergelijke redeneerkracht te stimuleren2.
5. Ge zult u bewust zijn van het feit dat sommige leerlingen concrete voorbeelden en grafische beelden nodig hebben,
anders zullen ze gedwongen zijn toetsen te beantwoorden met woorden die gij gesproken hebt.
6. Totdat uw ogen dichtvallen en de middernachtkaars flikkerend uitgaat, zult u streven naar het bedenken van visuele analogieën voor abstracte relaties en verschijnselen die niet direct geobserveerd kunnen worden.
Want het is via dergelijke analogieën dat de menselijke brein inzicht wint in dingen die onze zintuigen niet direct kunnen waarnemen3.
Figuur 1: Het bedenken van beelden en analogieën bij de flikkerende nachtkaars. Energetische
stroomdeeltjes verlaten de batterij, geven hun energie af, en keren terug naar de batterij voor een ‘refill’ (NVON, 1993, 62-63).
7. Ge zult demonstraties en practica gebruiken om te helpen in de formatie van beelden en kristallisatie van kennis, en om de praktijk van waarnemen te
stimuleren, maar niet met de bedoeling te pretenderen dat ontdekking plaats kan vinden in een lesuur van 50 minuten.
8. Vermijd een leerling te vertellen dat wat hij/zij in het lab gezien heeft, fout is, want observatie is heilig en de moed eerlijk te observeren is een eigenschap die
voortdurend wordt ondermijnd door constant misbruik door andere docenten.
9. Gij zult demonstratiemateriaal kiezen voor relevantie en de potentie beelden te vormen, niet voor pracht en praal; ge moet beseffen dat de lage koffiekan de aarde zal beërven want ze heeft onverwachte onderwijskracht, terwijl de machtigste computer tot stof uiteen zal vallen indien ze alleen wordt gebruikt om indruk te maken.
10. Gij zult de aard van onderzoek onderwijzen niet door de feiten van de
natuurwetenschap als toevallige zaken te presenteren, maar als consequenties van de regels van het heelal en naast de feiten zult ge de observaties en ketting van redeneringen benadrukken die tot die feiten geleid hebben.
11. Ge zult vermijden een les te beginnen met de woorden ‘Vandaag zullen we leren over... In plaats daarvan zult ge een les beginnen met ‘Aan het eind van de vorige les vroegen we ons af of...’, of ‘Morgen in het lab zullen we dit nieuwe idee nodig hebben cm een patroon te herkennen in wat we zullen zien’.
12. Ge zult de steller van de domste vragen zich verstandiger laten voelen dan degenen die niet weten wat te vragen.
13. Ge zult de behulpzaamheid erkennen van de slimmerik die vaak tot de discussie bijdraagt, maar ge zult zijn/haar dominantie in discussie strikt beperken.
14. Gij zult met de klas praten alsof ge met iedere leerling in een privé-conversatie bent en niet alsof de klas een ‘compagnie’ soldaten is.
15. Gij zult zeer vriendelijk weigeren vragen te beantwoorden die gesteld zijn met de bedoeling om uw autoriteit te substitueren voor het eigen denkvermogen van de leerling.
16. Gij zult zeggen “ik weet het niet” of “ik had het fout” wanneer dat het geval is.
17. Gij zult een gevoel voor geschiedenis delen met leerlingen want geschiedenis is de wetenschap van het karakter van de mensheid, maar ge zult u hoeden de indruk te geven dat wetenschap slechts het domein is van de helden die in een vorm van heiligschennis hun naam hebben gegeven aan wetten die niet door hen, maar door de natuur gemaakt zijn.
18. Uw verslagen van geschiedenis zullen eerbied tonen voor de ultieme suprematie van observaties, waarvoor theorieën die verworden waren tot vooroordelen, en autoriteit die verworden was tot tirannie, in het stof moesten bijten.
19. Gij zult uw leerlingen een gevoel bijbrengen voor het onderscheid tussen wetenschap die puur nobel is en wetenschappers die dat niet zijn, en tussen die twee én wetenschapsdirecteuren die een aparte groep vormen; dit om jonge wetenschappers te behoeden voor te vroege teleurstelling en om alle anderen die als burgers zullen helpen wetenschapsbeleid te maken, voor onwijze oordelen te behoeden.
20. Gij zult een leider zijn maar niet een baas; iemand die op discipline staat, maar die discipline erkent als middel en niet als doel.
21. Gij zult u herinneren dat van niemand verwacht kan worden uw persoonlijkheid of waarden en normen te respecteren als ze uzelf niet respecteren.
22. Gij zult niet zo dom zijn aan te nemen dat wat u interesseert, automatisch uw leerlingen zal inspireren.
23. Gij zult verdraagzaam zijn t.o.v. de prioriteiten in de klas, die zijn: 1) de dag doorkomen, 2) sociale contacten scheppen en onderhouden, 3) goedkeuring van leeftijdgenoten winnen, en 4) natuurwetenschap leren.
24. Gij zult humoristisch zijn, maar geen clown; serieus, maar niet saai.
25. Geef aan de schooldirecteur wat des schooldirecteurs is; vul de presentielijsten gewillig in; brengt uw grieven niet naar de docentenkamer want ze zullen anderen slechts vervelen; het kopen van de peddelaars van ontevredenheid is het
vermorsen van uw lichaamskracht en uw goede stemming en deze hebt ge nodig, alle dagen van uw leven in de klas.
26. Ge zult ruimhartig evalueren, zowel uw leerlingen als uzelf; Ge zult lesgeven en leren met eigen criteria belonen en niet door vergelijking met anderen; Ge zult inspanning en houding erkennen in uw leerlingen en uzelf, want dat niet te doen is unfair t.o.v. de leerlingen en zou uzelf onnodig ontmoedigen vanwege uw eigen tekorten in het tot in de perfectie gehoorzamen van deze geboden4.
27. Gij zult zelf weten - want niemand zal het u vertellen - dat uw missie is de creatie van het leven zelf, want zij die niet onder de indruk zijn van de nu volgende waar- heid, kunnen net zo goed gestorven zijn, namelijk dat hoewel een groot gebouw nodig is om alle wetten van het land te bevatten, een eenvoudige boekenplank vol- doende is om de wetten van het heelal te herbergen.
Figuur 2: Wetten van het land en wetten van de natuur.
Noten
1. Infomall, een CD met 3000 artikelen uit de Physics Teacher en de American Journal of Physics en zo’n 20 leerboeken waaronder Physics for the Inquiring Mind van Eric Rogers.
2. De auteur is hier iets te pessimistisch. Nederlands onderwijs is duidelijk beter in de ontwikkeling van redeneerkracht dan Filippijns onderwijs. Dat laat zien dat er wel iets te doen is aan redeneerkracht! Er is hoop.
3. De eerste 6 geboden benadrukken visualisatie van begrippen. Einstein schijnt gezegd te hebben dat hij in beelden dacht en pas taal gebruikte wanneer hij over die beelden met anderen communiceerde. Visualisatie is erg belangrijk.
4. Af en toe is bijbelse taal toch wel erg moeilijk te vertalen.
Vertaler: Maar observaties zijn theoriegebonden en staan niet op zich.
Figuur 3: Analogieën en rollenspelen kunnen krachtige beelden leveren voor conceptontwikkeling (v.d. Berg in School Science Review, maart 2000).
