Co nc ep t
STRIKT VERTROUWELIJK
Aan de leden van de gemeenteraad van de gemeente Albrandswaard Postbus 1000
3160 GA Rhoon Datum
15 juni 2017 Behandeld door R.L. Moet MSc Ons kenmerk KENMERK
Geachte leden van de gemeenteraad,
Hierbij ontvangt u ons accountantsverslag over het boekjaar 2016. Daarin zijn onze belangrijkste controlebevindingen samengevat.
Voorts treft u een analyse aan van de ontwikkelingen in uw vermogen en resultaat.
De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders van uw gemeente.
In overeenstemming met uw opdracht hebben wij de jaarrekening 2016 gecontroleerd. Onze bevindingen hebben wij met uw organisatie besproken.
Wij maken u erop attent dat voor dit accountantsverslag een beperkte verspreidingskring geldt. Het accountantsverslag is uitsluitend bestemd voor het college en de gemeenteraad van de gemeente Albrandswaard.
Hoogachtend,
Deloitte Accountants B.V.
drs. R.M.J. van Vugt RA
Deloitte Accountants B.V.
Wilhelminakade 1 3072 AP Rotterdam Postbus 2031 3000 CA Rotterdam
T: 088 288 2888 F: 088 288 9830 www.deloitte.nl
Co nc ep t
1.Hoofdpunten van de controle 4
2.Bevindingen controle jaarrekening 7
3.Speerpunten van de auditcommissie 15
4.Analyse van het vermogen en het resultaat 17
5.Overige onderwerpen 19
Bijlagen 21
Inhoudsopgave
Co nc ep t
1. Hoofdpunten van de controle (1/3)
#01 Verloop van de controle
De jaarrekeningcontrole 2016 bij de gemeente Albrandswaard is op 24 april 2017 gestart. Onze controle is uitgevoerd zoals overeengekomen in de opdrachtbevestiging van 9 februari 2017 en het auditplan van 10 oktober 2016. Op basis van de uitgevoerde werkzaamheden hebben wij het voornemen een goedkeurende
controleverklaring te verstrekken. De controleverklaring bij de jaarrekening 2016 hebben wij u op xx juni 2017 separaat toegezonden.
#02 Reikwijdte van de controle
Met de opdrachtbevestiging van 14 oktober 2016 heeft u ons de opdracht gegeven tot het controleren van de jaarrekening 2016. De reikwijdte van onze controle staat omschreven in de opdrachtbevestiging voor 2016. Er is gedurende het verloop van de controle op geen enkele wijze sprake geweest van een beperking in de reikwijdte van onze controle. Tijdens de uitvoering van de oorspronkelijke controleplanning hebben zich geen wijzigingen van materieel belang in de reikwijdte voorgedaan. Wij achten de reikwijdte van onze controle voor 2016 voldoende voor de doelstelling van onze controle.
#03 Belangrijke bevindingen
De belangrijkste bevindingen van de jaarrekeningcontrole 2016 zijn als volgt.
• Binnen uw gemeente heeft u 6 projecten in uw grondexploitatie die alle ongeveer een zelfde boekwaarde hebben. Volgens de plannen moet de gemeente de komende 2 jaar voor € 20 miljoen gaan verkopen (waarvan 9 miljoen de bovenstaande twee projecten bedraagt). In relatie tot de afgelopen jaren is dit een zeer fors inspanning verplichting voor de gemeente.
• De kosten van de regionale jeugdzorg bestaan alleen uit de geraamde bijdrage 2016 aan de gemeenschappelijke regeling Jeugdzorg Rijnmond. Het werkelijke financiële resultaat van de regeling en het accountantsoordeel over de rechtmatigheid van de lasten van de jeugdzorg van de regeling hebben geen invloed op de jaarstukken 2016 van de gemeente. Dit is gebaseerd op afspraken tussen de regeling en de deelnemende gemeenten.
• De geraamde lasten 2016 voor de Wmo-taken bedragen € 3,3 miljoen. De werkelijke lasten 2016 bedragen € 2,9 miljoen. De gemeente heeft nog niet alle informatie van de zorgaanbieders ontvangen, maar dit zal naar verwachting niet materieel afwijken van de in de jaarrekening verantwoorde lasten.
• De gemeente Albrandswaard heeft voor 2016 totaal € 739.000 als voorschot aan de SVB betaald. De werkelijke uitputting van de budgetten bedraagt volgens de SVB € 560.000. Door het ontbreken van een controle op de prestatieleveringen en als gevolg van het ontbreken van een accountants-oordeel per gemeente, merken wij het bedrag van € 560.000 aan als een onzekerheid ten aanzien van de rechtmatigheid.
Co nc ep t
1. Hoofdpunten van de controle (2/3)
#04 Analyse vermogen en resultaat
De gemeente Albrandswaard heeft per 31 december 2016 een eigen vermogen van € 19,2 miljoen (2015: € 18,7 miljoen). De afname van het eigen vermogen is gelijk aan het gerealiseerd saldo van baten en lasten, namelijk € 0,5 miljoen positief.
In het afzonderlijke hoofdstuk ‘Analyse vermogen en resultaat’ gaan wij nader in op de analyse van (de mutaties in) het vermogen en het gerealiseerd resultaat over 2016.
#05 Bevindingen ten aanzien van de interne beheersing
Als onderdeel van de interim-controle toetsen wij de opzet van de processen met financiële beheershandelingen. De opzet is de wijze waarop de processen volgens de gemeente zouden moeten verlopen. Vervolgens stellen wij het bestaan van de interne beheersingsmaatregelen binnen de processen vast aan de hand van de
documentatie met betrekking tot één financiële mutatie per proces. De stappen in het proces laten namelijk hun sporen na in de administraties en de dossiers.
Onze overallconclusie is dat de interne beheersing van uw gemeente toereikend is opgezet en bestaat. De bevindingen van de interim-controle zijn opgenomen in onze managementletter van 15 februari 2017. Deze managementletter hebben wij uitgebracht aan de BAR-Organisatie, omdat hier de uitvoering van uw gemeentelijke processen plaats vindt.
#06 Significante verslaggevingsgrondslagen
Significante verslaggevingsgrondslagen en toepassing hiervan zijn zeer belangrijk voor de presentatie van de financiële positie en resultaten van de gemeente Albrandswaard. Daarnaast vereisen zij van het management het toepassen van oordeelsvorming ten aanzien van moeilijke, subjectieve en complexe posities vaak vanwege de noodzaak om inschattingen te moeten maken over het effect van zaken die inherent onzeker zijn.
De belangrijkste verslaggevingsgrondslagen van de gemeente Albrandswaard zijn uiteengezet in de toelichting in de jaarrekening. De belangrijkste schattingen in de gemeentelijke jaarrekening zijn de waardering van de grondexploitaties, de hoogte van de voorziening groot onderhoud en de hoogte van de voorziening dubieuze debiteuren. Wij kunnen instemmen met de inschattingen van het management.
Ten opzichte van de jaarrekening 2015 zijn er belangrijke wijzigingen doorgevoerd in de grondslagen voor de waardering en resultaatneming van de grondexploitaties.
Deze wijzigingen zijn het gevolg van de gewijzigde wet- en regelgeving. De belangrijkste wijzigingen hebben betrekking op een tussentijdse resultaatneming
(was: ineens bij afsluiten) en het schrappen van de post onvoorzien. In het hoofdstuk Bevindingen controle jaarrekening gaan wij uitgebreid in op de grondexploitaties.
Co nc ep t
1. Hoofdpunten van de controle (3/3)
#07 Geïdentificeerde fouten en tekortkomingen in de toelichtingen
De materialiteit bij de planning en uitvoering van onze controle was € 631.000 (2015: € 707.000). Deze materialiteit sluit aan op het door de gemeenteraad vastgestelde controleprotocol.
Het college van burgemeester en wethouders heeft met het samenstellen van de jaarrekening en het ondertekenen van de bevestiging bij de jaarrekening 2016 geconcludeerd dat de jaarrekening geen materiële fouten of onzekerheden bevat. Wij kunnen instemmen met het standpunt van het college.
#08 Onafhankelijkheid
Deloitte Accountants B.V. is onafhankelijk van de gemeente Albrandswaard en voor zover wij weten heeft zich geen inbreuk voorgedaan op de van toepassing zijnde regels en het beleid ten aanzien van onafhankelijkheid. Ons zijn geen relaties bekend tussen Deloitte Accountants B.V. en haar zuster- en/of dochterondernemingen of de member firms van Deloitte Touche Tohmatsu Limited en de gemeente Albrandswaard, die naar ons professionele oordeel mogelijk van invloed kunnen zijn op onze onafhankelijkheid.
Goedkeuringstoleranties (x € 1)
Fouten 1% van het totaal van de lasten € 631.000
Onzekerheden 3% van het totaal van de lasten € 1.893.000
Rapporteringstoleranties (x € 1)
Fouten en onzekerheden Oordeelsvorming accountant
Co nc ep t
2. Bevindingen controle jaarrekening (1/8)
#01 Grondexploitaties Inleiding
De waardering van de grondexploitaties is één van de belangrijkste schattingen in de jaarrekening 2016 van de gemeente Albrandswaard. De schattingen hebben betrekking op de kosten en de opbrengsten op basis van de vastgestelde programmering en de planning. De gemeenteraad stelt de kaders voor elk individueel plan vast, waaronder de grondexploitatie en het daaruit voortvloeiend financieel resultaat. Voor een verwacht verlies moet direct een voorziening worden getroffen. Vanaf 2016 moeten winsten op basis van de gewijzigde verslaggevingsregels genomen worden volgens de zogenaamde ‘percentage of completion’ methode.
De ontwikkeling van de meest relevante posten betreffende de grondexploitatie zijn hieronder weergegeven.
Uw grondpositie is in 2016 toegenomen, dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat vanuit de liquidatie van de GR OMMIJ het project Portland ad. € 2,7 miljoen is overgekomen naar uw gemeente.
Wijzigingen BBV wet- en regelgeving
De verslaggevingsregels voor grondexploitaties zijn met ingang van begrotingsjaar 2016 gewijzigd. De wijzigingen zijn uitgewerkt in de notitie grondexploitaties 2016 van de commissie BBV. De wijzigingen zijn onder andere het gevolg van de invoering van de vennootschapsbelasting voor gemeenten per 1 januari 2016. Het Besluit begroting en verantwoording (BBV) sluit door de wijzigingen zoveel mogelijk aan op de vennootschapsbelasting. De wijzigingen hebben onder andere betrekking op een verplichte tussentijdse winstneming, de verwerking van de kosten van bovenwijkse voorzieningen, het versterken van het budgetrecht van de gemeenteraad, het vervallen van de categorie niet in exploitatie genomen gronden en de toelaatbaarheid van het toerekenen van kosten en opbrengsten aan grondexploitaties.
Aandachtsgebieden
Tussentijdse volgen van de resultaatontwikkeling en eventuele (bij)sturing op Portland en Ontwikkeling 6ha Portland verdient hoogste aandacht binnen de (lopende) projecten gezien omvang en financiële risico’s. Deze risico’s bevinden zich met name op de afzetrisico’s van deze gronden. Volgens de plannen moet de gemeente de komende 2 jaar voor € 20 miljoen gaan verkopen (waarvan 9 miljoen de bovenstaande twee projecten bedraagt). In relatie tot de afgelopen jaren is dit een zeer fors inspanning verplichting voor de gemeente.
Post in de jaarrekening (x € 1.000) 2012 2013 2014 2015 2016
Bouwgronden in exploitatie (netto) 8,760 7.113 8.918 10.236 12.878
Voorziening verlieslatende projecten 4.761 4.788 5.148 2.294 2.394
Reserve grondexploitaties 2.689 1.557 1.544 1.657 1.833
Co nc ep t
2. Bevindingen controle jaarrekening (2/8)
#02 Jeugdzorg
Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond
De gemeente Albrandswaard heeft de gemeenschappelijke regeling in 2016 op basis van het historisch gebruik bijna € 3,1 miljoen betaald. De gemeente heeft deze bijdrage als last in de jaarrekening 2016 verantwoord. Op basis van de voorlopige cijfers van de gemeenschappelijke regeling bedragen de kosten van het werkelijk gebruik van de jeugdzorg voor de gemeente Albrandswaard circa € 2,7 miljoen. Op basis van de regionale afspraken mag de gemeente Albrandswaard geen schuld opnemen voor het nadelige verschil tussen het historisch en het werkelijk gebruik 2016.
Op basis van de zogenaamde vlaktaks wordt de verrekening van het resultaat 2016 tussen de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond en de gemeenten afgevlakt. Het resultaat 2016 wordt via de gemeentelijke bijdragen 2018, 2019 en 2020 verrekend. De gemeentelijke bijdrage 2018 wordt namelijk bepaald op basis van het werkelijk gebruik in 2015 en 2016 en wordt vervolgens nog verhoogd met 1/3 deel van het verschil tussen het historisch en het werkelijk gebruik 2015 en 2016. Uw gemeente betaalt hierdoor in 2017 en 2018 een relatief hogere bijdrage aan de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond.
De rechtmatigheid van de uitgaven van de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond aan de zorgaanbieders is geen onderdeel van ons accountantsoordeel bij de gemeentelijke jaarrekening 2016. De gemeenten hebben via de gemeenschappelijke regeling alleen het inkopen van de jeugdzorg gedelegeerd aan de regeling.
De gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor de toeleiding tot de jeugdzorg. Het algemeen bestuur van de regeling heeft besloten de verantwoordelijkheid te nemen voor de rechtmatige besteding van de gemeentelijke middelen.
De jaarrekening 2016 van de regeling is nog in concept, omdat er onvoldoende informatie beschikbaar is over de juistheid, de volledigheid en de rechtmatigheid van de kosten van de jeugdzorg. De conceptjaarstukken van de regeling vertonen een gerealiseerd resultaat van € 4,5 miljoen positief.
#03 Wet maatschappelijke ondersteuning
Wij hebben controlewerkzaamheden uitgevoerd om de juistheid, rechtmatigheid en volledigheid van de Wmo-lasten 2016 vast te stellen. De geraamde lasten 2016 voor de Wmo-taken bedragen € 3,3 miljoen. De werkelijke lasten 2016 bedragen € 2,9 miljoen.
Voor de juistheid en de rechtmatigheid hebben wij dossiercontroles uitgevoerd, gericht op de toeleiding tot de zorg. Deze controle heeft geen bijzonderheden opgeleverd. Voor de juistheid, de rechtmatigheid en de volledigheid van de Wmo-lasten 2016 heeft de gemeente de zorgaanbieders voor individuele begeleiding en huishoudelijke ondersteuning gevraagd een financiële verantwoording over 2016 met een controleverklaring aan te leveren. Ten tijde van de controle waren nog niet alle verantwoordingen van zorgaanbieders ontvangen. Deze nog niet ontvangen verklaringen nemen wij mee in onze foutenevaluatie als onzekerheid. In 2016 heeft u voor € 249.302 verantwoord waarover u nog geen verantwoording heeft ontvangen. Dit Bedrag hebben wij meegenomen als onzekerheid in onze controle.
Over 2015 en in de managementletter 2016 hebben wij eerder gerefereerd aan het proces van analyseren van kosten bij derden zorgaanbieders. Vlak voor de controle van de jaarrekening 2016 hebben wij nog een aantal wijzigingen aangegeven voor deze analyse. De analyse zelf was in de laatste controleweken gereed. Wij willen u adviseren in het komend boekjaar de juiste sturing en prioritering aan deze analyse te geven.
Co nc ep t
2. Bevindingen controle jaarrekening (3/8)
#04 Persoonsgebonden budgetten
In het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet wordt zorg geleverd in natura via een persoonsgebonden budget. In het laatste geval koopt de cliënt de zorg zelf in. Het beheer en de administratieve afhandeling van de persoonsgebonden budgetten is in handen van de Sociale Verzekeringsbank (verder: SVB). De SVB betaalt onder andere de facturen van de zorgaanbieders.
De factuur moet in opzet eerst door de SVB worden gecontroleerd met het contract tussen de cliënt en de zorgaanbieder en de beschikking van de gemeente.
Dit omvangrijke administratieve proces leidde in 2015 tot achterstanden in de betaling van de facturen van de zorgaanbieders. Om de continuïteit van de zorg niet in gevaar te brengen, heeft de politiek in de loop van 2015 besloten om de facturen te laten betalen zonder de interne controle door de SVB. Dit is in 2016 voortgezet tot november 2016. Vanaf dat moment worden de inkoopfacturen weer gecontroleerd door de SVB voordat tot betaling wordt overgegaan.
De gemeente Albrandswaard heeft voor 2016 totaal € 739.0000 als voorschot aan de SVB betaald. De werkelijke uitputting van de budgetten bedraagt volgens de SVB € 560.000. Het verschil tussen het betaalde voorschot en de werkelijke besteding heeft u opgenomen als vordering in uw jaarrekening 2016.
De accountant van de SVB heeft onderzoek gedaan naar de rechtmatigheid van de besteding van de persoonsgebonden budgetten. Er is sprake van financiële en procedurele onrechtmatigheden. Dit is op het niveau van de SVB gecontroleerd. Er is geen accountantsoordeel per gemeente afgegeven. Het is daarom onbekend wat de financiële en procedurele onrechtmatigheden voor de gemeente Albrandswaard zijn. De SVB heeft niet vastgesteld of de gefactureerde zorg daadwerkelijk geleverd is. Volgens de SVB ligt deze verantwoordelijkheid bij de gemeenten. Het landelijk programma Informatievoorziening Sociaal Domein heeft een handreiking
“stappenplan voor gemeentelijke controleaanpak sociaal domein” gepubliceerd. Hierin wordt geadviseerd om zaken als klachtenregistraties en vastleggingen van de
“keukentafelgesprekken” een plaats te geven in het totale raamwerk van de controleaanpak. De gemeente Albrandswaard is eind 2016 gestart met het expliciet vastleggen van de door de cliënt ervaren kwaliteit van de zorgverlening in het verslag van het keukentafelgesprek.
Als gevolg van het ontbreken van een accountantsoordeel per gemeente en het ontbreken van een controle op de prestatielevering, kunnen wij geen uitspraak doen over de juistheid en rechtmatigheid van de persoonsgebonden budgetten. De verantwoorde lasten ad € 579.000 zijn daarom een onzekerheid. Dit bedrag valt ruimschoots binnen de goedkeuringstolerantie voor onzekerheden van 3% van de totale lasten.
Co nc ep t
2. Bevindingen controle jaarrekening (4/8)
#06 Vennootschapsbelasting Inleiding
Vanaf 1 januari 2016 is de gemeente op grond van de Wet op de vennootschapsbelasting belastingplichtig. Dit is het gevolg van de Europese regels over een eerlijke marktwerking. De belastingplicht bestaat voor gemeentelijke activiteiten die als ondernemingsactiviteiten in de zin van de vennootschapsbelasting worden
aangemerkt. Er wordt een onderneming gedreven als sprake is van een duurzame samenwerking van arbeid en kapitaal, waarmee wordt deelgenomen in het
economisch verkeer en waarmee overschotten zijn gerealiseerd. Of bij een activiteit van een gemeente sprake is van een ondernemingsactiviteit, is vooral afhankelijk van het antwoord of er overschotten worden gerealiseerd.
Proces gemeente Albrandswaard
De gemeente heeft een inventarisatie gemaakt van de mogelijke belastingplichtige ondernemersactiviteiten. De gemeente is hierbij geadviseerd en ondersteund door een externe fiscalist. Voor de mogelijke belastingplichtige activiteiten is een beoordeling gedaan of op basis van het begrip van het voeren van een onderneming in de zin van de vennootschapsbelasting hiervan sprake is. De gemeente heeft gemotiveerde standpunten ingenomen over de belastbaarheid van enkele clusters aan activiteiten. De standpunten zijn door de externe fiscalist namens de gemeente voorgelegd aan de Belastingdienst, gericht op het verkrijgen van duidelijkheid.
De gemeente heeft gedaan wat van de gemeente verwacht kan worden. Er is nog veel onduidelijk over de toepassing van de wet bij gemeenten.
Uitkomsten
De gemeente concludeert dat er beperkte ondernemersactiviteiten zijn. Vanuit voorzichtigheid is het begrote bedrag ad € 50.000 wel als een last en een verplichting in de jaarrekening verwerkt. De meest recente doorrekeningen geven een last van € 40.500 gezien dit geringe verschil is de jaarrekening hier niet op aangepast.
Risico’s
De complexiteit van het vraagstuk en de terughoudendheid van de Belastingdienst leiden tot onzekerheden over de hoogte van de te betalen vennootschapsbelasting.
De gemeente heeft dit risico in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing en in de jaarrekening toegelicht.
#07 Voorziening debiteuren sociale zaken
Gedurende de controle bleek dat uw voorziening debiteuren sociale zaken nog niet aansloot op de geharmoniseerde werkwijze en berekeningssystematiek binnen de BAR-organisatie. Hierom is een aanvullende storting in de voorziening gedaan van € 471.000. Hiermee is uw voorziening aangevuld tot het gewenste en berekende niveau.
Co nc ep t
2. Bevindingen controle jaarrekening (5/8)
#08 Fouten en onzekerheden SiSa-bijlage
Op grond van het Besluit accountantscontrole decentrale overheden, artikel 5, lid 4, rapporteren wij in dit rapport over de fouten en onzekerheden van de specifieke uitkeringen die in 2016 in het kader van SiSa zijn verantwoord. Wij doen dit met een tabel, die ook opgenomen moet worden als er geen fouten of onzekerheden geconstateerd zijn. Per regeling is hierin aangegeven of, en zo ja welke, financiële fouten of onzekerheden zijn geconstateerd:
Nr. Specifieke uitkering Fout of onzekerheid Financiële omvang in euro’s
Toelichting fout/onzekerheid
G2 Gebundelde uitkering op grond van artikel 69 Participatiewet - gemeentedeel 2016
n.v.t. € 0 n.v.t.
G3 Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (exclusief levensonderhoud beginnende zelfstandigen) - gemeentedeel 2016
n.v.t. € 0 n.v.t.
Co nc ep t
2. Bevindingen controle jaarrekening (6/8)
#09 Begrotingsrechtmatigheid
De toe te passen normen voor het begrotingscriterium zijn gebaseerd op artikel 189, 190 en 191 van de Gemeentewet en moet de gemeenteraad zelf nader invullen en concretiseren.
Dit gebeurt door middel van de begroting en via de verordening op het financieel beheer ex artikel 212 van de Gemeentewet. Het systeem van budgetbeheer en –bewaking moet waarborgen dat de baten en lasten binnen de begroting blijven en dat het college van burgemeester en wethouders belangrijke wijzigingen of dreigende overschrijdingen tijdig meldt aan de gemeenteraad, zodat de gemeenteraad hierover tijdig (binnen het
begrotingsjaar) een besluit kan nemen. Een systeem met onvoldoende waarborgen voor tijdige melding aan de gemeenteraad van budgetoverschrijdingen heeft het risico in zich dat het college inbreuk maakt op het budgetrecht van de gemeenteraad.
Het begrotingscriterium is verder verfijnd en uitgewerkt in de Kadernota Rechtmatigheid 2016 van de Commissie BBV. Een overschrijding van de begroting is altijd onrechtmatig, maar hoeft de accountant niet in alle gevallen mee te wegen in zijn oordeel. Essentieel is dat de gemeenteraad nadere regels kan stellen wanneer lastenoverschrijdingen die zijn
gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten (1), kostenoverschrijdingen passend binnen het beleid (2) en kostenoverschrijdingen bij openeinderegelingen (3) moeten meewegen bij het oordeel van de accountant. U heeft in het controleprotocol voor het begrotingscriterium aansluiting gezocht bij de Kadernota Rechtmatigheid 2016.
In totaal heeft uw gemeente € 62,6 miljoen aan lasten begroot (na wijziging), tegenover
€ 64,9 miljoen werkelijke lasten. Dit is in totaal een overrealisatie van € 2,3 miljoen (3,7%). Aan baten had uw regeling een bedrag van € 62,2 miljoen begroot, tegenover
€ 65,3 miljoen werkelijke baten. In totaal gaat het om een hogere realisatie aan baten van € 3,0 miljoen (4,9%).
lasten baten
60.0 61.0 62.0 63.0 64.0 65.0 66.0
Begrotingsrechtmatigheid Bedragen x € 1.000.000
begroot rekening
Co nc ep t
2. Bevindingen controle jaarrekening (7/8)
#09 Begrotingsrechtmatigheid
In het kader van de begrotingsrechtmatigheid toetsen wij de lastenoverschrijdingen per programma. Op twee programma’s zijn begrotingsoverschrijdingen op de lasten te constateren. De analyse van deze overschrijdingen op basis van de Kadernota Rechtmatigheid leidt tot het volgende.
Overschrijding lasten
programma (x € 1.000) Begrotingsafwijking Onrechtmatig,
telt niet mee Onrechtmatig, telt wel mee Programma 1. Openbare
Orde & Veiligheid &
Algemeen Bestuur (totaal € 1.047)
Hoger uitgaven in lijn met het programma die worden gecompenseerd door hogere inkomsten.
Daarnaast een aanvullende storting in de voorziening wethouderspensioenen, de actuariële berekeningen die hieraan ten grondslag liggen waren eind 2016 beschikbaar en dit had hierom niet eerder gemeld kunnen worden.
X
Programma 3. Buitenruimte
(totaal € 430) Hoger uitgaven in lijn met het programma die worden gecompenseerd door hogere inkomsten. X Programma 4. Financiën
(totaal € 299) Hoger uitgaven in lijn met het programma die worden gecompenseerd door hogere inkomsten. X Programma 5. Educatie
(totaal € 39) Hoger uitgaven in lijn met het programma die worden gecompenseerd door hogere inkomsten. X Programma 6. Sport (totaal
€ 348) Hoger uitgaven in lijn met het programma die worden gecompenseerd door hogere inkomsten.
Daarnaast zijn er een aantal individuele kleine verschillen die niet eerder gemeld hadden kunnen worden.
X
Co nc ep t
2. Bevindingen controle jaarrekening (8/8)
#10 Memoriaalboekingen
Tijdens onze interim-controle 2016 hebben wij de administratieve organisatie en interne beheersing rondom de memoriaalboekingen beoordeeld. Memoriaalboekingen kunnen door medewerkers van de financiële administratie worden ingevoerd en doorgevoerd. Een zichtbare autorisatie van memoriaalboekingen ontbreekt daarbij. U loopt hierdoor het risico op onjuiste en/of niet toereikend geautoriseerde boekingen in de administratie.
Wij adviseren u de memorialen in het proces afgedwongen te laten autoriseren. Tevens adviseren wij u de VIC op dit proces verder te intensiveren. Zonder een toets op de juistheid van de boeking op basis van de onderbouwing wordt het risico op foutieve boekingen omdat beheersmaatregelen die dit in reguliere processen voorkomen worden omzeilt.
Wij hebben op basis van onze gegevensgerichte controle van de memoriaalboekingen 2016 geen bevindingen geconstateerd.
#11 Fraude en de rol van de accountant
In Nederland is de accountant wettelijk verplicht om alle ontdekte fraudegevallen te rapporteren aan het management van de organisatie. Wij merken op dat onze controle niet specifiek is ingericht op het ontdekken van fraude. De accountant is wel verantwoordelijk voor het betrekken van frauderisico’s in de planning en uitvoering van zijn controleopdracht.
Wij hebben een fraudediscussie gevoerd met het controleteam en met het management van de gemeente Albrandswaard, waarbij wij de nadruk hebben gelegd op de vermoedens van materiële onjuistheden als gevolg van fraude in de jaarstukken. De gemeente Albrandswaard heeft een frauderisicoanalyse opgesteld. Wij hebben de analyse beoordeeld en concluderen dat het een goede analyse is. Van het management hebben wij de tevens een bevestiging ontvangen dat er geen
onregelmatigheden zijn geconstateerd waarbij het management of werknemers die een belangrijke rol spelen bij de maatregelen van interne beheersing of anderen in het geval dat de fraude van materieel belang kan zijn op de jaarrekening, zijn betrokken.
Tevens hebben wij zelfstandig werkzaamheden uitgevoerd die gericht waren op het risico van het ‘omzeilen’ van de interne beheersingsmaatregelen door het management te detecteren. Wij hebben specifieke controles uitgevoerd op memoriaalboekingen en schattingen en hebben significante en ongebruikelijke transacties met behulp van gegevensanalyses onderzocht.
Hoewel wij een sceptische houding hebben ten opzichte van risico’s van fraude in de jaarrekening, willen wij opmerken dat onze controle niet specifiek is gericht op het ontdekken hiervan. Tijdens de uitvoering van onze controle van de jaarrekening 2016 hebben wij geen aanwijzingen verkregen dat er sprake is geweest van fraude.
Co nc ep t
3. Speerpunten van de auditcommissie (1/2)
#01 Inleiding
In het auditplan 2016 zijn enkele speerpunten benoemd. Wij rapporteren via het accountantsverslag over deze punten aan de gemeenteraad. De speerpunten komen hieronder aan bod. In het auditplan 2016 hebben wij de volgende speerpunten benoemd:
#02 Materiele vaste activa (naar aanleiding van de controle van voorgaande boekjaren)
Naar aanleiding van eerdere bevindingen is door de gemeente Albrandswaard over 2016 een inventarisatie gemaakt op het bestaan van activa. Via een raadsbesluit bent u op 20 december 2016 geïnformeerd over de stand van zaken en de afwaardering van € 731.000. Wij hebben deze post beoordeeld en zijn van mening dat de afwaarderingen aanvaardbaar zijn zoals gepresenteerd in de Raadsbesluit.
Speerpunt Afwikkeling
Actuele ontwikkelingen BBV en rechtmatigheid Afwikkeling in hoofdstuk 2
Materiele vaste activa (naar aanleiding van de controle van voorgaande boekjaren) Opgenomen in paragraaf 3.2
Grondexploitaties Afwikkeling in hoofdstuk 2
Voorzieningen Opgenomen in paragraaf 3.3
Inkoop en aanbestedingen Opgenomen in paragraaf 3.4
Frauderisico-analyse Afwikkeling in hoofdstuk 2
Decentralisaties Afwikkeling in hoofdstuk 2
Vennootschapsbelasting Afwikkeling in hoofdstuk 2
Co nc ep t
3. Speerpunten van de auditcommissie (2/2)
#03 Voorzieningen
Omdat voorzieningen een schattingselement bevatten zijn wij vanuit onze beroepsregels en beroepsethiek extra alert op deze post. Wij hebben de voorzieningen met een hogere aandacht gecontroleerd en hebben geen bijzonderheden geconstateerd gedurende de controle 2016. Overigens heeft u veel voorzieningen die onderbouwd kunnen worden met externe bevestigingen (wethouderspensioenen) of beklemde middelen voorzieningen die bestaan uit het resultaat van uw product (riolering en onderhoud graven).
#04 Naleving inkoop- en aanbestedingsregels
De aangepaste Aanbestedingswet 2012 is op 1 juli 2016 in werking getreden. De wet is het gevolg van de Europese richtlijn met de aanbestedingsregels. Door de directe werking van de Europese richtlijn moeten overeenkomsten die na 18 april 2016 worden gesloten, voldoen aan de nieuwe aanbestedingsregels.
De naleving van Aanbestedingswet is onderdeel van het normenkader rechtmatigheid van de gemeente Albrandswaard. De Aanbestedingswet bevat onder andere de Europese aanbestedingsregels. Deze regels zijn van toepassing op opdrachten met een geraamde opdrachtwaarde boven de Europese drempels.
De drempels 2016-2017 bedragen € 209.000 voor diensten en leveringen en € 5.225.000 voor werken. Wij toetsen of alle opdrachten boven de Europese drempels voor diensten, leveringen en werken op de juiste wijze zijn aanbesteed.
Voor alle opdrachten beneden de drempel verwijst de Aanbestedingswet naar de Gids Proportionaliteit. Kortweg komt het erop neer dat de gemeente eigen inkoop- en aanbestedingsbeleid vormt voor de wijze van marktbenadering, waarbij afhankelijk van de aard en omvang van de opdracht een bepaalde mate van transparantie naar de markt in acht wordt genomen. In ieder geval moeten alle opdrachten, ongeacht de omvang, non-discriminerend op de markt worden gezet. De gemeenteraad bepaalt of het eigen inkoopbeleid onderdeel is van het normenkader rechtmatigheid. Het eigen inkoopbeleid van de gemeente Albrandswaard is geen onderdeel van het vastgestelde normenkader rechtmatigheid. De naleving van het eigen inkoopbeleid is daarom geen onderdeel van onze jaarlijkse accountantscontrole.
Uit onze controlewerkzaamheden ten aanzien van de Europese aanbestedingsregels zijn geen onrechtmatigheden naar voren gekomen. Wij hebben in verband met het speerpunt vijf inkoopopdrachten met een geraamde opdrachtwaarde beneden de Europese drempels gecontroleerd, waarbij de naleving van het eigen inkoopbeleid is getoetst. Wij hebben geen bijzonderheden geconstateerd.
Co nc ep t
4. Analyse van het vermogen en het resultaat (1/2)
#01 Ontwikkeling van het eigen vermogen
Het BBV kent een duidelijk onderscheid tussen resultaatbepaling en resultaatbestemming. Alle baten en lasten dienen via het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening te lopen. De gemeente mag geen baten of lasten rechtstreeks in het eigen vermogen muteren.
De mutaties in het eigen vermogen vinden plaats door middel van de resultaatbestemming. Het gerealiseerde totaalsaldo van baten en lasten bedraagt € 0,5 miljoen positief. Per saldo is tussentijds reeds € 132.000 aan de reserves toegevoegd, zodat het uiteindelijke gerealiseerde resultaat € 319.000 voordelig bedraagt.
Dit bedrag is afzonderlijk vermeld onder het eigen vermogen in de balans.
In het hiernavolgende overzicht hebben wij de mutaties in de reserves schematisch weergegeven:
Ontwikkeling eigen vermogen (x € 1.000.000) 2013 2014 2015 2016
Stand van de reserves per 1 januari 26.704 24.275 21.076 18.733
Tussentijdse resultaatbestemming tijdens boekjaar -/- 2.293 293 -/- 317 132
Gerealiseerde resultaat bij jaarrekening -135 1.289 -/- 2.026 319
Totaal (= gerealiseerde totaalsaldo van baten en lasten) -/-2.429 1.582 -/- 2.343 451
Stand per 31 december 24.275 25.857 18.733 19.184
Omzetting reserve riolering naar voorziening -/- 4.781
Co nc ep t
4. Analyse van het vermogen en het resultaat (2/2)
#03 Ontwikkeling van de weerstandscapaciteit
De gemeente Albrandswaard heeft per 31 december 2016 een eigen vermogen van € 19,2 miljoen (2015: € 18,7 miljoen). De toename van het eigen vermogen is gelijk aan het saldo van baten en lasten, namelijk € 0,5 miljoen. De direct beschikbare weerstandscapaciteit (voornamelijk uw algemene reserve) van uw gemeente is echter afgenomen in 2016.
Uit de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing blijkt dat, met de beoogde bestemming van het resultaat 2016, de weerstandscapaciteit ten opzichte van 2015 afneemt met € 1,7 miljoen. Het totale weerstandsvermogen bedraagt € 11,6 miljoen. Het weerstandsvermogen is berekend in overeenstemming met de gemeentelijke nota reserves en voorzieningen.
De weerstandsratio volgens het jaarverslag is 2,1. Dit betekent dat de beschikbare weerstandscapaciteit met een factor 2,1 hoger is dan de benodigde weerstands- capaciteit (= risico’s). Dit kwalificeert als uitstekend volgens de landelijke normtabel
In onderstaand overzicht is de verhouding tussen de weerstandscapaciteit en het risicoprofiel per 31 december 2016 weergegeven. Ter vergelijking is de verhouding volgens de jaarrekening 2015 toegevoegd.
Weerstandscapaciteit 2016 € 11,6 miljoen 2015 € 13,3 miljoen
Weerstandsratio 2016 2,1
2015 2,3
Risico’s
Berekend profiel na
kans en impact
2016 € 5,5 miljoen
2015 € 5,8 miljoen
Co nc ep t
5. Overige onderwerpen (1/2)
#01 Bevestiging van het college
Wij hebben van het college van burgemeester en wethouders een ondertekende schriftelijke bevestiging bij de jaarrekening ontvangen.
#02 Meningsverschil met management of beperking in reikwijdte van de controle
Er zijn geen meningsverschillen met het college geweest en er waren geen beperkingen bij de uitvoering van onze controle. Naar onze mening is ons bij de uitvoering van onze controleopdracht door het college en de medewerkers van de gemeente Albrandswaard de volledige medewerking verleend en hebben wij volledige toegang tot de benodigde informatie gehad.
#03 Wet Normering topinkomens (WNT)
De Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) is in werking getreden met ingang van 1 januari 2013. De WNT regelt niet alleen de openbaarmaking van topinkomens in de publieke en semipublieke sector, maar stelt ook maxima aan de hoogte van de bezoldiging van topfunctionarissen en tevens aan de ontslagvergoedingen. Met ingang van 1 januari 2013 is bij wet vastgelegd dat rechtspersonen of organisaties die volledig of in aanzienlijke mate uit publieke middelen zijn gefinancierd, beloningen van topfunctionarissen openbaar dienen te maken, ook als deze de in de wet gestelde maximale bezoldiging van
€ 179.000 niet te boven gaan. Daarnaast dienen gemeenten het salaris openbaar te maken van overige medewerkers die een bezoldiging ontvangen boven deze norm.
Ten slotte stelt de WNT een aantal overige eisen, zoals een maximale ontslagvergoeding voor topfunctionarissen van € 75.000.
In 2016 is voor geen van de topfunctionarissen en overige medewerkers sprake van een overschrijding van de grensbedragen.
#04 Naleving van wet- en regelgeving overig
Wij hebben geen kennis van te rapporteren omstandigheden in verband met het niet-naleven van wet- en regelgeving.
Co nc ep t
5. Overige onderwerpen (2/2)
#05 Betrouwbaarheid en continuïteit van de automatiseringsomgeving
Onze jaarrekeningcontrole is gericht op het geven van een oordeel omtrent de jaarrekening zelf en is niet primair gericht op het doen van uitspraken omtrent de betrouwbaarheid en de continuïteit van de geautomatiseerde gegevensverwerking als geheel of van onderdelen daarvan. Onze bevindingen daaromtrent raken dan ook slechts die onderdelen, die wij onderzocht hebben in het kader van de jaarrekening, wat wil zeggen dat wij ter zake geen volledigheid pretenderen.
In het kader van de jaarrekeningcontrole 2016 van de gemeente Albrandswaard hebben wij een IT-audit uitgevoerd naar de algemene IT-beheersmaatregelen rondom de factuurregistratie applicatie Key2Financien en de ondersteunende IT omgeving (Windows AD) (uitsluitend in opzet). De uitkomsten van de IT-audit zijn via een memorandum met de verantwoordelijke medewerkers van de Bar-organisatie en de gemeente gedeeld en besproken. De meeste aanbevelingen zijn of worden opgepakt. Er zijn geen bevindingen die op dit moment de aandacht van het bestuur vereisen.
Co nc ep t
Bijlagen
Co nc ep t
Bijlage A – Controleverschillen
Overzicht van de controleverschillen boven de rapportagetolerantie van € 50.000
Aard van de fouten en onzekerheden (x € 1.000) Rechtmatigheid Getrouwheid Fouten
Effect niet-gecorrigeerde controleverschillen voorgaande periode
Rechtmatigheidsfout is tevens getrouwheidsfout:
Geen
totaal getrouwheidsfouten 0 0
Rechtmatigheidsfout vanuit externe regels:
Geen.
Rechtmatigheidsfout vanuit interne regels:
Geen.
Totaal rechtmatigheidsfouten 0
Totaal 0 0
Onzekerheden
Onzekerheid nog niet ontvangen WMO verantwoordingen 249.302 249.302
PGB 560.000 560.000
Totaal 809.302 809.30
Co nc ep t
Bijlage B – Onafhankelijkheidsbevestiging en overige dienstverlening (1/2)
Bevestiging onafhankelijkheid
In overeenstemming met Nederlandse wet- en regeling, waaronder de Verordening inzake Onafhankelijkheid (ViO) van de Nederlandse Beroepsorganisatie van
Accountants (NBA), dient de externe accountant mogelijke conflicten met betrekking tot zijn onafhankelijkheid, zowel in wezen als in schijn, onder de aandacht te brengen van het college en de gemeenteraad.
Wij bevestigen dat onze onafhankelijke positie ten opzichte van gemeente Albrandswaard in overeenstemming met de Nederlandse wettelijke en
beroepsvoorschriften is gewaarborgd. Wij zijn van mening dat onze objectiviteit gedurende het afgelopen jaar niet is aangetast.
Stelsel van waarborgen om onafhankelijke positie te waarborgen
Deloitte beschikt over een stelsel van maatregelen om onze onafhankelijke positie bij controlecliënten te waarborgen. Het stelsel van maatregelen is een integraal
onderdeel van de bestuurlijke organisatie en van het voor de gehele organisatie van toepassing zijnde stelsel van kwaliteitsbeheersingsmaatregelen. Bijgaande niet- limitatieve opsomming geeft u een indruk van de maatregelen die bijdragen aan het waarborgen van onze onafhankelijke positie:
• Schriftelijke onafhankelijkheidsbepalingen waarin alle bestaande
onafhankelijkheidsvereisten en de risico’s ten aanzien van de bedreiging van de onafhankelijkheid en de daaraan gerelateerde waarborgen zijn verwerkt.
• Procedures voor tijdige bekendmaking van de voorschriften en de daarin aangebrachte wijzigingen aan alle gevolmachtigden en werknemers bij Deloitte.
• Procedures voor de organisatie van periodieke training inzake de toepassing van de onafhankelijkheidsvoorschriften.
• Procedures die erop gericht zijn dat onze gevolmachtigden en werknemers in specifieke casussen en omstandigheden de onafhankelijkheidsvoorschriften naleven.
• De benoeming van professionals op seniorniveau die verantwoordelijk zijn voor het continu actualiseren van de procedures en voorschriften, de tijdige bekendmaking ervan en het adequaat functioneren van het gehele stelsel van waarborgen.
• Procedures voor een schriftelijke rapportage per controlecliënt waarin is vastgelegd of sprake is van omstandigheden die de onafhankelijkheid van de accountant die de controleopdracht uitvoert bedreigen, op welke wijze met potentiële bedreigingen is omgegaan en indien er bedreigingen zijn gesignaleerd, welke maatregelen dan zijn genomen om deze bedreiging voor de onafhankelijkheid weg te nemen.
De vastlegging van deze beoordeling inclusief een gemotiveerde conclusie (de zogenoemde onafhankelijkheidsevaluatie) wordt in het dossier opgenomen.
• Procedures die vereisen dat een daartoe geëigende afdeling binnen Deloitte wordt geconsulteerd, als sprake is van een mogelijke aantasting van de onafhankelijkheid in relatie tot een specifieke cliënt. Wij zullen dan ook overwegen de gemeenteraad of de auditcommissie te raadplegen.
• Procedures voor het interne toezicht in relatie tot de toetsing en bewaking van de naleving van de onafhankelijkheidsvoorschriften.
De opzet en werking van ons stelsel van maatregelen worden periodiek door de externe toezichthouder getoetst.
Interne roulatie
Een te grote mate van vertrouwdheid of vertrouwen kan een bedreiging vormen voor de onafhankelijkheid van de accountant wanneer bepaalde leden van het
controleteam geregeld en voor lange tijd aan de wettelijke controle van een controlecliënt meewerken.
Wij beoordelen de bedreiging voor de onafhankelijkheid die kan voortvloeien uit de langdurige betrokkenheid van andere leden van het controleteam bij de
controleopdracht. Waar nodig nemen wij maatregelen om de bedreiging weg te nemen.
Persoonlijke, zakelijke of financiële relaties met de gemeente
Wij hebben een evaluatie gemaakt van persoonlijke, zakelijke en financiële relaties tussen Deloitte, haar gevolmachtigden en haar medewerkers en de gemeente Albrandswaard die van invloed kunnen zijn op onze onafhankelijkheid. Bij deze evaluatie zijn ons geen zaken gebleken welke aan u gerapporteerd dienen te worden.
Co nc ep t
Bijlage B – Onafhankelijkheidsbevestiging en overige dienstverlening (2/2)
Overzicht van overige dienstverlening
Deloitte heeft in 2016 en 2017 de volgende overige diensten aan de gemeente Albrandswaard en haar verbonden partijen geleverd.
De verbonden partijen zijn de organisaties waarin de gemeente feitelijk beleidsbepalend is of invloed van betekenis heeft. Dit wordt in ieder geval verondersteld bij 20% of meer van de stemrechten.
Aanvullende dienstverlening
Fiscale dienstverlening
Het verkennen van de mogelijke VPB gevolgen bij Gemeenschappelijke regeling BAR-organisatie.
Advisering Grondexploitaties
Deloitte Real Estate heeft geadviseerd in de verwerking van faciliterende grondexploitaties in samenhang met de gewijzigde BBV regelgeving.
Actualiteitenbijeenkomst Van BBV naar VPB
Medewerkers van de gemeente hebben tegen betaling deelgenomen aan een actualiteitenbijeenkomst over de invoering van de vennootschapsbelasting bij gemeenten.
Interne controle Sociaal Domein
Deloitte business proces solutions heeft over 2016 een risicokaart gemaakt betreffende het sociaal domein en heeft interne controle uit gevoerd op het sociaal domein.
Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu, a UK Private Company limited by guarantee, and its network of member firms.
Neither Deloitte Touche Tohmatsu nor any of its member firms has any liability for each other's acts or omissions. Each of the member firms is a separate and independent legal entity operating under the names of 'Deloitte', 'Deloitte & Touche', 'Deloitte Touche Tohmatsu', or other related names.
The ‘General Terms and Conditions for Services Deloitte Netherlands, January 2014’ registered at the Chamber of Commerce under number 24362837 apply to all engagements under which Deloitte performs services. Deloitte Accountants B.V. is registered with the Trade Register of the Chamber of
