R apport 17-1319
Object: Diverse boombeplantingen
Locatie: Beatrixlaan, Haren
Eigenaar: Gemeente Haren
Raadhuisplein 10 9751 AN Haren Opdrachtgever: Gemeente Haren
Buro woonomgeving Adviseur Openbare Ruimte Mevrouw Brenda Boerema Raadhuisplein 10
9751 AN Haren
Opname: 12 oktober 2017
Doelstelling: Randvoorwaardenanalyse nieuwbouw Sint Nicolaasschool
Advies: Boombeschermende maatregelen
Toelichting: Zie bijlage (totaal aantal pagina’s: 18) Valthermond, d.d. 30 oktober 2017
Erik R.P. Platje
Danphe BV
I nleiding
De gemeente Haren heeft een plan opgesteld voor nieuwbouw op de locatie van de Sint Nicolaasschool aan de Beatrixlaan in Haren. De gemeente Haren heeft Danphe BV de opdracht verstrekt voor een inventarisatie van de huidige kwaliteit en de toekomstverwachting van de aanwezige bomen en te beoordelen wat de impact is van het actuele conceptplan op de boombeplanting.
D oelstelling
Deze rapportage biedt inzicht in:
- te voorziene schade/verlies aan de beplanting als gevolg van de herinrichting en de consequenties voor hun instandhouding;
- en voor zover mogelijk, inrichtingsalternatieven en beschermende maatregelen. De uitwerking van die alternatieven tot op besteksniveau valt buiten de reikwijdte van deze analyse.
P langebied
Het werkgebied omvat het scholencomplex op de hoek Beatrixlaan-Irenelaan in Haren.
W erkwijze
Bijna 75 bomen zijn visueel beoordeeld op conditie, veiligheidsaspecten en onderhoudstoestand.
De bomen zijn ingetekend op kaartmateriaal dat door de gemeente is aangeleverd.
De opgenomen kenmerken zijn terug te vinden in de bomenlijst in de bijlagen.
15 -jaars criterium
Voor dit rapport geldt als uitgangspunt dat de afwegingen ten aanzien van de instandhouding en bescherming van de bomen worden gebaseerd op het 15-jaar criterium. Alternatieve inrichtingsopties zijn alleen dan zinvol, indien de instandhouding en verdere ontwikkeling van de bomen voor minimaal 15 jaar is gewaarborgd.
Plangebied / bomenkaart
1 Beplanting
Rond de Sint Nicolaasschool is een gevarieerde beplanting aanwezig. Het meest in het oog springend zijn de paardenkastanjes op de parkeerplaats en tussen de noodgebouwen. Er staan een aantal min of meer solitaire blikvangers op het schoolplein, zoals een abeel, een linde en een paar berken. De rest van de boombeplanting heeft een verwilderde indruk en daarmee het karakter van een bossingel gekregen.
Foto 1: De
paardenkastanjes op de
parkeerplaats en tussen de noodgebouwen.
De oudste beplantingselementen zijn de paardekastanjes, een beuk, haagbeuk en enkele zomereiken. Het plantjaar van deze bomen is geschat op 1960.
Hoogstwaarschijnlijk zijn deze bomen aangeplant na de bouw van de Sint Nicolaasschool.
Foto 2: Deze haagbeuk (nr.11) staat net in de tuinen van de woningen aan de Wilhelminalaan.
Soort #
abeel 1
berk 8
beuk 1
conifeer 2
es 2
Es 2
esdoorn 8
haagbeuk 1
kers 3
linde 1
meidoorn 2
spar 2
paardenkastanje 30
pruim 1
rode kerspruim 1
veldesdoorn 3
zomereik 6
Totaal 74
Foto 3: De abeel (nr.15) op het schoolplein heeft zich waarschijnlijk op natuurlijke wijze gevestigd.
Foto 4: De beplanting aan de noordzijde van het perceel heeft een bosachtig karakter.
Foto 5: Beplanting aan de noordzijde. Op de achtergrond de woning op de hoek van de Wilhelminalaan.
Foto 6/7: Linde nr.23 en berk nr.18 aan de rand van het schoolplein.
De meeste bomen rond de school verkeren in een goede conditie. Met name de
paardekastanjes staan er niet bijzonder goed bij.
Dat heeft te maken met de hoge
verhardingsgraad van de groeiplaats en de beruchte kastanjebloedingziekte. Deze ziekte heeft een flink aantal van de kastanjes aangetast.
In de bomenkaart in de bijlage zijn de bomen ingedeeld in toekomstverwachtings-klassen.
Foto 8/9: Een hoge verhardingsgraad en intensief medegebruik van de groeiplaats zorgt voor sterke verdichting van de bodem en onvoldoende mogelijkheden voor wortelontwikkeling. De conditie van de bomen lijdt daar sterk onder.
Conditie
Foto 10: Takbreuk als gevolg van de kastanjebloedingziekte bij kastanje nr.54.
Foto 11: Goudvliesbundelzwam aan de stam van berk nr.39. Deze boom krijgt door de aantasting niet de kans om nog veel ouder te worden.
2 Plannen
In de tekening van VdpArchitecten zijn de contouren van de nieuwbouw over de huidige situatie heen gelegd.
Daarbij is aangegeven welke bomen er nog deel uitmaken van de toekomstige beplanting. Daaruit blijkt dat er 34 van 74 bomen overblijven. Er is nog niet voorzien in de aanplant van nieuwe bomen.
Bron: “17120_RL nieuwbouw_170906_VLEUGEL 04”, VdpArchitekten 06-09-2017.
Ontwerp Instandhouding Vellen Totaal
Aantal bomen 34 40 74
Het voorlopig structuurontwerp levert aanvullende informatie, ook wat betreft de inrichting van het terrein.
Daaruit valt op te maken dat met name de boombeplanting aan de noordzijde onder druk komt te staan door het grote aandeel nieuwe verhardingen. Helaas zijn de ingemeten bomen niet op deze tekening overgenomen. Dat maakt een beoordeling van de impact van plannen per individuele boom moeilijk.
Bron: “CCF26102017-voorlopig structuurontwerp”, VdpArchitekten 13-09-2017.
3 Consequenties
Het uitgangspunt voor deze randvoorwaardenanalyse is de duurzame instandhouding van de bomen die in het ontwerp als te handhaven staan aangegeven. In de bomenlijst staat per individuele boom aangegeven of de te handhaven bomen bij de reconstructie worden bloot gesteld aan risico’s.
De zes resterende paardenkastanjes aan de Irenelaan (zuidzijde) komen het dichtste bij de nieuwbouw te staan.
Omdat ook valt te voorzien dat een belangrijk deel van de aan- en afvoer van sloop- en bouwmaterialen langs die kant zal plaatsvinden komt de standplaats van de bomen sterk onder druk te staan en is de kans groot dat de stammen en kronen schade oplopen.
De aanleg van verhardingen voor parkeergelegenheid en toelevering vormt aan de noordzijde van het perceel een knelpunt als het gaat om de beworteling van de bomen. In het kort kan worden gesteld dat de aanleg van
verhardingen een directe bedreiging vormt voor de te handhaven bomen nr.1 t/m 15.
De rest van de te handhaven bomen staan verder van de nieuwbouw af. Het sloopwerk van de oude gebouwen en de opslag van bouwmaterialen vormen de grootste bedreigingen voor die bomen.
4 Advies
In het advies wordt ingezet op verbetering van de kwaliteit van het bomenbestand. Het bomenbestand biedt die mogelijkheid door de slechte conditie van de paardenkastanjes op de parkeerplaats. Door deze bomen allemaal te verwijderen wordt de mogelijkheid geschapen om een goede toegang tot de bouwplaats te creëren en de overige bomen optimaal te beschermen. Het houdt wel in dat er 10 bomen extra gekapt gaan worden. Herplant van de bomenrij op de hoek van de Irenelaan-Beatrixlaan kan plaatsvinden na afronding van de
bouwwerkzaamheden en na herstel van de groeiplaatskwaliteit.
Het verdient aanbeveling om alle nutsvoorzieningen voor de nieuwbouw gebundeld aan te brengen, bij voorkeur onder een toekomstige toegangsweg of pad. Daarmee wordt voorkomen dat wortels van de handhaven bomen en de nieuwe aanplant beschadigd raken bij aanleg of
onderhoudswerkzaamheden.
Planafstemming
De bomen aan de noordzijde lopen gevaar om bij de aanleg van verhardingen ernstige wortelschade op te lopen.
Daarom is aangegeven dat het inrichtingsplan moet worden afgestemd op de aanwezigheid van de te handhaven bomen. Dat betekent dat er geen verhardingen onder de kronen van de bomen mogen komen.
Foto 11: De conditie van de paardenkastanjes laat te wensen over door een slechte groeiplaats en het optreden van de kastanje- bloedingsziekte.
Afscherming
Alle te handhaven bomen worden, inclusief hun groeiplaats op permanente wijze afgeschermd van de sloop- en bouwwerkzaamheden. De afscherming krijgt gestalte door een hekwerk te plaatsen dat buiten de verticale kroonprojectie komt te staan. Het hekwerk mag tijdens de sloop en bouw niet worden verplaatst of geopend.
Binnen het hekwerk is op- en overslag van grond of materialen en het berijden met materieel niet toegestaan.
Indien er wel onder de kronen van de bomen moet worden gewerkt, bijvoorbeeld bij het opnemen of opnieuw aanbrengen van verhardingen, dan mag dat alleen onder begeleiding van en op aanwijs van een
boomdeskundige.
Ontwerp
Uitwerking Instandhouding Vellen
Afscherming 9
Planafstemming en bescherming 15
N.v.t. 40
Vervangen 10
Totalen 24 50
Bomenkaart
De bomen zijn op basis van de vitaliteit en eventueel aanwezige tekortkomingen ingedeeld in
toekomstverwachtingklassen. Voor een categorisering naar vitaliteit wordt het model van Roloff (A.Roloff, 2001: Baumkronen) aangehouden. Conform het model van Roloff wordt aan de bomen een ontwikkelingsfase toegekend die is gebaseerd op de kwaliteit van de kroon.
- Groeikrachtige bomen investeren nog in de uitbreiding van het kroonvolume (expansie;
toekomstverwachting > 15 jaar). Deze bomen zijn in fysiologisch opzicht nog jong en het
toekomstperspectief is goed. In de ouderdomsfase richt een boom zich voornamelijk op instandhouding van het kroonvolume (stagnatie). Ook bij jonge bomen kan de ontwikkeling worden geremd. Het
toekomstperspectief van een boom in de ouderdomsfase is onder gunstige omstandigheden nog goed, maar de bomen zijn natuurlijk wel kwetsbaarder.
- Zodra een boom niet meer in staat is om zijn kroon te onderhouden sterven er twijgen en takken af. Dit verouderingsproces kan geleidelijk verlopen (regressie; toekomstverwachting 5-15 jaar) of versneld (aftakeling; < 5 jaar). In het laatste geval is er sprake van uitgebreide kroonsterfte.
De kwaliteit van de huidige groeiplaats speelt natuurlijk een belangrijke rol in de ontwikkeling van bomen.
Jonge bomen die in de regressiefase verkeren zijn vaak nog wel in staat om positief te reageren op groeiplaats verbeterende maatregelen. Oude bomen in veel mindere mate.
Bomenlijst
Nr. Soort Plant-
jaar D130(cm) Hoogte
(m) Dkroon
(m) Vitaliteit Blijvende
gebreken Tijdelijke
gebreken Concept-
ontwerp Risico's Advies
1 berk 2000 2x30 12 8 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
2 spar 2000 28 2 3 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
3 esdoorn 2000 36 15 6 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
4 kers 2000 14 4 3 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
5 berk 2000 42 4 5 goed scheefstand Handhaven Transport en opslag Planafstemming
6 kers 2000 19 8 6 goed korstzwam Handhaven Transport en opslag Planafstemming
7 berk 2000 34 14 4 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
8 veldesdoorn 2000 23 10 6 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
9 veldesdoorn 2000 22 10 3 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
10 veldesdoorn 2000 12 8 18 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
11 haagbeuk 1950 50 9 10 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
12 beuk 1950 40 9 10 goed plakoksel Handhaven Transport en opslag Planafstemming
13 conifeer 2000 20 9 4 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
14 kers 2015 12x5cm 4 6 goed dood hout Handhaven Transport en opslag Planafstemming
15 abeel 2000 40 12 15 goed Handhaven Transport en opslag Planafstemming
16
17 esdoorn 2000 27 8 7 goed Handhaven Transport en opslag Afscherming
18 berk 2000 50 12 9 goed lage takken Handhaven Transport en opslag Afscherming
19 esdoorn 2000 22 5 7 matig dode top Handhaven Transport en opslag Afscherming
20 zomereik 2000 44 8 12 goed Handhaven Transport en opslag Afscherming
21
22 es 2000 33 7 9 goed lage takken Handhaven Transport en opslag Afscherming
23 linde 2000 30 9 7 goed lage takken Handhaven Transport en opslag Afscherming
24 esdoorn 2015 7 5 2 goed Handhaven Transport en opslag Afscherming
25
26 esdoorn 2000 22 8 3 goed plakoksel Handhaven Transport en opslag Afscherming
27 berk 2000 12 7 4 goed Handhaven Transport en opslag Afscherming
28 es 2000 16 7 3 slecht stamschade Handhaven Transport en opslag Vellen
Bomenlijst
Nr. Soort Plant-
jaar D130(cm) Hoogte
(m) Dkroon
(m) Vitaliteit Blijvende
gebreken Tijdelijke
gebreken Concept-
ontwerp Risico's Advies
29 paardenkastanje 1960 42 7 7 matig lage takken Handhaven Transport en opslag Vellen
30 paardenkastanje 1960 31 7 5 matig lage takken Handhaven Transport en opslag Vellen
31 paardenkastanje 1960 32 7 5 matig lage takken Handhaven Transport en opslag Vellen
32
33 paardenkastanje 1960 33 7 5 matig bloedingsziekte lage takken Handhaven Transport en opslag Vellen
34 paardenkastanje 1960 32 7 5 matig lage takken Handhaven Transport en opslag Vellen
35 paardenkastanje 1960 35 7 5 matig beurszwam lage takken Handhaven Transport en opslag Vellen 36 paardenkastanje 1960 26 7 5 matig bloedingsziekte lage takken Handhaven Transport en opslag Vellen 37 paardenkastanje 1960 28 7 5 matig bloedingsziekte lage takken Handhaven Transport en opslag Vellen 38 paardenkastanje 1960 31 7 5 matig bloedingsziekte/ stamschade lage takken Handhaven Transport en opslag Vellen
39 berk 1980 60 15 10 matig goudvliesbundelzwam Vellen N.v.t. N.v.t.
40 conifeer 2010 32 14 4 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
41 esdoorn 2010 2x18 5 2 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
42 esdoorn 2000 12 6 3 goed dubbele stam Vellen N.v.t. N.v.t.
43 berk 2010 24 14 3 goed scheefstand Vellen N.v.t. N.v.t.
44 berk 2000 44 14 3 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
45 Omorikaspar 2000 32 12 3 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
46 meidoorn 2000 28 3 4 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
47 rode kerspruim 2015 5 3 4 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
48 esdoorn 2015 10 4 2 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
49 meidoorn 1960 20 3 4 goed stobbenzwam dood hout Vellen N.v.t. N.v.t.
50 zomereik 1960 36 12 11 goed scheefstand lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
51 zomereik 1960 34 12 11 goed plakoksel Vellen N.v.t. N.v.t.
52 pruim 1960 25 4 4 slecht boomgaardvuurzwam dood hout Vellen N.v.t. N.v.t.
53 paardenkastanje 1960 45 7 7 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
54 paardenkastanje 1960 52 7 7 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
55 paardenkastanje 1960 58 7 7 matig lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
56 paardenkastanje 1960 38 7 7 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
Bomenlijst
Nr. Soort Plant-
jaar D130(cm) Hoogte
(m) Dkroon
(m) Vitaliteit Blijvende
gebreken Tijdelijke
gebreken Concept-
ontwerp Risico's Advies
57 paardenkastanje 1960 37 7 7 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
58 paardenkastanje 1960 46 7 7 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
59 paardenkastanje 1960 35 7 5 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
60 paardenkastanje 1960 30 7 5 matig bloedingsziekte/ stamschade lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
61 paardenkastanje 1960 27 7 5 matig lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
62 paardenkastanje 1960 30 7 5 matig lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
63 paardenkastanje 1960 30 7 5 matig bloedingsziekte/ stamschade lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
64 paardenkastanje 1960 36 7 5 matig lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
65 paardenkastanje 1960 33 7 5 matig torsiescheuren/ holte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
66 paardenkastanje 1960 31 7 5 matig lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
67 paardenkastanje 1960 42 7 7 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
68 paardenkastanje 1960 35 7 5 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
69 paardenkastanje 1960 30 7 5 matig lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
70 paardenkastanje 1960 32 7 5 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
71 paardenkastanje 1960 31 7 5 matig lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
72 paardenkastanje 1960 32 7 5 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
73 paardenkastanje 1960 37 7 6 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
74 es 1980 19 8 3 matig stamschade Vellen N.v.t. N.v.t.
75 zomereik 1980 28 10 4 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
77 zomereik 1980 33 12 6 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
78 zomereik 1980 30 12 6 goed Vellen N.v.t. N.v.t.
79 es 2000 22 6 3 matig Vellen N.v.t. N.v.t.
57 paardenkastanje 1960 37 7 7 matig bloedingsziekte lage takken Vellen N.v.t. N.v.t.
Standaard Boombescherming
(Bomeneffectanalyse 2003; Bomenstichting, Utrecht)1. Bescherm de stam en de wortels
Plaats voor de aanvang van de werkzaamheden vaste bouwhekken rond de boom, tenminste ter grootte van de kroonprojectie.
Bescherm bij beperkte werkruimte in ieder geval de boomspiegel. Doe dit altijd in overleg met de boombeheerder en/of een vakkundig boomverzorger.
2. Plaats geen bouwmaterialen en geen bouwkeet onder de boom
Voertuigen of bouwketen mogen nooit (tijdelijk) op het wortelpakket geplaatst worden. De opslag van
bouwmaterialen is in deze zone eveneens verboden. Dit leidt namelijk tot beschadiging van de wortels en het verdicht de bodem, wat het afsterven van wortels tot gevolg heeft.
3. Houd bouwverkeer buiten de kroonprojectie Blijf met bouwmachines uit de buurt van de bomen om bodemverdichting te voorkomen. Wanneer het onvermijdelijk is dat over de boomwortels gereden moet worden: plaats rijplaten.
4. Verstoor de bovengrond niet
Handhaaf de bestaande maaiveldhoogte. Binnen de kroonprojectie niets ontgraven. Ophoging alleen onder de strikte voorwaarde van voldoende beluchting van de wortels.
5. Voorkom beschadiging van de wortels Graaf nooit machinaal binnen de kroonprojectie, maar werk zoveel mogelijk handmatig. Hak nooit wortels door van meer dan vijf centimeter dik.
6. Leg kabels en leidingen zorgvuldig aan
Leg kabels en leidingen niet dichter dan twee meter langs bomen. Pas zo mogelijk sleufloze technieken toe, dat wil zeggen: gestuurd boren onder het wortelpakket door in plaats van een sleuf graven. Maak gebruik van kabelgoten en mantelbuizen.
7. Houd de grondwaterstand bij de boom gelijk Verhoging van de grondwaterstand leidt tot wortelsterfte vanwege een zuurstoftekort. Zorg bij stijging van het
grondwaterniveau voor een damwand buiten de kroonprojectie of pomp het water weg. Let bij grondwaterverlaging op uitdroging. Bij noodzakelijke bronbemaling altijd damwanden plaatsen.
8. Houd schadelijke stoffen uit de buurt van bomen
Gooi nooit olie, cementwater, chemische stoffen, zout, zuren of kalk bij bomen.
9. Laat noodzakelijk snoeiwerk door vakkundige boomverzorgers uitvoeren Zaag nooit zelf zomaar takken of wortels af. Alleen een deskundige kan beoordelen op welke wijze snoei verantwoord is.
10. Plaats geen dichte verharding over de wortels Onder beton en asfalt ontstaat een tekort aan water en zuurstof, waardoor wortels afsterven.
