4.23 Stalen schroefstempels
Stalen schroefstempels worden in de bouw veel toegepast voor ondersteuningsconstructies in de nieuw- bouw en het opvangen van constructiedelen in renovatie en onderhoud. De belangrijkste risico’s bij het gebruik van stalen schroefstempels zijn het instorten van de ondersteuningsconstructie, beknelling van lichaamsdelen bij het opbouwen en afbreken van de ondersteuning, vallende voorwerpen bij het plaatsen en verwijderen van de ondersteuning en hoge fysieke belasting bij het stellen en verwijderen van de schroefstempels.
Normen en regels
Arboregelgeving
Het Arbobesluit verlangt dat iedere werkplek zodanig is ingericht dat de daar aanwezige voorwerpen geen gevaar voor de veiligheid of de gezond- heid opleveren door instorten, verschui- ven, omvallen of kantelen. Verder moeten constructies deugdelijk zijn en in een zodanige staat verkeren, dat er geen gevaar bestaat dat het geheel instort of omvalt. Bij de opstelling moet ook rekening worden gehouden met externe invloeden.
Productregelgeving
De norm voor de constructie en uit- voering van schroefstempels is NEN- EN 1065. De belangrijkste uitvoerings- aspecten hierin zijn:
- Op schroefstempels moeten fabri- kaat, type en bouwjaar zijn aangegeven.
- De onderdelen moeten tegen corrosie zijn beschermd. Deze bescherming moet zowel aan de binnen- als aan de buitenkant zijn aangebracht.
Bij voorkeur worden thermisch verzinkte schroefstempels gebruikt. Deze hebben een langere levens- duur en een betere bescherming tegen corrosie.
- Om beknelling van handen en vingers te voorkomen moeten stalen schroefstempels voorzien zijn van een zogenaamde “vingerbeveiliging”. Dit houdt in dat er voldoende ruimte (100 mm) is tussen de gaffel van de maximaal ingeschoven binnenbuis en de bovenkant van de schroefmof op de buitenbuis. Hierbij is de schroefmof zover opgedraaid dat de schroefdraad net niet zichtbaar is.
- Een schroefstempel met schroefmof moet over minimaal 45 mm dragen en een schroefstempel met stelmoer over minimaal 30 mm.
- De schroefstempel moet zo uitgevoerd zijn dat het samenstel tegen uiteenvallen beveiligd is.
- Uitknikken van de schroefstempel moet worden voorkomen door de binnenbuis onder het laatste draagpengat minimaal 300 mm lang te maken. De draagpen van de schroefstempel moet origineel zijn.
De draagpen mag maximaal 1 mm dunner zijn dan de diameter van het draagpengat.
Toelaatbare belasting
De maximale belasting van een stalen schroefstempel kan worden bepaald via berekening van de samen- stelling of via beproeving. Uit deze berekening of beproeving volgt een belastingdiagram. Volledig inge- schoven kan de schroefstempel de grootste belasting hebben. Naarmate de lengte van de schroefstempel toeneemt wordt de toelaatbare belasting lager. Het verschil tussen de maximale belasting van een in- en uitgeschoven schroefstempel kan oplopen tot 45%.
Figuur 1 Vloerondersteuning
Praktische invulling
Opstelling
- De basis voor een onderstempelingsconstructie is een stempelplan. De opbouw is afhankelijk van de belasting, het type, de lengte en de eventuele doorkoppeling van de stempels. De onderlinge stempel- afstand en de afstand tussen de stempelrijen zijn op het stempelplan aangegeven.
- Bij de bepaling van het stempelplan moet rekening worden gehouden met de veiligheidsfactoren volgens de Eurocodes.
- Gebruik voor de stempelconstructie slechts één type stempel, vanwege de verschillen in toelaatbare belasting bij verschillend ingestelde lengtes.
- De stempel moet verticaal worden opgesteld op een voldoende vlakke en draagkrachtige ondergrond.
- Zorg bij systeemvloeren voor een goede drukverdeling, bijvoorbeeld door onderstopping met hout, om de optredende puntbelasting op te vangen. Onderstopping met steenachtig materiaal is vanwege het risico op breuk niet geschikt.
- Bij toepassing van een enkele badding als onderslag moeten de wangen van de gaffel tegen de badding gedraaid worden om de stempel centrisch te belasten. Bij dubbele baddings moeten zij verspringend in lengte worden gelegd. Dit om verband in de ondersteuningsconstructie te krijgen.
Onder de stuiknaad van twee opvolgende baddings moet een stempel geplaatst worden. Zet de baddings met spijkers vast aan de gaffels.
- Om de stabiliteit van de ondersteuningsconstructie te waarborgen is het noodzakelijk om schoring in langs- en dwarsrichting aan te brengen. Langsschoring is bijvoorbeeld te bereiken door de onderslag deugdelijk te verbinden met de onderstoppingsslof. Dwarsschoring is te bereiken door de stempelrijen te koppelen via de onderkant van de onderslagen en deze op te sluiten tussen de bouwmuren.
Driepoten of statieven, om de stempels verticaal op te stellen, voldoen niet als schoring.
- Gebruik tenminste twee diagonalen per stempelrij of één stalen trek-/drukschoor.
- De hoogte-instelling van schroefstempels vindt plaats met de schroefmof of stelmoer, in combinatie met de draagpen in een pengat. Om de volledige belasting op te kunnen nemen mag de schroefdraad bij een stempel, die voorzien is van een schroefmof, niet zichtbaar zijn. Als dit wel zo is, moet de draagpen een gat lager ingestoken worden. Er zijn schroefstempels in de handel waarbij het niet mogelijk is om de schroefmof te ver omhoog te draaien. Schroefstempels die voorzien zijn van een stelmoer moeten minimaal op 30 mm dragen.
- Bepaal de stortvolgorde in overleg met de constructeur. De stabiliteit van de ondersteuningsconstructie kan tijdens het storten worden gewaarborgd door ter plaatse van de bouwmuren te beginnen.
- Draag bij het opstellen en demonteren van de ondersteuning een helm, veiligheidsschoenen en geschikte handschoenen. Met name bij demontage is er een verhoogde kans op vallende voorwerpen en beknelling.
Fysieke belasting bij opstellen en ontkisten
- Kies de stempellengte zo, dat de fysieke belasting voor de werknemers beperkt blijft. Met name lange stempels zijn fysiek belastend door het gewicht van de stempel en de hoogte van de schroefmof of stelmoer.
- Maak gebruik van een trapje om werken boven de macht te voorkomen.
- Er zijn ook schroefstempels met een snelontkistingspen. Deze laten de stempel iets zakken, waardoor de meeste spanning wordt weggenomen. Vervolgens kan de stelmoer of schroefmof met minder kracht worden gelost.
Controle en onderhoud
- Schroefstempels moeten net als het overige materieel voor gebruik worden gecontroleerd op juiste werking en gaafheid.
- Om te voorkomen dat beschadigde schroefstempels tussen de onbeschadigde exemplaren komen, is het aan te bevelen om de volgende cyclus aan te houden:
· schroefstempels bij het einde van het werk terug naar de materieeldienst;
· geconstateerde tekorten/defecten verhelpen;
· aparte opslag van schroefstempels die gereed zijn voor veilig gebruik.
- De schroefstempels moeten op lengte gesorteerd worden opgeslagen in verband met een verschillende maximale belasting.
Verwijzing
- Arbobesluit art. 3.3 en 3.17.
- NEN-EN 1065 Stalen schroefstempels - Productspecificaties, ontwerp en onderzoek door berekeningen en beproevingen.
- Inspectiemodule Betonbekisting - Uitvoering en gebruik. Inspectie SZW Den Haag.
- Abomafoon 1.39 Arbeidsmiddelen/machines.
Datum: Mei 2016
Wijzigingen ten opzichte van vorige uitgave
- Extra aandachtspunt in paragraaf ‘Opstelling’: bij de bepaling van het stempelplan moet rekening worden gehouden met de veiligheidsfactoren volgens de Eurocodes.
Uitgave: Aboma bv Maxwellstraat 49 a Postbus 141 6710 BC Ede tel. 0318 69 19 20 www.aboma.nl
Heeft u naar aanleiding van deze informatie vragen, opmerkingen of verbetersuggesties, geef het aan ons door via
Abomafoon@aboma.nl Wij helpen u graag!
Controlelijst Stalen schroefstempels
Project / locatie: Ingevuld door: Datum:
Aandachtspunten
Opmerkingen / maatregelen Actiegereedd.d.
v = akkoord; x = tekortkoming; - = niet van toepassing 01 Uitvoering van de schroefstempels
beschermd tegen roestvorming (bijvoorbeeld gegalvaniseerd); binnenbuis tegen uitvallen be- schermd; vingerbeveiliging aanwezig; opstaande kanten van de gaffel minimaal 50 mm hoog;
originele steekpen met diameter maximaal 1 mm kleiner dan pengat
02 Staat van de schroefstempels
roestvorming algemeen; roestvorming onderzijde buitenbuis; stempels vrij van indeukingen/
vervormingen; originele steekpen aanwezig; gaffel niet vervormd; binnenbuis gangbaar; schroefmof of stelmoer gangbaar; pengaten niet vervormd 03 Opslag en transport
opslag stabiel; aangevoerd in stapeljukken; met mechanische hulpmiddelen verplaatst naar de werkplek
04 Opstelling
drukverdeling toegepast op systeemvloer;
ondergrond voldoende vlak; schroefstempels te lood; afstand tussen de schroefstempels onderling en de stempelrijen volgens stempelplan; schroef- stempels van dezelfde lengte toegepast; door- stempeling onderliggende vloervelden 05 Stabiliteit
langsschoring aangebracht; in dwarsrichting opgesloten tussen de bouwmuren
06 Fysieke belasting
schroefstempels bij voorkeur met snelontkistings- pen: lengte schroefstempel afgestemd op verdiepingshoogte; trapje aanwezig (in geval van werken boven de macht)
07 Persoonlijke beschermingsmiddelen helm, veiligheidsschoenen en handschoenen Toelichting / nadere bijzonderheden:
Toolbox Stalen schroefstempels
Overige aandachtspunten
• Schroefstempels voorzien van uitvalbeveiliging en vingerbeveiliging.
• Schroefstempels in goede staat van onderhoud.
• Doorstempeling van onderliggende vloervelden.
• Lengte schroefstempel afgestemd op de verdiepingshoogte.
• Aanvoeren met mechanische hulpmiddelen in stapeljukken.
• Gebruik helm, veiligheidsschoenen en handschoenen.
Registratieformulier toolbox
Project:
Gehouden door: Functie:
Datum: Onderwerp:
Presentielijst
Naam Bedrijfsnaam Handtekening
Eventuele opmerkingen:
