Gordelroos & Shingrix veel gestelde vragen

(1)

Gordelroos

& Shingrix

veel gestelde

vragen

(2)

Gordelroos / leeftijdgerelateerde verminderde afweer _________ 3 1. Wat is gordelroos? _______________________________________________3 2. Wie loopt risico op gordelroos? ____________________________________3 3. Kan iemand die geen waterpokken heeft gehad,

gordelroos krijgen? ______________________________________________4 4. Wat is de oorzaak van gordelroos? _________________________________4 5. Wat zijn andere oorzaken van gordelroos? ___________________________4 6. Hoe vaak komt gordelroos voor? ___________________________________5 7. Wat heeft leeftijd te maken met een verhoogde kans

op gordelroos? __________________________________________________5 8. Welke complicaties kunnen bij gordelroos optreden? __________________5 9. Welke patiënten met gordelroos hebben een verhoogd

risico om postherpetische neuralgie (PHN) te ontwikkelen? _____________6 10. Welke andere risico’s hebben oudere patiënten met gordelroos? ________6

Shingrix werkingsmechanisme / 2 doses /

veiligheidsprofiel / bewaren __________________________________ 7 11. Wat is Shingrix? _________________________________________________7 12. Voor wie is Shingrix? _____________________________________________7 13. Wanneer mag Shingrix niet toegediend worden? ______________________7 14. Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel? __________________7 15. Gebruik Shingrix _________________________________________________8 16. Welke mogelijke bijwerkingen kan dit vaccin geven? ___________________8 17. Hoe ziet Shingrix eruit en hoe bewaren? _____________________________9 18. Hoe lang kan Shingrix worden bewaard na reconstitutie? _______________9 19. Wordt Shingrix vaccinatie vergoed door mijn

ziektekostenverzekering? __________________________________________9 20. Als ik me laat vaccineren hoe lang ben ik dan beschermd

tegen gordelroos? _______________________________________________9 21. Ik heb al eens eerder gordelroos gehad, heeft het nog zin

om me te laten vaccineren? ________________________________________9

Inhoudsopgave

(3)

3

1. Wat is gordelroos?

Gordelroos, ook wel herpes zoster, is een huidreactie met rode vlekjes en blaasjes. Het zit vaak aan één kant van het lichaam, meestal op de romp, maar soms op een arm of in het gezicht.^1-3

• De huiduitslag geeft jeuk en is vaak erg pijnlijk. Daarnaast kan koorts, algehele malaise en pijnlijke, opzwellingen van de lymfeklieren ontstaan.²

• De huidreactie wordt veroorzaakt door een infectie in de zenuwcellen in dat deel van de huid.

De infectie ontstaat door een opleving van het waterpokkenvirus, dat in de zenuwbanen is achtergebleven na een eerdere waterpokkeninfectie (meestal al op kinderleeftijd doorgemaakt).^1-3

• Gordelroos kan meerdere weken tot soms jaren duren en leiden tot complicaties, zoals ernstige en langdurige zenuwpijn.^1,2

Referenties:

1. Gezondheidsraad. Vaccinatie tegen gordelroos. Den Haag: Gezondheidsraad, 2019; publicatienr. 2019/12

2. Wichers IM, Opstelten W; NHG Behandelrichtijn Gordelroos 2018: https://www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/

uploads/nhg-behandelrichtlijn_gordelroos.pdf

3. LCI Richtlijn Gordelroos 2014; https://lci.rivm.nl/richtlijnen/gordelroos.

2. Wie loopt risico op gordelroos?

Bijna iedereen kan gordelroos ontwikkelen; gordelroos wordt veroorzaakt door reactivatie van het virus dat waterpokken veroorzaakt: het varicella zoster virus (VZV).^1-3

• Ongeveer 95% van volwassenen in Nederland heeft als kind waterpokken doorgemaakt en is dus geïnfecteerd met het VZV.¹

• Na de waterpokken blijft dit virus zitten in de zenuwcellen van het lichaam.^1,2

• Bij ongeveer 1 op de 4 mensen reactiveert dit virus en veroorzaakt gordelroos, ook wel herpes zoster.¹

• Op de leeftijd van 85-jaar zal ongeveer 1 op de 2 mensen gordelroos hebben doorgemaakt.^1,3

Referenties:

uploads/nhg-behandelrichtlijn_gordelroos.pdf.

3. LCI Gordelroosvaccinatie Factsheet. https://lci.rivm.nl/richtlijnen/gordelroosvaccinatie

Gordelroos / leeftijdgerelateerde verminderde afweer

Inhoud

(4)

3. Kan iemand die geen waterpokken heeft gehad, gordelroos krijgen?

Personen die niet geïnfecteerd zijn met het waterpokkenvirus (VZV) kunnen geen gordelroos ontwikkelen. Alleen bij personen die eerder geïnfecteerd zijn met het VZV, kan het virus opleven en gordelroos veroorzaken.¹

Referentie:

4. Wat is de oorzaak van gordelroos?

Gordelroos wordt veroorzaakt door opleving van het varicellazostervirus (VZV).^1-3

• De opleving van het VZV kan optreden wanneer het immuunsysteem, de natuurlijke verdedi- ging van het lichaam, zwakker wordt.^1-3

• De werking van het immuunsysteem, het afweersysteem, neemt af door het ouder worden en door sommige ziektes of door gebruik van bepaalde geneesmiddelen.^1-3

• De belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van gordelroos is leeftijd. Het risico op gordelroos neemt toe met het ouder worden, vooral vanaf 50 jaar.³

Referenties:

3. LCI Gordelroosvaccinatie Factsheet. https://lci.rivm.nl/richtlijnen/gordelroosvaccinatie

5. Wat zijn andere oorzaken van gordelroos?

De belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van gordelroos is de verminderde werking van het afweersysteem met het ouder worden, vooral vanaf 50 jaar.³ Ook mensen waarbij het immuunsysteem wordt onderdrukt door ziekte of gebruik van bepaalde geneesmiddelen hebben een verhoogde kans op gordelroos. Denk bijvoorbeeld aan patiënten met een hiv- infectie, met aandoeningen van het afweersysteem, sommige vormen van kanker of patiënten die medicijnen gebruiken die de afweer onderdrukken, zoals bijvoorbeeld na het ondergaan van een transplantatie.^1-3

Referenties:

Inhoud

(5)

5

6. Hoe vaak komt gordelroos voor?

De kans om gordelroos te krijgen is ongeveer 1 op 4 en op 85-jarige leeftijd zal 1 op 2 van de mensen gordelroos hebben meegemaakt.¹ Per jaar bezoeken ongeveer 88.000 mensen de huisarts en worden 500 mensen opgenomen in het ziekenhuis vanwege gordelroos.¹

Referentie:

7. Wat heeft leeftijd te maken met een verhoogde kans op gordelroos?

Gordelroos wordt veroorzaakt door opleving van het varicellazostervirus (VZV).^1-2 De eerste infectie met VZV leidt tot waterpokken. Na het herstel van waterpokken blijft het VZV in het lichaam achter in sommige zenuwcellen. Het immuunsysteem voorkomt dat het virus weer actief kan worden. Met het ouder worden en vooral vanaf de leeftijd van ongeveer 50 jaar neemt de werking van het immuunsysteem af en neemt de kans op gordelroos toe.^1,2

Referenties:

8. Welke complicaties kunnen bij gordelroos optreden?

¹

Gordelroos kan tot complicaties leiden. De meest voorkomende complicatie van gordelroos is:

• lang aanhoudende zenuwpijn – dit wordt postherpetische neuralgie of PHN genoemd.

Nadat de blaasjes van de gordelroos genezen zijn, kan de patiënt deze pijn krijgen die ernstig kan zijn en die maanden of jaren kan aanhouden.

Andere complicaties van gordelroos zijn:

• littekens op de plaats van de blaasjes.

• huidinfecties, zwakte, spierverlamming en verlies van het gehoor of gezichtsvermogen – deze complicaties komen minder vaak voor.

Referentie:

1. Shingrix SPC 2019, https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/shingrix-epar-product-information_nl.pdf Inhoud

(6)

9. Welke patiënten met gordelroos hebben een verhoogd risico om postherpetische neuralgie (PHN) te ontwikkelen?

PHN kan maanden aanhouden, en soms jaren en in zeldzame gevallen levenslang.¹ Ouderen hebben een verhoogd risico om PHN te ontwikkelen: de incidentie van postherpetische neuralgie na gordelroos varieert tussen de 5–30%² en treedt op bij 50% van de patiënten ouder dan 85 jaar.³

Referenties:

3. John A, Canaday DF. Herpes zoster in the older adult. Infect Dis Clin North Am. 2017; 31(4): 811–826

10. Welke andere risico’s hebben oudere patiënten met gordelroos?

Oudere personen met gordelroos hebben vaker te maken met postherpetische neuralgie, ziekenhuisopnames en overlijden.¹

Referentie:

1. Centers for Disease Control and Prevention. Prevention of herpes zoster: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR. 2014;63(No.33):721-740.

Inhoud

(7)

7

11. Wat is Shingrix?

Shingrix is een vaccin dat helpt bij de bescherming van volwassenen van 50 jaar en ouder tegen gordelroos (herpes zoster) en postherpetische neuralgie, een lang aanhoudende zenuwpijn die kan volgen na gordelroos. Het vaccin herinnert het lichaam aan het virus dat gordelroos veroorzaakt. Dit helpt het immuunsysteem om voorbereid te zijn om het virus aan te vallen en het lichaam te beschermen tegen gordelroos en de complicaties ervan.¹

12. Voor wie is Shingrix?

Shingrix is geïndiceerd voor de preventie van herpes zoster en postherpetische neuralgie bij volwassenen van 50 jaar of ouder. Het vaccin is niet geregistreerd voor het voorkomen van waterpokken (varicella).¹

13. Wanneer mag Shingrix niet toegediend worden?

Dit middel mag niet toegediend worden wanneer de patiënt allergisch (overgevoelig) is voor een van de stoffen in dit vaccin. Symptomen van een allergische reactie kunnen onder andere bestaan uit een jeukende huiduitslag, kortademigheid en zwelling van gezicht of tong.¹

14. Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?

¹

Neem contact op met de arts of apotheker voordat dit middel wordt toegediend als de patiënt:

• een ernstige infectie heeft met een hoge temperatuur (koorts). In deze gevallen kan het zijn dat de vaccinatie moet worden uitgesteld tot de patiënt is hersteld. Een lichte infectie, zoals een verkoudheid, zou geen probleem moeten zijn, maar bespreek dit eerst met de arts;

• een bloedingsprobleem heeft of makkelijk blauwe plekken krijgt.

Flauwvallen kan optreden na, of zelfs voor, elke vaccinatie door een psychogene reactie op de naaldinjectie. Het is belangrijk dat er maatregelen worden genomen om letsel als gevolg van flauwvallen te voorkomen.

Shingrix kan niet als behandeling gebruikt worden als de patiënt al gordelroos heeft of bij complicaties die te maken hebben met gordelroos.

Shingrix werkingsmechanisme / 2 doses / veiligheidsprofiel /

bewaren*

Inhoud

(8)

Overleg met de arts of Shingrix kan worden gebruikt bij personen met een geschiedenis van gordelroos en bij personen met een zwakke gezondheid, waaronder diegenen met meerdere comorbiditeiten. De arts moet op individuele basis de voordelen van herpes zoster-vaccinatie afwegen tegen de risico’s.

Net als alle vaccins beschermt Shingrix mogelijk niet volledig alle mensen die zijn gevaccineerd.

Uw arts kan hier meer over vertellen.

15. Gebruik Shingrix

¹

• Shingrix is uitsluitend op recept verkrijgbaar.

• Het vaccin wordt toegediend door een arts of verpleegkundige als een injectie in een spier, meestal in de bovenarm.

• Het vaccinatieschema bestaat uit twee doses: een eerste dosis gevolgd door een tweede dosis² maanden later. Indien flexibiliteit in het vaccinatieschema noodzakelijk is, kan de tweede dosis 2 tot 6 maanden na de eerste dosis worden toegediend.

• Beide doses dienen te worden toegediend voor een maximale bescherming.

• Shingrix kan gegeven worden als de patiënt eerder gevaccineerd is met een levend, verzwakt herpes zoster-vaccin. Vraag de arts om meer informatie.

16. Welke mogelijke bijwerkingen kan dit vaccin geven?

¹

Zoals elk geneesmiddel kan ook dit vaccin bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen daarmee te maken.

Bijwerkingen die tijdens klinische onderzoeken met Shingrix zijn gemeld:

• Zeer vaak (komen voor bij meer dan 1 op de 10 doses van het vaccin):

- Hoofdpijn

- Maag-darmklachten (waaronder misselijkheid, overgeven, diarree en/of buikpijn) - Spierpijn (myalgie)

- Pijn, roodheid en zwelling op de plaats waar de injectie is toegediend - Vermoeid gevoel, koude rillingen, koorts

• Vaak (komen voor bij minder dan 1 op de 10 doses van het vaccin):

- Jeuk op de plaats waar de injectie is toegediend (pruritus) - Algeheel gevoel van niet lekker zijn

• Soms (komen voor bij minder dan 1 op de 100 doses van het vaccin):

- Gezwollen klieren in de nek, oksel of lies - Pijn in de gewrichten

De meeste van deze bijwerkingen zijn licht tot matig in intensiteit en houden niet lang aan.

Volwassen van 50-69 jaar krijgen mogelijk meer bijwerkingen in vergelijking met volwassenen van ≥ 70 jaar.

Inhoud

(9)

9

17. Hoe ziet Shingrix eruit en hoe bewaren?

¹

Dit middel bestaat uit een poeder en een suspensie voor injectie. Het poeder is wit. De suspensie is een opaalachtige, kleurloze tot lichtbruine vloeistof.

• Eén verpakking Shingrix bestaat uit:

- Poeder voor 1 dosis in een injectieflacon - Suspensie voor 1 dosis in een injectieflacon

• Voor beide injectieflacons geldt:

- Bewaren in de koelkast (2°C – 8°C).

- Niet in de vriezer bewaren.

- Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.

18. Hoe lang kan Shingrix worden bewaard na reconstitutie?

¹

Na reconstitutie moet het vaccin direct worden gebruikt; als dit niet mogelijk is, moet het vaccin in de koelkast (2°C – 8°C) worden bewaard. Het gereconstitueerde vaccin moet worden afgevoerd als het niet binnen 6 uur na reconstitutie is gebruikt.

19. Wordt Shingrix vaccinatie vergoed door mijn ziektekosten

verzekering?

Shingrix wordt niet vergoed vanuit de basis ziektekostenverzekering en, zover nu bekend is, ook niet vanuit eventuele aanvullende verzekeringen. Indien u hier meer vragen over heeft, kunt u het beste contact opnemen met uw verzekeraar.

20. Als ik me laat vaccineren hoe lang ben ik dan beschermd tegen gordelroos?

Dit kunt u met uw arts bespreken.

21. Ik heb al eens eerder gordelroos gehad, heeft het nog zin om me te laten vaccineren?

Overleg met uw arts of Shingrix kan worden gebruikt. De arts moet op individuele basis de voordelen van herpes zoster-vaccinatie afwegen tegen de risico’s.¹

* Lees voor meer informatie over Shingrix de volledige bijsluiter via https://www.ema.europa.eu/

en/documents/product-information/shingrix-epar-product-information_nl.pdf

Referentie:

1. Shingrix SPC 2019, https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/shingrix-epar-product-information_nl.pdf Inhoud

(10)

Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. U kunt bijwerkingen melden via www.lareb.nl of contact opnemen met GSK via tel. 033-208 1100 of mailen naar nl.bijwerking@gsk.com.

Lees altijd de bijsluiter voordat u dit geneesmiddel toedient. Bij vragen neemt u contact op met uw zorgverlener, verpleegkundige of apotheker

Inhoud

Gordelroos & Shingrix veel gestelde vragen

Gordelroos

& Shingrix

veel gestelde

vragen

Inhoudsopgave

1. Wat is gordelroos?

2. Wie loopt risico op gordelroos?

Gordelroos / leeftijdgerelateerde verminderde afweer

3. Kan iemand die geen waterpokken heeft gehad, gordelroos krijgen?

4. Wat is de oorzaak van gordelroos?

5. Wat zijn andere oorzaken van gordelroos?

6. Hoe vaak komt gordelroos voor?

7. Wat heeft leeftijd te maken met een verhoogde kans op gordelroos?

8. Welke complicaties kunnen bij gordelroos optreden?

9. Welke patiënten met gordelroos hebben een verhoogd risico om postherpetische neuralgie (PHN) te ontwikkelen?

10. Welke andere risico’s hebben oudere patiënten met gordelroos?

11. Wat is Shingrix?

12. Voor wie is Shingrix?

13. Wanneer mag Shingrix niet toegediend worden?

14. Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?

Shingrix werkingsmechanisme / 2 doses / veiligheidsprofiel /

bewaren*

15. Gebruik Shingrix

16. Welke mogelijke bijwerkingen kan dit vaccin geven?

17. Hoe ziet Shingrix eruit en hoe bewaren?

18. Hoe lang kan Shingrix worden bewaard na reconstitutie?

19. Wordt Shingrix vaccinatie vergoed door mijn ziektekosten­

verzekering?

20. Als ik me laat vaccineren hoe lang ben ik dan beschermd tegen gordelroos?

21. Ik heb al eens eerder gordelroos gehad, heeft het nog zin om me te laten vaccineren?

19. Wordt Shingrix vaccinatie vergoed door mijn ziektekosten