Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel
Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel
Wat is hyperventilatie, wat zijn de klachten en symptomen en hoe bestrijdt u een aanval?
De term hyperventilatie betekent letterlijk ‘te veel ademen’ of ‘meer ademen dan nodig is voor het lichaam’. U haalt dan adem alsof u uzelf enorm inspant. Dit komt bijvoorbeeld voor bij angst, paniek of stress. Dat ontstaat een abnormale situatie, waarbij u sneller gaat ademen en te veel koolzuur uitademt.
Klachten en symptomen
Klachten en symptomen die kunnen optreden bij hyperventilatie:
Algemeen
Vermoeidheid, algemene zwakte Prikkelbaarheid
Slapeloosheid
Psychisch
Angst en onrust Depressie
Concentratiestoornissen Fobieën
Spieren
Verlamming Trillingen
Stijfheid handen, vingers en mond Tintelingen op de huid
Algemene spierstijfheid (tetanie)
Hart en vaten
Hartkloppingen
Overslaan van het hart Pijn op de borst
Koude klamme handen
Centraal zenuwstelsel Hoofdpijn Duizeligheid
Bewustzijnsstoornissen Wazig zien
Longen en luchtwegen Benauwdheid
Beklemming op de borst Kriebel in de keel
Zuchten, longhonger Frequent ademen, hijgen Pijnlijke ademhalingsspieren
Spijsvertering
Opgeblazen gevoel Pijn in de maagstreek Winden laten
Misselijkheid Diarree/constipatie Vermoeidheid.
Deze symptomen treden niet allemaal tegelijk op. Veel mensen reageren op de symptomen met angstgevoelens. Andersom kan angst ook een oorzaak zijn van hyperventilatie. Zo kan na een aanval van hyperventilatie angst ontstaan voor een nieuwe aanval en die angst kan op zijn beurt weer hyperventilatie in de hand werken. Zo ontstaat een vicieuze cirkel.
Bij te weinig zuurstof in het bloed, maar vooral bij te veel koolzuur, gaat er een signaal naar het ademcentrum in de hersenen. Hierdoor gaat u sneller ademen. Daardoor komt meer zuurstof het lichaam in en voert het lichaam meer koolzuur af. Een tekort aan zuurstof en een teveel aan koolzuur ontstaat bijvoorbeeld tijdens het sporten. U gaat dan sneller
ademen om voldoende zuurstof binnen te krijgen en het teveel aan koolzuur kwijt te raken.
Dit is normaal en gezond.
Bij hyperventilatie gaat u sneller ademen zonder dat uw lichaam daar behoefte aan heeft.
Daardoor ademt u teveel koolzuur uit. Het lichaam wil de concentratie van koolzuur in het bloed zoveel mogelijk constant houden. Als het koolzuurgehalte in het bloed te snel daalt, probeert uw lichaam de gevolgen van dit verlies aan koolzuur te beperken. De bloedvaten in de hersenen trekken samen, de prikkeling van ons sympathische zenuwstelsel
veroorzaakt symptomen als duizeligheid, tintelingen, wazig zien en hartkloppingen. De ademhaling kan zelfs geremd worden, dit treedt bijvoorbeeld op bij flauwvallen.
Verschil chronische en acute hyperventilatie
Naast de acute vorm van hyperventilatie bestaat ook een chronische vorm. Deze is minder spectaculair en daardoor ook minder goed te herkennen. Chronische hyperventilatie wordt gekenmerkt door vage klachten die constant aanwezig zijn. Dit is logisch, omdat deze mensen bijna de hele dag ‘onbewust’ hyperventileren.
In de praktijk hebben de klachten bij chronische hyperventilatie veelal een psychisch én lichamelijk karakter: vermoeidheid, spierpijn, depressie, hoofdpijn, slapeloosheid, concentratiestoornissen, rug- en buikpijn. Dit soort klachten kunnen ook een andere oorzaak hebben. Daarom kan het lang duren voordat duidelijk is dat chronische hyperventilatie de oorzaak van uw klachten is.
Wat kunt u bij een aanval het beste doen?
Bij een aanval van acute hyperventilatie heeft u de neiging om steeds sneller door uw mond te ademen. Dit doet u om meer lucht binnen te krijgen. Dit heeft een averechts effect: om de aanval te stoppen, moet u juist minder lucht binnenkrijgen.
Ga daarom bij een aanval in een stoel zitten en probeer rustig met alleen de buik adem te halen. De borstkas zelf blijft dan rustig en ontspannen. Dit kunt u bereiken door via de neus in te ademen en tussen de lippen door weer uit te ademen. Controleer met uw hand op uw buik of u de buikbeweging voelt.
De beste therapeut voor het bestrijden van hyperventilatie bent u zelf.
Als u beweegt, verhoogt de productie van koolzuur in het lichaam. U verbruikt meer
zuurstof, er ontstaat meer koolzuur. Het kan daarom helpen om een eind te gaan wandelen of te gaan fietsen als u een aanval op voelt komen.
Ook ademen met beide handen voor de mond kan helpen. U vangt de uitgeademde lucht dan op in het kommetje van uw handen. Deze uitgeademde lucht bevat koolzuur. Door dit weer in te ademen, stijgt het koolzuurgehalte in uw bloed en verdwijnen de klachten. Het gebruik van een plastic zakje raden we af. Dan ademt u wel koolzuur terug uw lichaam in, maar krijgt u geen zuurstof naar binnen.
De mooiste oplossing is ademoefeningen toe te passen waarmee u uw ademhaling weer onder controle krijgt. Het is immers niet altijd mogelijk om precies op het juiste moment te gaan fietsen of wandelen. En ook dit kan dan weer voor paniek zorgen, waardoor de
klachten erger worden.
De fysiotherapeut kan u helpen met de juiste ademoefeningen.
Vragen
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met de afdeling Fysiotherapie. Neem bij acute
Contact
Fysiotherapie T 088 753 14 50
Ma t/m vr 08:00 - 16:30 uur
Longfunctie-afdeling T 088 753 16 30
Ma t/m vr 08:00 - 16:30 uur
Longgeneeskunde - Polikliniek T 088 753 12 10
Ma t/m vrij 08:00 – 16:30 uur
