Wonen op vakantieparken:
repressie versus reguleren
Tineke Lupi (Platform31) en Henk Boelens (gemeente Breda)
Wooncongres 2018, 4 december in Den Haag
Binnenkomer
Welke associaties roept een vakantiepark bij u op?
Wie van u is wel eens op een vakantiepark verbleven?
Wie van u heeft vakantiehuisje, of in de familie?
Wie van u kent mensen die – voor korte of lange tijd - op een vakantiepark hebben gewoond?
Nederland vakantieparkland
Recreatie gestimuleerd voor regionale economie
>1500 bedrijfsmatig geëxploiteerde parken, 2800 campings Ook veel terreinen met stacaravans en huisjes in eigendom Grootste dichtheid objecten ter wereld
Meest gebouwd tussen 1960 en 1990 Kleine ondernemers en grote bedrijven Diversiteit in luxe en voorzieningen
Wonen op vakantieparken
Al lang bekend fenomeen, zeker > 30 jaar
2005: >14% vaste recreatieobjecten bewoond 2018: 6000 – 9000 individuele bewoners geteld in 11 gemeenten op de Veluwe
Landelijk 22.000 mensen geregistreerd op recreatiewoningen
Schatting totale groep in Nederland: >55.000 dus een middelgrote stad, Den Helder of Gouda
Waarom problematisch?
Permanente bewoning is onrechtmatig – bestemmingsplan recreatieve functie Dus verboden, maar alom gedoogd en weinig gericht bestreden
Mensen uit het zicht en tussen wal en schip Woningnood, verloedering terreinen,
sociale problematiek
Thema’s / vragen voor vandaag
I Wie wonen er op vakantieparken en waarom? Welke maatschappelijke dynamiek zit hierachter?
II Wat is de opgave voor gemeenten en hoe krijg je mensen naar betere/legale huisvesting?
III Hoe kunnen vakantieparken een
oplossing bieden voor de woningmarkt?
Categorieën
Alternatieve leefstijl en woonwens buiten het systeem:
- pensionado’s
- jonge vrijbuiters / paradijsvogels
Acute woonbehoefte niet in bestaande aanbod vervuld:
- spoedzoekers vanwege echtscheiding, verandering van baan, gezinsvorming
- arbeidsmigranten
Vastgelopen / niet in reguliere woonsituatie passen:
- kwetsbare mensen met beperkingen en problemen - onder de radar vanwege schulden en criminaliteit
Vestigingsproces
Herkomst veelal stedelijke gebieden
Reguliere ‘life events’ woningzoekenden
Persoonlijke push factoren en woonbehoeften Groene, rustige, prikkelarme omgeving
Beschikbare, relatief betaalbare woonruimte Sociale netwerk zeer belangrijk
Regels niet bekend of bewust overtreden
Leefwereld op het park
Verblijfsduur: zeer lang (>10 jaar) of relatief kort <3 jaar Veel mensen willen blijven, ook woonurgenten
Gemeenschapsvorming: contacten, activiteiten, hulp en steun
Fysieke, psychische en financiële belemmeringen van vertrek
Versterken kwetsbaarheid en multi-problematiek
Achterliggende processen
Wegkijken en gedogen
Botsing systeem- en leefwereld Minder vaste leefpatronen
Gebrek aan flexibele, alternatieve woonvormen
Extramuralisering en
transformatie sociale domein Nadruk op zelfredzaamheid
Aanpak onrechtmatige bewoning
1. Handhaven op individuele bewoners –
pas op voor waterbedeffect en symptoombestrijding
2. Gedogen en/of legaliseren bewoning –
sociaal-fysieke oplossing voor enkelen
3. Ontruiming park en herhuisvesting –
structurele sociale oplossing
4. Parken inrichten voor flexwonen –
structurele woonoplossing
HERHUISVESTINGSOPGAVE FORT ORANJE
Wat hebben we ervaren?
Wat als dit niet de laatste is…….?
Context
Van intentie naar handelen
Intentie
• Beëindigen onwenselijke
leefsituatie en ondermijning
• Waar aan de orde zorgen voor structurele fatsoenlijke
herhuisvesting
Kaders?
De camping moet leeg!
• Vrije keuze huisvesting
• Inschrijfplicht gemeente
• Lokale afspraken mbt toewijzen woningen
• Geen eerdere handhaving richting bewoners
• Zorgplicht gemeente die uitgaat van eigen kracht (WMO)
• Zicht op duurzaam en rechtmatig verblijf?
• Crisis- of reguliere processen?
Individueel maatwerk
Wettelijke en beleidsinstrumenten zijn op individuele grondslag
gebaseerd
Enige ordening
• Niet ingeschreven arbeidsmigranten moeten vertrekken
• Biedt gelukzoekers geen gelukje, maar laat ze verder zoeken
• Iedereen retour vorige gemeente van inschrijving
• Je moet toch ergens beginnen
• Mensen met sociale binding Zundert
(schoolgaande kinderen, georganiseerde zorg) krijgen verlengde zoektijd
• Woningmarkt zeer krap voor de doelgroep
• Gentlemen’s agreement burgemeesters in regio over inspanningen t.a.v. oud-bewoners gemeente
• Crisis verbroedert
• Geen ondersteuning als er geen duidelijk recht of zorgindicatie is
• Geen afdwingbaar recht
Uitdagingen
• In sneltreinvaart komen tot samenwerking (48 gemeenten)
• Geen afdwingbare medewerking
• Lokale beleidsafspraken m.b.t. wonen (bijzondere doelgroepen, urgentie)
• Incomplete dossiers (m.n. sociaal-
economische aspecten en woonhistorie)
• Verwachtingenmanagement: ‘wij zorgen voor u’ vs. eigen verantwoordelijkheid bewoners
• Faciliteit t.b.v. verlengde zoektijd inrichten
• Verwachtingenmanagement m.b.t.
crisisorganisatie
Resultaten
• Ca. 150 mensen vertrokken naar buitenland
• Ca. 220 mensen naar 27 gemeenten vertrokken
• 27 huishoudens verlengde zoektijd
• 4 alsnog geen ondersteuning
• 5 plaatsingen beschermd wonen
• Nu nog 3 huishoudens op zoek naar huisvesting
Krijg je iedereen weg?
• Iedereen is vertrokken
• Van velen weten we waarheen
• 3 meldingen bij daklozenopvang
• Veel bekende situaties zijn verbeterd
• Aantal blijft toch liever onder de radar
Krijg je iedereen wel weg?
Is dat wel de goede vraag?
• Erkennen van olifantpaadjes is vaak de beste remedie
• 5 honden, een volière en een aantal katten passen niet snel in een ‘normale’ wijk
• Èchte pauzewoningen ontbreken
Welk probleem los je op?
• Individuele
leefomstandigheden ✓
• Camping niet meer beschikbaar ✓
• Ondermijning ✓
• Bereikbare woningen
• Tijdelijke woningen
• Passende woningen
Voorkomen(de gevallen)
Druk op productie van woningen
‘midden-duur, maar doelgroep ‘flexibele, goedkope woningen’
blijft onderbelicht “Waarom zijn er de afgelopen decennia door corporaties niet meer kleinschalige projecten ontwikkeld, met meer diversiteit aan
woonvormen waarbij
bewoners niet de hoofdprijs betalen voor een gammel hok? Fatsoenlijk beheerde woonvormen waar voor 400 tot 500 euro
woningzoekenden voor maximaal twee jaar een ruimte van 40 tot 50 vierkante meter kunnen huren. Daar is behoefte aan.”
Consequenties van een aanpak……
• Een extra beroep op WMO-middelen (tijd en
geld)
• Een extra vraag naar goedkope woningen
• Nog niet bekende/actieve woningzoekenden op de
markt
• 5 x beschermd wonen + € 250.000
• Oplossen budget- en schuldenproblematiek
• Ambulante begeleiding vanuit WMO
• 575 woningen sociale huur, waarvan 385 nieuwe vraag
Vraaggestuurde woningmarkt?
Recreatieparken 3.0 kunnen rol spelen:
• Leefstijlen
• Solidariteit/participatie
• Suburbanisatie
• Eenzaamheid tegengaan
• ‘verward gedrag’
• Recreatiepark als wijk in de wijkaanpak
Transformatie en herbestemming
Geen reguliere voorraad of ‘gewone’
woonwijk – bijzondere doelgroepen
Passend voor park, locatie en omgeving Niet teveel mix van leefstijlen
Pauzepark: tijdelijk wonen voor spoedzoekers Arbeidsmigranten: shortstay of midstay
Opvang of logies voor kwetsbare mensen Woon-zorgconcepten voor ouderen
….?
Randvoorwaarden
Regie door gemeente en provincie Kritisch op partij en businessplan Beheer op terrein cruciaal
Woonbestemming >waardestijging
Variatie in termijn – tijdelijk geeft sturing Maatwerk, geen generieke oplossing
Vragen en discussie
Is bewoning van vakantieparken een kwestie in de gemeente?
Wat is het huidige beleid?
Hoe ga je om met inschrijving en handhaving?
Welke kennis en instrumenten heb je nodig?
