l
enDEMDC
D()nderdag 11 maart 1965 - Nö. SU
Wijziging Dienstplichtwet
(Zie pag. 2)
Op een stralende, vroege lentedag . hebben Koningin Juliana en Prins Bernhard ons allen in eenvoudige, menselijke bewoordingen. in kennis gesteld van de veTlaving van Prin- ses Margriet en de heer Pieter van Vollenhoven.
En de beide jonge verloofden richt- ten zich tot ons, onopgesmukt en spontaan, als gold het slechts een familiefeest,
Uit het feit van deze verloving blijkt opnieuw hoe in het vorstelijk gezin van het Oranjehuis de ge- dachte van een democratisch konings- schap tot een levende werkel~ikheid
is geworden.
Het Nederlandse volk is één in zijn vreugde over dit feestelijk gebeuren.
De gelukwens, die bij ons opwelt, zal meer dan ooit waarachtig. zUn.
L.M .
. . . _._._ll:lllllll.lillll.lllfi.lfi .•• !ll ... _ .... _. _ _ _ _ . . . lll . . . .
RONDOM DE
I<.A.BINETS~CRISIS
De kernvraag is of, en in hocverre een demissionair Kabinet - of de Premier van een dergelijk Kabinet - verplicht is, de Kamer inlichtingen te verstrekken. Staatsrechtelijk menen wij deze vraag in het algemeen ontken- nend te moeten beantwoo.sden. Een de- missionaire Premier hoeft en kan zich niet tegenover het Parlement te verant- woorden over de redenen van een ont-·
slag-aanvrage van zijn Kabinet. Behal- ve voor zeer dringende aangelegenhe- den is er immers geen "verkeer" meer tussen de Kamers en de demissionair.e Ministers. Dit gestremde verkeer zien wij - anders dan de staatsrechtskundi- ge dr. E. van Raalte - los van de be- woordingen, waarin na de kabinets- crisis het Staatshoofd de Ministers ver- zoekt 's lands zaken te blijven beharti- gen. Of nu de formule wordt gebruikt
"de lopende zaken te behartigenH, of
Het klonk allemaal zo aanneme- lijk. Daar stond die arme dr. A.
Vondeling met de handen in het haar.
Hij moest H.M. de Koningin van ad- vies dienen over de Kabinetscrisis en hij wist helemaal niet waar het over ging. Redenen waarom hij ten eerste de V oorzitter van de Tweede Kamer had verzocht een vergadering bijeen te .roepen. En ten tweede er op aandrong, dat de Minister-President daarin ope- ni~1g van zaken zou geven. Of althans
mm of meer gedetailleerd zou medede- len, wat de oorzaak van de ontslag- aanvrage van het Kabinet-Marijnen was.
Het klonk allemaal zo aannemelijk.
Maar het was het niet.
Laat ons één ding voorop stellen. In tegenstelling tot zijn uitlatingen op het P.v.d.A.-congres, waar hij zich te bui- Uetl ging aan ongebreideldS! demagogie
ten opzichte van de liberalen, speelde dr. Vondeling zijn spel of spelletje tij- dens de laatste Kamervergadering knap en met verve. Niemand zal hem kwa- lijk nemen, dat hij als principieel te- genstander van het Kabinet alles uit de gegeven situatie trachtte te halen, wat er te halen was. Ditmaal speelde dr.
Vondeling de rol der bijna vermoorde onschuld. Of het ook zakelijk verant- wool'd was?
LUISTERT NAAR
"DE STEM VAN DE V.V.D."
Radio-uitzending DONDERDAG 18 MAART a.s., van 18.20-18.30 uur, over de zender Hilversum I (402 m).
dat de Koningin de Ministers verzoekt
"al datgene te blijven verrichten, wat zij in belang van het Koninkrijk nood- zakelijk achten", het schijnt ons om het even. Bovenal staat vast, dat er staats- rechtelijk verschil bestaat tussen een
"zittend" en een "demissionair" Minis- ter. De laatste kan volge,ns onze me- ning niet ter verantwoording worden geroepen door de Kamer, omdat, waü- · neer de Kamer het niet eens is met zijn verantwoording, iedere sanctie ont- breekt. Nu kan men wel betogen, dat de Kamer van haar 'misnoegen kan doen blijken; door de demissionaire Minister te nopen à la minute ontslag te nemen. Maar zulks is geheel tegen- gesteld aan de goede conventies, welke daaromtrent gelden in ons parlemen- tair bestel. Iemand, die reeds buiten de Kamer staat opnieuw tot heengaan te dwingen, schijnt ons overigens weinig rationeel.
* * *
Een andere vraag is of het demis- sionaire Kabinet b.v. door een kort communiqué niet iets meer Jitht op het ontstaan der crisis had kun?en doen schijnen dan thans is geschied.
Was dit wel gebeurd, dan zou veel (Vervolg op pagina 2)
VRIJHEID EN DEMOCRATIE 11 MAAR'l' 1965 - PAGINA 2
In memoriam P. H. van Essen
VOORGESTELDE WIJZIGING VAN DE DIENSTPLICHTWET
Op 63-jarige leeftijd is, tijdens een va- kantieverblijf in Oostenrijk, onverwachts overleden de heer P. H. v. Essen, wet- houder der gemeente· Haarlemmerliede en
~f~':~':d~~!d~~o~fa~d~e Prov~nciale
De heer van Essen, mede-oprichter van de afdeling VVD Halfweg-Zwanenburg en een zeer geziene figuur in Halfweg en wijde omgeving, vervulde vele functies in het openbare leven, waarvan het wet-
houderschap hem wel zeer ter harte ging.
(Van onze militaire medewerker)
De Minister van Defensie heeft een voorstel tot wijziging van de dienstplichtwet ingediend, welke inhoudt, dat ingaande voor de lichting 1966 vrijstelling wègens broederdienst zal worden verleend aan de derde zoon.
Hiermede komt de Minister tegemoet aan de wensen van de KVP, zijn partij, welke daarop sterk heeft aangedron- gen. Op de onbillijkheid hiervan zal _ik niet verder ingaan. In de laatste Dne- master heeft de heer Wagenmaker daartegen uitvoerig de bezwaren uit- eengezet, welke bezwaren ik in grote trekken zeer wel kan onderschrijven.
Wel wil ik nog opmerken, dat een ver- ruiming van het vrijstellingsbeleid, wàarbij op ruimer wijze dan tot heden vrijstelling zal worden verleend, nu eenmaal de onbillijke verhouding tus- sen hen die wel en die geen militaire dienst moeten verrichten vergroot. Het percentage vah een lichting dat wel militaire dienst moet gaan verrichten, wordt daardoor opnieuw kleiner, zodat . we al aardig op weg geraken naar de z.g. ·"selective service". De dienstplich- tigen zullen hoe langer hoe meer het gevoel krijgen, dat de maatschappelijke nadelen, welke het vervullen van de militaire dienst nu eenmaal mede-
brengt, op hen zijn komen te rusten, omdat zij niet tot een bepaalde (be- voorrechte) categorie behoren.
Naàst de morele en psychologische factoren, dient nog een andere zijde van het verruimen der vrijstellin- gen onder de ogen te worden gezien.
In de Memorie van Toelichting komt tot uiting, dat het verlenen van vrijstel- ling aan de derde zoon in 1966 zal lei- den tot een tekort van 4000 man. Om dit tekort aan te vullen, zal dus weder vooruit moeten worden gegrepen op lichting 1967, waarna eerst daarna de vooruitgreep achterwege kan blijven.
Bovendien blijkt, dat 1966 inderdaad een topjaar vormt voor wat betreft de aantallen ingeschrevenen (136.200) en oproepbaren (85.800), doch dat daar- na deze aantallen weder geleidelijk aan afnemen om in 1970 onderscheidenlijk 112.800 en 71.100 te bedragen.
Echter wordt er volkomen aan voorbijgegaan, dat nog talloze .onderdelen van het parate legerkorps onder de organische sterkte zijn, terwijl het legerkorps verschillende mobilisa- bele eenheden telt, welke toch be- zwaarlijk als paraat kunnen worden aangemerkt. Ik vraag mij dan ook af,
RONDOM DE
I(ABINETS~CRISIS
(Vervolg van pagina 1)
~-onnodig misbaar van de kant der op- positie voorkomen zijn. Toch zouden in een dergelijk communiqué de ver- schillende standpunten ingenomen door afzonderlijke Ministers, geens- zins voor publicatie vatbaar zijn ge- weest. Want zulks zou geheel tegen- gesteld zijn aan de regel, dat men geen mededelingen doet over intern Kabi- netsberaad.
Dit alles houdt tegelijkertijd in, dat
het Kabinet bij zijn eventuele terug- komst - of ook een nieuw Kabinet - aan de Kamer voor zijn hernieuwde op- treden, volledig verantwoording schul- dig is.
* * *
Intussen hebben de befaamde poli- tieke kringen in Den Haag geen gemakkelijke tijd. Tot die -kringen be- horen politici van diverse pluimage, maar ook de vertegenwoordigers van
"':Delft"
Twee Torens
N.V. LIJM- EN GELATINEFABRIEI{
TELEFOON 25242 - DELFT
of het niet juister zou wezen, de groter aantallen beschikbaarkomende dienst- plichtigen te bestemmen voor het op sterkte brengen van de parate onder- delen en het paraat maken van mobi- lisabele eenheden inplaats van het ver- ruimen der vrijstellingen. Zo wordt in de achtereenvolgende begrotingen, als- ook in de defensienota 1964 telkenmale weder vermeld, dat het streven er op blijft gericht, de 6de brigade, welke paraat dient te zijn, doch nu mobilisa- bel is, in de toekomst weder paraat te stellen. Indien echter de huidige op- roepsterkte blijft gehandhaafd, zal dit streven nimmer kunnen worden ver- wezenlijkt.
Van tweeën een. Of men tracht zo goed mogelijk te voldoen aan de op zich genomen NAVO-ver- plichtingen, waartoe alle oproepbaren zijn benodigd of men handhaaft de hui- dige oproepsterkte om een ruimer vrij- stellingsbeleid te kunnen voeren.
In het laatste geval dient men naast de daaraan verbonden morele en psy- chologische bezwaren ook te aanvaar- den dat tot een organisatie van be- perkte omvang wordt overgegaan, waarbij het inderdaad mogelijk zal zijn vier brigaden volledig bemand en uit- gerust op de been te houden.
de publieke opm1e die de gemiddelde Nederlander van nieuws moeten voor- zien. Dat dit nieuws in het stadium, waarin de formatie zich in de eerste helft van deze week bevond, moeilijk was te krijgen, is duidelijk. De bespre- kingen zijn in volle gang en de politie- ke waarnemers moeten het met zeer weinig zeggende communiqué' s en met nog minder zeggende verklaringen der fractie-leiders doen.
Merkwaardig hierbij, hoe soms ook het tijdstip, waarop een verklaring of mededeling ter kennis van bepaalde personen komt, de berichtgever beïn- vloedt. Zo kon, na de rede welke mr.
Geertsema donderdag 4 maart voor de radio heeft gehouden, het algemene standpunt van de V.V.D.-fractieleider duidelijk zijn. Het door mr. Geertsema geschreven hoofdartikel in het laatste nummer van ons weekblad, werd echter door sommige der commentatoren, die
Hij was 30 jaar lang lid van de ge- meenteraad, waarvan 25 jaar wethouder.
Sinds 1958 was hij tevens lid van de provinciale staten van Noord-Holland.
Behalve op politiek terrein was de heer Ván Essen in aannemerskringen een vooraanstaande figuur. Verder vervulde de heer van Essen het voorzitterschap van het waterschap "De Houtrakpol- der".
Deze polder, welke binnen afzienbare tijd zijn bestemming zal vinden voor de petro-chemische industrie, zal zijn steun node missen.
Van Essen was een veelzijdig en bij- zonder aktief man, altijd geladen met nieuwe initiatieven, doorzetter, goed en sportief debater, kortom een figuur, die door vriend en politiek tegenstander werd gewaardeerd:
De afdeling verliest in hem een goed vriend een flinke man die altijd klaar stond om te helpen en voor de verkie- zingen allen porde om aan de weg te timmeren.
Woensdag 3 maart 1965 hield het ge- meentebestuur van Haarlemmerliede en Spaarnwoude een buitengewone openbare vergadering, gewijd aan de nageqachte- nis van de wethouder.
Ook hier bleek wederom dat de gemeen- te hem no4e zal missen.
Hij ruste in vre4e.
daarvan blijkbaar maandag ' j .I. eerst kennis namen, ten onrechte als symp- toom van een "nieuwe" en scherpe koers van de V.V.D.-fractie gesigna- leerd. Dat dit alles in diezelfde eerste week van de crisis gezegd en geschre- ven werd, ontging hun blijkbaar ten enenmale.
Los van deze mis-interpretaties en los ook van alle onzekerheid in politieke kringen is het duidelijk, dat het beraad om tot een herstel van de breuk te ge- raken, zich op een aantal hoofdpunten concentreert. De toelatingseisen voor nieuwe zendgemachtigden. De verde- ling van de reclame-gelden. De bewe- gingsvrijheid voor nieuwe gegadigden in een N.T.S. en N.R.U. nieuwe stijl, zodat men van een werkelijk open be- stel' kan spreken. Ziehier een aantal harde noten, die de betrokkenen blijk- baar vele zorgen verschaffen.
De uitkomst beschouwen wij met' een zeker optimisme. Gezien de volledige bereidheid van de V.V.D. om nieuwe, constructieve oplossingen aan de hand te doen, wil het ons voorkomen, dat dit optimisme gerechtvaardigd is.
L. M.
Boele~s Seheep§werveu en Machinefabriek N.V.
BOLNES !BIJ ROTTERDAM)
•
Reparatie en nieuwbouw
•
TELEFOON 195100 ROTTERDAM TELEGR. BOELE-SOLNES
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
" * *"Welkom op het congres van de WELKOM''
* Partij van de Arbeid", zo stond in grote, rode letters op een span- doek bij het RAl-gebouw, waar de PvdA vorige week vrijdag en zater- dag congresseerde. Deze leuze bleek echter niet voor alles en iedereen be- stemd. De heer Suurhoff verzocht na- melijk de directeur van Vrij Neder- land vriendelijk maar dringend af te zien van de verspreiding van de vijf- honderd exemplaren van zijn week- blad, die per auto naar de RAl wa- ren gebracht. In enige kritische arti- kelen in dit nummer werd de PvdA o.a. verweten, dat zij de jongeren
"links" laat liggen en dat zij lijdt aau een zekere verstarring. Als zelfs (het socialistische) VN op een PvdA- congres niet welkom is, is dat laat- ste in elk geval evident.
SIMPEL
* *De directeur van de Jaarbeurs, drs.
* J, H. van der Kwast, heeft een aardig rekensommetje gemaakt. In 1970 zullen er in Nederland twee en een half miljoen auto's zijn. Dat is anderhalf miljoen meer wagens dan op het ogenblik. Een auto kost gemid- deld 6.000 gulden. Dat komt dus to- taal op 9 miljard. Voeg daarbij kos- ten aan belasting, benzine, dan is het alles tezamen - aldus de heer Van der Kwast - meer dan 10 millard.
In plaats van die auto's aan te schaf- fen moeten wij 500.000 nieuwe huizen bouwen. Dan is het fluks gedaan met de woningnood.
De frank en vrij fantaserende direc- teur van de Jaarbeurs ziet aan een paar feiten voorbij. De Nederlanders willen ook van 1965-1970 zelf uit- maken, hoe zij hun hlkomen beste- den. En in zijn "systeem" worden duizenden en duizenden lieden, die hun bestaan vinden in verkoop, repa- ratie en onderhoud van automobielen, heel of half brodeloos gemaakt. Drs.
Van der Kwast redeneert al te sim- pel. Hij wenst de auto-bezitters van thans als beati possidentes (gelukkige bezitters) de weg te doen versperren voor nieuwe autobezitters. Een "auto- stop" die ons funest toeschijnt.
OPENBAAR
* * Bet gemeent.c:O.o.,tuur van Den
* Bosch maakt bijzonder veel haast met de verwezenlijking van een structuurplan, dat nog steeds door een waas van geheimzinnigheid is omge- ven. Aan dit plan ligt de city-gedachte ten grondslag: in de binnenstad is slechts plaats voor winkels en kanto- ren, daarbuiten voor de woonhuizen.
Het middeleeuws stratenplan zal straks op twee plaatsen door vier- baans autowegen worden doorsneden.
Bovendien komt er voor het stadsver- keer een "binnenstadsring". Ten be- ' hoeve van dit alles zullen honderden
oude panden, waaronder vele met his- torisch-architectonische waarde, moe- ten verdwijnen.
Krotopruiming is natuurlijk ook in Den Bosch geen overbodige luxe. Of aan de verkeersmoloch zoveel monu- mentale gebouwen ten offer mogen vallen, is een kwestie, waarover men van mening kan verschillen. Open- baarheid van de zijde van het gemeen- tebestuur is echter een eerste vereiste.
Het is te gek, dat de bevolking nog
~iet tot in details is ingelicht over de Inhoud van de plannen, waarbij zij zo nauw is betrokken.
ALGEMEEN SECRETARIAAT
V.V.D.
Koninginnegracht 61 's-Gravenhage T alefoon ( 070) 60 48 03
(3 lijnen) Giro 67880
Copie voor deze rubriek te zen- den aan: Mej. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem.
Meer vrouwelijke steun
In Ezinge is, uiteraard, slechts een klei- ne vrouwengroep, maar zeer actief. Zijn er voor een bijeenkomst enkelen verhin- derd, dan is het gezelschap nog kleiner, wat niet wegneemt, dat zo'n bijeenkomst toch zeer geanimeerd is. In februru.i werd vragenlijst XII behandeld. Op dezelfde vergadering werd gesproken over de acti- viteit van de vrouwelijke VVD leden in het algemeen.
Die activiteit moet groter worden, vin- den de dames in Ezinge en zij denken.
vooral aan afdelingen waar de VVD zelf ten zeerste gebaat zou zijn met steun van de vrouwen. "Hierbij werd speciaal geattendeerd op de door de VVD uitge- schreven vergaderingen, in welke in vele plaatsen de vrouwen juist altijd schitte- ren door afwezigheid", aldus schrijft me- vrouw H. L. J. Mulder- Boonstra.
Wij zijn het er mee eens, maar willen wel opmerken, dat er ook afdelingen zijn, waar de vrouwen veel belangstelling to- nen, in een flink aantal opkomen en le~
ven brengen in de enigszins matte afde- ligsbrouwerij. Wat dan weer klopt met bovenvermelde mening, dat de VVD zelf zeer gebaat is met meer Vl'ouwelijke stet:n.
Nationale Vrouwenraad
Zoals steeds ligt er weer een uitvoe- rig verslag van onze vertegenwoordigster mevr. Huese- Laming.Wij zullen er maar een greep in doen.
Daar zijn om te beginnen de mogelijk- heden van reizen: Die naar Luxemburg en Straatsburg hebben wij al_aangekondigd.
Voor 40 vrouwen is subsidie aangevraagd bij het Europese parlement.
Maar wij kunnen ook naar Rusland!
Een rètourtje kost plm. f 1000,- en Rus-/
sische vrouwenorganisaties treden als gastvrouwen op. Een critische instelling niet thuis laten!
11 MAART 1965 - PAGINA I
~ ... ...
I I
i
RIJNM ND-VERKIEZINGI'
! Trots en dankbaar kan uw penningmeester deze week een reeks Ï:
• binnengekomen giften verantwoorden.
I i
-U zult begrijperi dat al deze goede geefsters en gevers mij met hun spontane reacties bijzonder veel genoegen hebben gedaan.
Op deze plaats betuig ik hen mijn oprechte dank voor de steun, die zij mij hebben willen geven.
Ik hoop, dat het '\'OOr al onze lezers nog eens een extra stimulans- zal zijn om hun bijdrage voor de campagne voor de Rijnmond-vel'- kiezing aan mij te doen toekomen.
Stort uw gave op giro 67880 ten name van de secretaris van de V.V.D. te 's-Gravenhage!
De Kabinetscrisis, die, op het ogenblik dat ik dit schrijf, nog steeds voortduurt, maakt de komende Rijnmond-verkiezing op woensdag 2 juni zeer belangrijk. Wij zullen aan de 10 % stemgerechtigde Ne- derlanders, die dan ter stembus gaan, hun oordeel vragen over het beleid van onze Partij.
Een intensief gevoerd'e verkiezingscampagne is daarvoor een ab- solute noodzaak. Verschaft u mij de middelen deze campagne met alle ons ten dienste staande mogelijkheden te kunnen voeren.
SIDNEY J. VAN DEN BERGH penningmeester
1: I
.. •:
Afdeling Bloemendaal f 360,-; Ir. B. H. t. K. te H· f 250,-; C. V. te R.
I
f 25,-; Mr. W. G. B. te 's-G. f 25,-; Drs. W· F. M. te S. f 5,-; R. B. te H. f 10,-; K. F. W. S. te R. f 25,-; J. v.d. B. te A. f 25,-; J. H. C. te
A· f 50,-; Mevr. E. W. A. v. D.-K. te A. f 5,-; G. A. P. te 's-G. f 10,-; I
F. den H. te H. f 25,-; Mevr. G· H. D.-B. te S. f 10,-; C. v. B· te D. f f 100,-; H. v. S. te S. f 5,-; Drs·H. J. M. te 0. f 15,-; Dr. P. G· v.d. i
V. te H. f 50,-; Mevr. A; M· W. v. E. T. K.-M. te R. f 5,-; D. E· W. .~.
C. B. te A. f 10,-. •
.
... ..Verder werd over de vereniging tot bescherming van dieren een en ander verteld (trek- en kettinghonden; hon- den- en kattenhandel; bont; onnodige vi- vi-sectie; insectisiden).
En dan de toenemende vervuiling. Er is een stichting recreatie, waar men niet voelt voor beboeten, maar die uitsluitend wil opvoeden. Daàraan zouden de vrou- wenorganisaties misschien kunnen mee- werken, maar een vrouw zit nog niet in die stichting.
De Internationale Vrouwenraad heeft geldgebrek, en moeilijkheden door het
steeds toenemend aantal jonge leden, die komen meewerken, maar vaak heel anders tegenover het werk staan, dan de oudere, die meeer ervaring hebben en een eind verder in ontwikkeling zijn.
Er is ook een Centre Européen (bo- dem-, lucht- en waterverontreinig·ing;
equal pay).
De positie van de vrouwelijke predikant kwam ook aan de orde en er werd wat verteld over de bond van gescheiden vrou- wen "Divortiurn". Er was nog meer, maar daarover later.
Massief kartonnen
Nationaal koningschap
DOZEN*
,Ingezonden)
Wanneer iemand uit ons midden, die wij respekteren om zijn kennis en om zijn plaats in de maatschappij, een stelling verkondigt, die ons op het hart trapt, is een wederwoord plicht.
Prof. mr. E. H. 's Jacob heeft volgens een bericht in ons blad van de vorige week in een vergadering van de afdelin- gen Groningen en Haren het nationale karakter vari ons Koningshuis in twijfel
getrokken.
Zo ergens mijns inziens twijfel uitge- sloten is, dan is het hier. Dan is het ten aanzien van het Oranjehuis, welks ge- worteldheid in de geschiedenis der Ne- derlanden teruggaat tot de dag, nu vier eeuwen geleden, waarop Willem de Zwij- ger zich met de Nederlandse zaak ver- bond.
Ons volk in zijn overgrote meerderheid vindt bij alle politieke en religieuse ver- deeldheid zijn eenheid goddank juist in de historische verbondenheid met het Oranjehuis, hetgeen raakt aan de diepste sentimenten van ons volksleven.
Dat is geen "sentiment van de dag"
maar een diep in onze historie gefun- deerde verbondenheid met de nakomelin- gen van de eerste Willem van Oranje, wiens tolerantie en strijd voor de gees- telijke vrijheid de grootsten van ons Oranjehuis, onder wie zeker niet in de laatste plaats Koningin Wilhelmina, zo- zeer heeft geïnspireerd.
Een wegvallen van het Oranjehuis aan het hoofd der natie zou voor ons volk een nationale verarming betekenen, die onvoorstelbaar is, Een opzettelijke poging daartoe, van welke zijde ook onderno- men, zou stormen ópwekken, die buiten- landers zonder voldoende kennis van on- ze historie, versteld zou doen staan.
Met diepe_ eerbied gedenk ik nog altijd mijn jonge vriend uit mijn Amsterdamse tijd, nn·. R. P. s'Jacob, wiens trouw aan Oranje en aan de nationale zaak hem tijdens de tweede wereldoorlog als een der eersten in bezettingstijd voor het vuur- peloton van de vijand heeft doen vallen.
Den Haag A. W. ABSPOEL
voor export en binnenlands gebruik
N.V. Stroocartonfabriek v!h
*
E. Frèe & Co.
ILW. STRAAT 20-22, OUDE PEKELA Afd. Kartonpage
TeL nr. 0 59 78 - 22 33.
Tx. nr. 53251
STALEN MEUBELEN
GISPEN
CULEMBORG
VRIJBEID EN DEMOCRATIE
0 NTWII(I(ELIN GSHlTLP:
11 MAART 1965 - PAGINA 4
juist voor liberalen geldt dit motief. Mev:c.
stoffels zou graag wat meer coördina- tie zien. Met de samenwerking tussen overheid, particuliere instanties en bedrijfsleven is te lang gewacht.
zaal{ van Inens en
n1eden1ensUiteraard nam mevr. stoffels de grootte van het bedrag dat wij, Nederland, aan de ontwikkelingshulp moeten besteden onder de loep. Zij vond het een wijs be- sluit van mr. Geertsema om indertijd tegen een blanco volmacht aan de rege- ring te stemmen. Maar dat het bedrag omhoog moet, staat ook voor liberalen vast, de - nieuwe? - regering zal ruim- hartig moeten zijn.
Belangrijke studieconferentie in Leiden
In de ontwikkelingshulp is de ontmoeting van mens tot mens het belang- rijkst! Deze ervaring, opgedaan in praktisch ontwikkelingswerk in verschil- lende delen van de wereld, hield ir. A. Franke, directeur van de Nederlandse Heide Maatschappij, zaterdagmorgen 6 maart in de Leidse Stadsgehoorzaal een geboeid luisterende schare VVD-ers voor, die op uitnodiging van de Kamercentrale Leiden naar de Sleutelstad waren gekomen om te confereren over de "problematiek van de ontwi~kelingshulp".
De ondervoorzitter van de centrale, de heer L. A. p. Stoppelenberg, kon onder de talrijke conferentiegangers welkom heten het lid van de Raad van State, oud-minister drs. H. A. Km·thals, de fractie-vool'Zitter mr. ·Geertsema,
"die ondanks de bijzondere moeilijkheden toch gekomen was", de Kamer- Ieden mej. mr. Ten Broecke Hoekstra en mr. Portheine, de drie assessoren van het DB, mevr. mr. Veder-Smit en de heren Vonhoff en mr. Korthals Altes, de HB-Ieden mr· Van Someren en mr. G. C. van Dijk, voorts vertegenwoor- digei'S van de centrales Den Haag, Noord-Brabant en Amsterdam, van het Liberaal Democratisch Centrum, van de J.O.V.D. en van de Leidse Liberale Studentenvei;eniging. De conferentie werd ook bijgewoond door de heer H. J. de Koster, voorzitter van het Verbond van Nederlandse Werkgevers, terwijl staatssecretaris Keijzer na de middag door zijn aanwezigheid blijk gaf van zijn belangstelling.
Een speciaal welkom richtte de heer Stoppelenberg tot mevr. mr. J. 1\'[.
Stoffels-van Haaften, die op korte termijn bereid was gevonden de plotseling door ziekte verhinderde voorzitter van de Liberale Eerste Kamerfractie, mr. H. van Riel, als spreker te vervangen.
De ontmoeting· van mens tot mens dus als kernpunt. De heer Franke, die aJs tweede inleider het woord voerde, had zelf ervaren, dat het succes van een ont- wikkelingsproject; waar dan ook, wordt bepaald door de menselijke aanpak.
Dat is essentiëler dan een bundel plan- nen en berekeningen.
Een benadering van mens tot mens dus, Ja, maar - nog steeds de heer Franke vanuit zijn rijke ervaring - geen dic- teren hoe het moet. De ontwikkelingslan- den zijn vrije, onafhankelijke staten, en men wil er zelf bepalen hoe het zal gaan.
Technisch kennis aandragen, helpen, maar niet zeggen zus en zo moet het. Voor ontwikkelingswerk is onderling begrip nodig, onderling menselijk begrip.
Een menselijke benadering wil zeggen, dat men er - in het Westen - met slo- gans niet komt. Wij weten het allemaal zo goed, hoe de sociale structuur eigen- lijk zou moeten zijn. Benader deze soort problemen pragmatisch, aldus de heer Franke. Men spreekt over multilaterale of bilaterale (financiële) hulp. De laatste ligt volgens de heer ·Eranke in het po- litieke vlak, waarbij zij duidelijk ave- rechts werkt. Als de Duitsers in Egypte of Syrië een fout maken, staat ·Rusland )Illeteen klaar om de - politieke - zaak over te nemen. Maar ook de vraag: mul- tilateraal of bilateraal, wilde de heer Franke beantwoorden vanuit de projec- ten waarom hf't ".Q~t-. n'u'r hangt het vanaf.
Met geld alleen "''J" ,., ~ er n1et. Er moeten ook experts beschikbaar zijn en dat is een moeilijk punt. Er is een tekort en men ziet er tegenop om voor lange tijd -het vreemde land te dienen, voor drie maan(l.en is het leuk, maar voor tien jaar! Ook is de samenwerking tussen de verschillende instanties die cteskundigen uitzenden niet al te best.
Op welke gebieden moet men helpen? Op het terrein van het onderwijs, natull1'- lijk, maar het vraagstuk is ingewikkel- der dan het hier wordt gesteld. De ont- wikkelingslanden zelf moeten prioriteiten tegen elkaar afwegen, onderwijs tegen . , tegen iets dat - voor hen - belangrij- ker kan zijn. Maar bovendien, wanneer men de mensen schoolt, moet men de geschoolden ook werk kunnen geven dat overeenkomt met het geleerde. Hier schuilt een politiek, probleem: de ge- schoolden, die geen passend werk vinden worden de ontevredenen. Scholing en
"werkverschaffing"· moeten hand in hand gaan, men kan ook te veel en te snel de mensen scholen. Aldus nog steeds de heer Franke.
Men zegt - hier - wel eens, dat het beter is voorzichtig te zijn met het ver- beteren van de gezondheidszorg. Er zijn too:h al teveel mensen. Inderdaad, maar tussen gezondheid en arbeidsproduktivi- teit bestaat een verband. Er zijn in die
landen veel kinderen, die niet ouder zul- len worden dan twintig jaar. In die kin- deren wordt voedsel "gestoken", terwijl deze kinderen nooit produktief zullen worden. De gemiddelde leeftijd moet om- hoog, dat is allereerst een eis van huma.- niteit, maar het is ook een economische noodzaak.
De bevolkingsgroei moet worden afge- remd, zo zegt men hier. Zeker, daar is veel voor te zeggen, zo meende de heer Franke. In India las hij in binnenlandse in de Engelse taal verschijnende kran- ten al hoofdartikelen over geboortebe- perking, toen dat woord hier nog niet eens bestond! Men vergisse zich niet, met name niet in de intelligentie van het volk in de ontwikkelingslanden.
Men moet industrialiseren. Natuurlijk.
Maar ook dat kan gecompliceerder zijn dan men hier denkt. Syrië nodigde Phi- lips uit een gloeilampenfabriek te stich- ten. Philips was daartoe graag bereid.
Maar met de oudste produktiemethode, die dus de meeste arbeidskracht vergt, zou de fabriek in vier maanden genoeg kunnen maken om in de jaarlijkse bin- nenlandse behoefte te voorzien. De rest moest derhalve worden uitgevoerd. Waar- heen? Ook Syrië heeft wel eens moeilijk- heden met zijn buren, met zijn even- tuële potentiële kopers.
Wij vragen ons hier in het Westen wel eens af, aldus de heer Franke, of alle uit- gaven wel verantwoord zijn. "Ik vraag u, zijn al uw uitgaven verantwoord? Zon- der een zekere verspilling is er geen ont- wikkeling, geen vooruitgang in de wereld mogelijk".
Rede prof. J(orteweg
Wanneer. uw verslaggever aan de twee andere referaten en aan de discussie, want ook die mocht er wezen, evenveel aandacht - dat is ruimte - zou beste- den als aan de inleiding van ir. Franke, dan zou hij de redactie dwingen tot be- snoeien. Hij heeft gemeend het accent op het betoog van de heer Franke te moeten leggen, omdat - naar het woord van Multatuli - "het uitroeien van één voor- oordeel meer waard is dan het bedenken van tien nieuwe stelsels". De heer Fran- ke heeft met zijn praktijkervaring een aantal misverstanden, de bronnen van vooroordelen, uit de weg geruimd. Zijn gehoor was hem daarvoor in het applaus zeer erkentelijk.
Niettemin zijn er de stelsels. En daar- over spraken eerst prof. S. Korteweg, hoogleraar economie te Groningen, en - na de lunchpauze - mevr. Stoffels-Van Haaften. In het kort daarover dus nog iets.
Prof. Korteweg, die op het gebied van de internationale organisaties ervaring heeft, meende, dat het lamleggen van de werkzaamheden van de algemene verga-
dering der Verenigde Naties--een onbere- kenbare schade heeft toegebracht aan de internationale samenwerking ten behoeve van de ontwikkelingslanden. Het hand- haven van het gezag en het aanzien van
de VN achtte hij de grootste dienst die de ontwikkelingslanden kan worden be- wezen.
Prof. Korteweg was verder van oor- deel, dat bij het verlenen van ontwikke- lingshulp, zoveel mog·eJijk nadruk moet worden gelegd op het steunen en ont- wikkelen van het autochtone, particu- liere bedrijfsleven.
Mevroltw Stoffels
aan het woo~rd Mevr. Stoffels-Van Haaften sprak, zoals zij zei, vanuit de volksvertegenwoordi- ging. Zij bezàg het overheidsbeleid en de motieven daarvan. De politieke en de economische sloeg zij daarbij heel wat la- ger aan dan de humanitaire. Het humani- taire motief is al reden genoeg om ont- wikkelingshulp te geven, zo meende zij,
Mevr. Stoffels wilde wat voorzichtig we- zen met de "jongeren vrijwilligerspro- gramma's". De Amerikaanse resultaten in dit opzicht zijn niet bemoedigend. Jon- ge mensen gaan met enthousiasme weg, maar zonder ervaring. Na twee jaren verdwijnen ze, net als ze er wat van gaan begrijpen. En ze laten niets achter.
Die twee jaren zijn verloren. Dit idealis- tische systeem werkt niet efficiënt. Het is zaak om echte deskundigen te sturen.
Conferentieleider, prof. mr. C. H. F.
Polak, had in zijn korte inleiding ge- constateerd, dat er bij velen de neiging bestaat deze problemen van zich af te schuiven. Ze hinderen ons eigenlijk in onze welvaartsstaat, zo drukte 'hij het uit.
De vraagstukken waarover het hier gaat
zijn~ evenwel niet alleen moeilijker, ze zijn ook belangrijker dan de tv-kwestie.
Wij geloven, dat prof. Polak door het verloop van de c'onferentie, die hij voor- treffelijk leidde, wat het laatste betreft, gelijk heeft gekregen. In een tijd van een kabinetcrisis over een belangrijk bin- nenlands controversieel punt, bracht de VVD het op om aan deze grote wereld- vragen aandacht te besteden. Een aan- dacht, die culmineerde in de bij allen levende idee, dat het hier gaat om de humaniteit, om de mens en zijn mede- mens! In Leiden beleefden wij een waar- lijk liberale gedachtenwisseling.
dBo.
SPREEKBEURTEN
PERIODE 12 MAART TOT EN MET 12 APRIL 1965
12 maart
15 maart 16 maart 18 maart
19 maart
22 maart 25 maart
26 maart 29 maart 1 april
2 april 3 april 5 april 6 april 7 april 8 april
Anna Paulowna Amersfoort Haarlem Vries (cursus) Den Burg (Texel) - leerl. Rijks-HBS Arnhem (JOVD) Havelte
( oriënteringsavond)
Utrecht ·
( Jongerenparlement) Wolvega
Baarn Zutphen
(huiskamerkring) Haarlem (studiekring) Zeist
's Gravenhage (JOVD en - Fed. Jongerengroepen PvdA)
Vloerden Rolde Delfzijl Peize (cursus)
Gasselte (Middenstand) Heerlen
Sneek
Bennekom (kadercursus PvdA)
Gorinchem Alkmnar ( JOVD)
Norg Roden Goes
Hillegom (forum)
Mevr. Mr. J. M. Stoffels-van Haaften
Sidney J. van den Bergh Mr. H. van Riel
Dr. K. van Dijk Mr. F. Portheïne Dr. K. van Dijk R. Zegering Hadders Mevr. Mr. J. M. Stoffels-v.
Haaften
Mr. F. Portheïne
Mevr. H. v. Someren-Downer Mevr. Mr. J. M. Stoffels-Van Haaften
Th. H. Joekes Th. H. J oekes Mr. F. Portheïne
Mevr. Mr. J. M. Stoffels-v.
Haaften J. C. Corver
R. Zegering Hadders Th. H. J oekes Dr. K. van Dijk Dr. K. van Dijk
Mevr. H. v. Someren-Downer Mevr. Mr. E. Veder-Smit Ir. L. G. Oldenbanning
Th. H. J oekes Mr. F. Portheïne Dr. K. van Dijk R. Zegering Hadders
Mevr. H. van Someren-Downer Th. H. Joekes
N.B. IN DEZE OPGAVE ZIJN NIET VERWERKT DE SPREEKBEURTEN, WELKE DOOR ONZE KAMERLEDEN EN ANDERE SPREKERS _BUITEN HET VERBAIJD VAN ONZE PARTIJ WORDEN GEHOUDEN
VRIJHEID EN DEMOCRATIE 11 MAART 1965 - PAGINA 5
---
De stand van ons partijwezen (VIl)
DE POSITIE DER
1 n dit licht bezien. is cle "Chris- ten-DemocTattsche PaTtij", waaT zekeTe KVP-kopstukken van dTomen, een nog VTij ver verw~jdeTd
dToombeeld. De Staatkundig-GeTe- foT?neeTde PaTtij van ir. Van Dis en het GerefoTmee?·d Politiek VeTbond van de heer Jongeling zottelen eT wel
b~j varen!
PROTEST ANTS .. CHRISTELIJI(E PA_RTIJEN
VooTlopig zal het contact zich wet blijven bepeTken tot een strikt plaat- selijke samenwerking tussen ARP en CHU. In de g.emeentepolitiek spelen principiële vmagstukken veel mineleT een Tol. Het verschijnsel van één pTo- testants-christelijke lijst vooT anti- TevolutionaiTen en chTisteiijk-histo- rischen zal zich bij gemeenteraacls- veTkiezingen geleicleHjk wel veelvul- cligeT gaan vooTeloen
E en debat over de financiële of de economische politiek zon- der dat daarbij de begrippen con- juncture-el en structureel worden ge- hanteerd, is in de:ze tijd welhaast on- denkbaar.
Ook in het bestaan van onze poli- tieke partijen echter spelen zij een rol. Hoe en in welke mate dat het geval is, valt alleen af te lezen uit de ve1·kiezingsrestdtaten ove-r een ree-ks van ja1·en.
Een electoraal typisch conjunctuur- gevoelige paTtij is de PaTtij van de ATbeid, zoals uit de vooT haaT in ons eeTste aTtikel in deze reeks vermelde sterk wisselende uitslagen in de pe- riode 1946-1963 dtddelijk valt af te lezen.
Thans komend tot de pTotestants- christelijke paTt~ien_ zien wij als de tragiek van de Anti-revolutionaiTe Pa1·tij, dat bij haaT de neergaande lijn in deze na-ooTlogse jaren een zo con- stante is, dat van een duidelijk structureel ·verschijnsel; moet worden gespToken.
VooT een juiste vergelijking ook voor de eerste jaren het zeteltal wederom omrekenend naar de ver- houdingen in een Kamer van 150, vertonen voor de A nti-rev. PaTtij de uitslagen voor de KamerveT-kiezingen in de periode 1946-1963 het volgende be.eld:
1946 20
1948 20
1952 18
* 1956
15
*
1959 14
1963 13
D e hoofdTedacteur van "TTOuw"
zag deze tTagiek Teeds in 1956 duidelijk, toen hij daags na de stem- bus-uitspmak van dat jaar de de- bacle van de Anti-rev. PaTtij toe- schreef aan "een structuTele ontwik- keling in het kiezeTsvolk" en daaTb~i vaststelde: De Anti-rev. PaTtij is met e1·e in de oppositie geweest en zij ver- looT. Zij is· met ere in de 1·egering geweest en .... zij veTlooT eveneens.
DT. Bruins Slot schreef dat in 1956.
SedeTtdien zijn- in 1959 en in 1963 -nog weeT twee KarneTverkiezingen gevolgd en beide verkiezingen leveT- den voor de ARP nieuwe veTliezen op.
Hier is geen spTake van door elec- toraal-conjuncturele omstandigheden nu eens een wat gunstigeT, dan weer een wat ongunstiger kLimaat. Duide- lijk demonstreert zich hier over de gehele linie in de periode 1946-1963
~en Pennanent afnemende aanhang m het kiezerskorps vooT de anti- revolutionai?·en
Noch de wat ~tug-principiële, maaT toch niet onsympathieke oppositie van nu wijlen dr. Schouten, noch het ,;modeTn christeLijk staatsmanschap"
~an de als ministe1· destijds stellig ekwame prof. Zijlstra, noch de zw~nkingstaktiek met in zijn laatste Penode sterk linkse tendensen van dr. Brnins Slot, hebben deze lijn in Yunstig.e zin vermogen om te buigen.
0 pvallend is in veTgel~iking
daannee het Telatief gunstige beeld voo1· de ChYistel~jk-Historische
Unie.
Wij schTijven met opzet "Telatief"
gunstig, want in vei"gel(jking met de opgaande lijn van de VVD, die van 9 zetels in 1946 kwam tot 16 zetels in1963 en de CHU dus een flink eind is voorbijgestTeefd, is die lijn ve.el mineleT gtmstig.
De zetelveTdeling vooT de CHU, op de gebTuikelijke wijze voor de jaren tot 1956 omgerekend, veTliep name- lijk aldus:
1946 12
1948 13
1952 13
1956 13
1959 12
1963 13
Een peTmanente schommeling d1ts van het chTistelijk-historische zetel- tal tussen 12 en 1.5. MaaT in iedeT ge- val hier geen afgang als bij de anti- Tevolutionairen. ZoneleT een meTk- bare vooTuitgang te boeken over lan- geTe termijn, heeft de CHU zich in iedeT geval weten te handhaven en dus bij het voortduTend in omvang toenemende kiezerskoTps het stij- gingspeTcentage weten b~j te houden.
NOTITIES VAN
EEN INSIDER
Dat zij dit te danken heeft aan handhaving van haaT percentage ook ancleT de jaarlijkse toevoeT van jonge kiezeTs staat ondeTtnssen geenszins vast. EeTder lijkt het ons aanneme- lijk, dat zij een gedeelte van de regel- matig afbTokkeiende aanhang van de ARP he.eft weten op te vangen.
Met dit beeld vooT ogen is het on- deTtussen begTijpelijk, dat bij de lei- ding van de C.H. Unie de animo vooT een samengaan in een nieuwe pro- testantse partij met de anti-revolu- tionai?·en veel mineleT groot is dan de aandTang tot samengaan in het anti- Tevol1Ltionaire kamp.
* *
D e Teeels jarenlang zich voort- slepende discussie tussen anti-
?'ev. vammannen ais dr. BeTghuii, prof. Diepenhorst en de hee1· Smai- lenbTOek aan de ene kant en chTist.- hist. kopstukken ais mr. BeeTnink, mT. Van Gelder, e.a. aan de andeTe kant, zijn algemeen bekend.
De moeilijke positie van genoemde C.H.-voormannen die de tijd daartoe nu in geen geval reeds rijp achten, is echteT, dat men het, als in zoveel zaken, in deze kring ook hieTover ondeTling geenszins eens is.
Uit de kTing der C.H.-jongeTen is meeTmalen sterke aandTang tot een
samengaan gebleken en z~j weten zich g.estetmd o.a. dooT een man van gezag in deze kTing als PTof. Van Niftrik, lid van het clagel.ijl-cs bestuur van de Unie.
Persoonlijk kunnen wij de sterke aarzeling van de heren Beernink en Van Gelder best begTijpen. ET zijn voor die aarzeling en zelfs voor VTij eTnstige bezwaTen, goede redenen aàn te voeren. Wie de interne poli- tieke verhondingen kent. zal de juist- heid moeten eTkennen ~l,an een Te- cente uitspraak van de UnieTaad deT CHU (op een veTgadeTing te UtTecht van 10 oktobeT 1964), dat eT tltssen de CHU en de ARP verschillen be- staan "in sfeer, in mentaliteit, in kli- maat in waa,·deTing van beginselen en in' benadeTing van politieke vraag- stukken, die vaak duidel~jk aan de dag treden".
Wat dit laatste bet1·eft zie men slechts de andere benadering dooT deze partijen van het Tadio- en tele- visievTaagstuk.
Te1·echt. naaT wij menen, is eT· ern- stige VTees bij de chTistelijk-histo?·i- schen vooT een veTlaren gaan van de veIe "TandkiezeTS", die bij een sa- mengaan van beide partijen ten dele naar p1·otestantse. snippeTpaTt~jen, ten dele naaT de VVD zouden kunnen oveTgaan.
Velen in de k1·ing deT CHU z~in eT ook van overtuigd, dat bij een samen- voeging, of, zoals prof. Van Nift?·ik het pTopage.eTt, bij een "nieuw begin"
(door OpTichting van een geheel nie1twe pTotestants-chTistelijke partij, waa1·in dan plaats zou moeten zijn vooT vToegere anti-revolutionairen en v1·oegeTe christelijk-histoTischen) door dissidenten omniddellijk weeT 'n "ChTistelijk-historische Unie" zou wOTden opgericht.
In sommige gevallen heeft dit sa- mengaan winst opgeleverd veTgele- ken bij het totale stemmental deT . VToegeT gescheide1~ lijsten_ In andere gevallen bleef dit totaal deT een- heielslijsten daar echte1· beneden_
Het geheel oven:iencie, lijkt -voor de paTtijvoTming op confessionele gTondslag de hoogtzj toch wel vo01·bii.
De nieuwe stromingen, welke zic,h in het katholieke l-cw·1p · baanbreken en Waarop wzj in ons vorig.e aTtil-cel de aandacht ves:igden, zowel als de discussies op het "pTotestantse erf", vannen toch wel d1ticlelijke aanwij- zingen, clat wij ons in Nederland politiek in een 01jeTgangsfase be- vinden.
Die overgangsfase kan van VTij lange duur zi.in maaT zij kan onder·
de cl Tuk van. b~paalcle omsta~dighe
den, ook plotseling een stToomveT- snel.ling ondergrwn
W l.i, van onze kant, zullen goed . doen, cleze ontwikkeling nauwgezet te blijven volgen.
VooT de VVD zal z~i zeker geen structuurwijziging in 01'ganisatoTi- sche of politieke zin veTeisen. Als liberale paTtij is in haaT geledeTen immers altijd plaats geweest vooT allen, die politiek gelijk denken. Dat veTSchil van levensbeschouwing
geenszins in de weg behoeft te staan aan gelijk inzicht aangaande het staatkundig b.eginsel, is onzeTzijds altijd met nadruk voorop geplaatst.
Onze positie te midden van al de thans duidelijk te ancleTkennen poli- tieke onderstTomingen is daardooT pTincipieel een bijzoneleT sterke.
0Tganisatorische eenheid en dui- delijkheid in ons politieke stTeven zullen deze gunstige positie in de ko- mende jaren in nieuwe winst moeten omzetten
(Slot)
Spinners en Twijners
van
Weef- en Tricotgarens
